Aanspreekpunt pesten en coördineren anti-pestbeleid op school

Transcriptie

1 Aanspreekpunt pesten en coördineren anti-pestbeleid op school Werken aan een positief schoolklimaat heeft voortdurend aandacht nodig, daarmee is een school nooit klaar. Met de komst van de Wet Veiligheid op school (augustus 2015) hebben scholen een inspanningsverplichting actief veiligheidsbeleid te voeren en het effect hiervan periodiek te meten. De school is daarnaast wettelijk verplicht om de volgende taken bij ten minste één persoon te beleggen: 1. het fungeren als vast aanspreekpunt in het kader van pesten; 2. het coördineren van anti-pestbeleid. In dit informatieblad krijgt u informatie over het beleggen en vormgeven van de taken van een aanspreekpunt pesten en informatie over het coördineren van anti-pestbeleid. Een aanspreekpunt vangt individuele leerlingen die met pesten te maken hebben op en begeleidt hen. Uit schaamte en angst voor represailles door de pester(s) melden leerlingen niet gemakkelijk dat zij gepest worden. Om als aanspreekpunt te kunnen fungeren, moet een medewerker zichtbaar en laagdrempelig zijn voor ouders en leerlingen. In dit informatieblad krijgt u antwoord op de vragen: Wat zijn de taken van een aanspreekpunt pesten? Wat valt onder de coördinatie van antipestbeleid? Bij wie kunnen deze taken belegd worden? Waar moet ik op letten bij het beleggen van deze taken? Een coördinator richt zich op pijnpunten binnen de schoolorganisatie die uit die individuele gesprekken duidelijk worden: Waar is meer toezicht nodig? Zijn de regels duidelijk en wordt hier ook op toegezien? Voldoet het pestprogramma dat wij gebruiken wel voor onze school? Bij het coördineren van anti-pestbeleid gaat het om het aansturen van processen en het geven van beleidsadviezen. De taken hangen nauw met elkaar samen. Toch is het goed ze bij twee medewerkers te beleggen. Onderlinge afstemming, zoals het uitwisselen van signalen uit individuele gesprekken en afspraken rond anti-pestbeleid zorgt ervoor dat pestsituaties minder kans krijgen en adequaat begeleid worden.

2 Beleggen van de taken De in de wet genoemde taken kunt u beleggen bij functionarissen die al met deze of soortgelijke taken zijn belast. Voor het coördineren van anti-pestbeleid kunt u dan denken aan de schoolleider, de adjunct of de veiligheidscoördinator. En als aanspreekpunt voor pesten is de vertrouwenspersoon of een speciaal hiervoor opgeleide medewerker geschikt. In de Memorie van toelichting bij de Wet Veiligheid op school wordt de vertrouwenspersoon genoemd voor het vervullen van beide taken. In de meeste scholen staat de vertrouwenspersoon in de klachtenregeling vermeld als aanspreekpunt zowel bij klachten als bij meldingen over ongewenst gedrag, waaronder pesten. De vertrouwenspersoon is bij leerlingen bekend en bezit de benodigde vaardigheden en kennis over het opvangen en begeleiden van leerlingen. Wanneer een pestsituatie onverhoopt uitmondt in een klacht, kan een vertrouwenspersoon hierin begeleiden en de directie vervolgens beleidsmatig adviseren. Een vertrouwenspersoon is dus een logisch aanspreekpunt pesten. Belegt u de taken die horen bij het aanspreekpunt pesten niet bij de vertrouwenspersoon, pas dan de klachtenregeling aan zodat duidelijk wordt bij wie meldingen over pesten wel gedaan kunnen worden. Tip Ga na of op uw school taken rond het opvangen van leerlingen en ouders en het ondernemen van actie bij ongewenst gedrag al belegd zijn. Ga na of bij u op school taken rond advisering ten aanzien van schoolveiligheidsbeleid, in dit geval expliciet ook pestbeleid, belegd zijn. Als de taak coördineren van anti-pestbeleid bij de vertrouwenspersoon wordt belegd, kan dit leiden tot taakconflicten. Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarbij de vertrouwenspersoon een klager begeleidt en er sprake is van vertrouwelijkheid. In een dergelijk geval heeft de wens van de klager voorlopig niemand bij de klacht betrekken voorrang ten opzichte van coördinatie, waarbij vaak wel anderen worden betrokken. Ook de vervolgstap wordt door de klager bepaald en niet door de vertrouwenspersoon, behalve wanneer er sprake is van een strafbaar feit. Juist vanwege dit soort mogelijke taakconflicten adviseert Stichting School & Veiligheid om de coördinatietaken van anti-pestbeleid niet bij een vertrouwenspersoon te beleggen. De coördinatie van het veiligheidsbeleid ligt op scholen nu veelal bij de medewerker die ook eindverantwoordelijk is voor de veiligheid op school. In het basisonderwijs is dit meestal de (adjunct-)directeur, in het voortgezet onderwijs de directeur, de conrector of de veiligheidscoördinator. Als de coördinerende taken niet bij een leidinggevende medewerker worden belegd, dient de school heldere kaders te formuleren. Om te kunnen coördineren is namelijk steun en mandaat nodig vanuit de schoolleiding. De coördinator zou vervolgens activiteiten kunnen laten uitvoeren door derden, die per activiteit worden gemandateerd. Voorwaarde hierbij is onderlinge afstemming voor de continuïteit van de veiligheid. Er zijn scholen die een speciaal benoemde medewerker aanstellen als anti-pestcoördinator en die beide taken fungeren als aanspreekpunt pesten en coördineren van anti-pestbeleid in deze (nieuwe) functie beleggen. Maar ook dan geldt dat de verschillende taken met elkaar kunnen conflicteren.

3 Voor een ouder kan het lastig zijn om een gesprek te voeren over een pestsituatie waarbij hij kritiek heeft op het anti-pestbeleid van de school, als dezelfde medewerker die aanspreekpunt pesten is, ook degene is die dit beleid (mede)ontwikkelt en coördineert. Voorbeeldtaken aanspreekpunt pesten Ouders en leerlingen die te maken krijgen met pesten en die om wat voor reden dan ook hiervoor niet terechtkunnen bij hun leraar of mentor, moeten met hun verhaal terechtkunnen bij een medewerker van school, zodat het pestprobleem aangepakt wordt en de leerling weer veilig naar school kan. Het aanspreekpunt pesten is verantwoordelijk voor een aantal acties die we hieronder bespreken. In kaart brengen van de situatie: Opvangen van de leerling (of diens ouder) die te maken heeft met pestgedrag. Luisteren naar de melding. Het probleem in kaart brengen. Vragen wat de leerling of ouder al gedaan heeft om de situatie te veranderen of te verbeteren. Vragen hoe de gewenste situatie eruitziet. In kaart brengen hoe de gewenste situatie bereikt kan worden. Duidelijk maken wat de rol van het aanspreekpunt pesten is. In kaart brengen en ondernemen van mogelijke acties binnen de school; hierbij kan een bestaand anti-pestprotocol als leidraad dienen: De betrokkenen gaan samen in gesprek. In het protocol staat wie hierbij, afhankelijk van de situatie, aanwezig zijn. Denk aan: gepeste leerling, pestende leerling(en), leraar, omstanders of ouders. Uitleg geven over het pestbeleid van de school. Belichten van zowel de feiten als de gevolgen voor de leerling. Checken of bij de pestsituatie het schooleigen pestprotocol gevolgd is; zo niet, aansturen op herstel. Bespreken wat er nodig is om een veilige omgeving te creëren voor de gepeste leerling. Afspraken maken met betrokkenen. Afspraken schriftelijk vastleggen. Naderhand checken of de afspraken nagekomen zijn en het pestgedrag gestopt is. Doorverwijzen en begeleiden naar andere medewerkers binnen of buiten de school: Als de gepeste leerling of diens ouder niet met de direct betrokkene(n) in gesprek wil of durft te gaan, hem of haar begeleiden naar degene die op school verantwoordelijk is voor het schoolveiligheidsbeleid. Mocht het gesprek met de verantwoordelijke niet tot de gewenste acties leiden, dan kan de medewerker verwijzen naar de klachtenregeling. Dit kan ertoe leiden dat via de vertrouwenspersoon het bestuur ingeschakeld wordt. AIs het bestuur het pestprobleem niet naar tevredenheid van de leerling en/of ouder afhandelt, kan via de vertrouwenspersoon de weg naar de klachtencommissie gewezen worden. Als het gaat om een strafbaar feit, contact opnemen met de politie.

4 Om te zorgen dat ouders en leerlingen weten bij wie ze terechtkunnen, kan het aanspreekpunt pesten aan het begin van het schooljaar de klassen langs gaan en op een informatieavond voor ouders vertellen wat zijn of haar taken zijn. Zorg er in ieder geval voor dat op de website staat wie het aanspreekpunt is in geval van pesten en dat deze informatie ook in de schoolgids goed vindbaar is. Voorbeeldtaken coördineren anti-pestbeleid In de Memorie van toelichting bij de Wet Veiligheid op school staan twee zaken vermeld die onder de taak coördineren anti-pestbeleid vallen: De coördinator anti-pestbeleid geeft beleidsadviezen naar aanleiding van de afhandeling van klachten, altijd met een preventieve werking. De coördinator anti-pestbeleid fungeert als klankbord voor collega s die vragen hebben over pesten en de aanpak ervan. Pesten is niet alleen een situatie tussen een pester en een gepeste, maar ook een signaal van onveiligheid in een groep of in de school. Signalen van pesten pakt de coördinator breed op, zodat de kans op pesten in het vervolg kleiner wordt. Het takenpakket van een coördinator anti-pestbeleid bestaat uit een aantal onderdelen die we hieronder bespreken. Ontwikkelen van afspraken en regels, uitdragen van kernwaarden van de school: Regelmatig aandacht vragen voor de schoolveiligheid, door het als thema op de agenda te zetten. Bijeenkomsten initiëren om schoolregels te maken, waarbij liefst zowel leerlingen en personeel, als ook ouders betrokken worden. Expliciete regels maken om pestgedrag te voorkomen. Zorgen dat de regels gaan leven door ze regelmatig te bespreken, naleven van de regels belonen en niet naleven van de regels sanctioneren. Zorgen dat er een duidelijk sanctiebeleid wordt ontwikkeld. Erop toezien dat een anti-pestprotocol ontwikkeld wordt waar medewerkers op terug kunnen vallen en waardoor ouders weten wat zij van school kunnen verwachten. Zicht hebben op de beleving van veiligheid, incidenten en mogelijke risico s: Zorgen dat incidenten verzameld worden en deze analyseren om in te schatten waar risico s liggen. De resultaten van metingen rond veiligheidsbeleving van leerlingen benutten voor preventieve activiteiten en voorwaarden scheppen om de veiligheid te vergroten en pesten te voorkomen. Voorwaarden scheppen voor een zo groot mogelijke sociale veiligheid op school: Zorgen dat het anti-pestprotocol en bijbehorend sanctiebeleid bij iedereen bekend is, ook bij ouders. Zorgen dat leerlingen en ouders weten bij wie ze aan kunnen kloppen bij pestgedrag. Samenwerken met ouders door behoeften te peilen en hen mee te laten denken over oplossingen bij pestsituaties. Zorgen dat onveilige plekken in de school anders ingericht worden. Zorgen voor een pedagogische benadering van leerlingen: Stimuleren dat leraren toegerust worden in hun pedagogisch handelen; hen bewust laten worden van hun positie als groepsleider en van groepsprocessen in de klas.

5 Stimuleren dat alle schoolmedewerkers zich conformeren aan de schoolafspraken. Stimuleren dat medewerkers reflecteren op hun gedrag bij pestsituaties: ben je benaderbaar voor leerlingen, heb je vooroordelen, vertoon je voorbeeldgedrag, ben je zelf aanspreekbaar op ongewenst gedrag? Vragen van collega s beantwoorden en hen adviezen geven. Scholing organiseren op het thema pesten en verdieping in actualiteiten rond pesten, zoals groepsdynamica, anti-pestinterventies, nieuwe wetgeving, en dergelijke. Preventieve activiteiten en programma s, gericht op leerlingen, ouders en personeel: Adviseren om pesten regelmatig te agenderen, zowel in het team als schoolbreed, bijvoorbeeld met een schoolvoorstelling, de Week Tegen Pesten, et cetera. Leerlingen en ouders informeren over wie het aanspreekpunt is en wat diegene voor hen kan betekenen. De schoolleiding informeren en adviseren over de inzetbaarheid van preventieprogramma s, zoals socialevaardigheidstrainingen en weerbaarheidsprogramma s. Naast algemene beleidsadviezen over preventieve mogelijkheden, ook specifiek adviseren naar aanleiding van: Een specifieke pestklacht. Vaak voorkomend gedrag dat voor veel onrust zorgt in een specifieke klas (denk bijvoorbeeld aan meidenvenijn of pesten via sociale media). Niet naleven van het anti-pestprotocol. Actuele ontwikkelingen rondom pesten. Signaleren en effectief handelen bij signalen, grensoverschrijdend gedrag en incidenten. Adviseren welke structuur passend is voor het signaleren, delen, beoordelen en aanpakken van pestsituaties van leerlingen op school. Zorgen dat iedereen weet hoe hij moet handelen in pestsituaties. Deze coördinerende taken Zorgen dat afspraken/protocollen benut worden in pestsituaties. kunnen bij ons alleen door een Zorgen voor goede opvang van slachtoffers, pesters en omstanders. leidinggevende uitgevoerd worden Conclusie Stichting School & Veiligheid adviseert om de twee taken aanspreekpunt pesten en coördineren anti-pestbeleid bij verschillende medewerkers onder te brengen. Er hoeft geen nieuwe functie gecreëerd te worden. De vertrouwenspersoon heeft al taken die behoren tot een aanspreekpunt pesten. Het coördineren van antipestbeleid kan worden belegd bij de medewerker die eindverantwoordelijk is voor de veiligheid op school. Zorg in ieder geval dat een taak niet bij meerdere personen wordt belegd. Het moet voor leerlingen en ouders klip en klaar zijn bij wie zij terechtkunnen als zij met pesten te maken hebben. Meer informatie Een vo-bestuurder Voor vragen en advies over wettelijke verplichtingen rond sociale veiligheid op school kunt u contact opnemen met de helpdesk van Stichting School & Veiligheid. helpdesk@schoolenveiligheid.nl Telefoon: (maandag t/m vrijdag, tussen uur)