Aanwezig (ambtelijk): Joost van Hooft, Paul Dubbe, Quint Meijer, Rob van der Hoek, Richard Vernooij, Karin van der Pas, Jacobien van Boeijen

Transcriptie

1 Samen bouwen aan het huis van de democratie in Bloemendaal Verslag van het werkatelier over participatie en samenspel met de samenleving met de gemeenteraad, het college en het MT op 29 april 2015 van 19:30 23:00 uur in de Uitkijk Aanwezig (bestuurlijk): Tames Kokke, Jur Botter, Richard Kruijswijk, Martijn Bolkesteijn, Jerker Westphal, Maaike Kamps, Gerard Metselaar, Meindert Fennema, Leo Barendregt, Paolo Koningsveld, Michael Schnackers, Andre Burger, Geert Beusen, Henk Schell, Aty de Groot, Harold Koster Aanwezig (ambtelijk): Joost van Hooft, Paul Dubbe, Quint Meijer, Rob van der Hoek, Richard Vernooij, Karin van der Pas, Jacobien van Boeijen Inleiding door burgemeester Emmens We bouwen samen aan het huis van de democratie in Bloemendaal. Het wordt steeds leuker, wat mij betreft, omdat we alle dimensies in beeld krijgen die samen zorgen voor de door ons geformuleerde verandering. Vanavond wil ik graag een antwoord krijgen op de vraag: 'Bij welke projecten moeten we denken aan burgerparticipatie en hoe gaan we om met het samenspel tussen inwoners en gemeentebestuur?' We hebben het over de participatieladder, een middel om regie te hebben op het participatieproces als raad. Het gaat erom hoe je participatie verbindt met politieke besluitvorming. Opdracht: drijfveren en geslaagde voorbeelden van participatie Zoveel rijkdom daar moet iets tegenover staan. Een contact is voor mij geslaagd als er respect is voor elkaar, met oog voor beide belangen. Als de kaders niet duidelijk zijn krijg je altijd frustratie. Vondellaan, geslaagd project waarbij de straat zelf het groenonderhoud doet. We doen het nu een jaar. Inzet van kennis en betrokkenheid van de samenleving na de brand Bos en Duinschool. Resultaat was dat het realiseren van nieuwbouw snel ging. Moeilijke samenwerking bij Brouwerskolk; Reinwaterpark, Witte de Withlaan, maar door ingrijpen van college en ambtenaren ontstaat er nu toch weer vertrouwen. Hockeyclub Bennebroek. Participatievorm die we nu kiezen is om inwoners met elkaar te laten praten. Primaire reflex is naar gemeente kijken. De gemeente kan ook het gesprek faciliteren, zonder de oplossing aan te dragen. Hetzelfde geldt voor Wimbledon: gemeente gaat het contact leggen tussen ontwikkelaar en bewoners. Verbetering oversteekplaats Vogelenzangseweg. Daar is meteen actie ondernomen. Resultaat was er ook snel. Snelheid vind ik een belangrijk resultaat. Het college hield zich aan zijn woord. Opdracht: casus verschillende belangen en participatie Welke belangen kun je onderscheiden in de volgende casus? Gegeven antwoorden: financieel, politiek belang (ook prestige wethouder), natuurbelang, bewonersbelangen (heel concreet en heel anders dan de bestuurlijke en ambtelijke) 1

2 Wat is hier het algemeen belang? Gegeven antwoorden: goed wonen, goed recreëren, een afweging van alle deelbelangen, het belang dat bij de rechter stand houdt. Of: het algemeen belang bestaat niet, want niet iedereen kan goed wonen. Kanttekening: eerst onderzoeken wat in ethisch opzicht de beste keus is, en dan pas komt de rechtspraak. Conclusie: je hebt vooral een zuiver proces nodig om tot geslaagde participatievormen en goede besluiten te komen. Langs de weg van de inhoud kom je er soms niet uit door verschil in belangen. Dan spelen allerlei 'not in my backyard'-argumenten mee. Het algemeen belang is geen optelsom van individuele belangen, dit vormt een uitdaging bij participatievraagstukken. Igno: Er zijn dus verschillende partijen met belangen waaruit een ander besluit kan volgen. Misschien moet de afweging niet via de inhoud maar langs het democratisch proces. Reactie: Ik lees uit de casus niet duidelijk dat er een kader is, maar een kader moet natuurlijk wel vertrekpunt, leidend zijn. Igno: Wat is het kader in deze casus? Antwoord: Is dat niet het bestemmingsplan? Nee, dat is wel van heel erg macro naar micro. Reactie: Als burgers in het formele traject te laat zijn om inspraak te geven, ontstaat meteen de vraag: maar doorgronden burgers dan wel het bestemmingsplan? Of was deze casus een goed vertrekpunt geweest voor een burgerinitiatief? Niet bouwen in het buitengebied kan ten grondslag hebben gelegen aan deze casus. Had je dat dan niet met burgers moeten bespreken? Opmerking: het primaat van de politiek moet gelden. Conclusie: je kan verschillende politieke visies hebben. Het algemeen belang en goede participatie van inwoners bestaat vooral uit de inhoudelijke uitkomst van een zorgvuldig democratisch proces. De inhoud kan verschillen afhankelijk van de politieke visie die doorklinkt in het raadsbesluit. Een zorgvuldig democratisch proces betekent ook een Raad van State proof proces'; alle relevante belangen zijn in beeld en zijn zorgvuldig gewogen. 2

3 Opdracht: knipperlichtbesluit, wel of geen busbaan in een nieuwe wijk Hoe beoordeelt u dit proces? Kader is niet helder. Bewoners die daar wonen zijn niet op de goede manier en in de goede fase betrokken. Bij ultieme keuze worden bewoners niet betrokken. Wie legt nu een wijk aan zonder eerst na te denken over een goede uitsluiting? Raad heeft wel besloten over busbaan: hoe kijkt u daar tegenaan Raad moet boven de problemen staan en soms pas op de plaats maken. In Bloemendaal is zoiets gebeurd. De wethouder moest wel aftreden. Opstand in Aerdenhout. Igno: had je dit besluit überhaupt kunnen nemen als raad. Nee Je had het onderzoek kunnen verrijken door met bewoners samen te werken. Igno: is het denkbaar dat je dit soort besluiten in totale consensus neemt? Participatie hoeft niet te leiden tot consensus. Igno: wat kunnen we doen om de negatieve aspecten van besluiten voor bepaalde doelgroepen te beperken? Raad moet tijdig een besluit nemen (slagvaardig), anders worden de verhoudingen verziekt. Voor de wethouder geldt hetzelfde: hij probeert de mensen tijdig mee te nemen. Hij moet steeds uit kunnen leggen waarom een besluit is genomen. Na besluit de gelederen sluiten. Igno: gaat erom dat je een belang voor ogen hebt en dat je gehoor vindt voor je belang. Bij het uitleggen moet je als wethouder mensen het gevoel geven dat je ze serieus neemt, maar ook duidelijk uitleggen welk perspectief er vanuit de gemeente is op veelheid van belangen. Hoe zou u het doen als u in mijn schoenen stond? Dan krijgen mensen wel waardering voor hoe je het doet. Igno: je kunt mensen verleiden om vanuit jouw perspectief te kijken. Het is niet u vraagt wij draaien. Mensen kunnen wel de uitkomsten en de oplossing verrijken. Igno: Kan je dan nog een betrouwbaar gemeentebestuur zijn als je partijpolitiek en deelbelangen gaat behartigen. Natuurlijk kan dat. Politieke strijd moet je wel verbinden met een ordentelijk democratisch proces. Collegevergaderingen zijn niet voor niets besloten: intern mag er strijd zijn maar naar buiten moet je eenheid uitstralen. Je moet wel zeker weten dat er een politieke meerderheid is voor jouw standpunt. Anders is niets meer zeker. Dan ligt alles stil en daar wordt niemand blij van. In de raad mag je elk jaar een punt maken van bijvoorbeeld de bezuiniging op de bieb. In de raad mag dat, in het collegiale college niet. Igno: Ik ken een voorbeeld waarin de gemeenteraad eenzijdig gaat bezuinigen op openbare ruimte terwijl corporaties volgens afspraak al een paar jaar investeren in diezelfde ruimte. Ben je dan nog een betrouwbare partner? Wil je betrouwbaar zijn naar kiezers of naar corporatie? Afspraken van vier jaar zijn nog vaak te kort voor ontwikkeling openbare ruimte. 3

4 Betrouwbaarheid is niet alles. Betrouwbaarheid geldt op meerdere niveaus (bestuur en apparaat). De gemeente, dat is meer dan de raad. Krijg je van de raad ruimte om met enige consistentie beleid te maken en uit te voeren? Je moet onderscheid tussen politieke partijen en raadsleden maken. Conclusie: Het gaat om samenwerken (in de raad en met inwoners) in een proces waarin ruimte is voor politieke verschillen, betrek alle belanghebbenden in een vroeg stadium, neem als raad of college heldere besluiten, en houd daar aan vast (wees consistent). Pauze Terugkoppeling van de bijeenkomst met de denktank van inwoners op 21 april. Reacties aanwezigen op de door de denktank gesignaleerde minpunten: De raad moet in contact blijven met de denktank, want die feedback hebben we vaker nodig. We moeten ons dit echt aantrekken. Is het niet antidemocratisch om een denktank te koppelen aan de raadsbesluiten? Het commentaar gaat vooral over de manier waarop. Respect is zoek, begrijp ik dat goed? spreek elkaar erop aan als dit gebeurt! Interessante voorgestelde maatregelen: doorlichting regels, minder betutteling ambtelijke organisatie van buiten naar binnen laten werken:omgevingsgericht, zware senioren als accounthouder, integraal werken/teamwerk rooster van aftreden voor ambtenaren maatwerk: per onderwerp passende participatie, spelregels en verwachtingenmanagement ruimte voor en ondersteuning van initiatieven uit de samenleving een denktank naast politieke partijen als reflectie op het proces digitale consultatie Presentatie van de participatieladder 4

5 Participatie gaat over Deelnemen door burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven aan de realisatie van publieke opgaven. Iedereen doet mee. Invloed delen (zeggenschap delen) en invloed vergroten (On)afhankelijkheid, taakverdeling, bestuurskracht en democratie. Wie bepaalt welke sport op de ladder wordt gekozen? Raad, college of bewoners? Bewoners bepalen nu alleen kleine zaken. Dat heeft iets ongemakkelijks, omdat het ongelijkwaardig is. Naarmate je een hogere sport op de ladder kiest is de verhouding evenwichtiger, gelijkwaardiger. Soms willen burgers dat de gemeente de verantwoordelijkheid neemt. Voorbeeld Rotterdam: gemeente wilde delegeren, bewoners zeiden: liever de open autoritaire stijl. In een volgende fase kozen ze wel de meer participatieve stijl. Opdracht over de participatieladder Bij ruimtelijke ontwikkeling heb je verschillende fasen. Probeer aan het begin het hele traject te overzien en geef helderheid aan inwoners. Dan moet je dus van tevoren het hele traject en de rol va de inwoners goed in beeld te brengen. Loop je niet het gevaar dat de raad gaat steggelen over de juiste fase? Juist goed, als deze discussie voor je uitschuift, heeft de burger er last van. Je moet een vorm kiezen die past bij de rest van de organisatie. Als de raad een open vorm kiest, terwijl de ambtelijke organisatie heel gesloten opereert, dan werkt het niet. Voorbeelden van de verschillende sporten op de ladder: Gesloten autoritaire stijl: opleggen verkeersboete, leerplicht legt sanctie op. Open autoritaire stijl: belastingverordening, vergunningverlening Consultatieve stijl: straatnaamgeving, wmo-raad Eindspraak: 5

6 Beginspraak: beleidsvorming Economische Zaken, bosparken, klankbordgroep (op basis van bestuursopdracht) Delegerende stijl: speelterreintjes, veldenonderhoud sportvereniging, Right to Challenge, onderhoud groen (Vondellaan) Samenwerkende stijl: restauratie Trambrug, uitvoering Decentralisaties Sociaal Domein samen met instellingen, Stichting Oorlogshistorie neemt intitiatief voor fietsroute Toelichting op de Leergang overheidsparticipatie en totstandkoming nieuw participatiebeleid De huidige verordening interactieve besluitvorming dateert uit 2006; participatiebeleid is nodig toe aan vernieuwing. We vinden dat we als organisatie goed moeten kunnen omgaan met initiatiefnemers uit de samenleving; houding en gedrag zijn daarbij heel belangrijk. Dit is onderdeel van de Leergang Overheidsparticipatie die recent van start is gegaan: twaalf medewerkers doen mee en gaan hun kennis doorgeven via het Train de trainer principe. Participatie is heel belangrijk vooral ook in de uitdagende dossiers. We willen ons meer richten op de methodiek van opgave gestuurd werken om dit te bereiken. Voor goede participatietrajecten heb je sterke accounthouders nodig. We nemen dit mee in organisatieontwikkeling; medewerkers moeten initiatieven en ideeën van inwoners goed de organisatie in kunnen brengen en ondersteunen. Het begint met een uitnodigende houding. Dit nieuwe proces raakt de kern van de organisatie: van buiten naar binnen werken. We hebben behoefte aan andere werkwijzen. Die verkennen we in de leergang. Synergie wordt gezocht tussen wat hier vanavond gebeurt en wat in de leergang wordt ontwikkeld. De raad gaat erover als participatie politiek relevant is. Wanneer is dat het geval? Er is een keuzevraagstuk, een belangenafweging, een of meer dilemma's. Het onderwerp leeft in de raad. De raad gaat erover of wil erover gaan. De raadsfracties kunnen zich politiek profileren. Tot slot Het thema participatie wordt uitgewerkt en zal zeker terugkomen in de raad en in de gesprekken met inwoners. Ten eerste in juni in het gesprek tussen gemeentebestuur en de denktank van inwoners. En later dit jaar bij het behandelen van het vernieuwde participatiebeleid wat aan de raad zal worden voorgelegd. 6