Rotterdam leest! Rotterdam schrijft! Actieplan laaggeletterdheid Gemeente Rotterdam

Transcriptie

1 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft! Actieplan laaggeletterdheid Gemeente Rotterdam

2 Colofon Rotterdam leest! Rotterdam schrijft! Actieplan laaggeletterdheid Nadere informatie Jeugd, Onderwijs & Samenleving, afdeling Scholing en Integratie Sylvia van Luijk Tel: Uitgave Gemeente Rotterdam, Mei 2007 Vormgeving BeeldinZicht, Peter Snaterse Druk Thieme MediaCenter Oplage 1000 Foto s David Adams, Hannah Anthonysz, Henny Hartog, Alice Kalis, Michael Lehmann, Tom Pilzecker, Joop Reyngoud, Rick Keus

3 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft! Actieplan laaggeletterdheid

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Inbedding actieplan Rotterdam leest, Rotterdam schrijft 8 2 Kaders en kengetallen Landelijk aanvalsplan Rotterdamse kengetallen Rotterdamse doelstellingen 12 3 De Rotterdamse aanpak laaggeletterdheid Werkenden Werkzoekenden Niet werkende en niet werkzoekende volwassenen Vmbo-scholieren 15 4 Communicatie laaggeletterdheid Algemeen Bewustwording van de omvang van het probleem Taboedoorbreking en werving van cursisten Informeren van potentiële samenwerkingspartners Samenwerking in communicatie 18 5 Leesbevordering 21 6 Financiën 23 Bijlagen - bronnen en websites 25 4 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

5 Voorwoord Lezen is voor de meesten van ons een vanzelfsprekendheid. Je leest zonder dat je er erg in hebt. Overal is tekst: straatnamen, gebruiksaanwijzingen, formulieren noem maar op. Pas als je in een land bent, waarvan je de taal niet beheerst, begrijp je wat een belemmering het is om niet te kunnen lezen. Iedereen die in Nederland naar school gaat, krijgt taalonderwijs. Toch is er een behoorlijk grote groep Rotterdammers die niet (voldoende) kan lezen én schrijven. Ongeveer inwoners van Rotterdam hebben een taalachterstand. Tweederde van deze mensen is inburgeraar; iemand die niet is grootgebracht met de Nederlandse taal en een inhaalslag moet maken. Het overige deel betreft mensen die wel Nederlands als eerste taal hebben, maar die om uiteenlopende redenen niet op het taalniveau zijn gekomen dat nodig is om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving. Laaggeletterden worden deze mensen genoemd. Onder hen is de schaamte voor hun gemis aan taalvaardigheid vaak groot. Er rust een dusdanig taboe op taalachterstand dat velen het probleem verborgen houden en niet de stap zetten naar een cursus. Voor deze groep mensen is het actieplan dat voor u ligt. Dit stadsbestuur wil graag dat alle Rotterdammers actief zijn in en voor hun stad. Meedoen is het motto! We streven naar trotse Rotterdammers; trotse Stadsburgers. Daar varen mensen individueel wel bij én het is goed voor de stad in het geheel, zowel uit sociaal als economisch oogpunt. De gemeente Rotterdam ziet voor zichzelf vooral een taak weggelegd in het faciliteren van Rotterdammers om zodoende ook mee te kúnnen doen. Dat betekent dat belemmeringen moeten worden aangepakt. Taalachterstand is zo n belemmering. Of het nu gaat om nieuwe of geboren en getogen Rotterdammers: beheersing van de taal is absoluut noodzakelijk. Dit actieplan richt zich allereerst op het doorbreken van het taboe rond laaggeletterdheid. We willen dat iedereen in Rotterdam en omstreken zich bewust is van de omvang van het probleem, zodat laaggeletterden zich niet langer schamen en mensen in hun omgeving hun probleem herkennen. Onderdeel van het actieplan is ook uitbreiding van het cursusaanbod voor deze groep én uiteraard de werving van cursisten. Voor dit laatste zetten de Rotterdamse ambassadeurs laaggeletterdheid zich in. Dappere mensen die zelf hun taalachterstand hebben overwonnen en nu anderen motiveren om ook hun taalprobleem aan te pakken. Verder vindt u in het plan een hoofdstuk over leesbevordering. Want wie van jongs af aan wordt gestimuleerd te lezen, loopt minder kans op een taalachterstand. De bibliotheken spelen hierin een belangrijke rol. Om laaggeletterdheid aan te pakken is samenwerking het sleutelwoord. Niet alleen wordt binnen de regio samengewerkt tussen de gemeenten, ook het bedrijfsleven, de gemeentelijke diensten en maatschappelijke organisaties werken mee. Zij spelen een grote rol in het herkennen van laaggeletterdheid en in het scholen van hun personeel. Ook u beste lezer van dit plan, vraag ik om mee te werken aan de aanpak. Let op als u steeds dezelfde smoes hoort: Ik ben mijn bril vergeten, of Geef het maar mee, dan lees ik het thuis wel. Grote kans dat u te maken heeft met een laaggeletterde. En dat probleem hoeft niet te bestaan. Gezamenlijk kunnen wij ervoor zorgen dat voor iedereen geldt: Rotterdam leest, Rotterdam schrijft!. Ik wens u veel leesplezier toe. Orhan Kaya Wethouder participatie en cultuur Actieplan laaggeletterdheid

6 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Een goede beheersing van de Nederlandse taal is een voorwaarde om te kunnen participeren in de Rotterdamse samenleving. Dat geldt voor deelname aan opleidingen en werk, als vrijwilliger, als ouder die betrokken wil zijn bij de school van zijn of haar kind, en/of als werkzoekende op zoek naar een baan. Taal is overal en vormt een onlosmakelijk deel van onze informatiemaatschappij. Mensen die laaggeletterd zijn kunnen niet volwaardig aan onze maatschappij deelnemen. Zij hebben moeite om hun doelen te realiseren en kunnen hun vaardigheden niet zelfstandig ontwikkelen. Ze hebben bijvoorbeeld problemen met het invullen van formulieren, het schrijven van Geletterdheid is de vaardigheid om gedrukte en geschreven informatie te gebruiken om te functioneren in de maatschappij, om persoonlijke doelstellingen te bereiken en de persoonlijke kennis en kunde te ontwikkelen. Laaggeletterdheid is het onvermogen daartoe. (Bron: OESO) rapportages, het lezen van werkinstructies, bijsluiters bij medicatie en straatnamen. Rotterdam telt circa laaggeletterden tussen 15 en 74 jaar, dat is 22% van de Rotterdamse bevolking 1. 1 Vooronderzoek laaggeletterdheid in Stadsregio Rotterdam, CINOP s Hertogenbosch, juni 2006 Actieplan laaggeletterdheid

8 Het Rotterdams college vindt het belangrijk laaggeletterdheid te bestrijden als één van de voorwaarden om te participeren en een actieve rol in de samenleving te kunnen vervullen. Laaggeletterdheid moet worden voorkomen en bestreden. Voor een aantal doelgroepen is in Rotterdam reeds beleid ontwikkeld. De twee belangrijkste uitvoeringsprogramma s zijn het uitvoeringsprogramma Rotterdams Onderwijsbeleid , dat voorziet in taalontwikkeling in het onderwijs om achterstanden te voorkomen, en het uitvoeringsprogramma Meedoen door Taal Gedurende de collegeperiode biedt dit programma Rotterdammers met een taalachterstand een traject aan, gericht op taal en participatie. In onderstaand schema worden de verschillende doelgroepen benoemd waarop het taalbeleid van toepassing is. Uitvoeringsprogramma Rotterdams Onderwijsbeleid Voorkomen van laaggeletterdheid van leerlingen: 2 6 jarigen in de voor- en vroegschoolse educatie 4-12 jarigen in het basisonderwijs Vanaf 12 jaar in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs Uitvoeringsprogramma Meedoen door Taal Bestrijden van laaggeletterdheid onder volwassenen: Inburgeringsplichtigen via de Wet inburgering (Wi) Inburgeringsbehoeftigen via de Regeling Inburgeringsbehoeftigen 2007 Niet inburgeringsplichtige en inburgeringsbehoeftige Rotterdammers met een taal- of onderwijsachterstand via de Wet Educatie Beroepsonderwijs Actieplan Rotterdam Leest! Rotterdam Schrijft! Inbedding actieplan Rotterdam leest! Rotterdam schrijft! Het actieplan Rotterdam leest!, Rotterdam schrijft! sluit aan op het uitvoeringsprogramma Meedoen door Taal en richt zich met name op de derde groep, de niet inburgeringsplichtige en inburgeringsbehoeftige Rotterdammer met een taalachterstand. Deze Rotterdammers hebben geen wettelijke plicht om te leren lezen en schrijven. Het is een moeilijk te bereiken doelgroep, omdat ze doorgaans weinig participeren en niet kunnen lezen. Een andere factor die hen slecht bereikbaar maakt is dat veel Nederlands sprekende laaggeletterden zich schamen en hun laaggeletterdheid trachten te verbergen. Het blijkt dat zij een duwtje in de rug nodig hebben, maar dan moet eerst het taboe op laaggeletterdheid worden doorbroken. Als dat lukt, blijken laaggeletterden gemotiveerd te zijn om hun situatie te veranderen, aangezien 8 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

9 zij hun laaggeletterdheid vaak ook als een probleem ervaren. Het actieplan Rotterdam leest, Rotterdam schrijft is aanvullend op het Uitvoeringsprogramma Meedoen door Taal en is een intensivering van de activiteiten voor de niet inburgeringsplichtige en niet inburgeringsbehoeftige Rotterdammer. Beroepsonderwijs (WEB), vastgesteld op 560 trajecten per jaar. Doel van dit actieplan is om meer cursisten te werven en het aantal trajecten te verhogen tot 1000 per jaar, een verhoging van 440 trajecten per jaar. Dit komt neer op 1320 extra trajecten gedurende de looptijd van dit actieplan van 3 jaar ( ). Vanuit het actieplan Rotterdam leest, Rotterdam schrijft wordt deze groep Rotterdammers actief opgespoord, verwezen naar en geworven voor het volgen van cursussen Nederlands. Het gebruik van verschillende communicatiemiddelen is essentieel in het doorbreken van het taboe rond laaggeletterdheid, in de bewustwording van de omvang van het probleem en bij de werving van deelnemers voor cursussen. Hierbij is de omgeving van de laaggeletterde van groot belang. Voor deze doelgroep is het aantal trajecten Nederlands, ingekocht via de Wet Educatie en Actieplan laaggeletterdheid

10 10 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

11 2 Kaders en kengetallen 2.1 Landelijk aanvalsplan In december 2005 is door het ministerie van OC&W het landelijk aanvalsplan laaggeletterdheid Van A tot Z betrokken gelanceerd. Aanleiding hiervoor waren de uitkomsten van het onderzoek naar laaggeletterdheid door het CINOP 2, waaruit bleek dat anderhalf miljoen Nederlanders tussen de 15 en 74 jaar laaggeletterd is. In dit plan pakt de regering het probleem van laaggeletterdheid daadkrachtig aan. In het landelijk aanvalsplan wordt het onderwijs van vroegschoolse educatie tot lerarenopleiding betrokken. Het plan bevat ook een culturele component, namelijk leesbevordering. De gedachte hierachter is dat laaggeletterdheid voorkomen beter is, dan laaggeletterdheid genezen. Voor de gemeenten is een belangrijke rol weggelegd. De gemeenten zijn immers lokale overheid, publieke werkgever, uitvoerder van de Wet Werk en Bijstand en inkoper van volwasseneneducatie en inburgeringstrajecten. Zij voeren de regie over lokale en regionale samenwerkingsarrangementen op het gebied 2 Th. Bersee, D. de Boer en E. Bohnen, Alles moet tegenwoordig op papier. Een verkennend onderzoek naar functioneel analfabetisme, werk en opleiding. CINOP s Hertogenbosch, Vooronderzoek laaggeletterdheid in Stadsregio Rotterdam, CINOP s Hertogenbosch, juni 2006 van scholing, onderwijs en leesbevordering. Op het gebied van taboedoorbreking, bewustwording en werving van cursisten is de lokale inzet eveneens het meest effectief. Nieuw in het plan is de betrokkenheid van het bedrijfsleven; 6% van de werkende beroepsbevolking is laaggeletterd en daarom wordt er extra aandacht besteed aan de bewustwording van werkgevers. Voor de uitvoering trekt het ministerie van OC&W in de periode jaarlijks uit. De uitvoering ligt in handen van het CINOP, de stichting Lezen & Schrijven en de stichting Expertisecentrum ETV. Deze 3 instellingen leveren ondersteunende diensten aan gemeenten bij het vormgeven van gemeentelijk beleid op laaggeletterdheid. 2.2 Rotterdamse kengetallen Op basis van het vooronderzoek naar laaggeletterdheid in de stadsregio Rotterdam 3 zijn er in Rotterdam inwoners, tussen de 15 en 74 jaar die een te laag niveau van lezen en schrijven hebben om volwaardig in de samenleving te kunnen participeren. Dat is 22% van de bevolking. Laaggeletterdheid correleert sterk met de volgende variabelen: opleidingsniveau, nietwerkend, werkloosheid, etniciteit en leeftijd 4. De percentuele scores op deze variabelen in de stad Rotterdam worden in onderstaand figuur vergeleken met de landelijke percentuele scores. Op elk van de vijf variabelen scoort de Rotterdamse bevolking tussen 15 en 74 jaar hoger dan het landelijk percentage. Actieplan laaggeletterdheid

12 5 0 % 4 5 % 4 0 % 3 5 % 3 0 % 2 5 % 2 0 % 1 5 % 1 0 % 5 % 0 % laag opgeleid nietwerkend werkloos allochtoon jaar Rotterdam Landelijk 2.3 De Rotterdamse doelstellingen De Rotterdamse doelstellingen in het actieplan zijn een aanvulling op de activiteiten die binnen het bestaande beleid worden uitgevoerd. Bovendien sluiten ze aan op mijlpalen geformuleerd in het landelijk aanvalsplan. De doelstellingen zijn als volgt geformuleerd: 1. Verhogen van het aantal trajecten Nederlands, ingekocht via de WEB, van 560 naar 1000 op jaarbasis, deels gefinancierd door bedrijven op basis van co-financiering. 2. Bewustwording en taboedoorbreking rondom laaggeletterdheid, hierbij aansluitend op de landelijke campagne. 3. Betrekken van een breed scala aan maatschappelijke partners, die een actieve bijdrage leveren aan de taboedoorbreking, opsporing, werving en scholing van laaggeletterden. 4. Het onderhouden en bevorderen van lezen. Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) is verantwoordelijk voor het tot stand komen en de uitvoering van dit actieplan. Daarnaast coördineert JOS zowel de acties binnen de eigen afdelingen, als acties die vanuit andere diensten plaatsvinden. Voorbeelden hiervan zijn Roteb Bedrijfsschool, Bibliotheek, Stadstoezicht, Gemeentewerken en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 4 International Adult Literacy Survey (IALS) onderzoek, OESO, Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

13 3 Rotterdamse aanpak laaggeletterdheid Om de werving van laaggeletterden zo dicht mogelijk bij hun eigen omgeving te realiseren is een indeling gemaakt naar de maatschappelijke positie die zij innemen. De directe omgeving zoals de werkgever of de school van de kinderen is een goed aangrijpingspunt om de laaggeletterde te benaderen en te werven. 3.1 Werkenden Landelijk gezien is ongeveer 6% van de werkende beroepsbevolking laaggeletterd. De ontwikkeling naar een kenniseconomie maakt dat een leven lang leren voor alle werknemers noodzakelijk is, dus ook voor de laaggeletterde werknemers. De gemeente Rotterdam vervult een voorbeeldfunctie in het bestrijden van laaggeletterdheid onder werknemers van gemeentelijke bedrijven. Bij gemeentelijke bedrijven zoals de Roteb, Stadstoezicht en Gemeentewerken is laaggeletterdheid onderdeel van het personeels- en opleidingsbeleid. Roteb en Stadstoezicht voeren taaltrainingen uit op de werkvloer toegesneden op de dagelijkse praktijk van de werknemers. Gemeentewerken heeft laaggeletterdheid tot onderwerp gemaakt van (functionerings-)gesprekken en verwijzen de laaggeletterde werknemer naar een taalcursus. De komende periode wordt dit verder uitgebouwd naar andere gemeentelijke diensten en toeleveranciers van gemeentelijke diensten, zoals catering en schoonmaakdiensten. Vanaf 2007 wordt het bedrijfsleven benaderd om werkgevers te stimuleren laaggeletterdheid binnen hun eigen bedrijf aan te pakken. Gestart wordt met bewustwording van bedrijven over de omvang van laaggeletterdheid, de consequenties daarvan voor de bedrijfsvoering en de voordelen en mogelijkheden van het bestrijden van laaggeletterdheid binnen het eigen bedrijf. Hiervoor worden workshops ingezet en worden werkgevers geïnformeerd via informatiebulletins. Doelstelling is dat vanuit deze workshops en informatierondes in 2007 minimaal 10 bedrijven actief laaggeletterdheid aanpakken binnen het eigen bedrijf en dat uit te breiden naar 15 nieuwe bedrijven per jaar in de jaren 2008 en Scholing van laaggeletterden vindt plaats op basis van co-financiering, waarbij zowel het bedrijf als de gemeente de helft van de opleidingskosten voor zijn rekening neemt. 3.2 Werkzoekenden Het percentage laaggeletterdheid is onder werklozen in Rotterdam twee maal zo hoog als onder de werkende beroepsbevolking, namelijk ruim 12% 5. Ter bevordering van een duurzame uitplaatsing wordt de noodzaak om te kunnen lezen en schrijven door de dienst 5 Vooronderzoek laaggeletterdheid in Stadsregio Rotterdam, CINOP s Hertogenbosch, juni 2006 Actieplan laaggeletterdheid

14 De mogelijkheid wordt onderzocht om een module Nederlands via de ROC s, in de toekomst op te nemen als onderdeel van een re-integratietraject van de werkzoekende. 3.3 Niet werkende en niet werkzoekende volwassenen Een groot deel van deze groep zijn ouders en opvoeders. Bij consultatiebureaus en binnen scholen worden de ouders via de kinderen bereikt. Een deel van de ouders wordt niet via een andere weg benaderd, omdat ze niet werken en niet werkzoekend zijn. Consultatiebureaus, de wijkfelicitatiedienst en ouderconsulenten op peuterspeelzalen en basisscholen hebben veel contacten met ouders. In het bereiken van ouders spelen deze intermediairs een belangrijke rol. 90% van de tweejarige kinderen bezoekt met een ouder het consultatiebureau. Alle consultatiebureaus in Nederland hebben het informatiepakket Taalkracht voor consultatiebureaus ontvangen, ontwikkeld door de Stichting Lezen & Schrijven. Dit pakket biedt praktische tips en handvatten voor het verwijzen van ouders naar taalcursussen. Bij alle Rotterdamse consultatiebureaus ligt dit informatiepakket als naslagwerk ter inzage. Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) erkend en herkend. Ook voor de eigen bedrijfsvoering van SoZaWe is dit zeer gewenst, aangezien er veel schriftelijk met de cliënt wordt gecommuniceerd. De belangrijkste focus voor 2007 ligt op het herkennen van laaggeletterdheid door de klantmanagers. Om dit te kunnen realiseren worden 550 klantmanagers van SoZaWe en het Jongerenloket getraind in herkenning van laaggeletterdheid, zodat de cliënt in het gesprek met de klantmanager direct doorverwezen wordt naar een cursus. Wijkconsulenten en ouderconsulenten spreken ouders tijdens huisbezoeken, in de ouderkamer op school, en tijdens inloopochtenden en cursussen. Om in de gesprekken met ouders laaggeletterdheid aan de orde te kunnen stellen worden de 50 wijkconsulenten en 150 ouderconsulenten in 2007 getraind in het herkennen en bespreekbaar maken hiervan. Daarnaast worden ook leerkrachten op scholen voorgelicht over laaggeletterdheid en de mogelijkheden om dit te herkennen en aan te pakken. Dit wordt ondersteund met foldermateriaal, zoals een herkenningswijzer, posters en informatiefolder voor intermediairs. Met schoolbesturen wordt contact gezocht om draagvlak te creëren en hen te betrekken bij een gezamenlijke aanpak van deze problematiek. 14 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

15 3.4 Vmbo-scholieren Dit actieplan richt zich op volwassenen en niet op de schoolgaande kinderen en jongeren. Vanuit het Uitvoeringsprogramma Rotterdams Onderwijsbeleid wordt al stevig ingezet op taalbeleid en er worden geen extra activiteiten vanuit dit actieplan ontwikkeld. Een uitzondering hierop is de promotie van Taalkr8! op vmbo-scholen. Vanuit het landelijke aanvalsplan Van A tot Z betrokken heeft de Stichting Lezen & Schrijven aan alle vmbo-scholen in september 2006 de promotie-dvd Taalkr8! verzonden. Via deze DVD wil de Stichting Lezen & Schrijven scholen enthousiast maken voor het organiseren van taalworkshops van één dag in schoolverband en daarmee taalbeleid binnen de scholen op de agenda krijgen of houden. Deze workshops zijn ondersteunend aan de ontwikkeling van taalbeleid op vmbo-scholen en laten jongeren op een inspirerende en creatieve manier met taal bezig zijn. Doel van dit actieplan is dat minimaal 20 schoollocaties een Taalkr8!dag binnen school organiseren gedurende de looptijd van dit plan. Het pakket Taalkr8! wordt met name ingezet en gestimuleerd op de vmbo-scholen die Brede School zijn, zodat zij dit kunnen opnemen in hun Brede Schoolplan. JOS werkt hierin ook samen met de Rotterdamse bibliotheek die de workshop Leeskr8! ontwikkelt. Leeskr8! kan in combinatie met Taalkr8! aangeboden worden. In 2007 is het thema van de Jongerenmaand Jongeren en taal, waarin het belang en plezier van taal breed uitgedragen wordt. Hiermee wordt een verbinding gemaakt met de binnenschoolse taalactiviteiten en kan dit ook een onderdeel zijn van Brede School activiteiten. Actieplan laaggeletterdheid

16 16 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

17 4 Communicatie 4.1 Algemeen Goede communicatie is essentieel bij het bereiken van de doelen van het actieplan en speelt met name een rol bij: 1. Bewustwording van de omvang van het probleem. De doelgroep bestaat uit alle burgers in Rotterdam en regio. 2. Taboedoorbreking. Vooral autochtone laaggeletterden die de schoolgaande leeftijd voorbij zijn, schamen zich vaak voor hun probleem. De doelgroep is de laaggeletterde, zijn omgeving (familie, vrienden, kennissen, buren, werkgevers) en intermediairs (huisartsen, medewerkers SoZaWe, leerkrachten, werkgevers). 3. Werving van cursisten. De doelgroep vormt de laaggeletterde en zijn omgeving. De laaggeletterden hebben vaak negatieve ervaringen met school en leren. Naast schaamte, zijn er diverse drempels voor laaggeletterden die tot gevolg hebben dat zij niet naar een taalcursus gaan. Als communicatie wil bijdragen in de toename van cursisten moet op deze drempels worden ingespeeld met de communicatieboodschap en de inzet van middelen. 4. Voorlichting. Het informeren van (potentiële) samenwerkingspartners over het actieplan met als doel hen te stimuleren tot participatie in de aanpak van laaggeletterdheid (o.a. werkgevers). Bij de communicatie rond laaggeletterdheid moet bij de inzet van middelen rekening worden gehouden met twee belangrijke factoren: 1. De laaggeletterde kan niet of slecht lezen. 2. Op het probleem laaggeletterdheid rust een groot taboe. 4.2 Bewustwording van de omvang van het probleem Hiervoor worden communicatiemiddelen ingezet zoals affiches, beeldmateriaal op trams, bussen en vuilniswagens en free publicity. Tevens wordt gebruik gemaakt van de gemeentelijke communicatiekanalen: websites, Stadskrant, programma Aanpakken. 4.3 Taboedoorbreking en werving van cursisten n n Voor dit communicatiedoel worden de volgende middelen ingezet: Gebruik maken van ambassadeurs. Om de laaggeletterde te bereiken is een pool van ambassadeurs geworven (zowel landelijk als lokaal). Ambassadeurs zijn mensen die zelf laaggeletterd of analfabeet waren en inmiddels kunnen lezen en schrijven of bezig zijn met een cursus op dit gebied. Zij staan op alle communicatie-uitingen van de campagne. Zij doen hun verhaal op TV, radio en in zoveel mogelijk overige media (bijv. in tijdschriften). ETV (Educatieve televisie). ETV is een samenwerkingspartner in de aanpak van laaggeletterdheid en heeft een aantal middelen geproduceerd: TV-spots waarin ambassadeurs hun ver- Actieplan laaggeletterdheid

18 haal doen, die worden uitgezonden door ETV en TV-Rijnmond. In 2007 worden ook radiospots ontwikkeld, die uitgezonden worden door Radio Rijnmond. Lees en Schrijf: TV-serie met een lesboek, waarin ambassadeurs hun ervaringen vertellen, gecombineerd met lees- en schrijfoefeningen. Hotel Totaal (werktitel): een TV-serie rond taal. Doel daarvan is het belang van taal te laten zien, te laten zien hoe leuk taal is en dat taal nodig is om elkaar in de samenleving te kunnen begrijpen. n Herkenningswijzer. Deze herkenningswijzer is gemaakt voor de omgeving van de laaggeletterde. Hierdoor kunnen zij laaggeletterdheid bij mensen herkennen (bijvoorbeeld smoezen herkennen) en hen wijzen op de mogelijkheid tot het volgen van een cursus. Het landelijke logo van de campagne Lezen & Schrijven en het landelijke telefoonnummer worden hierin vermeld. Via dit telefoonnummer worden mensen verwezen naar cursussen bij hen in de buurt of regio. Via dit nummer kan ook het werkboek voor de TVserie Lees en Schrijf worden aangevraagd. Dit landelijke callcenter houdt op basis van postcodes van de bellers bij uit welke regio aanvragen voor cursussen en werkboeken worden gedaan. Dit geeft een indicatie van het bereik van de verschillende communicatiemiddelen. 4.4 Informeren van potentiële samenwerkingspartners Enkele smoezen uit de herkenningswijzer n Mag ik dit formulier even mee naar huis nemen om thuis te bespreken en in te vullen? Voor de aanpak van laaggeletterdheid is de bereidheid tot medewerking van werkgevers (bedrijfsleven, overheid of anderszins) van groot belang. Ook is draagvlak bij bestuurders en medewerkers van (deel)gemeenten en regio nodig en zijn er talloze overige organisaties die geïnformeerd moeten worden. Hiertoe wordt een aantal middelen ingezet: n Ik ben mijn bril vergeten. n Werken met computers is niets voor mij. n n een informatiefolder; netwerkbijeenkomsten, hier is ruimte voor uitwisseling van best practices en deskundigheidsbevordering o.a. in de vorm van workshops (i.s.m. Stichting Lezen & Schrijven); 18 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

19 n bezoeken/voorlichting aan bedrijven en organisaties. Verder is er een telefoonnummer van JOS opengesteld voor het verkrijgen van advies en ondersteuning over de aanpak van laaggeletterdheid en de publiciteit/communicatie er omheen. 4.5 Samenwerking in communicatie beeld naar buiten (hetzelfde foldermateriaal waarop alle logo s worden vermeld). Ook met de (Stads)regio en Stichting Lezen & Schrijven wordt nauw samengewerkt. De Stichting Lezen & Schrijven levert landelijk campagnemateriaal, waarbij Rotterdam aansluit met eigen communicatiemiddelen, passend binnen de communicatiestijl van het concern. Daarnaast verzorgen zij workshops voor bedrijven in het kader van bewustwording van laaggeletterdheid. Het ROC Zadkine en het Albeda College werken met JOS en de Bibliotheek Rotterdam samen in de werving van cursisten. Zij werken allen samen in het platform Rijnmond Werft. Er wordt gebruik gemaakt van een éénduidig Actieplan laaggeletterdheid

20 20 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

21 5 Leesbevordering Bibliotheek Rotterdam Lezen moet worden onderhouden als je het eenmaal hebt geleerd. Bibliotheek Rotterdam is de samenwerkingspartner in leesonderhoud en leesbevordering. In dat kader zijn al een aantal activiteiten ontwikkeld, zoals activiteiten die lezen en voorlezen stimuleren (bijvoorbeeld de Voorleesvogel), de collecties Eenvoudige Boeken voor Volwassenen (EBV), maandthema s als voorleesdagen en maand van het leren. Bibliotheek Rotterdam wil in de periode het aanbod nog meer afstemmen op de wensen en behoeften van de doelgroep laaggeletterden. De bibliotheek heeft het voornemen om een aantal activiteiten aan te bieden en te ontwikkelen gedurende de looptijd van het actieplan. waarbij jongeren op een uitdagende manier met taal bezig zijn. Gedurende de looptijd van het actieplan wil de bibliotheek Leeskr8! (leesworkshops ontwikkeld door de bibliotheken van de G4 gemeenten) aan Taalkr8! toevoegen en in samenwerking met JOS Taalkr8! en Leeskr8! op vmbo-scholen promoten en indien gewenst organiseren. n Bibliotheek biedt binnen de e-centra Lees en Schrijf van ETV aan, compleet met het werkboek. n Introductie van het Makkelijk Lezen Plein concept in 10 bibliotheekvestigingen in de voorrangswijken tussen 2007 en Doel is, door het aanbieden van makkelijk te lezen boeken, het plezier in lezen ook bij laaggeletterden te stimuleren. n De Voorleesvogel is een multimediaal voorleesprogramma voor ouders van kinderen van 0 tot 6 jaar. Over de Voorleesvogel worden ouderbijeenkomsten georganiseerd. Bibliotheek Rotterdam heeft als inzet het aantal ouderbijeenkomsten over de Voorleesvogel te verhogen voor voorschoolse instellingen, basisonderwijs en volwasseneneducatie. Doel is dat in laaggeletterde ouders een (deel)traject van het programma Voorleesvogel volgen, met een jaarlijkse groei tot 1000 ouders in n Aan alle vmbo-scholen is door de Stichting Lezen & Schrijven het promotiepakket Taalkr8! verzonden. Hierin zitten taalworkshops die op scholen uitgevoerd kunnen worden, Actieplan laaggeletterdheid

22 22 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

23 6 Financiën Begroting actieplan De begroting geeft een overzicht van de financiering van de actiepunten in dit plan. Product Kosten 1000 trajecten NT Communicatiemiddelen Workshops, trainingen, netwerkbijeenkomsten Projectleiding Bibliotheek Voorleesvogel voor ouders Makkelijk Lezen Plein Totale kosten Dekking WEB 560 trajecten NT Bedrijfsleven Co-financiering 100 trajecten JOS Communicatiemiddelen JOS Workshops, trainingen, netwerkbijeenkomsten Voorleesvogel voor ouders SoZaWe Training IOC PM PM JOS Projectleiding Bibliotheek Voorleesvogel voor ouders Makkelijk Lezen Plein* Totale dekking Verschil N.B. Binnen de post workshops, trainingen en netwerkbijeenkomsten is voor het jaar ,- gereserveerd voor taalkr8! VMBO, voor het jaar ,- gereserveerd en voor het jaar JOS neemt ,- van de kosten Voorleesvogel voor ouders in haar begroting op. * Het betreft hier een subsidieaanvraag van de Bibliotheek Rotterdam bij de Provincie Zuid-Holland in het kader van het provinciaal actieplan laaggeletterdheid. Actieplan laaggeletterdheid

24 24 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

25 Bronnen en websites De volgende bronnen en websites zijn geraadpleegd: Bronnen Cijfers en letters 2005, Jaarverslag Vooronderzoek laaggeletterdheid in Stadsregio Rotterdam Kenniseconomie en laaggeletterdheid, inventariserend onderzoek naar de relatie tussen laaggeletterdheid en de kenniseconomie Stil vermogen, onderzoek naar de maatschappelijke kosten van laaggeletterdheid. Laaggeletterdheid in het werk, een onderzoek naar lees-, schrijf- en rekentaken in de kenniseconomie Basisvaardigheden in Nederlands, de geletterdheid van Nederland Stichting Lezen & Schrijven, januari 2006 Cinop, juni 2006 Stichting Lezen & Schrijven, september 2004 Stichting Lezen & Schrijven, augustus 2006 Stichting Lezen & Schrijven, maart 2006 Max Goote Kenniscentrum, juni 1999 Analfabetisme, leidraad voor doorverwijzers Cinop, september 2005 Nota Van A tot Z betrokken, aanvalsplan laaggeletterdheid Zuid-Hollands aanvalsplan laaggeletterdheid Nederlands in het middelbaar beroepsonderwijs Ministerie OC&W, april 2006 Provincie Zuid-Holland, mei 2006 CINOP s Hertogenbosch, 2004 Websites Stichting Lezen & Schrijven Taalkrachtprogramma voor vmbo-scholen Taalkrachtprogramma voor bedrijven Landelijk actieplan alfabetisering Internetsite voor laaggeletterden Educatieve televisie Centrum voor Innovatie van Opleidingen Stichting de Meeuw Stichting Lezen Actieplan laaggeletterdheid

26 26 Rotterdam leest! Rotterdam schrijft!

27

28 Jeugd, Onderwijs en Samenleving Gemeente Rotterdam Postadres Postbus KS Rotterdam Bezoekadres Blaak TA Rotterdam telefoon: (010) fax: (010) internet: Mei 2007