en dan de keerzijde: we dreigen in een digitaal zwart gat te belanden.

Transcriptie

1 Cultuurforum 1 juni2012 Turnhout eerst het goede nieuws: ons cultureel erfgoed wordt in toenemende mate digitaal! Hoe? er wordt steeds meer digital born materiaal geproduceerd; er wordt steeds meer analoge informatie en erfgoedobjecten gedigitaliseerd. Waarom? betere toegankelijkheid: geen fysieke belemmering, permanente toegankelijkheid, meerdere gebruikers tegelijkertijk; betere vindbaarheid en doorzoekbaarheid: zoeken m.b.v. zoektermen; opslag en bewaring: meer informatie opslagen in kleinere fysieke ruimte m.b.v. digitale opslagtechnologie; conservering: raadpleging van digitale kopie i.p.v. analoog origineel. en dan de keerzijde: we dreigen in een digitaal zwart gat te belanden.

2 Toch zijn er oplossingen Hoe komt dit? gedigitaliseerd en digital born cultureel erfgoed is voor raadpleging en bewaring afhankelijk van technologie; de duurzame bewaring van digitaal cultureel erfgoed! maar OOK: gedigitaliseerd en digital born cultureel erfgoed is zonder goede bewaring evenzeer (en sneller) onderhevig aan verval. DUS: geen eenmalige, maar permanente financiële inspanning vereist! bedreiging voor toegankelijkheid in toekomst van digitaal erfgoed! Duurzaamheid Digitale duurzaamheid is het groeiende probleem van de duurzaamheid van digitale gegevens omdat men te weinig aandacht heeft voor de vraag hoe digitaal opgeslagen gegevens in de toekomst gelezen moeten worden. Oplossingen voor het digitaleduurzaamheidsprobleem 1 Houdbaarheid van gegevensdragers 2 Beschikbaarheid van uitleesapparatuur 3 Beschikbaarheid van software 4 Behouden van authenticiteit Wat zijn de voorwaarden? een bewustzijn van het probleem; een goede definiëring van de rollen en verantwoordelijkheden; een gepaste infrastructuur; diensten en instrumenten; een structurele financiering; goede afspraken over de selectie; kennis en expertise.

3 Coalitievorming? De initiatiefnemers Collectiebeherende instellingen Amsab-ISG FelixArchief en Expertisecentrum DAVID KADOC-LIAS Andere FARO PACKED Vlaamse Erfgoedbibliotheek Wat zijn de doelstellingen? 1. versterken van bewustzijn; 2. bepleiten van noodzaak aan een infrastructuur; diensten en instrumenten, normen; vorm van structurele financiering; 3. opbouwen en verspreiden van kennis en expertise. In een notendop Het Platform Digitale Duurzaamheid is een netwerk van organisaties en instellingen in Vlaanderen die actief samenwerken rond het versterken van de duurzame bewaring en ontsluiting van ons digitale cultureel erfgoed. Oproep aan organisaties en instellingen: wordt actief lid van het Platform Digitale Duurzaamheid!

4 Andere initiatieven en actoren Archipel-project ( In dit onderzoeksproject werd een prototype van een genetwerkte, digitale infrastructuur voor de opslag en ontsluiting van multimediale content uit de cultuur- en cultureel erfgoedsector onderzocht. Archipel ontwikkelde een langetermijnvisie voor het digitaliseren van bewegend beeld en geluid. En ze namen de mogelijkheden van Creative Commons als antwoord op de juridische problemen onder de loep. Andere initiatieven en actoren FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed ( FARO erkent digitale cultuur als blijvende motor van innovatie voor het cultureelerfgoedveld en blijft daarom verder inzetten op het innoveren en ontwikkelen van de praktijken rond duurzaam digitaal erfgoedbeheer en blijft inzoomen op nieuwe tendensen en ontwikkelingen rond ICT en sociale media. Acties zoals uitbouwen en aanbieden van modulaire vormingstrajecten rond digitaliseren, i.s.m. alle relevante spelers, participeren aan transversale innovatieprojecten, aandacht voor e-learning, gaming, mobiele dragers en de ontsluiting en inventarisatie van immaterieel erfgoed. FARO faciliteert als knooppunt de informatiedoorstroming naar alle onderdelen van het cultureelerfgoedveld (disseminatie, sensibilisering). Andere initiatieven en actoren PACKED expertisecentrum digitaal erfgoed ( - kennis, ervaring en deskundigheid opbouwen; - beschikbare kennis, ervaring en deskundigheid hertalen naar de cultureel-erfgoedsector, en haar vertrouwd maken met de beschikbare werkinstrumenten; - in overleg CEST ( als richtinggevend kader ontwikkelen en beheren; - ondersteuning en begeleiding bieden bij het opstellen en het uitvoeren van digitaliseringbeleid, alsook het implementeren van standaarden met het oog op de duurzame bewaring en toegankelijkheid; - activiteiten kaderen in de Belgische, Europese en bredere internationale context; - erkenning en bewustmaking van problematiek van duurzame digitale bewaring en toegankelijkheid bevorderen. Andere initiatieven en actoren Vlaamse Erfgoedbibliotheek ( Samenwerkingsverband van zes belangrijke erfgoedbibliotheken Eén van de doelen: opbouw en verspreiding van expertise rond digitalisering van erfgoedcollecties van bibliotheken Betrokken bij overleg en projecten rond digitalisering en digitale duurzaamheid Gezamenlijk project Flandrica.be Virtuele Vlaamse erfgoedbibliotheek Lancering eind

5 Andere initiatieven en actoren Expertisecentrum edavid ( Expertisecentrum eavid vzw is een onderzoeks- en kenniscentrum inzake digitaal archiveren. Het onderzoeksdomein van edavid betreft: digital born documenten, en in het bijzonder deze die een duurzame bewaring vragen Kwaliteitseisen en functionaliteiten voor digitale depots Authenticiteit voor digitale of gedigitaliseerde documenten, foto's, geluids- en beelddocumenten Daartoe neemt edavid innoverende initiatieven met als doel: de ontwikkeling van archiveringsstrategieën voor digitale archieven, de voortzetting van de laboratoriumfunctie voor projecten inzake duurzaam en permanent bewaren en archiveren de promotie van de ontwikkeling van methodes, technieken, procedures en tools die een duurzame digitale archivering ondersteunen en mogelijk maken, de werking in Vlaanderen/België en samenwerking met partners in Europa en ingeschakeld in Europese projecten en samenwerkingsverbanden. Andere initiatieven en actoren LIAS ( Leuvens Integraal Archiveringssysteem: consortium aan de KU Leuven dat een digitaal depot met geautomatiseerd archiefbeschrijvingssysteem heeft opgezet. LIBIS biedt in dit kader services aan aan mogelijk andere geïnteresseerde partners. Lias KU Leuven wil samenwerken in een complementair verband met andere spelers op het terrein, om te werken aan digitale duurzaamheid in Vlaanderen. LIAS is gebaseerd op internationale standaarden, is OAIS-compliant en vervult de diverse functies van een OAIS-systeem (ingest, data management, preservation planning, access); - combineert diverse componenten (scopearchiv, ODIS, Digitool/Rosetta, Sharepoint enz.); - werkt aan preservatie via Rosetta teneinde alle in het depot aanwezige digitale documenten permanent te bewaren en leesbaar te houden. Andere initiatieven en actoren E-depot van FelixArchief ( Digitaal depot voor het stadsarchief en OCMW Antwerpen, in werking en raadpleegbaar sedert 6/2010 Op 1/1/2012: 13 TB of objecten Ondersteunt 50-tal bestandsformaten Creëert volgens OAIS-model en DAVIDstrategie duurzame AIP-(digitale) containers Missie Digitale informatiebronnen vormen een steeds belangrijker onderdeel van ons cultureel erfgoed, maar ze dreigen vaak verloren te gaan voor ze als erfgoed kunnen worden erkend. Ze zijn immers heel kwetsbaar tijdens hun hele levensloop, van bij hun creatie tot aan hun raadpleging in de verre toekomst. Veel van de uitdagingen bij de duurzame bewaring en ontsluiting van digitale informatiebronnen overstijgen de mogelijkheden van individuele instellingen en sectoren. Het Platform Digitale Duurzaamheid verenigt daarom een brede groep belanghebbenden in de cultureel-erfgoedsector die actief bijdragen aan het vinden van oplossingen voor de langetermijnbewaring en -raadpleging van digitaal cultureel erfgoed. Openheid, samenwerking, het nastreven van collectief voordeel en een leveranciersonafhankelijke benadering zijn daarbij richtinggevende principes.

6 Structuur Stuurgroep Voorzitter Secretaris Stuurgroep (SG) Ledenvergadering (LV) Voorzitter : Inge Schoups Ondervoorzitter: David Coppoolse (VEB) Secretariaat en contactadres: Bart De Nil (FARO) 'initiatiefnemers' aangevuld met leden uit LV Min. 6, max. 12 leden = Platform: netwerk organisaties en instellingen Bespreekt, amendeert en geeft toestemming voor alle acties en standpunten Waarnemende leden Ann Deckers (FotoMuseum), Bart De Nil (FARO), Luk Schokkaert (KADOC K.U.Leuven), Inge Schoups (FelixArchief / edavid), Rony Vissers (Packed), Hendrik Ollivier (Amsab ISG), David Coppoolse (VEB), Bart Ooghe (Erfgoedcel Waasland) Werking Werking (.) Basisidee: een kleine groep (SG) zet de grote lijnen uit, vraagt instemming van de groep die ze vertegenwoordigt (LV), bewaakt de missie en zorgt voor het goede verloop van het acties. De SG peilt in beginfase bij de LV naar de verwachtingen die men koestert, de verwachtte taken van de SG en de werkingsprocedures van het platform. Een aanwezige op de LV vertegenwoordigt zijn/haar instelling. Het Platform streeft naar een consensus bij het opstellen van haar acties. Een actie van het Platform wordt bij goedkeuring gedragen door de volledige LV. De voorzitter treedt op als woordvoerder van het Platform.

7 Acties versterken van Platform Zeer Korte Termijn (ZKT): 1. intentieverklaringen 2. Engagementsverklaring Deelnemen Deelnemende organisaties 1. uit het brede veld van zowel collectiebeherende instellingen, erfgoedcellen en werking, steun- en expertisecentra 2. Zowel actief als waarnemende leden 3. Verhelderen en concretiseren van de doelstellingen en missie Korte Termijn (KT): 1. Samenwerkingsverbanden en partnerschappen met buitenlandse organisaties digitale duurzaamheid Acties Sensibiliseringsacties Korte termijn: laagdrempelige sensibiliserings acties om het bewustzijn over de problematiek van digitale duurzaamheid te in maatschappij en het beleid te vergroten (middelen/kanalen: pers, open brief, gerichte presentaties bij beleidsmakers, enzovoort) Langere termijn: aansluiten bij publieksevenementen (Digitale Week, Erfgoeddag) Langere termijn: breed sector-evenement rond digitale duurzaamheid

8 Wat doet het Platform niet oplossingen, producten of diensten ontwikkelen. Acties Wat doet het Platform dan wel? het opnemen van de rol van waakhond; sensibiliseren binnen instellingen en in de maatschappij rond digitale duurzaamheid; visieontwikkeling. Acties het aanbieden van tools met het merk Platform Digitale Duurzaamheid om de instellingen en organisaties te helpen bij de bewustmaking van hun stakeholders en beleidsverantwoordelijken (bvb. laagdrempelige presentatie, bewustmakingsfilmpje, enz.); het communiceren van goede voorbeelden ( ge zijt goed bezig ), ook van kleine organisaties die door minimale aanpassingen in hun werkproces zich beter wapenen in de aanloop naar een digitaal archief; het signaleren van expertise en het organiseren van expertmeetings; lobbyacties bij alle beleidsniveaus rond digitale duurzaamheid, trachten in te breken op beleidsagenda s; acties rond het creëren van een investeringsklimaat voor digitale duurzaamheid bij het beleid en in instellingen. Alles met voldoende aandacht voor grootte en soort instelling