FLASH. De nieuwe procedure voor de vereffening van handelsvennootschappen (1) : beschrijving en analyse I N H O U D. I. Inleiding

Transcriptie

1 FLASH Op haar eerste vergadering van vrijdag 4 mei jl. heeft de nieuwe nationale raad het bureau verkozen voor de komende vier jaar. De Heer Roland Smets werd verkozen tot voorzitter, Mevrouw Maria Ploumen is de nieuwe ondervoorzitter en de Heer Jean-Marie Conter werd verkozen tot penningmeester. Meer info vindt U op De nieuwe procedure voor de vereffening van handelsvennootschappen (1) : beschrijving en analyse I. Inleiding Behalve in geval van faillissement verloopt het ophouden van het bestaan van een handelsvennootschap in de regel in drie stappen : (1) een beslissing tot (vrijwillige of gerechtelijke) ontbinding, gevolgd door (2) een vereffeningsprocedure en, na afloop hiervan, (3) een beslissing tot afsluiting van de vereffening (2). De vereffening van handelsvennootschappen omvat dus het geheel van de verrichtingen na hun ontbinding. Deze verrichtingen worden uitgevoerd door één of meer vereffenaars, benoemd door de algemene vergadering die de beslissing tot ontbinding heeft genomen in geval van vrijwillige ontbinding, of door het gerecht indien dit de ontbinding heeft uitgesproken. Dergelijke gerechtelijke beslissing kan op vraag van iedere belanghebbende of van het openbaar ministerie worden uitgesproken tegen een vennootschap die gedurende drie opeenvolgende boekjaren geen jaarrekening heeft neergelegd (3) of nog om wettige redenen (4) (3) Artikel 182 Wetboek van Vennootschappen. Artikel 182 Wetboek van Vennootschappen. (4) Artikel 343, lid 3 Wetboek van Vennootschappen voor de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, artikel 386, lid 3 voor de coöperatieve vennootschappen, artikel 645, lid 2 voor de naamloze vennootschappen en de commanditaire vennootschappen op aandelen (in toepassing van artikel 657 van hetzelfde wetboek). De ontbinding om wettige reden kan door iedere belanghebbende worden gevorderd. P Afgiftekantoor 9000 Gent X Tweewekelijks Verschijnt niet in juli I N H O U D (1) Dit artikel betreft enkel de ontbindings- en vereffeningsprocedure van de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, de naamloze vennootschappen, de coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en de commanditaire vennootschappen op aandelen aangegaan voor onbepaalde duur. (2) De mogelijkheid bestaat om de vennootschap te ontbinden en de vereffening af te sluiten in één enkele akte, met name in het kader van de gerechtelijke vereffeningen, voorzien bij artikel 182, 3 van het Wetboek van Vennootschappen (slapende vennootschappen). Dezelfde procedure is toepasbaar voor vennootschappen die ten dage van hun ontbinding geen passief hebben en waarvan de vennoten in de ontbindingsakte unaniem beslissen het actief onder elkaar te verdelen, zonder een vereffenaar aan te stellen. Deze zeer uitzonderlijke procedure wordt in dit artikel echter niet besproken. Flash 1 De nieuwe procedure voor de vereffening van handelsvennootschappen : beschrijving en analyse 1 Btw werken aan een gebouw voor gemengd gebruik 6 % of 21 %? 8 P A C I O L I N R B I B F - I P C F M E I

2 of wanneer het netto-actief is gedaald tot beneden het wettelijk vastgesteld bedrag (5). De zogenaamde «vrijwillige» ontbinding, met name ingevolge beslissing van de algemene vergadering, kan volledig vrij en weloverwogen geschieden, maar kan ook het gevolg zijn van de wettelijke verplichting dat de algemene vergadering moet beraadslagen over de voortzetting van de activiteit van de vennootschap, wanneer haar nettoactief gedaald is tot minder dan de helft of een vierde van het maatschappelijk kapitaal (6). Wanneer het gedaald is tot minder dan een vierde, kan de ontbinding worden goedgekeurd door een vierde gedeelte van de ter vergadering uitgebrachte stemmen. In alle andere gevallen kan slechts tot ontbinding worden besloten volgens de regels die voor een statutenwijziging zijn gesteld (7). De beslissing tot ontbinding betekent niet dat de vennootschap haar rechtspersoonlijkheid verliest. Dat volgt uit de tekst van artikel 183 van het Wetboek van Vennootschappen : «Een vennootschap wordt na ontbinding geacht voort te bestaan voor haar vereffening». Alleen de afsluiting van de vereffening staat synoniem voor de volledige verdwijning van de rechtspersoonlijkheid van de ontbonden vennootschap. Tijdens de vereffening kunnen vennootschappen dus rechtszaken instellen of voor de rechtbank worden gedaagd. Zeer in het kort bestaat de opdracht van de vereffenaars hierin : zorgen voor het betalen van het eventueel maatschappelijk passief met inachtneming van de rechten van de schuldeisers en voor het verdelen van het eventueel positief saldo van de vereffening onder de aandeelhouders (8). De wet van 2 juni 2006 tot wijziging van het Wetboek van Vennootschappen, teneinde de vereffeningsprocedure te verbeteren (B.S. 26 juni 2006) heeft deze, door de artikelen 183 tot 196 van het Wetboek van Vennootschappen geregelde procedure, aanzienlijk gewijzigd. Het voornaamste doel van de wetswijziging is de bescherming van de derden-schuldeisers te vergroten, voornamelijk door meer controle op de rechtschapenheid van de als vereffenaars aangestelde personen, gekoppeld aan meer toezicht op en openbaarmaking van de vereffeningsprocedure. In onderstaand artikel willen we de wijzigingen aan het Wetboek van Vennootschappen die door deze recente wet werden aangebracht, en voornamelijk in het kader van vrijwillige vereffeningen, beschrijven en onderzoeken. II. De beslissing tot «vrijwillige» ontbinding Zoals in de inleiding al werd gezegd, kan de ontbinding het gevolg zijn van een beslissing van de algemene vergadering van de vennoten (vrijwillige ontbinding) of van de gerechtelijke autoriteiten. De wet van 2 juni 2006 heeft het formalisme dat de beslissing tot vrijwillige ontbinding beheerst niet gewijzigd. We vinden het nochtans nuttig het voorschrift van artikel 181 van het Wetboek van Vennootschappen in herinnering te brengen, met name dat de ontbinding moet worden toegelicht in een verslag dat door het bestuursorgaan wordt opgemaakt en dat vermeld wordt in de agenda van de algemene vergadering die zich over de ontbinding moet uitspreken. Bij dat verslag moet een staat van activa en passiva worden gevoegd, die niet meer dan drie maanden voordien is vastgesteld, opgesteld conform de waarderingsregels die van toepassing zijn op de gevallen waarin de vennootschap besluit haar activiteiten te beëindigen of indien niet langer ervan kan worden uitgegaan dat de vennootschap haar bedrijf zal voortzetten. De commissaris of, bij zijn ontstentenis, een bedrijfsrevisor of een externe accountant die door het bestuursorgaan (en niet door de algemene vergadering) wordt aangewezen, brengt over deze staat verslag uit en vermeldt inzonderheid of daarin de toestand van de vennootschap op volledige, getrouwe en juiste wijze is weergegeven. Een afschrift van deze verschillende stukken (staat van activa en passiva en verslagen) moet bij de oproeping voor de algemene vergadering worden gevoegd. Deze laatste kan niet geldig beslissen wanneer deze stukken ontbreken. De beslissing van de algemene vergadering moet bij authentieke akte worden opgesteld. De instrumenterende notaris moet de naleving van de wettelijk voorgeschreven formaliteiten controleren. III. Benoeming van de vereffenaar(s) (5) Volgens artikel 333 van het Wetboek van Vennootschappen kan iedere belanghebbende de ontbinding van de BVBA vorderen, wanneer haar netto-actief gedaald is beneden de EUR. Hetzelfde geldt voor de CVBA (artikel 432 Wetboek van Vennootschappen). Voor de NV en de Comm. VA kan de ontbinding worden gevorderd als het netto-actief gedaald is beneden de EUR (artikel 634 Wetboek van Vennootschappen juncto artikel 657 voor de Comm. VA). (6) Artikel 332 (BVBA), 431 (CVBA), 633 (NV) en 657 (Comm. VA) van het Wetboek van Vennootschappen. (7) Zie voetnoot 4. (8) Artikel 190 Wetboek van Vennootschappen. III.1. Gerechtelijke bevestiging De wet van 2 juni 2006 voert een procedure in om de vereffenaar(s), aangesteld door de algemene vergadering die tot vrijwillige ontbinding besluit, achteraf te controleren. Overeenkomstig het nieuwe artikel van het Wetboek van Vennootschappen, treden vereffenaars pas in functie nadat de rechtbank van koophandel is over M E I B I B F - I P C F P A C I O L I N R

3 gegaan tot de bevestiging van hun benoeming ingevolge de beslissing van de algemene vergadering. De rechtbank gaat pas over tot de bevestiging van de benoeming nadat zij heeft nagegaan dat de gekozen vereffenaar(s) alle waarborgen van rechtschapenheid biedt(en). Deze bevestiging heeft niet alleen betrekking op de benoeming van de vereffenaar, maar ook op de handelingen die hij eventueel heeft gesteld tussen zijn benoeming door de algemene vergadering en de bevestiging ervan. Het nieuwe artikel 184 van het Wetboek van Vennootschappen stelt de rechtbank voor een keuze : ofwel bevestigt ze de gestelde handelingen met terugwerkende kracht, ofwel vernietigt ze deze indien ze «kennelijk in strijd zijn met de rechten van derden». De wettekst verbindt de bevestiging van de benoeming van de vereffenaar niet met de bevestiging van de handelingen die hij heeft gesteld. Op grond van deze tekst kan de rechtbank dus de handelingen bevestigen gesteld door een vereffenaar wiens benoeming ze zou weigeren te bevestigen. In haar toelichtingsnota van 14 november 2006, gericht aan de heer Voorzitter van het College van de Procureurs-generaal, aanvaardt mevrouw de Minister van Justitie trouwens uitdrukkelijk dat «de rechtbank de handelingen die de vereffenaar vóór de bevestigingsprocedure heeft gesteld kan bevestigen, niettegenstaande de vereffenaar zelf niet aan de voorwaarde van rechtschapenheid voldoet» (9). Deze oplossing is logisch, aangezien de vereffenaar die niet de vereiste waarborgen van rechtschapenheid biedt, handelingen kan hebben gesteld, zonder kennelijk in strijd te zijn met de rechten van derden. Op zicht van de tekst van artikel 184 rijst zelfs de vraag of de rechter, indien de rechten van derden niet kennelijk zijn geschonden, de handelingen niet met terugwerkende kracht moet bevestigen, aangezien dit het enige alternatief is voor de vernietiging ervan in geval van kennelijke schending van deze rechten. Voor de indiening van het verzoek tot bevestiging geldt geen termijn. De sanctie voor het ontbreken van de bevestiging is dat de door de vereffenaar gestelde handelingen niet aan derden kunnen worden tegengeworpen. De akte houdende benoeming van een vereffenaar kan immers slechts worden bekendgemaakt, en bijgevolg aan derden worden tegengeworpen, wanneer de beslissing tot bevestiging of homologatie (10) van deze benoeming wordt bijgevoegd. Wanneer we er echter van uitgaan dat, wanneer de rechten van derden niet kennelijk zijn geschon- (9) Toelichtingsnota van 14 november 2006 gericht aan de Voorzitter van het College van Procureurs-generaal, punt 2.1, laatste lid, beschikbaar op http: //www. juridat.be/tribunal_commerce/verviers/images/circulaire.pdf (10) Zie infra, punt III.2. den, de door de vereffenaar gestelde handelingen met terugwerkende kracht door de rechtbank moeten worden bevestigd, wordt de draagwijdte van deze potentiële sanctie in hoge mate afgezwakt. Ware het niet verkieslijker geweest om een voorafgaande toetsing van de rechtschapenheid van de voorgedragen vereffenaars op te leggen? De efficiëntie van de gewenste controle had er zeker bij gewonnen en de onzekerheid in verband met de gestelde handelingen was vast minder groot geweest. Zo de bevoegde rechtbank weigert over te gaan tot homologatie of bevestiging, wijst ze zelf een vereffenaar aan, eventueel op voorstel van de algemene vergadering. De algemene vergadering heeft er dus alle belang bij in haar beslissing tot benoeming één of meer vervangende kandidaten aan te wijzen, voor het geval de rechtbank de voorkeurkandidaat mocht weigeren te bevestigen. III.2. Persoonlijke beletsels homologatie Het nieuwe artikel 184 van het Wetboek van Vennootschappen somt een aantal persoonlijke beletsels voor de uitoefening van de functie van vereffenaar op, waarvan sommige door de rechtbank van koophandel, door homologatie te verlenen, kunnen worden opgeheven. A. Absolute beletsels Eenieder die werd veroordeeld wegens een inbreuk op de artikelen 489 tot 490bis van het Strafwetboek (inbreuken in verband met het faillissement) dan wel wegens diefstal, valsheid, knevelarij, oplichting of misbruik van vertrouwen (met inbegrip van misbruik van vennootschapsgoederen) mag niet tot vereffenaar worden aangewezen, net zomin als enige bewaarder, voogd, bestuurder of rekenplichtige die niet tijdig rekening en verantwoording heeft gedaan en niet tijdig heeft afgerekend. Tot die uitsluiting mag alleen worden besloten binnen een termijn van tien jaar, te rekenen van een definitief vonnis van veroordeling dan wel van het uitblijven van het tijdig rekening en verantwoording doen en tijdig afrekenen. Deze beletsels merken we als «absoluut» aan, aangezien ze niet door homologatie van de rechtbank van koophandel kunnen worden gedekt, en zulks in tegenstelling tot de hierna opgesomde beletsels die we als «relatief» aanmerken. B. Relatieve beletsels Tenzij de rechtbank daartoe homologatie verleent, mag evenmin tot vereffenaar worden benoemd eenieder die failliet werd verklaard zonder rehabilitatie te hebben verkregen, alsook wie een gevangenisstraf, zelfs met uitstel, heeft opgelopen wegens één van de strafbare feiten die bedoeld worden in artikel 1 van het koninklijk besluit nr. 22 van P A C I O L I N R B I B F - I P C F M E I

4 24 oktober 1934 betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroordeelden en gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te oefenen, wegens een inbreuk op de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen of op de uitvoeringsbesluiten ervan, of wegens een inbreuk op de fiscale wetgeving. De homologatie wordt, net als de bevestiging, achteraf verleend. In de praktijk betreft het één en dezelfde procedure. III.3. Bevestiging en homologatie draagwijdte van het onderscheid Het onderscheid tussen homologatie en bevestiging van een benoeming tot vereffenaar is niet duidelijk. De noodzaak van het onderscheid wordt op zicht van de wettekst moeilijk ingezien. Zijn er dan gevallen waarin de rechtbank, bij ontstentenis van persoonlijke beletsels voor de uitoefening van de opdracht van vereffenaar, toch kan beslissen dat de aangestelde persoon niet de vereiste waarborg van rechtschapenheid biedt? Zo ja, welke? In haar voorvermelde toelichtingsnota vermeldt de Minister van Justitie het geval van een bestuurder die verscheidene jaren geen jaarrekening heeft neergelegd, zonder een veroordeling op te lopen. De rechtbank zou een gebrek aan de vereiste waarborgen van rechtschapenheid kunnen vaststellen en zijn benoeming weigeren te bevestigen, hoewel betrokkene niet in één van de gevallen verkeert die persoonlijke beletsels vormen, opgesomd door de leden 3 en 4 van artikel Het is ook best denkbaar dat de rechtbank vindt dat een vereffenaar die één of meer veroordelingen heeft opgelopen, die een absoluut beletsel zouden vormen voor de uitoefening van zijn opdracht als ze minder dan tien jaar voordien waren uitgesproken, niet de vereiste waarborgen van rechtschapenheid biedt. Voor de wetgever zou de toetsing van de rechtschapenheid dus verder gaan dan deze van de persoonlijke beletsels. Dat zou niet in vraag moeten worden gesteld. Had het echter niet volstaan om de gevallen die absolute en relatieve beletsels vormen aan te merken als onweerlegbare en weerlegbare vermoedens van gebrek aan rechtschapenheid, in de plaats van, naast de loutere bevestiging, een beroep te doen op een homologatie van de benoeming? door de vennootschap is ingediend. De voorbereidende werkzaamheden vermelden trouwens dat «de rechtbank enkel formele verificaties moet doen. De rechtbank heeft niet de bevoegdheid te oordelen of deze of gene persoon die als vereffenaar werd benoemd door de algemene vergadering een goede keuze is» (11). Nog steeds volgens de Minister van Justitie, kan uit de voorbereidende werkzaamheden worden afgeleid dat de wetgever aan de vereiste tot homologatie een bijzondere draagwijdte heeft willen toekennen ten aanzien van de loutere bevestiging. Als voor de aangewezen vereffenaar een persoonlijk beletsel geldt, is de homologatie van zijn benoeming noodzakelijk, niet alleen omwille van de geldigheid ervan, maar ook voor de bevestiging met terugwerkende kracht van de handelingen die hij reeds zou hebben gesteld (12). Met andere woorden zouden de gestelde handelingen niet met terugwerkende kracht kunnen worden bevestigd, zonder homologatie van de benoeming tot dekking van het persoonlijk beletsel. Op zicht van de tekst van artikel 184 is er niets dat erop wijst dat eerder de retroactieve bevestiging van de handelingen gesteld door een uitgesloten en niet gehomologeerde vereffenaar dan deze gesteld door een niet-uitgesloten vereffenaar wiens rechtschapenheid niettemin aan de orde wordt gesteld, zou worden geweigerd. Volgens de Minister zelf moet trouwens worden aangenomen dat handelingen gesteld door een vereffenaar wiens benoeming wegens gebrek aan de vereiste waarborgen van rechtschapenheid niet werd bevestigd, met terugwerkende kracht kunnen worden bevestigd. Ons inziens moet logischerwijs dezelfde oplossing kunnen worden toegepast op de handelingen van een uitgesloten vereffenaar. Uit deze beschouwingen blijkt andermaal dat het spijtig is dat geen controle vóór de keuze van de vereffenaars werd ingevoerd, in de plaats van een toetsing na de benoeming, die nu eens een homologatie, dan weer een loutere bevestiging vereist, zonder gewag te maken van de werkelijke draagwijdte van deze beide begrippen en van hun respectieve gevolgen. De vraag rijst ook naar de uitvoerbaarheid van een rechtschapenheidscontrole die het strikte kader van de toetsing van de uitdrukkelijk door de wettekst opgesomde persoonlijke beletsels voorbijgaat, aangezien deze wettekst de rechtbank oplegt om uitspraak te doen over het verzoek tot bevestiging of homologatie binnen 24 uur nadat het verzoekschrift tot bevestiging/homologatie (11) Parl. St., Kamer, zitting 51, nr. 1906/005, p (12) Toelichtingsnota van 14 november 2006 gericht aan de Voorzitter van het College van Procureurs-generaal, o.c., punt 2.2.2, laatste lid, met verwijzing naar Parl. St., Kamer, zitting 51, nr. 1906/005, p Deze verwijzing is voor betwisting vatbaar aangezien het slechts een interpretatie van het begrip homologatie betreft, gegeven door één der deskundigen die door de Kamer werden gehoord over de eerste redactie van het wetsontwerp M E I B I B F - I P C F P A C I O L I N R

5 III.4. Vereffenaar-rechtspersoon Wanneer een rechtspersoon tot vereffenaar wordt aangesteld, moet de natuurlijke persoon die hem vertegenwoordigt in het benoemingsbesluit worden aangewezen. De Minister van Justitie meent dat een bevestiging of een eventuele homologatie van de betrokken natuurlijke persoon op dezelfde wijze moet geschieden als voor vereffenaars-natuurlijke personen. De wettekst bewaart het stilzwijgen daartoe maar bepaalt uitdrukkelijk dat een wijziging van deze aanwijzing aan de bevestigings- /homologatieformaliteit moet worden onderworpen (13), waaruit effectief kan worden afgeleid dat voor de aanvankelijke aanwijzing uiteraard hetzelfde geldt. Dat standpunt is trouwens in overeenstemming met de filosofie achter de hervorming en verleent haar coherentie, gesterkt door de wens tot meer responsabilisering van de natuurlijke personen die handelen voor rekening van rechtspersonen die bestuursmandaten bekleden. Het nieuwe artikel 61 2 van het Wetboek van Vennootschappen is daarvan trouwens de perfecte illustratie. III.5. Bevoegdheid ratione loci van de rechtbank procedure De rechtbank van koophandel die bevoegd is om kennis te nemen van het verzoek tot bevestiging van de benoeming van een vereffenaar, is die van het arrondissement waar de vennootschap op de dag van het besluit tot ontbinding haar zetel heeft. Indien de zetel binnen zes maanden vóór het besluit tot ontbinding verplaatst werd, is de bevoegde rechtbank die van het arrondissement waar de vennootschap haar zetel had vóór de verplaatsing ervan. Ook iedere belanghebbende derde kan om bevestiging van een benoeming of om de gerechtelijke afwijzing ervan verzoeken, maar wel bij verzoekschrift op tegenspraak. Denken we bijvoorbeeld aan een schuldeiser die benadeeld wordt door een eventuele schending van zijn rechten, of aan de tegenpartij bij de handelingen gesteld door een nog niet bevestigde vereffenaar, die zichzelf wil beschermen door bevestiging te bekomen van de benoeming van de vereffenaar of van de door laatstgenoemde gestelde handelingen. Ook het openbaar ministerie kan de rechtbank verzoeken de benoeming van een vereffenaar te bevestigen of te weigeren. III.6. Toepassing in de tijd De wet van 2 juni 2006 is in werking getreden op 6 juli 2006, hetzij de tiende dag na de bekendmaking ervan in het Belgisch Staatsblad (15). De procedure tot bevestiging / homologatie van de vereffenaars heeft niet alleen betrekking op de vereffenaars die aangesteld zijn bij beslissing van een algemene vergadering van na deze datum, maar ook op degenen die voordien zijn aangesteld. Laatstgenoemden beschikken evenwel over een termijn die op 26 juni 2007 afloopt (een jaar vanaf de bekendmaking van de wet (16) ) om zich naar de nieuwe bepalingen te schikken. De Minister van Justitie verklaarde dat, aangezien deze maatregel een overgangstermijn instelt, er niet tot bevestiging van de opdracht van vereffenaars die vóór 6 juli 2006 zijn aangesteld dient te worden overgegaan, indien de vereffening vóór het verstrijken van de overgangstermijn voor de inregelstelling, hetzij op 26 juni 2007 (17), is afgesloten. Het verzoek wordt ingediend bij eenzijdig verzoekschrift van de vennootschap, ondertekend door haar advocaat of haar orgaan dat bevoegd is om haar te vertegenwoordigen, hetzij door de vereffenaar(s) waarvan de benoeming moet worden bevestigd. Gelet op de legitieme onzekerheden ingevolge dergelijk stelsel, heeft de Minister van Justitie bevestigd dat de vereffenaar «als het orgaan dat bevoegd is om het verzoekschrift in te dienen en te ondertekenen» (14) moet worden beschouwd, zelfs indien het verzoekschrift ertoe strekt de bevestiging van zijn opdracht te bekomen. Deze verklaring heeft de verdienste dat ze een praktische oplossing biedt, maar de juridische grondslag ervan is op zijn minst twijfelachtig. Een boekhoudkundige staat van activa en passiva moet bij het verzoekschrift worden gevoegd. (13) Artikel 184 1, laatste lid, Wetboek van Vennootschappen. (14) Toelichtingsnota van 14 november 2006 gericht aan de Voorzitter van het College van Procureurs-generaal, o.c., punt 2.5, laatste lid. Moet de bevestiging van de opdrachten van vereffenaars die vóór 6 juli 2006 zijn aangesteld, ook betrekking hebben op de door laatstgenoemden sinds hun aanstelling gestelde handelingen? Het antwoord is ons inziens negatief voor de handelingen gesteld vóór 6 juli 2006, aangezien de tekst geen terugwerkende kracht kan hebben, hetgeen de Minister van Justitie bevestigt (18). Quid de handelingen gesteld door de «oude» vereffenaars tussen de datum van inwerkingtreding van de wet (6 juli 2006) en het verstrijken van de overgangsperiode voor de inregelstelling van hun aanstelling? Kunnen deze aan (15) De in het Belgisch Staatsblad van 26 juni 2006 gepubliceerde tekst, bevat geen bijzondere vermelding betreffende de inwerkingtreding ervan. (16) Overeenkomstig artikel 7 van de wet van 2 juni (17) Toelichtingsnota van 14 november 2006 gericht aan de Voorzitter van het College van Procureurs-generaal, o.c.,. punt 6. (18) Idem. P A C I O L I N R B I B F - I P C F M E I

6 derden worden tegengeworpen indien hun benoeming niet wordt bevestigd? Het antwoord op deze vraag zou positief moeten zijn, indien we aan de tekst die de overgangsperiode instelt een werkelijke draagwijdte willen verlenen. Benoemingen tot vereffenaar van vóór 6 juni 2006 kunnen aan derden worden tegengeworpen tot 26 juni Na deze datum kunnen ze alleen nog worden tegengeworpen als de betrokken vereffenaars gerechtelijke bevestiging van hun benoeming hebben verkregen. Aangezien de regularisatietermijn niet is voorgeschreven op straffe van verval, is het in principe niet uitgesloten dat een «oude» vereffenaar nog na 26 juni 2007 bevestiging van zijn benoeming zou bekomen. Het betreft evenwel een zuiver interpretatieve overweging, zodat de voorzichtigheid uiteraard gebiedt om alles in het werk te stellen om zo snel mogelijk bevestiging te bekomen van opdrachten van vóór 6 juli 2006, zeker nu de nalatige vereffenaar persoonlijk aansprakelijk kan worden gesteld indien hij niet binnen de wettelijke termijn tot regularisatie overgaat. openbaar ministerie dan wel van iedere belanghebbende derde, door de rechtbank van koophandel worden vervangen. In het kader van deze procedure worden de nalatige vereffenaar(s) gehoord. Het verzuim van deze zelfde verplichting wordt door het nieuwe artikel 196, lid 1, 5 van het Wetboek van vennootschappen gestraft met een geldboete van 50 tot EUR (20). De verplichting tot periodieke informatie geldt voor alle vereffenaars, ongeacht ze vóór of na de inwerkingtreding van de wet in hun opdracht zijn benoemd. Gelet op de algemene draagwijdte van de termijn voor de regularisatie van de vereffeningen die op 6 juli 2006 in uitvoering zijn, beschikken de vóór 6 juli 2006 aangestelde vereffenaars over een termijn gaande tot 26 juni 2007 om zich met deze nieuwe verplichting (21) in regel te stellen en moeten ze dus vóór deze datum een eerste staat van de toestand van de vereffening waarvoor ze zijn aangesteld (22) aan de bevoegde rechtbank overzenden. V. Plan voor de verdeling van de activa IV. Periodieke informatie over de staat van de toestand van de vereffening Om de derden meer bescherming te bieden heeft de wet van 2 juni 2006 in het Wetboek van Vennootschappen een artikel 189bis ingevoegd, dat de vereffenaar(s) een verplichting tot periodieke informatie over de toestand van de vereffening oplegt. Voortaan moeten de vereffenaars in de zesde en de twaalfde maand van het eerste vereffeningsjaar een omstandige staat overmaken van de toestand van de vereffening aan de griffie van de rechtbank van koophandel van het arrondissement waarin de vennootschap haar zetel heeft. Deze omstandige staat, die onder meer de ontvangsten, de uitgaven en de uitkeringen vermeldt, en die wat nog moet worden vereffend aangeeft (zie hierna, punt VI), wordt bij het vereffeningsdossier gevoegd. Hij moet echter niet in het Belgisch Staatsblad worden bekendgemaakt. Vanaf het tweede vereffeningsjaar wordt die omstandige staat slechts om het jaar aan de griffie overgezonden en bij het vereffeningsdossier gevoegd. De opstelling van deze staat ontslaat de vennootschap in vereffening geenszins van haar verplichting tot het opstellen en neerleggen van haar jaarrekening (19). De vereffenaars die verzuimen zich naar deze nieuwe formaliteit te schikken, kunnen, op verzoek van het (19) Artikel 193 Wetboek van Vennootschappen. Overeenkomstig artikel 194 van het Wetboek van Vennootschappen moeten de vereffenaars, na afloop van de vereffening, en ten minste één maand voor de algemene vergadering van de aandeelhouders of vennoten die over de afsluiting van de vereffening en de kwijting van de vereffenaars moet beslissen, hun verslag over de aanwending van de activa van de vennootschap op de zetel van de vennootschap neerleggen, samen met de rekeningen en stukken tot staving. Deze stukken moeten vervolgens door de commissaris worden gecontroleerd. Bij ontstentenis van een commissaris, beschikken de vennoten en aandeelhouders over een individueel onderzoeksrecht, waarbij zij zich kunnen laten bijstaan door een accountant. Met inachtneming van de hiervoor vermelde minimumtermijn van één maand moeten de vereffenaars een algemene vergadering bijeenroepen om, in voorkomend geval, het verslag van de commissaris te aanhoren, en te beslissen over de kwijting van de vereffenaar en de afsluiting van de vereffening. De wet van 2 juni 2006 heeft de vereffenaars nog een bijkomende verplichting opgelegd : «Vooraleer de veref- (20) De geldboeten waarin artikel 196 van het Wetboek van Vennootschappen voorziet, luiden steeds in Belgische Franken. Niettemin moet, overeenkomstig de wet van 26 juni 2000 betreffende de invoering van de euro in de wetgeving die betrekking heeft op aangelegenheden als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet, de tekst worden gelezen met dezelfde bedragen luidende in EUR. (21) Artikel 7 van de wet van juni (22) Ze zijn er logischerwijs van vrijgesteld, als de vereffening vóór 26 juni 2007 wordt afgesloten M E I B I B F - I P C F P A C I O L I N R

7 fening wordt afgesloten, leggen de vereffenaars het plan voor de verdeling van de activa onder de verschillende schuldeisers voor akkoord voor aan de rechtbank van koophandel van het arrondissement waarbinnen de vennootschap haar zetel heeft». De rechtbank kan van de vereffenaar alle dienstige inlichtingen vorderen om de geldigheid van het verdelingsplan na te gaan (23). Bij schending van deze verplichting, kan de vereffenaar worden vervangen en een geldboete worden opgelegd van 50 tot EUR, net als voorzien in geval van verzuim de periodieke staten van de toestand van de vereffening op te stellen. Het ontbreken van het vonnis tot goedkeuring van het verdelingsplan, brengt, blijkens de teksten, de geldigheid van de beslissing van de algemene vergadering die over de afsluiting van de vereffening beslist wanneer dit stuk ontbreekt, niet in het gedrang. De overlegging van dergelijk vonnis wordt evenmin als voorwaarde gesteld voor de bekendmaking van de beslissing tot afsluiting van de vereffening, die in het Belgisch Staatsblad moet worden gepubliceerd (24). De Minister van Justitie meent dat de vereffening, zonder dergelijk vonnis, niet kan worden afgesloten (25). Niettemin dient te worden vastgesteld dat dit standpunt, dat ongetwijfeld in overeenstemming is met de wil van de wetgever, niet duidelijk in de aangenomen teksten is weergegeven. Het is daarentegen wel duidelijk dat nalatige vereffenaars aansprakelijk zullen worden gesteld ten aanzien van eventueel benadeelde derden (26). Ten slotte is er geen termijn gesteld waarbinnen de vereffenaar het verdelingsplan moet neerleggen, zodat de nietnaleving van deze verplichting ongetwijfeld zal moeten worden beoordeeld op grond van een «due diligence» controle over de uitvoering van zijn opdracht. Dat komt de rechtszekerheid uiteraard niet ten goede. Voor het overige wijzigt de wet van 6 juni 2006 niets aan de beginselen van aansprakelijkheid van de vereffenaars. Ze blijven, net als voorheen, zowel jegens derden als jegens de vennoten verantwoordelijk voor de vervulling van hun taak en aansprakelijk voor de tekortkomingen in hun bestuur (27). Na de bekendmaking van de beslissing tot afsluiting van de vereffening, blijven ze nog gedurende vijf jaar aansprakelijk (28). VI. Dossier van de vereffening De wet van 2 juni 2006 wil de derden nog beter beschermen door de invoering van een vereffeningsdossier, dat op de griffie van de rechtbank van koophandel die bevoegd is voor de maatschappelijke zetel van de vennootschap in vereffening, wordt bijgehouden. Het vereffeningsdossier is in feite een deel van het algemeen dossier van de vennootschap dat op de griffie wordt bijgehouden in uitvoering van artikel 67 van het Wetboek van Vennootschappen. Het dossier van de vereffening omvat : 1 het in artikel 67, 2, bedoelde dossier; 2 het afschrift van de in artikel 181 1, bedoelde verslagen (verslagen vóór het vereffeningsbesluit); 3 een afschrift van de in artikel 189bis bedoelde vereffeningsstaten; 4 de uittreksels van de in de artikelen 74, 2, en 195 bedoelde bekendmakingen; 5 in voorkomend geval, de lijst van homologaties en bevestigingen. Elke belanghebbende kan kosteloos inzage nemen van het dossier en er tegen betaling van de griffiekosten een afschrift van verkrijgen (29). VII. Conclusie De bedoelingen van de wetgever zijn alleszins lovenswaardig. De bescherming van de derden, en zelfs van de vennoten, wordt verbeterd door de verplichting om periodiek rekenschap af te leggen van de toestand van de vereffening en de openbaarmaking van de informatie van het vereffeningsdossier. De toetsing van de rechtschapenheid van de vereffenaar is ook een positief gegeven, maar de huidige organisatie ervan lijdt onder de onnauwkeurigheid en doet een betreurenswaardig klimaat van rechtsonzekerheid ontstaan, dat zeker had kunnen worden vermeden door de invoering van een toetsing vooraf. Ook de verplichting dat vóór de afsluiting van de vereffening een plan voor de verdeling moet worden neergelegd, welke verplichting gebrekkig is gedefinieerd, houdt enige onzekerheid in. (23) Deze verplichting is ingeschreven in de twee nieuwe leden, toegevoegd aan artikel van het Wetboek van Vennootschappen. (24) Artikel 195 Wetboek van Vennootschappen. (25) Toelichtingsnota van 14 november 2006 gericht aan de Voorzitter van het College van Procureurs-generaal, o.c., punt 4. (26) Artikel 192 Wetboek van Vennootschappen. (27) Idem. (28) Artikel Wetboek van Vennootschappen. Christophe LEMAIRE Gerechtelijk stagiair Licentiaat in het fiscaal recht Professor aan de CBCEC (29) Het tarief van de griffiekosten bedraagt 0,75 cent per stuk. P A C I O L I N R B I B F - I P C F M E I

8 Btw werken aan een gebouw voor gemengd gebruik 6 % of 21 %? 1. Probleemstelling Wanneer werken in onroerende staat worden uitgevoerd aan woningen voor dubbel gebruik, roept dat vele vragen op voor de correcte toepassing van het tarief van 6 % of van 21 %. Welk tarief moet worden toegepast voor een gebouw dat gedeeltelijk voor een beroepsactiviteit wordt gebruikt en voor het overige als privéwoning? Volgens de wetgeving is, indien alle andere voorwaarden zijn vervuld (leeftijd van de woning, aard van de werken, geregistreerde aannemer, enz.), het tarief van 6 % van toepassing op werken die worden uitgevoerd aan een woning die na de uitvoering van de werken daadwerkelijk ofwel UITSLUITEND ofwel HOOFDZAKELIJK als privéwoning wordt gebruikt. Hierna belichten we deze problematiek. 2. Parlementaire Vraag We grijpen terug naar het antwoord op vraag nr. 359 van Senator Van Der Niepen, van 11 september 1984, Vr. & Antw., Senaat, , nr. 7, p Dit antwoord verduidelijkt dat wanneer werken in onroerende staat worden uitgevoerd aan een woning die gedeeltelijk als privéwoning wordt gebruikt en voor het overige, in hetzelfde geheel, ruimten bevat die voor beroepsdoeleinden worden gebruikt, de volgende oplossingen gelden, met dien verstande dat de situatie appartement per appartement moet worden beoordeeld wanneer het om gebouwen met verschillende appartementen gaat Werken uitsluitend uitgevoerd aan de privéwoning Het tarief van 6 % is van toepassing in de betrekkingen tussen de aannemer en de opdrachtgever indien het gaat om werken die uitsluitend uitgevoerd worden aan de ruimten die bestemd zijn voor de privéwoning Werken uitsluitend uitgevoerd aan de beroepsruimten Het tarief van 21 % blijft echter van toepassing indien de werken uitsluitend uitgevoerd worden aan de beroepsruimten Werken uitgevoerd aan het geheel van het gebouw Wanneer de werken worden uitgevoerd aan het geheel van de ruimten, wordt het tarief van 6 % eenvormig toegepast in de betrekkingen tussen de aannemer en de opdrachtgever indien de hoofdbestemming van het onroerend goed een privéwoning is. Zoniet moet de prijs van de werken worden opgesplitst om de tarieven van 6 % en 21 % respectievelijk op het privégedeelte en het beroepsgedeelte toe te passen. Om uit te maken of het privégebruik van een gebouw al dan niet de hoofdbestemming is, moet worden teruggegrepen naar het standpunt dat in dat verband wordt ingenomen met betrekking tot de inkomstenbelastingen, meer bepaald wat de aftrek van algemene onkosten betreft. Wanneer de werken zowel worden uitgevoerd aan het privégedeelte als aan het beroepsgedeelte van een gebouw voor gemengd gebruik, en de klant een btw-belastingplichtige is die periodieke btw-aangiften moet indienen, wordt de inning van de verschuldigde btw verlegd naar de klant voor het geheel van de verrichting, op grond van artikel 20 van het Koninklijk Besluit nr. 1 van 23 juli 1969 met betrekking tot de regeling voor de voldoening van de belasting over de toegevoegde waarde. In dat geval moet de aannemer op zijn factuur noch het tarief, noch het bedrag van de verschuldigde belasting vermelden, maar er de volgende vermelding op aanbrengen : «Belasting te voldoen door de medecontractant, Koninklijk Besluit nr. 1, art. 20». De klant moet dan zelf op de factuur de maatstaf van heffing vermelden, de verschuldigde belasting opnemen in zijn aangifte en de aftrek verrichten voor het beroepsgedeelte. Noch deze publicatie, noch gedeelten van deze publicatie mogen worden gereproduceerd of opgeslagen in een retrievalsysteem, en evenmin worden overgedragen in welke vorm of op welke wijze ook, elektronisch, mechanisch of door middel van fotokopieën, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie staat in voor de betrouwbaarheid van de in haar uitgaven opgenomen info, waarvoor zij echter niet aansprakelijk kan worden gesteld. Verantwoordelijke uitgever : Marcel-Jean PAQUET, B.I.B.F. Legrandlaan 45, 1050 Brussel, Tel. 02/ , Fax. 02/ info@bibf.be, URL : http : // Redactie : Gaëtan HANOT, Geert LENAERTS, Marcel-Jean PAQUET, Joseph PATTYN. Adviesraad : Professor P. MICHEL, Ecole d Administration des Affaires de l Université de Liège, Professor C. LEFEBVRE, Katholieke Universiteit Leuven. G e r e a l i s e e r d i n s a m e n w e r k i n g m e t k l u w e r w w w. k l u w e r. b e M E I B I B F - I P C F P A C I O L I N R