Geachte leden van de gemeenteraad, Hierbij ontvangt u het beheerplan groen ter kennisname.

Transcriptie

1 Ruimte Programmeren Gemeente Delft De Torenhove Martinus Nijhoffiaan ES Delft IBAN NL21 BNGH t.n.v. gemeente Delft Retouradres : Programmeren, Postbus 78, 2600 ME Delft genneenteraad Behandeld door mw. M.G. Bouwkamp Telefoon Internet Telefoon VERZONDEN - 9 DEC Datum Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp beheerplan groen Uw kenmerk Bijlage Geachte leden van de gemeenteraad, Groen en water geven karakter en herkenbaarheid aan de stad en bieden ruimte voor spelen, recreatie, natuurontwikkeling en leveren een belangrijke bijdrage aan het klimaatbestendig maken van de stad. Bomen en beplantingen vangen CO2 en fijnstof af, bieden verkoeling, zuurstof en beschutting tegen zon, wind en regen. Deze kwaliteiten zijn niet direct na realisatie aanwezig, maar ontwikkelen zich geleidelijk naarmate het groen ouder wordt. Het ontwikkelen en duurzaam in stand houden van deze waarden vereist deskundig en consistent beheer en onderhoud. De grachten en overige oppervlaktewateren zijn van belang voor het vasthouden, bergen en afvoeren van water. Water in de stad zorgt voor verkoeling en is een primaire levensvoorwaarde voor flora- en fauna. Dit beheerplan is een samenvoeging van het Beheerplan groen en enkele onderdelen uit het Beheerplan waterwegen. De natuurvriendelijke oevers, het waterbeheer en de beschoeiingen zijn vanaf nu onderdeel van het Beheerplan groen en water. Hierbij ontvangt u het beheerplan groen ter kennisname. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Delft,, burgemeester A 14.1-Ickker, secretaris drs. T.W. Andriessen I.s.

2 Beheerplan groen en water

3 Colofon Gemeente Delft Cluster Ruimte Postbus 78, 2600 ME Delft Opdrachtgever Opdrachtnemer Programmeren Ruimte, Ingenieursbureau, Team Advies en Databeheer Opsteller Rob van Beek Datum september

4 Inhoudsopgave 1 INLEIDING SAMENVOEGING BEHEERPLAN GROEN EN BEHEERPLAN WATERWEGEN NADER UITWERKING NOTA GROEN DOEL BEHEERPLAN PLANPERIODE AFBAKENING TERUGBLIK VORIGE PLANPERIODE ( ) TAAKSTELLING BEZUINIGINGEN BEELDKWALITEIT BURGERTEVREDENHEID MEER GROEN / PLANTEN VAN BOMEN TECHNISCHE KWALITEIT VAN DE OPENBARE RUIMTE DIENSTVERLENING DOOR ONTWIKKELEN GROENBEHEERSYSTEEM AANLEG NATUURVRIENDELIJKE OEVERS WATERKWALITEIT GROTE PLAS DELFTSE HOUT KADER WET EN REGELGEVING BELEIDSKADER Coalitieakkoord & Bestuursprogramma Visie Openbare Ruimte Delft Nota groen Waterplan (watervisie) Duurzaam inkopen AREAAL HUIDIG AREAAL AREAALMUTATIES OPDRACHTEN DERDEN Hoogheemraadschap van Delfland Overige derden BEHEERVISIE (KWALITEIT) ALGEMEEN INRICHTING, FUNCTIE EN EINDBEELD In stand houden en ontwikkelen - grotere eenheden Intensief, basis of extensief beheer Beheerbewust ontwerpen Versterken (bio)diversiteit Inpassen, Verplanten, Vellen BEHEER EN ONDERHOUD Kwaliteits- en onderhoudsniveaus Boombeheer Water- en oeverbeheer MAATREGELEN BEHEERCYCLUS & BEGRIPPEN BELEID EN BEHEER REGULIER EN GROOT ONDERHOUD GROEN EN WATER Regulier onderhoud Groot onderhoud ADMINISTRATIEVE KOSTEN MIDDELEN (DEKKINGSVOORSTEL) BEGROTING DEKKINGSVOORSTEL Beheerplan groen en water

5 4

6 1 Inleiding Groen en water geven karakter en herkenbaarheid aan de stad en bieden ruimte voor spelen, recreatie en natuurontwikkeling. Elke Delftenaar heeft de behoefte aan beweging, rust en ruimte. Bewoners, studenten, ondernemers en kenniswerkers vragen daarom steeds meer aandacht voor groen en water in en om de stad. Het is aan de gemeente, maar ook aan maatschappelijke partners, marktpartijen en bewoners, om vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid een goede invulling aan deze behoefte te geven. Bomen en beplantingen vangen CO 2 en fijnstof af, bieden verkoeling, zuurstof en beschutting tegen zon, wind en regen. Deze kwaliteiten zijn niet direct na realisatie aanwezig, maar ontwikkelen zich geleidelijk naarmate het groen ouder wordt. Het ontwikkelen en duurzaam in stand houden van deze waarden vereist deskundig en consistent beheer en onderhoud. De grachten en overige oppervlaktewateren zijn van belang voor het vasthouden, bergen en afvoeren van water. Water in de stad zorgt voor verkoeling en is een primaire levensvoorwaarde voor flora- en fauna. Als waterwegen niet goed beheerd worden kunnen er problemen ontstaan, zoals een falende waterhuishouding, afkalving van oevers of aantasting van de ecologie. Door de hiervoor genoemde kwaliteiten leveren groen en water een belangrijke bijdrage aan het klimaatbestendig maken van de stad. De Gemeente Delft heeft ongeveer 335 ha openbaar groen, bomen, 175 km oever en 33 ha water in beheer. Van deze 175 km oeverlengte vallen alleen de beschoeide oevers (ca. 85 km) en de natuurvriendelijke en onbeschoeide oevers (ca. 65 km) binnen het kader van dit beheerplan. 1.1 Samenvoeging beheerplan groen en beheerplan waterwegen Dit beheerplan is een samenvoeging van het Beheerplan groen en enkele onderdelen uit het Beheerplan waterwegen. De constructieve onderdelen uit het Beheerplan waterwegen, zoals kademuren, damwanden en schanskorven zijn toegevoegd aan het Beheerplan civiele constructies. De natuurvriendelijke oevers, het waterbeheer (baggeren, maaien en sloten) en de beschoeiingen zijn vanaf nu onderdeel van het Beheerplan groen en water. Door deze herverdeling zijn gelijksoortige beheerobjecten samengebracht in één beheerplan en financieel product. Dit heeft voordelen voor de bedrijfsvoering, onder andere bij het inspecteren en in regie uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden. 1.2 Nader uitwerking Nota groen In de Nota groen is het sectorale beleid ten aanzien van groen, water, klimaat en ecologie samengebracht in één integrale beleidsnota. Door de compacte opzet van de Nota groen zijn de beleidsrichtlijnen voor het beheer en onderhoud minder concreet uitgewerkt. In dit beheerplan zijn daarom de belangrijkste beleidsuitgangspunten uit de Nota groen uitgewerkt in praktische richtlijnen voor inrichting, beheer en onderhoud, zie hoofdstuk 5 Beheervisie (kwaliteit). 1.3 Doel beheerplan In de meerjarige beheerplannen wordt vastgelegd hoe de openbare ruimte duurzaam in stand wordt gehouden en welke (financiële) middelen daarvoor nodig zijn. Het gaat hierbij zowel om het reguliere onderhoud als om het geplande groot onderhoud. Beheerplan groen en water

7 Afgezien van de minimale wettelijke en technische eisen waar de openbare ruimte aan moet voldoen, biedt het beheerplan ruimte voor het maken van keuzen. Welke kwaliteit moet het groen en water hebben? Hoeveel geld stellen wij daarvoor beschikbaar? Beleidskeuzes die per gebied of voorziening kunnen verschillen. Op basis van de ruimtelijke structuurvisie en de afzonderlijke beleidsstukken op het gebied van groen en water is in dit beheerplan een beheervisie uitgewerkt die de koers uitzet voor bestuurders en beheerders. Het beheerplan speelt ook een belangrijke rol in de beleidsverantwoording van het College van Burgemeester en Wethouders aan de Gemeenteraad. Het college houdt zich bezig met het dagelijks bestuur. De raad vertegenwoordigt de burgers, stelt de kaders en controleert het bestuur. Om de raad in haar kader stellende en controlerende taak te ondersteunen zijn gemeenten, op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV), verplicht 1 inzicht te geven in de beleidsmatige, financiële en politieke aspecten van het onderhoud van kapitaalgoederen. Deze verantwoording verloopt via de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen van de programmabegroting, op basis van vastgestelde beheerplannen. 1.4 Planperiode De periode waarop op dit beheerplan betrekking heeft is vier jaar, namelijk van 2016 tot In het beheerplan wordt dit vanaf nu de planperiode genoemd. Het beheerplan wordt ten minste eens in de vier jaar herzien. Als tussentijdse ontwikkelingen daartoe aanleiding geven wordt het beheerplan eerder geactualiseerd. 1.5 Afbakening Het Beheerplan groen en water biedt inzicht in het beheer en onderhoud van de groenvoorzieningen die worden onderhouden ten laste van het product Groen. Dit betreft: Bomen Bosplantsoen Heesters (opgaand, bodem bedekkend, botanische rozen) Sierbeplantingen (struikrozen, perken, vaste planten) Gazons Ruw gras Halfverharding in parken en plantsoenen Verder biedt het beheerplan inzicht in het waterbeheer dat tot nu toe werd uitgevoerd vanuit het Beheerplan waterwegen en product PD Waterwegen. Dit betreft: Oppervlaktewater (activiteiten: baggeren, schoonhouden en maaien) Beschoeiingen Natuurvriendelijke oevers Fonteinen Vanaf 2016 worden de hiervoor genoemde activiteiten en budgeten samengevoegd in één product PD05046 Groen en water. 1 Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) 6

8 De volgende objecten en activiteiten vallen buiten het kader van dit beheerplan: Oppervlaktewater gemalen Het beheer en onderhoud van deze gemalen valt onder het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) en bijbehorend budget. Speelvoorzieningen en straatmeubilair (Water)speeltuinen, kinderboerderijen, schoolpleinen, buitensportaccommodaties en begraafplaatsen. o Deze voorzieningen worden beheerd en onderhouden ten laste van de betreffende producten (budgetten). Bestrijding ongewenste kruiden op verhardingen Recreatiegebied Midden Delfland o De recreatiegebieden Kerkpolder, Abtswoudse bos en Ackerdijkse bos zijn onderdeel van de Gemeenschappelijke Regeling Midden Delfland. Het beheer en onderhoud wordt uitgevoerd door Groenservice Zuid-Holland in opdracht van het Recreatieschap. De financiële bijdrage aan wordt verrekend via het product PD Recreatiegebied Midden Delfland. Beheerplan groen en water

9 2 Terugblik vorige planperiode ( ) In het vorige beheerplannen is een aantal doelstellingen voor de planperiode vastgelegd. In deze paragraaf is aangegeven hoe deze zijn gerealiseerd. 2.1 Taakstelling bezuinigingen In de vorige collegeperiode is besloten om , -- te bezuinigen op het product groen. Dit komt overeen met ca. 17% van het budget. De bezuiniging op het product waterwegen bedroeg ,-- (verlaging beeldkwaliteit drijfvuil). In de meerjarenbegroting zijn voor 2016 de volgende budgetten opgenomen: PD5046 Groen ,-- (excl ,-- Renovatie speelvoorz.). PD5054 Waterwegen , Beeldkwaliteit De beeldkwaliteit heeft betrekking op de visueel waarneembare kwaliteitscriteria voor de openbare ruimte. De Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte (CROW) kent 5 onderhoudsniveaus uiteenlopend van zeer goed (A+) tot slecht (D). Deze onderhoudsniveaus zijn vastgelegd in referentiebeelden, kwaliteitsbeschrijvingen en prestatie-eisen. Onder de druk van de bezuinigingen heeft het vorige college besloten om het ambitieniveau (tijdelijk) te verlagen. Maatschappelijke effect: Nulmeting 2010 Streefcijfer 2014 Doelmatige beeldkwaliteit openbare ruimte Indicator: beeldkwaliteit woonwijken en binnenstad Binnenstad A Rest van de stad B Binnenstad B Rest van de stad C De beeldkwaliteit wordt gemeten door middel van visuele inspecties op 625 vaste meetpunten. De Gemeente Delft maakt hierbij gebruik van de Delftse Schouwgids 3.0, een praktische selectie uit de beeldmeetlatten van de CROW Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte. De volgende grafieken geven inzicht in de mate waarin de doelstellingen voor de beeldkwaliteit zijn gerealiseerd. De weergegeven score is het totaal van alle in dat jaar uitgevoerde inspecties. Uit de grafieken blijkt dat de beeldkwaliteit in de Binnenstad overeenkomt met de beleidsambities. In de rest van de stad wordt gemiddeld nog één onderhoudsniveau hoger gerealiseerd. 8

10 De totaalscore over het jaar geeft een relatief gunstig beeld van het onderhoudsniveau. Dit komt doordat de groei van beplantingen en onkruiden tussen oktober en maart stilstaat. Verder wordt in Delft geen gebruik gemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen, waardoor het effectiever (goedkoper) is om onkruiden te bestrijden op onderhoudsniveau B. Als pas bij onderhoudsniveau C wordt ingegrepen vergt dit een veel grotere inspanning en komt er meer groenafval vrij. De onderstaande grafiek geeft inzicht in de beeldkwaliteit die in juli 2014 door Eco Consult is gemeten (externe beleidsschouw). Hieruit blijkt dat het onderhoudsniveau in de zomerperiode beduidend lager ligt. Uit de grafiek op de volgende bladzijde blijkt dat het aantal meetpunten met onderhoudsniveau D beduidend hoger is dan in Vooral op de onderdelen onkruid in beplanting, overgroei randen verharding, en stam- en wortelopslag. Beheerplan groen en water

11 2.3 Burgertevredenheid In het bestuursprogramma richt het college zich op het realiseren van een goede openbare ruimte. Het college heeft hiervoor de volgende streefcijfers gedefinieerd: Maatschappelijke effect Nulmeting 2010 Streefcijfer 2014 Een goede openbare ruimte. Indicator: oordeel van de burgers. 83% niet ontevreden. Min. 50% niet ontevreden. Deze doelstelling heeft betrekking op de totale openbare ruimte. Dus niet alleen op groen en water, maar bijvoorbeeld ook op wegen, fietspaden, straatmeubilair en speelvoorzieningen. De tevredenheid van de burgers over het onderhoud van de openbare ruimte wordt gemeten door middel van het Delft Internet Panel (DIP). Het meest recente rapport geeft inzicht in de ontwikkeling van de burgertevredenheid in de periode Voor dit beheerplan gaat het vooral over de tevredenheid van de burger over het aantal, het onderhoud en het schoonhouden van groenvoorzieningen en watergangen. Bij het streefcijfer voor 2014 gaat het om de burgers die niet ontevreden zijn. Dit omvat de groep die de beoordelingen tevreden of neutraal heeft gegeven. Hieruit blijkt dat het streefcijfer ruimschoots wordt gehaald. De volgende grafiek geeft inzicht in de ontwikkeling van de tevredenheid in de afgelopen vijf jaar. Hieruit blijkt dat de tevredenheid over het aantal groenvoorzieningen stabiel hoog ligt (gem. 68,5%). De tevredenheid over het onderhoud en het schoonhouden van groen is vanaf 2010 met bijna 10% gedaald. De tevredenheid over het schoonhouden van watergangen is stabiel laag (gem. 38%). 10

12 2.4 Meer groen / planten van bomen In het bestuursprogramma wordt gestreefd naar het behoud en waar mogelijk uitbreiden van het areaal bomen en het terugdringen van de beheerkosten door onderhoudsintensieve beplantingen om te vormen naar (onderhoudsarme) sierbeplanting. Het college heeft hiervoor de volgende streefcijfers opgesteld. Maatschappelijke effect Streefcijfer 2012 Streefcijfer 2014 Meer groen / planten van bomen Indicator: bomenbalans en m2 omgevormd groen m2 groen omgevormd tot onderhoudsarm en fleurig groen Positieve bomenbalans. Onderhoudsarm en fleurig groen - In de afgelopen planperioden is verder geïnvesteerd in het omvormen van arbeidsintensieve beplantingen naar onderhoudsarme maar toch fleurige heesters, bodembedekkers en vaste planten. Deze omvormingen zijn gefinancierd vanuit het calamiteitenfonds. Jan Campertlaan: onderhoudsarme vaste planten. Beheerplan groen en water

13 Positieve bomenbalans Deze doelstelling in het bestuursprogramma is gebaseerd op de destijds vigerende bomennota De juiste boom op de juiste plaats, met een kwantitatief beleid ten aanzien van kap en herplant. Het beleid in de nota Groen biedt ruimte om ook aandacht te geven aan de kwaliteit van het bomenbestand. Dit betekent dat te vellen bomen in principe wordt herplant, tenzij er gegronde redenen zijn om minder of geen bomen terug te planten. Bijvoorbeeld, om de overblijvende bomen meer groeiruimte te geven (dunnen). Of als er in de nieuwe situatie te weinig groeiruimte is om alle bomen terug te planten. In dat geval worden er andere afspraken gemaakt om de bomen te compenseren. Bijvoorbeeld door de overige bomen in een grotere maat te planten, standplaatsverbetering of een financiële compensatie. Bij het afhandelen van de omgevingsvergunningen voor het vellen van houtopstanden wordt een bomenbalans bijgehouden. Uit de onderstaande tabel blijkt dat er in de vorige planperiode vergunning is verleend voor het vellen van bomen, met een fysieke herplantplicht voor bomen. Het verschil van 143 bomen komt grotendeels voor rekening van de bouwplannen van Holland PTC (83 bomen) en DSM (47 bomen), waar op basis van de getaxeerde boomwaarde een financiële compensatie is opgelegd. Bomen balans - Gemeentelijke kapaanvragen Totaal Bomen gekapt Bomen herplant Saldo kap/herplant Bomen balans - Particuliere kapaanvragen Totaal Bomen gekapt Bomen herplant Saldo kap/herplant Bomen balans - kapaanvragen overige derden Totaal Bomen gekapt Bomen herplant Saldo kap/herplant Bomenbalans Totaal Totaal Bomen gekapt Bomen herplant Saldo kap/herplant Technische kwaliteit van de openbare ruimte De gemeente Delft streeft naar een doelmatig beheer van haar kapitaalgoederen op basis van reguliere kwaliteitsinspectie en actuele beheerplannen. Maatschappelijke effect Streefcijfer 2012 Streefcijfer 2014 Doelmatige technische kwaliteit openbare ruimte Indicator: Actuele beheerplannen 5 beheerplannen vastgesteld Op alle gebieden actuele beheerplannen In 2012 waren de beheerplannen voor wegen, civiele constructies, groen, rioleringen (GRP) en waterwegen actueel. In 2014 zijn het beheerplan wegen en het beheerplan civiele constructies vernieuwd. In 2015 wordt het Beheerplan groen en water geactualiseerd en een nieuw beheerplan voor de openbare verlichting opgesteld. In 2016 wordt het Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) geactualiseerd. 12

14 2.6 Dienstverlening De kwaliteit van de dienstverlening wordt gerelateerd aan de snelheid waarmee klachten en meldingen worden afgehandeld. Maatschappelijke effect Streefcijfer 2012 Streefcijfer 2014 Doelmatige dienstverlening Indicator: servicenorm heel en servicenorm schoon Servicenorm schoon en heel gehaald (75% van de meldingen binnen 15 werkdagen verholpen) Gelijkblijvend De grafiek hiernaast geeft inzicht in het aantal meldingen in de periode 2009 t/m De rode trendlijn geeft aan dat het aantal meldingen over groen tot 2013 geleidelijk is afgenomen. Vanaf 2013 neemt het aantal meldingen weer sterk toe. Mogelijk onder invloed van de bezuinigingen. Het aantal meldingen over water is stabiel laag en neemt geleidelijk af. De meldingen worden grotendeels binnen de gestelde termijnen afgehandeld (95% - 98%). 2.7 Door ontwikkelen groenbeheersysteem In het vorige beheerplan is aangegeven dat de functionaliteit van het groenbeheersysteem wordt uitgebreid met de stappen inspecteren, plannen en begroten. Vanuit de wens om het beheer en onderhoud meer integraal te kunnen plannen en begroten is in 2014 een integraal beheersysteem voor de openbare ruimte aangeschaft. In 2015 wordt het beheersysteem Obsurv (Grontmij) geïmplementeerd. Obsurv is een web applicatie. Dit betekent dat de gegevens vanaf elke locatie, werkplek en type hardware 2 kunnen worden geraadpleegd en gebruikt. In de komende planperiode ligt de focus op het benutten van de mogelijkheden van het beheersysteem om de werkprocessen in de keten openbare ruimte efficiënter in te richten. 2.8 Aanleg natuurvriendelijke oevers Op grond van de uitgangspunten in het Waterplan en de Nota groen zijn in de afgelopen planperiode veel harde oevers omgezet in natuurvriendelijke oevers. Onder andere langs de Michiel de Ruijterweg, Prins Bernhardlaan, Charlotte de Bourbonstraat, de Amalia van Solmslaan, de Schoemakerstraat en in de wijk Voorhof. Met deze omvorming wordt de waterkwaliteit en de waterberging verhoogd en nemen de natuurwaarden in de stad toe. 2 Computer, laptop of tablet (smartphone) Beheerplan groen en water

15 Emmalaan: natuurvriendelijke oever. 2.9 Waterkwaliteit Grote Plas Delftse Hout Het Hoogheemraadschap is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit in de grote plas. Om ervoor te zorgen dat de waterkwaliteit voldoet aan de zwemwaterrichtlijn zijn in 2013 de zijarmen van de Grote Plas uitgebaggerd. Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft de kosten voor het baggeren betaald en de gemeente de kosten voor de verwerking van de bagger in het Delftse Hout (Hertenkamp). Verder heeft de gemeente Delft bomen weggehaald om de bladinval te verminderen, afspraken met vissers gemaakt om minder te voeren, de ontwikkeling van de ganzenpopulatie beperkt (eieren schudden), bakken voor hondenuitwerpselen geplaatst en een natuurvriendelijke oever aangelegd. Het Hoogheemraadschap monitort de effecten van deze maatregelen. Het kwaliteitsoordeel op de bacteriologische indicatoren is tussen verbeterd: De oostzijde van de plas scoort "goed" (was "aanvaardbaar"), de westzijde "uitstekend" (was "goed"). In juli 2015 bleek dat het pakket aan maatregelen nog niet heeft geleid tot het voorkomen van blauwalgen. Mogelijk heeft de plas meer tijd nodig om van de baggerwerkzaamheden te herstellen en in natuurlijk evenwicht te komen. Voor de korte termijn heeft het hoogheemraadschap besloten om de Grote Plas te behandelen met waterstofperoxide. De gemeente en het hoogheemraadschap volgen de ontwikkeling van de waterkwaliteit bekijken of er aanvullende (meer structurele) maatregelen noodzakelijk zijn. Zie Hoofdstuk 6 Maatregelen. 14

16 3 Kader 3.1 Wet en regelgeving Het beheer en onderhoud van groen en water dient te worden uitgevoerd binnen de kaders van de wet- en regelgeving. De belangrijkste wetten en regelingen die van invloed zijn op het groenbeheer zijn: Burgerlijk wetboek (1992). Flora- en faunawet, Habitatrichtlijnen, natuurbeschermingswet en Boswet (Wet natuurbescherming). Bomenverordening Delft Monumentenwet en Beleidsregel cultuurhistorisch waardevolle groengebieden. Waterschapswet en Waterwet, Beleid van het Hoogheemraadschap van Delfland, keur/legger en herpolderovereenkomst Kader richtlijn water (KRW gebaseerd op regelgeving) De belangrijkste consequenties voor het groenbeheer zijn hieronder kort toegelicht. Zorgplicht (Burgerlijk wetboek) - Als eigenaar en beheerder van kapitaalgoederen draagt het gemeentebestuur de verantwoordelijkheid voor het in goede staat houden van haar kapitaalgoederen, waaronder groen en water. Indien de gemeente aansprakelijk wordt gesteld dient zij ten minste aan te kunnen tonen dat: De kapitaalgoederen conform de wettelijke voorschriften zijn aangelegd. Reguliere inspecties worden uitgevoerd. Preventief en correctief onderhoud wordt uitgevoerd. Klachten en meldingen adequaat worden afgehandeld. Consequenties beheer - Deze zorgplicht is vooral van toepassing op het beheer en onderhoud van bomen en het vrijhouden van zichthoeken voor de verkeersveiligheid. Bij het waterbeheer gaat het om garanderen van een goede waterafvoer (keur hoogheemraadschap), (zwem)waterkwaliteit en het voorkomen van gevaarlijke situaties. De Flora- en faunawet en habitatrichtlijnen bevat de regelgeving voor de bescherming en het behoud van in het wild levende planten- en diersoorten. In de meeste gevallen kan het beheer en onderhoud goed worden uitgevoerd binnen de algemene zorgplicht en de vrijstelling voor algemeen beschermde soorten. Als er zwaarder beschermde soorten in het werkterrein voorkomen kan vaak gebruik worden gemaakt van een vrijstelling, mits er gewerkt wordt volgens een goedgekeurde gedragscode. Als de beschermingsmaatregelen in de gedragscode(s) onvoldoende bescherming bieden om schade aan beschermde soorten te voorkomen, moet een ontheffing worden aangevraagd. Consequenties beheer - In 2015 wordt nadere uitgewerkt welke goedgekeurde gedragscode(s) het best aansluit(en) bij de Delftse situatie. Hierdoor wordt het werken conform de Flora- en faunawet verankerd in de gemeentelijke werkprocessen en kunnen de vrijstellingsmogelijkheden beter worden benut. Beheerplan groen en water

17 Wet natuurbescherming Voor het zomerreces 2015 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het samenvoegen van de huidige wetten voor natuurbescherming in één integraal en vereenvoudigd kader. Dit betekent dat de Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en faunawet en de Boswet zullen opgaan in de nieuwe Wet natuurbescherming. In een later stadium zal de Wet natuurbescherming worden ondergebracht in de Omgevingswet. De Boswet regelt de bescherming van bossen en andere houtopstanden in Nederland, vanuit economische waarde en natuurschoon. De actuele begrenzing van de bebouwde kom Boswet is opgenomen in bijlage 1. De Boswet is alleen van toepassing op het gebied buiten de bebouwde kom Boswet. Consequenties beheer - Het gebied waar de Boswet van toepassing beperkt zich tot de voor deze Wet relevante bosgebieden in het recreatiegebied Midden-Delfland, het Abtswoudse bos en het Ackerdijkse bos. Het beheer en onderhoud van deze bosgebieden wordt uitgevoerd door het Recreatieschap Midden-Delfland. Binnen deze planperiode wordt onderzocht welke gevolgen de Wet natuurbescherming zal hebben voor de houtopstanden die nu nog onder de Boswet en Bomenverordening vallen. De Bomenverordening Delft 2013 bevat de gemeentelijke regelgeving voor het vellen en herplanten van houtopstand. De bomenverordening is alleen van toepassing binnen de grens van de bebouwde kom Boswet. Hierdoor wordt dubbele (tegenstrijdige) regelgeving voorkomen. Consequenties beheer - De vellingen die in het kader van het reguliere onderhoud worden uitgevoerd vallen veelal onder de vrijstellingsregels van het kapverbod. Bijvoorbeeld: dunning, periodiek terugzetten van hakhout en het periodiek terugsnoeien van knot-, lei- en gekandelaberde bomen. Voor de werkzaamheden die in het kader van het groot onderhoud worden uitgevoerd is vaak wel een kapvergunning vereist. In de volgende situaties kan, onder voorwaarden 3, worden volstaan met het vooraf melden van een velling. 1. Vellingen ter uitvoering van een door de gemeente vastgesteld meerjarig onderhoudsprogramma bomen, 2. Het vellen van dode bomen met als doel deze in te boeten met dezelfde soort en op dezelfde plaats, 3. Vellingen ter uitvoering van een door de gemeenteraad of het college van burgemeester en wethouders genomen bestuursrechtelijk besluit. Monumentenwet - In Delft zijn vier gebieden aangewezen als Rijks beschermd stadsgezicht: Binnenstad, Plantages, Agnethapark en TU-Noord (zie kaart in bijlage 2). De oudste delen van het Agnethapark en begraafplaats Jaffa zijn tevens Rijksmonument. Deze objecten worden beschermd via de Monumentenwet. Voorstellen voor de (her)inrichting van de openbare ruimte in een beschermd stadsgezicht of Rijksmonument, waaronder groenvoorzieningen en water, moeten 4 ter advisering aan de Commissie voor Welstand en Monumenten voorgelegd. 3 Bij punt 1 en 3 geldt de voorwaarde dat deze besluiten onderwerp zijn geweest van inspraak, de boomwaarden in dit besluit expliciet zijn meegewogen en in dat besluit tevens is geregeld op welke wijze de bomen worden gecompenseerd. 4 Verordening op de Commissie voor Welstand en Monumenten 16

18 In de Beleidsregel cultuurhistorisch waardevolle groengebieden 2013 heeft de gemeente Delft 13 groengebieden, die geen rijksmonument zijn, aangewezen als Cultuurhistorisch waardevol groen (zie bijlage 3). Bij de eerstvolgende herziening van de bestemmingsplannen krijgen deze groengebieden de dubbel-bestemming Cultuurhistorie. Aan deze bestemming is een aanlegvergunning gekoppeld. Consequenties beheer - Als er in de betreffende gebieden ingrepen gaan plaats vinden, dient vooraf advies te worden gevraagd aan Advies veiligheid/monumenten. Als een ingreep een wijziging van de cultuurhistorische waarden van het groengebied betekent, moet deze ter advisering worden voorgelegd aan de Commissie voor Welstand en Monumenten. Op grond van de Waterschapswet en Waterwet is het Hoogheemraadschap verantwoordelijk voor het beheer van de watersystemen en waterkeringen. In de Keur en legger wateren en legger (regionale) keringen zijn de vereiste afmetingen van waterwegen en waterkerende objecten en onderhoudsregime vastgesteld. Consequenties beheer - Werkzaamheden in de zones die de veiligheid in gevaar kunnen brengen of het beheer van de waterkering bemoeilijken zijn niet toegestaan. De gemeente moet ervoor zorgen dat haar oevers en watergangen aan deze eisen voldoen of ontheffingen aanvragen. In de Beleidsregel Medegebruik Regionale waterkeringen zijn regels opgesteld voor het (onder voorwaarden) toestaan van bebouwing, kabels en leidingen en beplanting binnen de leggerzonering van de regionale waterkeringen. Verder regelt de keur een aantal plichten, en verboden zoals: De gedoogplicht om Delfland toe te laten voor onderhoudswerkzaamheden. De verplichting om watergangen en waterkeringen te onderhouden. De zorgplicht voor hemel-, grond en afvalwater. Dit is belegd in het gemeentelijk rioleringsplan. Het verbod om watergangen en keringen te veranderen. Consequenties beheer - Bij het vervangen van bomen op kaden en waterkeringen is een gedegen overlegtraject met het Hoogheemraadschap vereist. In de herpolderovereenkomst (bijlage 4) hebben het Hoogheemraadschap van Delfland en de gemeente afspraken gemaakt over het beheer en onderhoud van de stedelijke watergangen. Consequenties beheer - Het beheer en onderhoud van boezemwater en hoofdwatergangen 5 is overgenomen door het waterschap. De gemeente Delft is verantwoordelijk voor het beheer van de overige watergangen en natuurvriendelijke oevers. In de herpolderovereenkomst zijn ook afspraken vastgelegd over de beheergrens tussen watergang (hoogheemraadschap) en natuurvriendelijke oever (gemeente) en over de financiële bijdrage van het Hoogheemraadschap aan het onderhoud van natuurvriendelijke oevers. Verder bevat de overeenkomst afspraken over de uitvoering en kostenverdeling van baggerwerkzaamheden. 5 De indeling van de boezemwater, hoofdwatergangen en overige watergangen is eenzijdig gewijzigd door het Hoogheemraadschap van Delfland. De nu gebruikte termen zijn primair en secundair water. In een aantal gevallen is de functie van de wateren gewijzigd. De afspraken zoals gemaakt in de herpolderovereenkomst zijn van toepassing. Beheerplan groen en water

19 3.2 Beleidskader Coalitieakkoord & Bestuursprogramma Het college staat voor de opgave om in vier jaar tijd een tekort van bijna 30 miljoen op te lossen en tegelijkertijd Delft leefbaar houden, Delftenaren laten meedoen én werk maken van de stedelijke economie. Het college legt hierbij de nadruk op de volgende verbindende opgaven: 1. Mensen aan het werk, 2. Zelfstandige mensen 3. Aantrekkelijk leefklimaat. De beleidsambities en streefcijfers voor het groen- en waterbeheer vallen onder opgave 3. Maatschappelijke effect 0-meting Streefcijfer Duurzame stad Indicator: CO2 uitstoot 2. Goede openbare ruimte Indicator: Tevredenheid inwoners 3. Doelmatige beeldkwaliteit openbare ruimte Indicator: beeldkwaliteit woonwijken en binnenstad 4. Bestuurlijke omvorming Indicator: Bijdragen aan omvorming bestuurlijke structuur groengebieden -15% -28% 79% niet ontevreden >50% niet ontevreden Bestuurlijke structuur omgevormd Binnenstad B Rest van de stad C Maatschappelijke partijen meer zeggenschap en dragen financieel meer bij Consequenties beheer De bezuinigingen en beleidsambities in het bestuursprogramma vormen het uitgangspunt voor de visie en maatregelen in dit beheerplan. Deze zijn nader uitgewerkt in hoofdstuk 5 Beheervisie (kwaliteit) en hoofdstuk 6 Maatregelen. Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is ingezet op minimale instandhouding met behoud van functionaliteit, zonder dat kapitaalvernietiging ontstaat. Regiegemeente - Het college koerst op een organisatie met een compacte kernbezetting, waarbij de uitvoering waar mogelijk verzelfstandigt. Daarnaast zoekt de gemeente samenwerking met andere overheden, instellingen en ondernemers om de gemeentelijke taken effectief en efficiënt uit te voeren. Consequenties beheer - Bij het beheer en onderhoud van groen en water wordt al veel in regie uitgevoerd. O.a. bij het maaien van bermen en watergangen, knippen van hagen, inspecties en baggeren. Waar mogelijk wordt samengewerkt met het hoogheemraadschap, terrein beherende organisaties en gemeenten in de regio. Zoals bij de gezamenlijke inkoop van plantmaterialen in samenwerking met 7 regiogemeenten. In de planperiode van dit beheerplan zal dit verder worden uitgebreid, o.a. door de oversdracht van werkzaamheden en personeel naar Werkse! Klimaatadaptatie Het college onderkent dat groen en water een bijdrage leveren aan het voorkomen van wateroverlast en hittestress. De groene en waterrijke inrichting van Delft Zuidoost (project groenblauw) wordt gezien als een voorbeeld voor het klimaatbestendig maken van de stad. Consequenties beheer Bij de inrichting en het beheer en onderhoud van groen en water worden kansen benut om de stad meer klimaatbestendig te maken. Bijvoorbeeld door het op peil houden van het bomenbestand (hittestress) en de aanleg van natuurvriendelijke oevers (waterberging). 18

20 Samenspraak, participatie en zelfbeheer - Inbreng vanuit de stad wordt gezien als een verrijking voor de gemeente. Bij de uitvoering van het dagelijkse en groot onderhoud wordt daarom ruimte geboden om wensen, ideeën en belangen van inwoners, bedrijven en belangenverenigingen in de planvorming te betrekken. De gemeente stimuleert initiatieven van bewoners en bedrijven om gemeentelijk groen te onderhouden. Consequenties beheer In de komende planperiode wordt ingezet op een meer planmatig boombeheer, op basis van reguliere inspecties. Bij het opstellen van de meerjarenplanning groot onderhoud bomen wordt gebruik gemaakt van de specialistische kennis van Natuurhistorische Vereniging (KNNV afd. regio Delft) en de Bomenstichting. De meerjarenplanning wordt ter visie gelegd en na afweging van eventuele zienswijzen door het college vastgesteld. De initiatieven voor zelfbeheer lopen uiteen van het in beheer nemen van een boomspiegel tot de beheerovereenkomst met de bewoners rond het Het groentje aan de Rotterdamseweg. In de afgelopen planperiode zijn de mogelijkheden voor zelfbeheer op de gemeentelijke website inzichtelijk gemaakt. In de komende planperiode wordt deze aanpak voortgezet Visie Openbare Ruimte Delft De Visie Openbare Ruimte Delft (VORD 2009) geeft een samenhangende visie op de verschillende sectorale ambities die van invloed zijn op de inrichting van de openbare ruimte. De visie richt zich op het verbeteren van de openbare ruimte qua: gebruik, ontwerp, inrichting en beheer. De afspraken over de inrichting van de openbare ruimte zijn vastgelegd in het Handboek Inrichting Openbare Ruimte (HIOR). Consequenties beheer - De VORD doet ook uitspraken over de gewenste onderhoudsniveaus in de verschillende delen van de stad. Deze kwaliteitsambities zijn in 2011 bijgesteld naar de actuele onderhoudsniveaus in het Bestuursprogramma Zie paragraaf Nota groen De Nota groen beschrijft de Delftse visie op een groene, natuurlijke en leefbare stad. De nota belicht de waarde van groen en water vanuit vijf perspectieven: ruimtelijk, sociaal, ecologisch, fysisch en economisch perspectief. Delft investeert in een groen, attractief en duurzaam woonen leefmilieu waarin flora en fauna kansen krijgen om tot volle wasdom te komen en bewoners en bezoeker zich prettig voelen. Dit doet zij door samenwerkingsverbanden aan te gaan met haar partners in de stad en ruimte te bieden aan initiatieven van inwoners, bedrijven en maatschappelijke partijen. De belangrijkste doelstellingen en ambities zijn: In stand houden, verbeteren en ontwikkelen van kwalitatief goed openbaar groen en cultuurhistorische waarden. Evenwichtige verhoudingen tussen groen, bebouwing en verharding. Versterken van de biodiversiteit; Kaders en integrale opgaven voor de inrichting en het beheer van groen voor een integrale afweging van ruimtelijke ontwikkelingen. Stimuleren, faciliteren, organiseren en/of versterken van bewustwording, zorg en aandacht voor de inrichting, het beheer, het behoud en de ontwikkeling van openbaar groen. Beheerplan groen en water

21 Consequenties beheer - Deze doelstellingen dragen bij aan een zorgvuldige en integrale afweging hoe de waarden van groen (en water) in relatie tot andere belangen worden meegenomen in planvorming en beheer Waterplan (watervisie) Het waterplan is het gemeenschappelijke plan van het Hoogheemraadschap en de gemeente om de kwantiteit en de kwaliteit van het water in Delft op peil te houden. Consequenties beheer - Hieronder vallen maatregelen zoals: het realiseren van meer waterberging, de aanleg van natuurvriendelijke oevers en de zorg voor (ecologische) kwaliteit van het oppervlaktewater. Bij het groot onderhoud van beschoeiing worden de harde oeververdedigingen vervangen door natuurvriendelijke oevers. Momenteel wordt samen met het Hoogheemraadschap gewerkt aan een update van het waterplan. Hierin wordt vastgelegd welke doelstellingen en maatregelen uit het oude waterplan worden voortgezet, ingetrokken of gewijzigd Duurzaam inkopen Door het ondertekenen van de Intentieverklaring Duurzaam Inkopen heeft de gemeente Delft de doelstellingen van het project Duurzaam Inkopen onderschreven. De deelnemende gemeenten hebben zich tot doel gesteld om vanaf 2015, 100% duurzaam in te kopen. Consequenties beheer - Dit betekent dat bij de inkoop van groenvoorzieningen en oeververdedigingen ten minste wordt voldaan aan de minimum eisen van de Criteria voor duurzaam inkopen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Voor de inkoop van plantmateriaal gaat het vooral om het beperken van bestrijdingsmiddelen en (kunst)meststoffen op kwekerijen. Voor de inkoop van oeververdedigingen betreft dit het gebruik van hout met het FSC-keurmerk of andere duurzame materialen. 20

22 4 Areaal Dit hoofdstuk geeft inzicht in de omvang en samenstelling van areaal aan groen, water en oeververdedigingen. Civiele constructies zoals kademuren, damwanden en schanskorven zijn onderdeel van het Beheerplan civiele constructies. 4.1 Huidig areaal Voor dit beheerplan is gebruik gemaakt van de data in het huidige beheersysteem BS8 van Beheervisie. In 2015 wordt deze data overgezet naar het nieuwe integrale beheersysteem Obsurv. In de beheersystemen wordt gebruik gemaakt van de categorisering en begrotingssystematiek van het CROW 6. Deze categorisering sluit aan bij de beheercategorieën van de Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) 7. De onderstaande tabel en de grafiek op de volgende bladzijde geven inzicht in de omvang en samenstelling in Hieruit blijkt dat de oppervlakte groen grotendeels bestaat uit bomen, bosplantsoen, gazon en ruw gras. Slecht 0,6% van het areaal bestaat uit onderhoud intensieve beplantingen zoals: hagen, struikrozen, perken en vaste planten. Areaalverdeling groen en water Beheercategorie hoeveelh eenh Detailering naar subelement hoeveelh eenh Bomen stuks Bomen stuks Hagen m2 Hagen m2 Bosplantsoen m2 Bosplantsoen m2 Heesters Sierbeplanting Gazon m m m2 Heesters bodembedekkend Heesters opgaand Botanische rozen Sierbeplanting struikrozen Sierbeplanting perkplanten Sierbeplanting vaste planten Gazon Gras met bollen m m m m m m m m2 Ruw gras m2 Ruw gras m2 Verharding m2 Halverharding in groen m2 Totaal groen (excl. water) m m2 Water m2 Oevers m1 Water Fonteinen beschoeiing Natuurvriendelijk of onbeschoeid m2 3 stuks m m1 Totaal groen (incl. water) m m2 De areaalverschillen ten opzichte van het vorige beheerplan zijn niet alleen het gevolg van de areaalmutaties in de vorige planperiode. Bij de overgang naar het nieuwe beheersysteem Obsurv, de invoering van de BGT en de reguliere boominspecties, blijkt soms dat de beheerdata niet volledig overeenkomt met de werkelijkheid. Het verschil van bomen heeft meerdere oorzaken. De negatieve bomenbalans van de kapvergunningen en herplantplicht (zie paragraaf 2.1.4). Bomen die zijn geveld maar nog niet zijn herplant (bijv. Spoorzone). En bomen die in de 6 CROW publicatie Beheerkosten openbare ruimte. 7 De Databank Gemeentelijk Groenbeheer (Alterra, Wageningen) ontwikkelt kengetallen en kengegevens voor het openbaar groen. Deze benchmark biedt gemeenten inzicht in de omvang, samenstelling en beheerkosten van het openbaar groen, ten opzichte van vergelijkbare gemeenten. Beheerplan groen en water

23 loop der jaren zijn verwijderd of aangeplant, maar (nog) niet in het beheersysteem zijn verwerkt. Bijvoorbeeld bomen die zijn uitgevallen door ouderdom, stormschade en ziekten (bijv. iepziekte, kastanjeziekte, tonderzwam) en bomen waarvan de herplant is uitgesteld tot de overige bomen in de rij vervangen worden. Bij de overige groenvoorzieningen is ook sprake een combinatie van areaalmutaties en enige mutatieachterstand. De wateroppervlakte binnen de gemeente Delft is ongeveer 227 ha. Deze oppervlakte is als volgt over de diverse beheerders verdeeld: Gemeente Delft 33 ha Hoogheemraadschap van Delfland 104 ha Derden (Provincie, TU-delft, NS, RWS) 90 ha Het water dat bij de gemeente in beheer is betreft de Nieuwe Haven, de Zuidkolk (en ongeveer 10% van de overige watergangen (voornamelijk ten oosten van de A13) - Deze zijn aangegeven op de waterbeheerkaart in bijlage Areaalmutaties Bij areaalverandering gaat het om kleinschalige verandering in de samenstelling. Bijvoorbeeld door het omvormen van een groenstrook in een parkeerplaats of een onderhoudsintensief gazon naar ruwe berm. Bij areaaluitbreidingen of verminderingen gaat het om wezenlijke veranderingen in de omvang van het areaal. Hierbij moet gedacht worden aan areaaluitbreiding door stadsuitleg of areaal vermindering door binnenstedelijke verdichting. Kleinschalige areaalveranderingen worden na de realisatie in de betreffende beheersystemen en eerstvolgende beheerplannen verwerkt. Bij grote areaalmutaties is het noodzakelijk om vooraf voldoende budgetruimte te creëren. Zodat op het moment van overdracht voldoende budget beschikbaar is. Bijvoorbeeld voor de uitvoering van het reguliere onderhoud, afhandeling van klachten en meldingen, etc. Harnaschpolder - In het vorige beheerplan is aangegeven dat er tussen 2012 en 2015 ongeveer 215 bomen en m2 groen in de Harnaschpolder wordt gerealiseerd. In werkelijkheid zijn t/m 2015 de volgende arealen gerealiseerd. 22

24 Areaalveranderingen Harnaschpolder Eenheid Deelgeb.1 Deelgeb. 2.1 Deelgeb.2.2 Totaal Bomen st Beplanting m Gazon m Ruw gras m Halfverharding m Water m Beschoeiingen m Natuurvriendelijke oevers m Totaal m Bij de begrotingsbehandeling (zomer 2014) is voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte in Harnaschpolder een structurele verhoging van het uitvoeringsbudget opgenomen van ,--. Na goedkeuring wordt deze budgetverhoging evenredig over de betreffende beheerbudgetten verdeeld en in de meerjarenbegroting verwerkt. De structurele budgetverhoging voor het product groen en water bedraagt , --. Spoorzone (Plan Busquets) - Tussen 2015 en 2019 wordt de openbare ruimte binnen de plangrenzen overgedragen aan de gemeente Delft. Per saldo resulteert dit in een areaaluitbreiding van 435 bomen, m2 groen en m2 water. Voor het beheer en onderhoud van de totale openbare ruimte in de spoorzone is vanaf 2017 een structurele budgetverhoging van ,-- opgenomen. Gebiedsontwikkeling Spoorzone (Plan Palmbout) - De openbare ruimte van het Plan Palmbout wordt grotendeels in de volgende beheerplanperiode gerealiseerd en in beheer genomen. 4.3 Opdrachten derden Hoogheemraadschap van Delfland De gemeente Delft en het Hoogheemraadschap van Delftland hebben afspraken gemaakt over het gezamenlijk onderhoud van de watergangen die zij in beheer hebben. Het maaien en sloten van de watergangen wordt gezamenlijk aanbesteed en uitgevoerd door de gemeente Delft. De evenredige doorberekening aan het Hoogheemraadschap is geraamd op ca ,-- per jaar. Het baggeren van de watergangen wordt gezamenlijk aanbesteed en uitgevoerd door het hoogheemraadschap. De evenredige doorberekening aan de gemeente Delft is afhankelijk van de hoeveelheid bagger en de manier waarop deze moet worden verwerkt. Gemiddeld wordt rekening gehouden met ca ,-- per jaar. In de herpolderovereenkomst is afgesproken dat het Hoogheemraadschap een financiële bijdrage levert aan de meerkosten van het beheer van natuurvriendelijke oevers. De bijdrage van 1,-- /m1 is alleen van toepassing op de natuurvriendelijke oevers die op dat moment (2006) waren gerealiseerd. Dit komt overeen met ,--. Beheerplan groen en water

25 4.3.2 Overige derden In de vorige planperiode verrichtte de gemeente nog onderhoudswerkzaamheden in opdracht van woningcorporaties, scholen en verenigingen. Groenonderhoud voor derden is geen kerntaak van de gemeente en de omvang van deze opdrachten was te beperkt om een wezenlijk voordeel te behalen. Daarom is besloten om deze activiteiten te beëindigen en over te laten aan de groenondernemers in de regio. Alle lopende contracten zijn beëindigd. 24

26 5 Beheervisie (kwaliteit) 5.1 Algemeen Het beleid in de Nota groen richt zich op een groen, attractief en duurzaam woon- en leefmilieu, waarin bewoners, ondernemers en bezoekers zich prettig voelen, elkaar ontmoeten en zichzelf kunnen ontplooien. Maar ook waarin ingezet wordt op biodiversiteit en groen en water een positieve bijdrage leveren op omgevingskwaliteit en klimaatadaptatie. Het groen/blauwe netwerk van de stad is in samenhang met de ruimtelijke bouwstenen (vlakken, lijnen en punten) uitgewerkt vanuit vijf perspectieven, nl. ruimtelijk, ecologisch, sociaal, fysisch en economisch. De visie is gericht op: Versterken van de diversiteit. In stand houden en ontwikkelen van kwalitatief goed openbaar groen en water op het niveau van buurt, wijk en regio. Handhaven van een evenwichtige verhouding tussen groen, water en de stenige woonomgeving. Ontwikkelen, inrichten en beheren van groen vanuit gedeelde verantwoordelijkheid met andere actoren. Stellen van kaders voor integrale afstemming van groen en water in beleid, bij ruimtelijke ontwikkelingen, de uitvoeringsstrategie en beheerstrategie. Per gebied zijn verschillende functies van groen en water aanwezig of hebben de potentie zich te ontwikkelen naarmate de leeftijd en omvang toenemen. Om de gewenste functies en eindbeelden realiseren en in stand te houden wordt voortdurend geïnvesteerd in beheer en onderhoud. Hierdoor neemt ook de gekapitaliseerde waarde van het groen toe. 5.2 Inrichting, functie en eindbeeld In het Beheerplan groen en water gaat het vooral om het duurzaam in stand houden van het aanwezige groen en water en de functies waarvoor deze zijn aangelegd. De keuzen die bij het ontwerp worden gemaakt zijn in hoge mate bepalend voor het beheer en onderhoud en de kosten daarvan. Het groot onderhoud (vervangingen) richt zich op het realiseren van de doestellingen in de nota groen en het waterplan. Verder biedt dit kansen om verkeerde keuzen uit het verleden te herstellen of de inrichting aan te passen aan de eisen van deze tijd. Aan de andere kant is de gemeente genoodzaakt om fors te bezuinigen op het beheer en onderhoud. Dit vereist dat er al bij de inrichting wordt nagedacht over het beheer en onderhoud. Tegen de achtergrond van teruglopende onderhoudsbudgetten wordt ingezet op een goede basis groenvoorziening die relatief ongevoelig is voor conjuncturele schommelingen. D.w.z. een sober kader van bomen, beplanting, gras en water dat zodanig is ingericht dat het tegen lage kosten in stand kan worden gehouden. Voor een goede uitvoering van de regulier en groot onderhoud is het vervolgens belangrijk dat de beheerder inzicht heeft in de functie en het gewenste eindbeeld van de beplantingen. In deze planperiode wordt daarom gewerkt aan een praktische methode om de functies en eindbeelden te beschrijven en voor de beheerder vast te leggen. Beheerplan groen en water

27 Als pilot voor deze methodiek wordt in 2015 gestart met het opstellen van een onderhoudsplan voor het Agnetapark. Hierbij wordt tevens onderzocht of dit onderhoudsplan voldoende basis biedt voor het aanvragen van onderhoudssubsidies voor groene rijksmonumenten en beschermde stadsgezichten (BRIM-regeling). Om de hiervoor genoemde doelstellingen te realiseren worden de volgende strategische keuzen en principes toegepast In stand houden en ontwikkelen - grotere eenheden In overeenstemming met de functie van het groen en het karakter van de omgeving wordt ingezet op grotere beheereenheden die efficiënt kunnen worden beheerd. Op een groter schaalniveau resulteert dit in gevarieerde, kwalitatief goede groenvoorzieningen Intensief, basis of extensief beheer Afhankelijk van de functie, het karakter van de omgeving en de (financiële) midden kan worden gekozen om de basis groenvoorziening extensiever of juist intensiever in te richten en te beheren. Extensief beheer - vertaalt zich in meer natuurlijke beplantingen zoals bosplantsoen, ruw gras, ecologische oevers, rietoevers, hogere natuurwaarden en veelal ook lagere beheerkosten. Intensief beheer - betekent meer uitbundige groenelementen als sierbeplantingen zoals, rozen, perken, (maaibare) vaste planten en bloembakken. Sierbeplanting vereist in algemeen meer onderhoud dan het sobere en extensieve groen. Hier staat tegenover dat de ecologische- en maatschappelijke waarde van bijv. vaste planten hoog is. De bezuinigingen vragen echter om een terughoudende toepassing en kostenbewuste keuzen. In de vorige planperiode is geïnvesteerd in het omvormen van onderhoud intensieve sierbeplanting naar onderhoudsarm maar toch fleurig groen. Zoals het vervangen van onderhoud intensieve bodembedekkers naar maaibare vaste planten. Op dit moment is slechts een zeer beperkt deel van het groenareaal te kwalificeren als onderhouds intensieve sierbeplanting (zie hoofdstuk 4 Areaal) Beheerbewust ontwerpen De beheerkosten van groenvoorzieningen kunnen worden beperkt door bij de inrichting rekening te houden met de gevolgen voor het toekomstig onderhoud en duurzaamheid. Hierdoor kost het minder inspanningen om het kwaliteitsniveau, functie en eindbeeld te realiseren. Afhankelijk van de situatie worden de onderstaande principes meegenomen. Deze zijn nader uitgewerkt in het Handboek Inrichting Openbare Ruimte (HIOR) en het Programma van randvoorwaarden (PVR). Voorkomen van overlast en onnodig snoei- en maaiwerk. (beperken meldingen OR en bijbehorende afhandeling). o Soortkeuze en plantafstanden afstemmen op beschikbare boven- en ondergrondse groeiruimte en grondwaterstanden (m.n. bomen lage grachten). o Voldoende afstand tot gebouwen, wegen, (fiets)paden en openbare verlichting. o Optimaliseren maaifrequentie bermen, oevers en watergangen. 26

28 Vitaal bomenbestand, voorkomen inboet, voorkomen opdrukkende verhardingen, weerstand tegen ziekten en plagen. o Kwalitatief goed plantmateriaal en een voldoende grote boommaat geven een sterke start en weerstand tegen vandalisme (beperken inboet). o Een goed ingerichte plantplaats met voldoende doorwortelbare ruimte en voeding. o Standplaatsverbetering bestaande (monumentale) bomen. o Voldoende afstand tot kabels en leidingen. Wortelzone en leidingentracé zo duidelijk mogelijk scheiden, indien nodig wortelscherm of mantelbuizen toepassen. o Diversiteit in soort en leeftijd, mede in relatie tot klimaatveranderingen. Vereenvoudigen toekomstig beheer; o Beperken obstakels voor veegmachines, maaimachines en onkruidbestrijding. o Maaitegels en onkruid werende verharding onder hekwerken, banken, etc. o Goede doorstroming watergangen (voorkomen ophoping vuil en bagger) Versterken (bio)diversiteit Voor de natuurontwikkeling, biodiversiteit en de weerstand tegen ziekte en plagen wordt ingezet op het vergroten van de diversiteit (soort en leeftijd) van bomen en beplantingen. Bij aanleg, inboet en vervanging worden de kansen benut om de diversiteit (soortenrijkdom) van het groen te verhogen. Waar dit mogelijk en wenselijk is worden harde beschoeide oevers vervangen door natuurvriendelijke oevers. Dit draagt bij aan het vergroten van de waterberging, waterkwaliteit en soortenrijkom Inpassen, Verplanten, Vellen Bij bouwactiviteiten en (her)inrichten wordt rekening gehouden met de aanwezige bomen. Voor het kappen van bomen geldt in principe, nee tenzij. Bij activiteiten wordt onderzocht of het mogelijk is om bestaande bomen te behouden door deze in te passen of te verplanten. Indien noodzakelijk wordt een Boom Effect Analyse (BEA) uitgevoerd. Als blijkt dat het redelijkerwijs niet mogelijk is om een boom te behouden of te verplanten wordt besloten om deze te vellen. Na het vellen geldt in veel gevallen een (financiële) herplantplicht (zie Bomenverordening) 5.3 Beheer en onderhoud Na realisatie richt het beheer en onderhoud zich op het in stand houden van de gewenste functie, eindbeeld en kwaliteitsniveau van groen en water. Er wordt onderscheid gemaakt in: Beeldkwaliteit - De kwaliteitscriteria die betrekking hebben op het aanzicht en netheid van objecten in de openbare ruimte worden aangeduid met de term beeldkwaliteit of visuele kwaliteit. Bijvoorbeeld de toelaatbare hoeveelheid zwerfvuil, drijfvuil of onkruid. Het al dan niet realiseren van deze kwaliteitscriteria meestal niet van invloed op het technisch functioneren van het object. Technische kwaliteit Dit betreft het duurzaam in stand houden van de technische kwaliteit van het object zodat het kan functioneren voor het doel waarvoor het is aangebracht. Bij groenvoorzieningen moet bijvoorbeeld gedacht worden aan: de vitaliteit en veiligheid van bomen, de vlakheid en bedekkingsgraad van gazons, de geslotenheid van een afschermend plantvak. Bij water gaat het om het in stand houden van de gewenste waterberging, doorstroming en waterkwaliteit en het in stand houden van oeverbeschermingen, en natuurvriendelijke oevers. Beheerplan groen en water

29 5.3.1 Kwaliteits- en onderhoudsniveaus Voor het beschrijven, begroten en meten van de kwaliteit van groen en water wordt gebruik gemaakt van de systematiek in CROW-publicatie Beheerkosten openbare ruimte, module groen en groenmeubilair. In deze systematiek zijn 4 kwaliteitsniveaus gedefinieerd: R- (sober), R (basis), R+ (goed) en R++ (uitstekend). In onderstaande tabel is samengevat welke beleidsambities en onderhoudsniveaus bij deze kwaliteitsniveaus worden gerealiseerd. Kwaliteitsniveaus voor groenvoorzieningen in relatie tot beleidsthema's Beleidsthema's Uitstraling: Onderhoudsniveau* Uitstraling: Technische staat Milieu: Bestrijdingsmiddelen Milieu: Plantsoenafval** Milieu: Zw erfvuil Milieu: CO2** Veiligheid: Sociale veiligheid Veiligheid: Fysieke veiligheid, boomschade,verkeershoeken, Natuur: Onderdelen met natuurpotentie: - Bosplantsoen - Ruw gras - Oevervegetaties Natuur: Overige onderdelen * ** R- (sober) R (basis) R+ (goed) R++ (uitstekend) Komt in hoofdlijnen overeen met beeldbestekspost Onderhoudsniveau C Komt in hoofdlijnen overeen met beeldbestekspost Onderhoudsniveau B Komt in hoofdlijnen overeen met beeldbestekspost Onderhoudsniveau A Komt in hoofdlijnen overeen met beeldbestekspost Onderhoudsniveau A+ Beschadigde beplanting is Beschadigde beplanting is Beschadigde beplanting is Beschadigde beplanting is regelmatig aanw ezig soms aanw ezig zelden aanw ezig niet aanw ezig gebruik van w ettelijk toegestane middelen geen gebruik van bestrijdingsmiddelen geen gebruik van bestrijdingsmiddelen geen gebruik van bestrijdingsmiddelen Geringe hoeveelheid afval dat vrijkomt: Groenafval w ordt zoveel mogelijk ter plaatse verw erkt Gemiddelde hoeveelheid afval dat vrjikomt. Alleen bij w erkzaamheden w aarbij grote hoeveelheden groenafval vrij komen w ordt dit Grote hoeveelheid afval dat vrijkomt. Alleen daar w aar mogelijk w ordt het groenafval in het plantsoen verw erkt Grootste hoeveelheid afval dat vrijkomt. Alle groenafval w ordt uit het plantsoen verw ijderd afgevoerd Onderhoudsniveau C Onderhoudsniveau B Onderhoudsniveau B+ Onderhoudsniveau A maximaal 40 stuks maximaal 12 stuks maximaal 6 stuks maximaal 3 stuks zw erfvuil per are zw erfvuil per are zw erfvuil per are zw erfvuil per are minimale CO2 uitstoot gemiddelde CO2 uitstoot gemiddelde CO2 uitstoot maximale CO2 uitstoot Sociaal onveilige situaties aanw ezig Door verruiging natuurw aarde als neveneffect Sociaal onveilige situaties beperkt aanw ezig Enige natuurw aarde Sociaal onveilige situaties zeer beperkt aanw ezig zeer beperkte natuurw aarde Geen sociaal onveilige situaties Kans op ongevallen klein Kans op ongevallen klein Kans op ongevallen klein Kans op ongevallen geminimaliseerd Natuur is verruigd en niet natuur is redelijk natuur is redelijk natuur is geoptimaliseerd optimaal aanw ezig geoptimaliseerd geoptimaliseerd Dit betreft de beeldkw aliteit op basis van de Kw aliteitscatalogus Openbare Ruimte. Bij de hogere kw aliteitsniveaus w ordt meer groenafval geproduceerd. zeer beperkte natuurw aarde Bij het beschrijven van de doelstellingen voor het regulier onderhoud (beeldkwaliteit) wordt gebruik gemaakt van de 5 onderhoudsniveaus in de Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte (KOR). A+ zeer goed, nagenoeg ongeschonden A goed, mooi en functioneel B voldoende, functioneel C matig, onrustig beeld, discomfort of enige vorm van hinder D te slecht, kapitaalvernietiging, uitlokken vernieling, juridische aansprakelijkheid, sociale onveiligheid. In het Bestuursprogramma zijn de ambities voor de beeldkwaliteit vastgesteld op onderhoudsniveau B (Binnenstad) en C (rest van de stad). Dit komt overeen met de CROWkwaliteitsniveaus R (basis) en R- (sober). Maatschappelijke effect: Doelmatige beeldkwaliteit openbare ruimte Indicator: beeldkwaliteit woonwijken en binnenstad Onderhoudsniveau (kwaliteitsniveau) Binnenstad B (R) Rest van de stad C (R-) 28

30 Onkruidbestrijding - Bij het budgetniveau R- (sober) gaat het CROW er vanuit dat voor de onkruidbestrijding gebruik wordt gemaakt van de wettelijke toegestane chemische middelen. In de gemeente Delft is besloten om geen chemische bestrijdingsmiddelen toe te passen. Het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen op verhardingen wordt hoogstwaarschijnlijk vanaf 2016 verboden. Het verbod voor niet verharde terreinen buiten de landbouw volgt in Omdat bij onderhoudsniveau C later wordt ingegrepen vergt het verwijderen van onkruid een grotere inspanning en moet er meer groenafval worden verwerkt. Dit betekent dat het voordeliger is om te sturen op onderhoudsniveau B Boombeheer Voor het efficiënt en kostenbewust beheren van het bomenbestand is het belangrijk om een goed inzicht te hebben in de samenstelling, vitaliteit en onderhoudsbehoefte van het bomenbestand. Verder moet de gemeente kunnen aantonen dat zij bij het boombeheer aan haar zorgplicht heeft voldaan. Het boombeheer wordt daarom planmatig uitgevoerd op basis van 3-jarige VTA-inspecties 8. Deze reguliere VTA-inspecties zijn gericht op het vaststellen van de technische kwaliteit en noodzakelijke beheermatregelen. Hierbij gaat het om: Het tijdig vaststellen van beheerrisico s, zoals: stabiliteits- en breukrisico s, beschadigingen, ziekten en aantastingen. Het vaststellen, plannen en uitvoeren van de onderhoudsmaatregelen om de geconstateerde risico s weg te nemen of te beperken. De beheermaatregelen om de gewenste functie en eindbeeld te realiseren, Het plannen en uitvoeren van groot onderhoud (vervangingsmomenten) Vanaf 2016 wordt jaarlijks ca. 1/3 van het areaal geïnspecteerd. Bomen met een verhoogde zorgplicht worden jaarlijks geïnspecteerd. Bomen binnen een bosverband worden alleen geïnspecteerd voor zover deze een reëel risico voor de omgeving kunnen vormen. Bijv. langs wandel-, fiets- en ruiterpaden, rond speelvelden, etc. Op basis van de geconstateerde schadebeelden bepaalt de inspecteur de noodzakelijke beheermaatregelen. Bij de uitvoering wordt prioriteit geven aan de schadebeelden die een risico voor de omgeving vormen (risicobomen). De uitvoering wordt integraal afgestemd op de uitvoering van andere (onderhouds)werkzaamheden en projecten. Spreiden vervangingsmomenten Om de volgende redenen worden de vervangingsmomenten zo veel mogelijk in tijd en ruimte gespreid: Het voorkomen van kaalslag of grote pieken in de uitvoeringskosten in gebieden waar veel bomen van dezelfde leeftijdscategorie staan. Realiseren van een evenwichtige leeftijdsopbouw. Stabiele aanwezigheid van volwassen boomstructuren (foerageer routes, nestelgelegenheid en rust- en verblijfsplaatsen). 8 VTA Visual Tree Assessment Beheerplan groen en water

31 Kwaliteit boven kwantiteit - Bij uitvoering van de meerjarenplanning groot onderhoud wordt gestreefd naar kwaliteit. Voor zover dit financieel mogelijk is worden de kansen benut om de hiervoor genoemde doelstellingen te realiseren en fouten uit het verleden te herstellen. Dit kan betekenen dat er minder bomen worden herplant, maar wel bomen met betere condities om in goede gezondheid en tegen acceptabele beheerkosten oud te kunnen worden. Inboet en vervangen Dit is het lokaal vervangen van één of enkele uitgevallen bomen. In principe worden deze in het eerstvolgende plantseizoen ingeboet met een jonge boom van dezelfde boomsoort. Als de overige bomen van een laanbeplanting of boomgroep binnen enkele jaren moeten worden vervangen wordt de inboet uitgesteld tot de gehele boomstructuur wordt vervangen. Alleen op historische en zeer beeldbepalende locaties wordt ingeboet met bomen in een grotere maat. Soms kan worden ingeboet met een grote boom die bij een project vrijkomt Water- en oeverbeheer Het waterbeheer is gericht op het in stand houden van de waterberging, doorstroming en waterkwaliteit, zodat wordt voldaan aan de eisen in de keur en de legger van het Hoogheemraadschap van Delfland. Dit omvat werkzaamheden zoals baggeren, maaien en sloten. Verder worden werkzaamheden verricht voor het verwijderen van drijf en zinkvuil. Het oeverbeheer is gericht op het in standhouden van de oeververdedigingen en natuurvriendelijke oevers. Omdat de gemeente Delft maar een beperkt aantal watergangen in beheer heeft worden deze werkzaamheden in samenwerking met het Hoogheemraadschap uitgevoerd. De gemeente Delft heeft 3 fonteinen in beheer. De fonteinen in de vijvers aan de Zocherweg en Vijver Noord hebben naast hun visuele waarde ook een functie voor de waterkwaliteit (beluchting en beweging). De fonteininstallatie in de Phoenixtuin heeft vooral een esthetische functie. Het beheer bestaan uit het reguliere onderhoud aan de technische installatie en de kosten van elektriciteit en waterverbruik (Phoenixtuin). 30

32 6 Maatregelen Dit hoofdstuk geeft inzicht in de noodzakelijke maatregelen om de groenvoorzieningen en het water op het gewenste kwaliteitsniveau te onderhouden. De maatregelen lopen uiteen van het operationeel houden van het beheersysteem tot de werkzaamheden die in het kader van het regulier- en groot onderhoud worden uitgevoerd. Uitvoering van werkzaamheden vindt plaats met inachtneming van het gemeentelijk aanbestedingsbeleid. 6.1 Beheercyclus & begrippen De actuele inrichting van de openbare ruimte is een momentopname van het cyclische proces van stedelijke ontwikkeling. Nadat is besloten om een object (bijvoorbeeld een park, boom, heestervak, natuurvriendelijke oever of gazon) te realiseren wordt dit ontworpen, technisch uitgewerkt en gerealiseerd. Hierna wordt het object tot aan het eind van haar levensduur onderhouden. Meestal betreft dit de technische levensduur, maar het komt regelmatig voor dat maatschappelijke ontwikkelingen aanleiding geven om een object eerder te vervangen. Ontwerp & Engineering Realisatie Beleid Veranderen? Onderhoud tot einde levensduur Figuur 1 - Het cyclische proces van stedelijke ontwikkeling. Het eind van de technische levensduur wordt bereikt als de reguliere onderhoudswerkzaamheden niet langer toereikend zijn om het object (tegen acceptabele kosten) aan de functionele en technische eisen te laten voldoen. Het eind van de maatschappelijke levensduur wordt bereikt als het object niet meer aan de maatschappelijke eisen voldoet. Nieuwe wetgeving, veranderd beleid, wensen van bewoners en bedrijven, etc. Aan het eind van de levensduur wordt op basis van de actuele wensen (beleid) besloten wat er met het object moet gebeuren. Moet het worden verwijderd, gerenoveerd (min of meer in uitgangssituatie terugbrengen) of moet er iets geheel anders worden gemaakt (omvormen)? De reguliere onderhoudswerkzaamheden om een object op het gewenste kwaliteitsniveau in stand te houden worden in dit beheerplan regulier onderhoud genoemd. Een andere veel gebruikte term is klein of dagelijks onderhoud. De renovaties en vervangingen aan het eind van de technische (of maatschappelijke) levensduur worden groot onderhoud genoemd. Rationeel beheer is een samenhangend geheel van activiteiten, die uitgevoerd worden om de kwaliteit van het areaal tegen zo laag mogelijke kosten op het gewenste kwaliteitsniveau in stand te houden. Het planmatig inspecteren en uitvoeren van preventief onderhoud vormt de basis voor het rationeel beheer. Beheerplan groen en water

33 Deze werkwijze heeft grote voordelen ten opzichte van een werkwijze waarbij pas wordt ingegrepen bij knelpunten of calamiteiten. Onderhoud wordt op het (technisch en financieel) optimale moment uitgevoerd. Planmatig werken biedt mogelijkheden om werkzaamheden integraal op elkaar af te stemmen, ook ten aanzien van verkeershinder en hulpdiensten. Kans op calamiteiten, ongevallen en conflicten met wetgeving (m.n. Flora- en faunawet) wordt verkleind. Beperken vervolgschade en kapitaalsverlies. Langere levensduur. 6.2 Beleid en beheer De post beleid en beheer omvat de volgende maatregelen: Rationeel beheer Voor het plannen, begroten en onderling afstemmen van het regulier en groot onderhoud wordt gebruik gemaakt van een integraal beheersysteem voor de openbare ruimte, Obsurv (Grontmij). De kosten van de modules groen, wegen, rioleringen, civiele constructies en openbare verlichting worden over de betreffende producten verdeeld. De kosten van de module groen komen voor rekening van het product groen en water. De softwarekosten voor de groene module bedragen 5.000,-- per jaar. De kosten voor actueel houden van de areaalgegevens, het verwerken van de inspectiegegevens en het gebruik en analyseren van de beheergegevens zijn geraamd op ,-- per jaar (0,8 FTE). Advisering Dit betreft de jaarlijkse kosten voor het opstellen van specialistische adviezen voor het bestuur, beleidsontwikkeling en projecten, het bijhouden van kennis en ontwikkelingen, beantwoording van vragen van het college, gemeenteraad en bewoners (VJV) en het eens in de vier jaar opstellen van een beheerplan. De advieskosten voor groen en water bedragen resp ,-- en 5.000,-- per jaar (0,6 FTE). De kosten voor het afhandelen van omgevingsvergunningen (vellen houtopstanden) zijn ,-- per jaar (0,4 FTE). Inspecties en onderzoek Dit betreft de reguliere VTA-inspecties en specialistische onderzoeken voor het boombeheer. De reguliere VTA-inspecties worden tot en met 2017 in regie uitgevoerd door de Bomenwacht, kosten ,-- per jaar. Verder is de Bomenwacht in deze periode first supplier voor de volgende specialistische werkzaamheden: Boom Effect Analyses Boomwaarde- en boomschadetaxaties Groeiplaats- en verplantbaarheidsonderzoeken Toezicht op groenwerkzaamheden in projecten Instructies en cursussen Overige boomtechnische adviezen en ondersteuning Het adviescontract is gebaseerd op een contractwaarde van 680 uur a ca ,-- per jaar. Deze kosten kunnen voor ongeveer tweederde worden doorberekend aan de betreffende projecten. 32

34 De kosten van de specialistische inspecties en onderzoeken ten laste van het product groen worden geraamd op ,--. De beheerkosten binnen de post beleid en beheer zijn samengevat in de onderstaande tabel. De inspecties van de watergangen behoort tot de taken van hoogheemraadschap en zijn daarom niet in dit overzicht opgenomen. De reguliere inspecties van oevers en kades worden uitgevoerd ten laste van het product Civiele kunstwerken en zijn daarom niet in dit overzicht opgenomen. De inspecties van de beeldkwaliteit worden uitgevoerd ten laste van het product Schoonmaken openbare ruimte en zijn daarom niet in dit overzicht opgenomen. 1. Beleid en beheer Rationeel beheer Licentie beheersysteem Databeheer Advisering Advisering groen en w ater Advisering t.b.v. omgevingsvergunning (kapvergunning) Inspecties en onderzoek Reguliere VTA-inspecties Specialistisch boomtechnische inspecties en onderzoeken Totaal beleid en beheer Regulier en groot onderhoud groen en water Regulier onderhoud Het regulier onderhoud omvat alle onderhoudswerkzaamheden die met een bepaalde regelmaat worden uitgevoerd om groen en water op het gewenste kwaliteits- en onderhoudsniveau te houden. Bij groen moet gedacht worden aan werkzaamheden zoals: maaien van gazons, ruw gras en oeverbeplanting, snoeien, zwerfvuil verwijderen, onkruidbestrijding, verwijderen van hondenpoep en het inboeten van beplantingen. Bij het water- en oeverbeheer betreft dit het baggeren, maaien en sloten van watergangen, het verwijderen van drijf en zinkvuil en het repareren van beschoeiingen. Met de kwaliteitsdoelstelling in hoofdstuk 5 als uitgangspunt kan voor elke beheercategorie (bomen, heesters, bosplantsoen, gazons, oever, etc.) een beheerstrategie worden opgesteld. Dit is een pakket aan onderhoudswerkzaamheden, uitvoeringsfrequenties en bewerkingspercentages waarmee de gewenste kwaliteits- en onderhoudsniveaus kunnen worden gerealiseerd. Bij het bereken van de beheerkosten is gebruik gemaakt van de beheerstrategieën en kengetallen in CROW publicatie 145 Beheerkosten openbare ruimte, module groen en groenmeubilair. De kosten van het regulier onderhoud zijn samengevat in de tabel op de volgende bladzijde. Enkele posten zijn hieronder kort toegelicht. Maaien en sloten De beplanting in het doorstroomprofiel van de watergangen en de oevervegetaties worden één keer per jaar gemaaid. Hierbij wordt ook het aanwezige drijfvuil verwijderd. Deze werkzaamheden worden samen met het Hoogheemraadschap aanbesteed en uitgevoerd. De kosten worden naar rato met het Hoogheemraadschap verrekend. Verder levert het hoogheemraadschap een bijdrage in de meerkosten van het onderhoud van een aantal natuurvriendelijke oevers (afspraken herpolderovereenkomst). Beheerplan groen en water

35 2. Regulier onderhoud Regulier onderhoud groen Bomen Hagen Bosplantsoen Heesters Sierbeplanting Gras (gazons en ruw gras) Verharding (halfverharding) Regulier onderhoud water en oevers Maaien en sloten w atergangen en oevers gemeente Delft Kosten - Maaien en sloten w atergangen en oevers HH-schap Baten - Maaien en sloten w atergangen en oevers HH-schap Meerkosten - Onderhoud nat.vr.oevers (herpolderovereenkomst) Bijdrage - HH-schap onderhoud nat.vr. oevers (herpolderovereenkomst) Baggeren Zuidkolk (1x per 3 jaar) Bageren overige gementelijke w ateren Repareren beschoeiingen Verw ijderen drijfvuil Onderhoud fonteinen Overige kosten regulier onderhoud Stortkosten groenafval Uitvoering hondenpoepbeleid Ziektebestrijding Ganzenbeheersing Onderhoud strandstrook Onderhoud arboretum-heempark Voorbereiding en toezicht t.b.v. regulier onderhoud (10%) Totaal regulier onderhoud Hondenpoepbeleid Dit betreft de kosten van het verwijderen van hondenpoep op de hondenuitlaatstroken. Op de hondenrenvelden moeten hondeneigenaren de hondenpoep zelf opruimen. Baggeren Om de passantenhaven bij de Zuidkolk op de vereiste vaardiepte te houden wordt de Zuidkolk eens in de 3 jaar gebaggerd. In het jaar dat er wordt gebaggerd worden de kosten geraamd op ,--. De overige waterwegen worden gemiddeld eens in de 8 jaar gebaggerd. Op de baggervakkenkaart in bijlage 5 is aangegeven in welke gebieden er wordt gebaggerd. In het voorafgaande jaar wordt bepaald welke wateren gebaggerd moeten worden en hoeveel bagger daarbij vrijkomt. De baggerkosten worden met het hoogheemraadschap verrekend conform de afspraken in bijlage 4. De kosten die aan de gemeente worden doorberekend zijn afhankelijk van de hoeveelheid af te voeren bagger en de manier waarop dit kan worden verwerkt. Gemiddeld wordt rekening gehouden met ,-- per jaar. Risico baggeren Nieuwe Haven In afwachting van de vastgoedontwikkeling in de Nieuwe Haven is er in de afgelopen jaren geen onderhoud uitgevoerd. De haven wordt gebruikt als ligplaats voor enkele schepen. Verder zijn er schepen die de haven als zwaaikomgebruiken. Als de haven door de aanwas van zand en slib te ondiep wordt, moet de gemeente deze uitdiepen tot de vaardiepte van het Rijn-Schiekanaal. Deze kosten (ca ,--) worden niet binnen deze planperiode verwacht en zijn daarom niet in de begroting opgenomen. Drijfvuil en zinkvuil Het verwijderen van het (fijne) zwerfafval uit watergangen en oevers wordt uitgevoerd ten laste van product Waterwegen. Naast drijfvuil belanden er ook grote objecten in het water die de doorvaart ernstig kunnen hinderen (fietsen, winkelwagentjes, etc.). In de route van de rondvaartboot wordt dit zinkvuil 1x per jaar verwijderd. 34

36 De route van het varend corso wordt 1x per 3 jaar schoongemaakt. Zinkvuil in de rest van de stad wordt incidenteel door de wijkploegen verwijderd (waarneming en meldingen). Het verwijderen van dit zinkvuil wordt uitgevoerd ten laste van het product schoonmaken openbare ruimte en valt hierdoor buiten het kader van dit beheerplan. Onderhoud fonteinen Dit betreft de kosten voor het regulier onderhoud, de stroomkosten en het waterverbruik van de 3 fonteininstallaties in het Agnetapark (Zocherweg en Vijver Zuid) en in de Phoenixtuin. Het waterverbruik heeft betrekking op de waterverliezen (verdamping en spatwater) van de fonteininstallatie installatie Phoenixgarage. In 2014 was dit ca ,--. De fonteinen in het Agnetapark staan werken met oppervlaktewater. Ziektebestrijding Dit betreft een beperkte reservering voor de kosten van het bestrijden van iepziekte en eikenprocessierups Groot onderhoud In de beheerstrategieën en kengetallen van het CROW zijn ook de werkzaamheden en kosten van het groot onderhoud opgenomen. Dit betreft het planmatig renoveren en vervangen van groenvoorzieningen en oeververdedigingen aan het eind van hun technische levensduur. Hierbij wordt rekening gehouden met de invloed van het groentype (gebruiksdruk) op de levensduur van een object. Naast de kosten voor renovaties en vervangingen moet rekening worden gehouden met de kosten voor ontwerp, voorbereiding en toezicht van het groot onderhoud. 3. Groot onderhoud groen Groot onderhoud groen Bomen Hagen Bosplantsoen Heesters Sierbeplanting Gras (gazons en ruw gras) Verharding (halfverharding) Groot onderhoud water Oevers en Beschoeiingen Overige kosten groot onderhoud Voorbereiding en toezicht t.b.v. groot onderhoud (15%) Totaal groot onderhoud De hiervoor aangegeven kosten voor regulier en groot onderhoud zijn geraamd op basis van de CROW-werkpakketten. Het werkelijke regulier en groot onderhoud van bomen wordt vanaf 2015 planmatig uitgevoerd op basis van reguliere boominspecties. Voor de invoering van dit rationeel beheer is begin 2015 een boomveiligheidsinspectie en onderhoudsinventarisatie uitgevoerd op het gehele bomenbestand, met uitzondering van de bomen in bosplantsoen. Uit deze 0-meting blijkt dat er in deze planperiode prioriteit moet worden gegeven aan de bomen die als risicoboom zijn geclassificeerd (9.860 st.). De noodzakelijke maatregelen bestaan uit vellen (501 st), verwijderen van grof dood hout (ca bomen) en andere specifieke snoeimaatregelen (1.425 st). De urgentie van de maatregelen is afhankelijk van de ernst van het schadebeeld, de locatie en de omvang van de boom. Na de aanpak van de risicobomen verschuift het accent naar de reguliere onderhoudsmaatregelen. Beheerplan groen en water

37 6.4 Administratieve kosten De administratieve kosten en kapitaalslasten ten laste van het product Groen bedragen: 4. Administratieve kosten Kapitaalslasten groen Betaalde belastingen / heffingen Doorberekende rentelasten Tractiemiddelen Kapitaalslasten water Doorberekende afschrijvingslasten Doorberekende rentelasten Totaal administratieve kosten

38 7 Middelen (Dekkingsvoorstel) 7.1 Begroting De beheermaatregelen uit Hoofdstuk 6 zijn samengevat in onderstaande begroting. 1. Beleid en beheer Rationeel beheer Licentie beheersysteem Databeheer Advisering Advisering groen en w ater Advisering t.b.v. omgevingsvergunning (kapvergunning) Inspecties en onderzoek Reguliere VTA-inspecties Specialistisch boomtechnische inspecties en onderzoeken Totaal beleid en beheer Regulier onderhoud Regulier onderhoud groen Bomen Hagen Bosplantsoen Heesters Sierbeplanting Gras (gazons en ruw gras) Verharding (halfverharding) Regulier onderhoud water en oevers Maaien en sloten w atergangen en oevers gemeente Delft Kosten - Maaien en sloten w atergangen en oevers HH-schap Baten - Maaien en sloten w atergangen en oevers HH-schap Meerkosten - Onderhoud nat.vr.oevers (herpolderovereenkomst) Bijdrage - HH-schap onderhoud nat.vr. oevers (herpolderovereenkomst) Baggeren Zuidkolk (1x per 3 jaar) Bageren overige gementelijke w ateren Repareren beschoeiingen Verw ijderen drijfvuil Onderhoud fonteinen Overige kosten regulier onderhoud Stortkosten groenafval Uitvoering hondenpoepbeleid Ziektebestrijding Ganzenbeheersing Onderhoud strandstrook Onderhoud arboretum-heempark Voorbereiding en toezicht t.b.v. regulier onderhoud (10%) Totaal regulier onderhoud Groot onderhoud groen Groot onderhoud groen Bomen Hagen Bosplantsoen Heesters Sierbeplanting Gras (gazons en ruw gras) Verharding (halfverharding) Groot onderhoud water Oevers en Beschoeiingen Overige kosten groot onderhoud Voorbereiding en toezicht t.b.v. groot onderhoud (15%) Totaal groot onderhoud Beheerplan groen en water

39 4. Administratieve kosten Kapitaalslasten groen Betaalde belastingen / heffingen Doorberekende rentelasten Tractiemiddelen Kapitaalslasten water Doorberekende afschrijvingslasten Doorberekende rentelasten Totaal administratieve kosten Totale beheerkosten groen en water Dekkingsvoorstel Voor de financiering van de maatregelen in het Beheerplan groen en water is onderstaand dekkingsvoorstel opgesteld. Hieruit blijkt dat de beheermaatregelen in dit beheerplan binnen het beschikbar budget kunnen worden gerealiseerd. Dekkingsvoorstel - Beheerplan groen en water Maatregelen conform beheerplan Beleid en beheer Regulier onderhoud Groot onderhoud Administratieve kosten Kosten - Maaien en sloten w atergangen en oevers HH-schap Baten - Maaien en sloten w atergangen en oevers HH-schap Meerkosten - Onderhoud nat.vr.oevers (herpolderovereenkomst) Bijdrage - HH-schap onderhoud nat.vr. oevers (herpolderovereenkomst) Dekking conform meerjarenbegroting DP Groen PD Waterw egen Tekort / overschot

40 Bijlage 1 Bebouwde kom Boswet. Vastgesteld als gevolg van artikel 1, vijfde lid, van de Boswet, in de raadsvergadering van 30 maart 2006 en goedgekeurd door Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland d.d. 25 oktober Met dit besluit is de Boswet uitsluitend van toepassing in het gebied buiten de aangegeven begrenzing. Harnaschpolder Molenbuurt Kerkpolder Nieuwe Bebouwde kom Boswet Abtswoudse bos Ackerdijkse bos Gemeentegrens Ruiven Beheerplan groen en water

41 Bijlage 2 - Beschermde stadsgezichten In Delft zijn vier gebieden aangewezen als Rijks beschermd stadsgezicht. De oude delen van het Agnetapark en Begraafplaats Jaffa zijn tevens aangewezen als Rijksmonument. 1. Binnenstad 2. Plantages 3. Agnetapark 4. TU-Noord (aanwijzing in procedure) Het in standhouden van monumentale bomen en cultuurhistorisch waardevolle beplantingen is onderdeel van het reguliere groenonderhoud. Bij ingrijpende beheermaatregelen (bijvoorbeeld het vervangen van bomen en de renovatie of herinrichting van straten, parken en plantsoenen) wordt gestreefd naar het behoud en zonodig versterken van de cultuurhistorische waarden. Commissie voor Welstand en Monumenten ziet toe op de kwaliteit van beschermde stadsgezichten. Voorstellen voor de herinrichting van de openbare ruimte in een Rijks beschermd stadsgezicht, waaronder bomen en beplantingen, worden daarom ter advisering aan de commissie voorgelegd. 40

42 Bijlage 3 Cultuurhistorisch waardevolle groengebieden Om de cultuurhistorische waarden te beschermen heeft het college op 8 oktober 2013 de beleidsregel Cultuurhistorisch waardevolle groengebieden 2013 vastgesteld. Hierin zijn de volgend gebieden aangewezen als Cultuurhistorisch waardevol groen. 1. Algemene begraafplaats Jaffa. 2. Algemene begraafplaats Iepenhof. 3. Agnetapark. 4. Klein Veluwe. 5. Nieuwe Plantage. 6. Wallertuin en Noltheniustuin. 7. Kalverbos. 8. Botanische Tuin. 9. De Vries van Heijstplantsoen. 10. Wilhelminapark. 11. Hertenkamp. 12. Arboretum-Heempark. 13. Binnentuin Van Blommesteinstraat. De 13 groengebieden krijgen bij de eerstvolgende herziening van de bestemmingsplannen de dubbelbestemming Cultuurhistorie. Aan deze dubbelbestemming is een aanlegvergunning gekoppeld. De beleidsregel richt zich op het handhaven van de inrichting van cultuurhistorisch waardevolle groengebieden. De beleidsregel bevat voor elk groengebied een tekening met de begrenzingen en een beschrijving van de karakteristieke waarden waaraan een aanlegvergunning wordt getoetst. Beheerplan groen en water

43 Bijlage 4 - Herpolderovereenkomst Op 12 april 2006 heeft de gemeente een overeenkomst gesloten met het Hoogheemraadschap van Delfland over de overdracht van de stedelijke watergangen aan het waterschap. Het beheer en onderhoud van boezemwateren en hoofdwatergangen is overgenomen door het waterschap. De gemeente Delft blijft verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de overige watergangen (ca. 10%). Daarnaast zijn er watergangen in beheer bij derden, zoals de Provincie, TU-Delft en Recreatieschap Midden Delfland. De watergangen in de Harnaschpolder moeten nog in beheer worden overgedragen. Op de volgende bladzijden zijn de belangrijkste afspraken uit de herpolderovereenkomst samengevat. 42

44 Beheergrenzen (natuurvriendelijke) oevers Het onderhoud van de natuurvriendelijke oevers vanaf de insteek (grens tussen maaiveld en talud) tot en met de eventueel aanwezige (onderwater)beschoeiing aan het eind van de plasberm blijft in onderhoud bij de gemeente. Delfland onderhoudt (baggeren, krozen en zuiveren) de watergang tussen de onderwaterbeschoeiingen, of bij afwezigheid van een onderwaterbeschoeiing, het knikpunt in het onderwatertalud, of bij afwezigheid van een onderwaterbeschoeiing of knikpunt, vanaf een waterdiepte van 30 cm diep. Deze afspraken zijn schematisch weergegeven in onderstaande figuur. Onderhoud beschoeiing 0,30 m boven wsp door gemeente 0,30 m Gazon, ruwe berm, beplanting Onderhoud door gemeente Natuurvriendelijke oever Onderhoud door gemeente Onderhoud watergang door Hoogheemraadschap Walmuren en beschoeiingen worden alleen door Delfland onderhouden als deze onderdeel zijn van peilregulerende kunstwerken ter bescherming van stroming of uitstroom. Of als hierover specifieke afspraken over zijn gemaakt. Deze oevers zijn aangegeven op kaart 3 bij de overeenkomst. Bijdrage beheerkosten natuurvriendelijke oevers Voor het beheer en onderhoud van natuurvriendelijke oevers vergoedt Delfland de gemeente jaarlijks 50% van de meerkosten van natuurvriendelijk beheer en onderhoud ten opzichte van regulier bermonderhoud. Deze meerkosten zijn nochtans becijferd op ,-- uitgaande van een meerprijs van 1,- per strekkende meter natuurvriendelijke oever 9. Indien uit de praktijk blijkt dat de werkelijke meerkosten (sterk) afwijken, maken gemeente en Delfland hier nieuwe afspraken over. Schoonhouden watergangen Het zogenaamde vuilvissen (regelmatig verwijderen van drijfvuil) blijft een taak van de gemeente Delft. Delfland verwijdert drijvend vuil slechts tweemaal per jaar in het kader van krozen en zuiveren. De gemeente blijft - behoudens het Rijn-Schiekanaal verantwoordelijk voor het bevaarbaar houden van de wateren. Uit dien hoofde blijft de gemeente verantwoordelijk voor het verwijderen van bezonken vuil. 9 Deze afspraak is alleen van toepassing op de natuurvriendelijke oevers die destijds (2006) waren gerealiseerd. De beheerkosten van de natuurvriendelijke oevers die na 2006 zijn gerealiseerd komen volledig voor de gemeenten Delft. Beheerplan groen en water

45 Dode dieren worden door Delfland uit het water verwijderd als dit uit een oogpunt van waterkwaliteit (botulismebestrijding) gewenst is. Dit laat onverlet dat ook de gemeente kan besluiten deze om andere reden te verwijderen. Baggerwerken Voor het uitvoeren van baggerwerken zijn Delfland en Delft het volgende overeengekomen. De specie die bij het baggeren - in opdracht van Delfland vrijkomt en uit milieu hygiënisch oogpunt op de kant zou mogen worden gedeponeerd (klasse O, 1 en 2), wordt waar mogelijk (gezien locatie en hoeveelheid) op de kant gezet en verspreid. De ontvangende eigenaar ontvangt hiervoor een vergoeding van 4,54 per m3 (prijspeil 2006). Waar dit niet mogelijk is voert Delfland het de bagger af naar het baggerdepot aan de Jan den Oudenweg of andere verwerkingslocatie. Delfland ontvangt hiervoor een vergoeding van de gemeente van max. 12,- per m3 baggerspecie (prijspeil 2006). De specie die vrijkomt uit water dat door Delfland moet worden gebaggerd (hoofdsysteem), en vanuit milieu hygiënisch oogpunt niet op de kant mag worden gedeponeerd (klasse 3 en 4), wordt door en op kosten van Delfland afgevoerd naar een locatie waar verwerking conform de regels toegestaan is. Tijdelijke opslag in een depot kan hierbij gewenst zijn. Hierbij wordt (met het oog op voortzetting van de huidige werkwijze) een beroep gedaan op de medewerking van de gemeente. 44

46 Bijlage 5 Baggervlakkenkaart - Hoogheemraadschap van Delfland Op deze kaart is aangegeven in welke baggervlakken in de komende jaren worden gebaggerd. In het voorafgaande jaar wordt geschouwd hoeveel bagger de wateren bevatten. Op basis van deze schouw wordt bepaald welke wateren daadwerkelijk moeten worden gebaggerd en hoeveel bagger daarbij vrijkomt. Beheerplan groen en water