Programmabegroting 2014

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Programmabegroting 2014"

Transcriptie

1 Programmabegroting 2014 GEMEENTE LANDERD Adres: Kerkstraat 39, 5411 EA Zeeland Postadres: Postbus 35, 5410 AA Zeeland Telefoon: Fax: Internet: 1

2 2

3 Agendapunt: Portefeuillehouder: Wethouder Tindemans-van Tent Onderwerp: Begroting gemeente Landerd 2014 Raad d.d. Aan de Raad. 0 conform voorstel 0 aangehouden 0 verworpen Mij bekend de griffier Korte samenvatting Hierbij bieden wij u een structureel sluitende programmabegroting 2014 en meerjarenbegroting aan. In deze begroting is voor bijna 10 miljoen aan investeringen opgenomen en is rekening gehouden met de verwachte nieuwe bezuinigingen door het Rijk. Toch zijn wij er in geslaagd de lastendruk voor de Landerdse huishoudens niet te laten stijgen. De gemiddelde woningeigenaar betaalt in 2014 hetzelfde als in 2013 en een huurder gaat er zelfs 19 op vooruit. Dit is mogelijk door overschotten op de afvalstoffenheffing uit vorige jaren, in 2014 in te zetten. Bestuurlijke procedure De procedure van de bestuurlijke behandeling van de begroting 2014 is als volgt: Aanbieding en toezending aan de raad programmabegroting 26 september 2013 Begrotingsbehandeling raad 7 november 2013 Belastingvoorstellen raad 12 december 2013 Voorstel De programmabegroting voor het dienstjaar 2014 vast te stellen De investeringskredieten voor 2014 beschikbaar te stellen zoals deze zijn opgenomen in de jaarschijf 2014 van bijlage 4, investeringen periode , voor zover deze niet al eerder via aparte kredietbesluiten beschikbaar zijn gesteld en met uitzondering van het krediet Centrumplan Schaijk (separaat voorstel aan de raad). Aanleiding Jaarlijks worden door de raad in de begroting budgetten geautoriseerd om het beleid uit te voeren. Relatie fase beleidsproces De programmabegroting 2014 maakt deel uit van de planning & control cyclus. De raad kan de programmabegroting inzetten als instrument van planning & control om de uitvoering van programma s te sturen en te controleren. De prioriteiten van de gemeente Landerd staan centraal in deze begroting. Vraag en probleemstelling Vaststellen van een sluitende begroting. Analyse Wij zijn trots dat wij een structureel sluitende meerjarenraming kunnen aanbieden waarbij we ons voorzieningenniveau op peil houden. Het meerjarig perspectief van onze gemeente is zondermeer positief. 3

4 Steeds meer wordt duidelijk dat het vanaf 2010 ingezette bezuinigingstraject en de organisatieverbetering een belangrijke en juiste keuze zijn geweest. Ons voorzieningenniveau is op peil gebleven en de risico s van de grondexploitatie (GREX) zijn bekend en afgedekt. Daarnaast is in deze begroting opnieuw rekening gehouden met een verlaging van de algemene uitkering van in verband met de te verwachten nieuwe bezuinigingen door het Rijk. In de kadernota 2014 werd aan de raad een lijst met nieuw beleid en investeringen voorgelegd waaruit eventueel een keuze gemaakt kon worden (de heroverwegingen). De raad heeft bij vaststelling van de kadernota besloten al deze heroverwegingen op te nemen in de begroting Dit betekent dat er de komende jaren nog op diverse terreinen nieuw beleid ontwikkeld kan worden en er grote investeringen gaan plaatsvinden. Dit tekent onze financieel gezonde situatie. Daarmee ligt er een prima basis voor de volgende bestuursperiode. Geen lastenverhoging in 2014 De stijging van de OZB voor 2014 wordt gecompenseerd door een verlaging van de afvalstoffenheffing. De lastendruk voor een gemiddelde woningeigenaar stijgt daarom niet en daalt zelfs voor huurders (zie voor meer uitleg Paragraaf F, lokale heffingen). Het tarief voor de rioolheffing blijft ongewijzigd. Alternatieven De raad kan besluiten andere keuzes te maken. Uitgangspunt daarbij blijft een structureel sluitende begroting. Juridisch kader De begroting is opgesteld overeenkomstig het Besluit begroting en verantwoording. Risico s De risico s zijn beschreven in de paragraaf Weerstandsvermogen. Financiële, personele en organisatorische consequenties Deze gevolgen zijn in de desbetreffende programma s en paragrafen beschreven. De uitkomsten van de begroting 2014 zijn: Omschrijving Saldo begroting Waarvan incidenteel Structureel saldo /- = nadelig Termijn van uitvoering Het in de begroting vastgestelde beleid voor het jaar 2014 wordt met de daarvoor beschikbaar gestelde budgetten in 2014 uitgevoerd. Verantwoording/evaluatie/effectmeting De programmabegroting ondersteunt de kaderstellende en controlerende functie van de raad. Deze begroting vormt de basis voor de productenraming van het college. Met de programmabegroting geeft de raad het college duidelijk omschreven opdrachten en middelen om het aangegeven beleid te realiseren. Verder wordt door vaststelling van de programmabegroting budgetten en kredieten beschikbaar gesteld voor uitvoering van het beleid en investeringen welke zijn opgenomen in de begroting. Met ingang van 2013 is de autorisatie niet meer op productenniveau maar 4

5 op programmaniveau. In de Burap s en jaarrekening wordt door het college verantwoording afgelegd over het uitgevoerde beleid. Inspraak n.v.t. Communicatie Via persberichten, de lokale media en op de gemeentelijke website worden de hoofdpunten uit de begroting 2014 gepubliceerd. Bezwaar en beroep n.v.t. Bekendmaking Via persberichten, de lokale media en de gemeentelijke website. Goedkeuring Bij schrijven van 19 april 2013 heeft de Provincie uw raad geïnformeerd over de voorwaarden voor repressief toezicht. In de programmabegroting 2014 is aan deze voorwaarden voldaan. Bijlagen Ter inzage Bijgevoegd Productenraming X Beheersbegroting X Zeeland, 17 september 2013 Burgemeester en wethouders van Landerd, de secretaris, de burgemeester, J.A.J. Lenssen M.C. Bakermans 5

6 Inhoud Inhoud 6 Deel 1: De programmabegroting 7 Bestuurlijk voorwoord 9 Inleiding programma s Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Onderwijs en kinderopvang Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Cultuur, monumenten, sport en recreatie Groen, natuur en landschap Verkeer en vervoer Economische structuur en toerisme Volksgezondheid Veiligheid Milieu Bestuur 65 Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en financiële positie 69 Deel 2: paragrafen Inleiding paragrafen 77 Inleiding paragrafen 78 A. Weerstandsvermogen 79 B. Onderhoud kapitaalgoederen 91 C. Financiering 95 D. Bedrijfsvoering 99 E. Verbonden partijen 103 F. Grondbeleid 115 G. Lokale heffingen 123 Bijlagen 129 Bijlage 1 Overzicht van kadernota naar begroting Bijlage 2 Staat van reserves 2013 tot en met Bijlage 3 Staat van voorzieningen 2013 tot en met Bijlage 4 Investeringen periode Bijlage 5 Incidentele baten en lasten begroting 2014 tot en met Bijlage 6 Heroverwegingen uit de kadernota Vaststelling van de programmabegroting

7 Deel 1: De programmabegroting 7

8 8

9 Bestuurlijk voorwoord Visie Landerd 2020 In 2011 heeft de gemeente Landerd de visie Landerd 2020, Levendig en natuurlijk ondernemend vastgesteld. De visie op Landerd in 2020 luidt: In Landerd zetten in 2020, bewoners, organisaties, ondernemers en de gemeente, zich gezamenlijk in voor een positief woon-, werk- en leefklimaat. De omringende natuur is uitgangspunt voor profilering als groene gemeente. De visie vertrekt vanuit een situatie waarin Landerd zelfstandig is, die samenwerkt met andere gemeenten in de regio. Bewoners zetten zich vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid in voor de samenleving, waarbij de gemeente de faciliteiten schept. Ondernemers ervaren in Landerd een positief ondernemersklimaat. Het realiseren van deze visie gaat niet vanzelf. In 2013 is er, in overleg met de gemeenteraad, een sterkte/zwakte-analyse uitgevoerd waarin wordt aangegeven wat de sterkten en zwakten zijn van onze gemeentelijke organisatie (raad, college en ambtelijke ondersteuning). Op vijf focusgebieden is in beeld gebracht wat goed gaat en wat beter kan. De conclusies die zijn getrokken zijn op 27 juni 2013 aan uw raad toegelicht. Duidelijk is dat er veel goed gaat maar dat er ook zaken beter kunnen. Deze conclusies geven ons handvatten om een duidelijke koers te varen zodat we onze doelstellingen uit de visie Landerd 2020 zo adequaat mogelijk kunnen realiseren. Er ligt de komende jaren een prachtige uitdaging voor ons, waar we, samen met onze ambtelijke organisatie, naar uitkijken. Geen lastenstijging voor Landerdse huishoudens in 2014 Wij zijn trots dat wij een structureel sluitende meerjarenraming kunnen aanbieden, waarbij we ons voorzieningenniveau op peil houden, voor ruim 9 miljoen aan investeringen hebben opgenomen en onze belastingdruk in 2014 niet stijgt. Het meerjarig perspectief van onze gemeente is zondermeer positief. Het jaar 2015 is nadeliger dan de andere jaren. Dit komt o.a. door de uitname uit het gemeentefonds voor het Nationaal Uitvoerings Programma (NUP-gelden). Deze fluctuatie was in vorige begrotingen ook verwerkt. Er treden de komende jaren grote veranderingen voor de gemeente op. De rijksbezuinigingen worden steeds forser door de voortdurende economische crisis. In 2014 zal meer duidelijk worden over de overgang van enkele belangrijke rijkstaken naar de gemeente, zoals de Jeugdzorg, de AWBZ en de Participatiewet. Daarnaast zijn er grote investeringen gepland in de centra van Zeeland en Schaijk en in het ons omringende groene landschap. Kortom, er liggen grote uitdagingen voor ons, die passen in ons streven om de leefbaarheid en uitstraling van Landerd nóg verder te verbeteren. Steeds meer wordt duidelijk dat het vanaf 2010 ingezette bezuinigingstraject en de organisatieverbetering een belangrijke en juiste keuze zijn geweest. Ons voorzieningenniveau is op peil gebleven, de risico s van de grondexploitatie (GREX) zijn in beeld gebracht en de voorzieningen zijn getroffen. Daarnaast is in deze begroting ook rekening gehouden met een verlaging van de algemene uitkering van in verband met de te verwachten nieuwe bezuinigingen door het Rijk. 9

10 In de kadernota 2014 werd aan de raad een lijst met nieuw beleid en investeringen voorgelegd waaruit eventueel een keuze gemaakt kon worden (de zogenoemde heroverwegingen, zie bijlage 6, blz De raad heeft bij vaststelling van de kadernota besloten hierin geen keuze te maken maar al deze heroverwegingen op te nemen in de begroting Dit betekent dat er de komende jaren nog op diverse terreinen nieuw beleid ontwikkeld zal worden en er grote investeringen gaan plaatsvinden. Dit tekent onze financieel gezonde situatie. De in de kadernota 2014 opgenomen kaders (zie blz. 7 van de kadernota 2014) maken onderdeel uit van de begroting 2014 en deze komen terug in de diverse beleidsteksten bij de programma s. De meerjarige stijging van de OZB in de begroting 2014 is als volgt (tussen haakjes de percentages uit de kadernota): ,75% (7,75%) ,75% (7,75%) ,5% ( 5,5% ) ,5% ( 2,0% ) In de kadernota is aangegeven dat wij bij deze begroting terugkomen op de noodzaak om de OZB te laten stijgen. Met name het opnemen van alle heroverwegingen uit de kadernota 2014 in de begroting 2014 betekent dat de OZBstijging onvermijdelijk is. Wel wordt de stijging voor 2014 voor onze burgers gecompenseerd door een verlaging van de afvalstoffenheffing. De lastendruk voor een gemiddelde woningeigenaar stijgt daarom niet en daalt zelfs voor huurders (zie voor meer uitleg Paragraaf F, lokale heffingen). Het tarief voor de rioolheffing blijft ongewijzigd. In de kadernota 2015 komen wij terug op de noodzaak voor OZB-stijging voor de jaren 2015 t/m Belangrijke ontwikkelingen 2014 Kindcentrum In april 2012 is een belangrijk krediet door de raad beschikbaar gesteld: het krediet voor het Kindcentrum in Zeeland. De bouw is onlangs gestart en in 2014 wordt dit gebouw opgeleverd. Een belangrijke ontwikkeling voor de kern Zeeland. Woningmarkt De ontwikkelingen op de woningmarkt zijn evenals vorig jaar nog steeds niet erg rooskleurig. In 2013 is het woningbouwprogramma zodanig teruggebracht dat we binnen de gemeentelijke woningbouwopgave blijven (eerder was nog sprake van overprogrammering). Ook in 2014 is het van belang de juiste keuzes te maken. Dit betekent dat we eventuele nieuwe kansrijke plannen willen blijven stimuleren en faciliteren en zo nodig afscheid nemen van locaties c.q. plannen die minder perspectief bieden. Voor de bestaande plannen nemen wij, zoveel als mogelijk, maatregelen om de woningbouw te stimuleren. Centrumplan Schaijk Met de betrokken partijen waaronder MRE, Brabant Wonen, Brabant Zorg en de lokale zorgaanbieders is een herstart gemaakt met het proces. De verwachting is dat door het gezamenlijke optrekken en een zorgvuldig communicatieproces met de stakeholders in 2014 tot een definitief centrumplan kan worden gekomen. Structuurvisie en komplannen. In 2013 zijn weer een aantal belangrijke bestemmingsplannen en beleidsstukken vastgesteld die mede input hebben gevormd voor de structuurvisie. Begin 2014 zal de structuurvisie ter vaststelling aan u worden aangeboden. In 2014 worden voor de 10

11 kom "Schaijk" en kom "Zeeland en 't Oventje" nieuwe bestemmingsplannen voorbereid. Transitie naar een duurzame veehouderij Zowel via het ruimtelijke als het milieuspoor worden instrumenten ingezet om verder toe te groeien naar een verantwoorde duurzame veehouderij waarbij wordt geprobeerd gezondheidsrisico's tot een minimum te beperken. Volksgezondheidsaspecten krijgen bijzondere aandacht bij de besluitvorming door het college. Om een verantwoorde afweging te kunnen maken vindt bij ruimtelijke ontwikkelingen in het buitengebied voortaan altijd collegeadvisering door de betrokken afdelingen Samenleving en Ruimte plaats met betrekking tot deze aspecten. Bestuurlijk wordt daar waar mogelijk getracht om meer sturing te geven aan het proces van het ontwikkelen van heldere kaders voor volksgezondheid mede in relatie met de Omgevingswet. De gemeente zal aan inwoners kenbaar maken welke stappen worden genomen om de volksgezondheid steviger mee te nemen in planontwikkeling. Decentralisaties Door de decentralisaties van het rijk met betrekking tot AWBZ, Jeugdzorg en Participatie wordt de komende jaren een zware taak bij de gemeenten gelegd. Het Kabinet wil vanaf 2015 de AWBZ-functies begeleiding en verzorging decentraliseren naar gemeenten. In samenwerking met de regiogemeenten worden hier voorbereidingen voor getroffen. Voor de jeugdzorg geldt eveneens dat wij in 2015 verantwoordelijk worden voor de uitvoering van de gehele zorg voor kinderen, jongeren en hun opvoeders. Vooruitlopend hierop is de enkelvoudige ambulante jeugdzorg met ingang van 2013 gedecentraliseerd richting gemeenten (De Versnelling). Door het sociaal akkoord in april 2013 is de invoering van de nieuwe Participatiewet met één jaar uitgesteld tot 1 januari Bedrijfsvoering In 2013 zal een evaluatie plaatsvinden van de organisatieverandering Landerd 2.0 zoals die per heeft plaatsgevonden. Daarnaast zijn er de uitkomsten van de sterkte-/zwakte-analyse. Deze laatste zullen gedeeltelijk terugkomen bij het programma 11, Bestuur en daar waar het de bedrijfsvoering raakt, de paragraaf bedrijfsvoering. In Landerd 3.0 zullen de uitkomsten van de evaluatie Landerd 2.0 alsmede de sterkte-/zwakte-analyse worden verwerkt hetgeen zal leiden tot de aanpassingen van de organisatie en werkwijzen op Diverse onderwerpen zullen hier terugkomen zoals de communicatie, projectmatig werken, kwaliteit dienstverlening, personeelsbeleid en samenwerking. Over de uitkomsten van Landerd 3.0 zullen wij uw raad apart informeren. Het ICL is in de loop van 2012 van start gegaan. Een inwoner, een bedrijf of een (maatschappelijke) organisatie die zich via de telefoon of fysiek bij de gemeente meldt, zal als eerste contact hebben met het ICL. Eenvoudige vragen worden daar meteen beantwoord en andere vragen worden direct doorgeleid naar de ambtenaar die inhoudelijk met de vraag aan de slag gaat. De dienstverlening van de gemeente wordt ondersteund door een vernieuwde website, waardoor de inwoners veel zaken zelfstandig kunnen afhandelen via intranet. De digitale dienstverlening via de website wordt de komende jaren verder uitgebreid. In 2013 is een start gemaakt met de organisatiebrede implementatie van digitaal en zaakgericht werken. In 2014 zal het zaakgericht werken verder doorontwikkeld worden. 11

12 Coalitieprogramma Deze begroting 2014 is de laatste begroting binnen het coalitieprogramma In 2010 is het college met grote ambitie gestart en inmiddels is er al veel van de voornemens uit het coalitieprogramma gerealiseerd. Landerd is financieel gezond, er is grip op de Grondexploitatie, de lastendruk voor de inwoners is relatief laag en er wordt volop geïnvesteerd in de woonomgeving en de groene ruimte. Daarmee ligt er een prima basis voor de volgende bestuursperiode. a. Het landschapsbeleidsplan opgesteld en uitvoering gegeven aan het Maashorst manifest b. Bestemmingsplannen vastgesteld o.a. Voederheil II, Bedrijventerreinen, Reek Zuid, Buitengebied en Graspeel, Bio-woningen, Repelakker, Kindcentrum en Reek c. Onderwijshuisvesting: De Vlinder Reek gerealiseerd d. Bouw kindcentrum in Zeeland (gestart, en opzet start centrumplan Zeeland) e. Het toetsingskader voor recreatie en toerisme vastgesteld f. Een nieuw handhavingsbeleid opgesteld g. De opzet van de Planning & Control cyclus verder verbeterd h. Structuurvisie in ontwerp i. Vaststelling visie Wonen, Welzijn en Zorg, en de doorontwikkeling van de zorgcoöperaties in Schaijk (incl. start ontwikkeling dorpsnetwerken) en de start van de zorgcoöperaties in Reek en Zeeland j. Woningbouwopgave waaronder programmering en beleid, grondprijsbeleid, verbeteren en actualiseren grondexploitaties. k. Herinrichting sportpark D'n Heuvel (DAW) l. Centrumplan Schaijk, (in ontwikkeling) m. Decentralisaties: Vaststelling WMO beleidsplan (incl. vrijwilligersbeleid) en de visie documenten Jeugdzorg en AWBZ De financiële situatie Van kadernota naar begroting 2014 Na het samenstellen van de Kadernota 2014 zijn er diverse ontwikkelingen geweest die in de begroting 2014 zijn verwerkt. In het onderstaande overzicht van kadernota naar begroting 2014 zijn de sindsdien vastgestelde begrotingswijzigingen meegenomen (zie bijlage 1, blz. 130). Ook zijn in de tabel andere ontwikkelingen tussen maart en augustus 2013 financieel vertaald. De belangrijkste voor 2014 zijn: De uitkomst van de algemene uitkering in de meicirculaire 2013 viel met name voor 2014 mee. Verder is rekening gehouden met een nog te verwachten extra korting van in verband met de bezuinigingen van het rijk ter grootte van 6 miljard. Dit naast de al opgenomen korting van n.a.v. het zogenaamde Oranjeakkoord. Op wordt de reorganisatie Landerd 3.0 formeel afgerond. Om personele knelpunten op te lossen zijn er extra middelen noodzakelijk. Dit is voor 2014 structureel en incidenteel In verband met stijging aantal WWB-klanten begin 2013 worden de lasten voor het begrotingsjaren 2014 en 2015 verhoogd met Vanaf 2016 met In 2014 en 2015 worden conform de overeengekomen betalingsregeling dwangsommen ontvangen. 12

13 In het onderstaand overzicht is in grote lijnen de financiële vertaling zichtbaar gemaakt: Omschrijving (-/- = nadelig) Saldi Kadernota Wijzigingen bij vaststellen Kadernota 2014 Begrotingswijzigingen na vaststelling Kadernota 2014 Subtotaal Nagekomen mutaties begroting (zie specificatie bijlage 1) Saldi begroting * * Naast deze begrotingstekorten en -overschotten is op de post onvoorziene uitgaven voor de jaren beschikbaar. Omschrijving Saldo begroting Waarvan incidenteel Structureel saldo Reservepositie De reservepositie van de gemeente Landerd is goed ondanks de beschikkingen in de laatste jaren voor de GREX. De hoogte van de behoedzaamheidsreserve (inclusief grondexploitatie) en vrij aanwendbare algemene reserve wordt per 1 januari 2014 geraamd op 9,5 miljoen. De belangrijkste reden om deze reserves in stand te houden is het feit dat er risico s worden gelopen in de bedrijfsvoering (zie paragraaf A. Weerstandsvermogen). In totaal bedragen de reserves van de gemeente Landerd in de periode ca 23,7 miljoen (zie blz. 133). Deze reserves zijn niet vrij aanwendbaar. Aan bijna alle reserves kleven beperkingen met betrekking tot het daarover vrij kunnen beschikken. De bestemmingreserves zijn ingesteld voor bepaalde, omschreven doelen. De reserves voor Dekking Kapitaal Uitgaven (DKU s) zijn nodig om de dekking voor diverse investeringen in stand te houden. Conclusie Mede door de bezuinigingsoperatie in 2010 en 2011 en het strakke financiële beleid, is het voor de jaren 2014 t/m 2017 gelukt u een structureel sluitende begroting aan te bieden. Op basis van de gezond blijvende reservepositie kan de gemeente Landerd tegenvallers opvangen, zonder direct in financiële problemen te raken. Het voorzieningenniveau voor onze inwoners blijft in stand en wordt op onderdelen zelfs beter. 13

14 14

15 Inleiding programma s Indeling programma s De begroting 2014 is qua opzet gelijk aan de voorgaande jaren. In de begroting zijn de volgende programma s opgenomen: 1. Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening 2. Onderwijs en kinderopvang 3. Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting 4. Cultuur, monumenten, sport en recreatie 5. Groen, Natuur en Landschap 6. Verkeer en vervoer 7. Economische structuur en toerisme 8. Volksgezondheid 9. Veiligheid 10. Milieu 11. Bestuur De programma s zijn in belangrijke mate de uitwerking van de (meerjaren) begroting 2013 inclusief de kadernota 2014 en de diverse beleidsprogramma s die de raad heeft vastgesteld. Verder is in deze programma s het coalitieprogramma Landerd in Balans uitgewerkt. De programma s verwijzen dan ook, waar dat nodig en zinvol is, naar de desbetreffende documenten. De programmabegroting 2014 geeft daarmee vooral een uitwerking en een stand van zaken van die documenten weer. Opzet programma s De programma s hebben een vaste opzet. Het eerste deel van het programma gaat in op de vraag: Wat willen we bereiken? In dit onderdeel komen de programmaonderdelen en de daaraan gekoppelde doelstellingen aan de orde die een prioriteit hebben. Een vast onderdeel bij elk programma is een verwijzing naar de beleidsnota( s) die voor het programma van belang is (zijn). Het tweede deel Wat doen wij daarvoor? bespreekt de activiteiten voor het jaar 2014 die voor de prioriteiten en overige maatregelen van belang zijn, bijvoorbeeld omdat het nieuw beleid of een beleidsintensivering betreft. Het derde deel Wat mag het kosten? geeft de baten en lasten van het programma weer en een financiële toelichting. In de bijlagen van de programmabegroting is (per programma) de stand van zaken weergegeven van: 1. Reserves (bijlage 2) 2. Voorzieningen (bijlage 3) 3. Investeringslijst (bijlage 4) 4. Incidentele baten en lasten (bijlage 5) Uitgangspunten Enkele belangrijke uitgangspunten van deze begroting zijn: Interne rekenrente* 4,00 procent Rentepercentage kort uitgezette gelden 0,50 procent Rentepercentage aangetrokken gelden 2014/2015 3,25 procent Rentepercentage aangetrokken gelden 2016/2017 4,00 procent De algemene uitkering is gebaseerd op de meicirculaire

16 De begroting is samengesteld overeenkomstig het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Het inflatiepercentage 2014 bedraagt 1,6% en het loonstijgingspercentage 1%. Dit is gebaseerd op de meicirculaire inclusief de extra opgenomen korting i.v.m. de rijksbezuinigingen. De geraamd belastingopbrengsten zijn gebaseerd op een inflatieverhoging van 1,6% tenzij anders is aangegeven. ** De raadsbesluiten tot en met juni 2013 zijn verwerkt. De subsidies, inclusief de regionale instellingen, zijn geïndexeerd met 1,75%. De post onvoorzien bedraagt * betreft het percentage waarmee gerekend wordt voor de kapitaallasten en rente van de reserves en grondbedrijf. ** Voor de toeristenbelasting en daaraan gekoppeld de forensenbelasting is in de begroting een afwijkende verhoging opgenomen, zie Paragraaf G. Lokale Heffingen, blz. 126/127. Provinciaal begrotingstoezicht De gemeente Landerd, komt in aanmerking voor het reguliere repressieve toezicht omdat deze begroting reëel en structureel, met uitzondering van 2015, in evenwicht is. Wij verschaffen de provincie inzicht door het saldo van de begroting te splitsen in een structureel en een incidenteel saldo (zie bijlage 5, blz. 137). Taakstellingen en stelposten voor bezuinigingen worden door de provincie op hardheid beoordeeld. Dat wil zeggen dat een taakstelling alleen opgenomen mag worden in het structurele begrotingssaldo als deze voldoende concreet en haalbaar is en dat ze gebaseerd is op raadsbesluiten (zie tabel blz. 83). In haar jaarlijkse begrotingsbrief neemt de provincie diverse aanbevelingen en richtlijnen op over diverse onderwerpen. Deze hadden en hebben wij op die wijze in onze begroting verwerkt. Wet Houdbare Overheids Financiën (wet HOF) De Wet Houdbare overheidsfinanciën is een rechtstreeks gevolg van de in begin 2012 overeengekomen aanscherping van Europese Stabiliteits- en Groeipact, waar afspraken staan over de begrotingsregels van EU-lidstaten. Zo mogen EU-lidstaten een begrotingstekort van maximaal 3% van het bruto binnenland product (bbp) en een maximale overheidsschuld van 60% van het bbp hebben. De wet HOF regelt onder meer dat de rijksoverheid en de decentrale overheden een gelijkwaardige inspanning leveren om het overheidstekort binnen de grenzen van de Europese doelstellingen te brengen en te houden. Deze wet kwantificeert deze gelijkwaardige inspanning echter niet, maar stelt dat deze wordt ingevuld door na aanvang van een nieuw kabinet in een bestuurlijk overleg een EMU-pad voor de gezamenlijke decentrale overheden af te spreken. Op 18 januari 2013 hebben het Rijk en de decentrale overheden een financieel akkoord gesloten. In dit akkoord is onder meer afgesproken dat deze kabinetsperiode van een sanctie wordt afgezien zolang er geen sanctie uit Europa volgt. Overzicht algemene dekkingsmiddelen Bij de programma s worden de betreffende lasten en baten aangegeven. Van veel programma s zijn de baten lager dan de lasten. De programmatekorten worden bekostigd uit de algemene dekkingsmiddelen, waarvan de uitkering uit het gemeentefonds en de OZB de belangrijkste zijn. De algemene dekkingsmiddelen worden in het hoofdstuk Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en financiële positie, weergegeven (zie blz. 69). In dit hoofdstuk worden ook de incidentele en structurele begrotingssaldi vermeld. 16

17 Autorisatie Op verzoek van de raad om eenvoudiger en efficiënter te werken, worden de budgetten in de begroting 2014, evenals in 2013, geautoriseerd op programmaniveau. Voor het inzicht in het verloop van de lasten en baten op productniveau zijn de tabellen in de programma s wel op productniveau gehandhaafd. Bij het vaststellen van de programmabegroting 2014 worden, naast de beleidskaders ook de budgetten voor de programma s (inclusief dekkingsmiddelen) en investeringen van 2014 beschikbaar gesteld. Ten aanzien van de opgenomen subsidies wordt het voorbehoud gemaakt dat aan deze bedragen door derden geen rechten kunnen worden ontleend, aangezien de subsidies exact worden berekend op basis van de geldende subsidieverordeningen die later in het jaar door de raad worden vastgesteld. De autorisatie van de investeringsbudgetten geschiedt aan de hand van de investeringslijst 2013 t/m De budgetten voor de noodzakelijke investeringen in het kader van het Verbreed gemeentelijk Riool beheerplan (VGRP) worden gevraagd via een begrotingswijziging bij de Burap of via een apart raadsvoorstel. Een uitzondering wordt in 2014 gemaakt voor het krediet Centrumplan Schaijk. Daarvoor komt een apart raadsvoorstel. Beschikken over bestemmingsreserves en onvoorzien. Met de raad zijn vanaf 2013 de volgende afspraken gemaakt m.b.t. het beschikken over bestemmingsreserves: Bij de vaststelling van de jaarrekening worden bedragen die in de reserve bestemde budgetten worden gestort, direct weer beschikbaar gesteld. De raad machtigt het college om tot een bedrag van per jaar uitgaven te doen die ten laste van een bestemmingsreserve komen. De desbetreffende reserves worden expliciet genoemd in de begroting (zie lijst van bestemmingreserves op de volgende pagina). Bestemmingreserves die aan meerdere zaken uitgegeven kunnen worden, zijn niet in deze lijst opgenomen. De uitgaven moeten een direct verband hebben met het doel waarvoor de reserve is opgebouwd. In de eerstvolgende Burap neemt het college deze uitgaven op en vraagt de raad het desbetreffende budget formeel beschikbaar te stellen ten laste van de desbetreffende bestemmingsreserve. De raad stemt dus op voorhand in met deze procedure en formaliseert de uitgaven achteraf. Deze afspraken zijn begin 2013 vastgelegd in de Financiële Verordening gemeente Landerd De lijst van bestemmingreserves waarvoor dit in 2014 geldt is: Reserve Afvalstoffenheffing Reserve I&A Reserve Herziening bestemmingsplannen Reserve Openbare verlichting Reserve Speeltoestellen Reserve Bomen Reserve Groen Reserve Jeugdgemeenteraad 17

18 Voor de post onvoorziene uitgaven ad geldt hetzelfde als bij de bestemmingsreserves. De voorwaarden en werkwijze zijn als volgt: De raad machtigt het college om (per geval) tot een bedrag van incidentele uitgaven te doen die ten laste van de post onvoorziene uitgaven komen. In de eerstvolgende Burap neemt het college deze uitgaven op en vraagt de raad het desbetreffende budget formeel beschikbaar te stellen ten laste van onvoorzien. De raad stemt dus op voorhand in met deze procedure en formaliseert de uitgaven achteraf. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Financiële Verordening gemeente Landerd Verloop baten en lasten In onderstaande grafieken worden de lasten en baten over de jaren 2013 en 2014 procentueel weergegeven. Lasten naar besteding begroting 2013 Lasten naar besteding begroting % 10% 23% 11% 1% 2% 21% 12% 20% 20% 6% 1% 27% 7% 12% 26% salarissen en sociale lasten reserveringen leveringen goederen en diensten energie inkomensoverdrachten/subsidies kapitaallasten overige uitgaven duurzame goederen salarissen en sociale lasten reserveringen leveringen goederen en diensten energie inkomensoverdrachten/subsidies kapitaallasten overige uitgaven duurzame goederen Baten naar herkomst begroting 2013 Baten naar herkomst begroting % 14% 7% 2% 39% 17% 16% 36% 9% 1% 14% 8% 6% 1% 14% 2% 4% 4% algemene uitkering OZB Leges, overige belastingen/heffingen huren en pachten beschikking over reserves rente en dividend overige rijksuitkeringen/bijdragen grondverkopen woningbouw/mutatie boekwaarde algemene uitkering OZB Leges, overige belastingen/heffingen huren en pachten beschikking over reserves rente en dividend overige rijksuitkeringen/bijdragen grondverkopen woningbouw/mutatie boekwaarde 18

19 Overige Vanaf 2004 schrijft het Rijk een zevental paragrafen als verplicht voor. Deze paragrafen zijn in deze begroting opgenomen. Deze paragrafen zijn: A. Weerstandsvermogen B. Onderhoud kapitaalgoederen C. Financiering D. Bedrijfsvoering E. Verbonden partijen F. Grondbeleid G. Lokale heffingen 19

20 20

21 1. Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Wethouder Raaijmakers Burgemeester Bakermans (huiselijk geweld) Het programma omvat het op weg helpen van inwoners naar werk en naar het zelfstandig deelnemen aan sociaal maatschappelijke activiteiten, het bestrijden van armoede, het verstrekken van bijstand en maatschappelijke diensten en de zorg voor statushouders. Wat willen wij bereiken? Gemeente Landerd beoogt als maatschappelijk effect de volgende items die onder andere zijn vastgelegd in het coalitieprogramma : Voor iedere inwoner de mogelijkheid creëren zo lang mogelijk in de samenleving te participeren Het scheppen van goede mogelijkheden voor alle inwoners om zelfstandig in hun bestaan te voorzien Goede huisvestings- en inburgeringmogelijkheden voor de opvang van statushouders WMO: van 'verzorging' naar 'ondersteuning om te kunnen participeren' Het beleid binnen de gemeente Landerd van dit programma is vastgelegd in de volgende beleidsnota s: Nota WWB met bijbehorende verordeningen (2012) Nota schuldhulpverlening (2012) Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning (2011) Notitie Wet inburgering (2007) Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning (2012) Beleidsregels voorzieningen maatschappelijke ondersteuning (2012) Visie transitie AWBZ (2012) Voor het begrotingsjaar 2014 zijn de belangrijkste voornemens: 1. Voorbereiding van de decentralisatie taken van de AWBZ, inclusief versterking van de nulde lijn (eigen kracht, welzijn en informele zorg) 2. Voorbereiding van de transitie Participatiewet 3. Beperken instroom WWB en stimuleren van de uitstroom uit de WWB 4. Uitwerking Visie op wonen, welzijn en zorg Wat doen wij daarvoor? 1. De voorbereiding van de decentralisatie taken van de AWBZ. Vanaf 2015 worden enkele taken vanuit de AWBZ gedecentraliseerd. Meer mensen blijven met ondersteuning en zorg thuis wonen. Gemeenten zijn dan verantwoordelijk voor de ondersteuning, waaronder - persoonlijke verzorging (overheveling rijksmiddelen naar gemeenten -25%) - extramurale begeleiding (overheveling rijksmiddelen naar gemeenten -25%) - participatie - hulp bij het huishouden (40% korting op het bestaande budget) - cliëntondersteuning (overheveling rijksmiddelen MEE naar de gemeenten) - vangnet via WMO-middelen of inkomenssteun via bijzondere bijstand in plaats van de huidige landelijke regeling voor inkomenssteun zoals de Wet tegemoetkoming chronische zieken en gehandicapten. 21

22 De voorbereidingen op deze wijzigingen zijn gaande. De algemene visie is gereed. Daarin zijn beleidsuitgangspunten vastgelegd die gelden voor de transities AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet. Dat zijn de volgende: 1. Mogelijkheden staan centraal, niet beperkingen 2. Eigen verantwoordelijkheid sociale verantwoordelijkheid professionele verantwoordelijkheid worden in deze volgorde aangesproken (Individueel sociaal professioneel). Dit gebeurt door gemeente én maatschappelijke organisaties. De nulde lijn wordt versterkt. 3. Geen categoraal (maar wel integraal) beleid 4. Investeren in het zelfoplossend vermogen van mensen 5. Ondersteuning is in principe tijdelijk en zo dichtbij en eenvoudig als mogelijk 6. Ruimte voor professionals om in samenwerking op uitvoeringsniveau de ondersteuning te regelen. Daarvoor wordt de aansturing van de maatschappelijke organisaties op een andere wijze ingericht. 7. Oplossingen zoeken we in algemene, collectieve en individuele voorzieningen, waarbij algemene voorzieningen voorgaan op collectieve en collectieve op individuele. 8. Wederkerigheid, dat wil zeggen dat bij gebruikmaking van voorzieningen naar vermogen een (maatschappelijke) bijdrage van de gebruiker gevraagd kan worden. De concrete invulling van het beleidsplan transitie AWBZ vindt in 2014 plaats. Dit gebeurt regionaal, maar met oog voor lokale ontwikkelingen. Er wordt bijvoorbeeld afgestemd met de Visie op wonen, welzijn en zorg in Landerd 2013, waarin de ontwikkeling van dorpsnetwerken en de rol/ontwikkeling van zorgcoöperaties zijn beschreven. Voordat de concrete invulling van het beleidsplan transitie AWBZ kan plaatsvinden, moeten echter de kaders van de rijksoverheid worden afgewacht. De financiële en organisatorische effecten van de transitie AWBZ zijn momenteel nog onduidelijk. Wij gaan voor 2014 vooralsnog uit van een kostenneutrale operatie. 2. De voorbereiding van de transitie Participatiewet. In april 2013 is een sociaal akkoord afgesproken tussen overheid en de sociale partners. Het sociaal akkoord leidt tot wijzigingen van de Participatiewet, zoals deze was voorzien in het Regeerakkoord. De Participatiewet zal het wettelijk kader bevatten waarbinnen gemeenten beleid kunnen maken en uitvoeren gericht op participatie. Uitgangspunt van de Participatiewet blijft om bestaande regelingen voor mensen met arbeidsvermogen die zijn aangewezen op ondersteuning, op te nemen in één regeling. Het sociaal akkoord leidt tot wezenlijke aanpassingen van de Participatiewet ten opzichte van het regeerakkoord. Het kabinet, de sociale partners en de gemeenten zullen in nauwe samenspraak met elkaar in de loop van 2013 de afspraken uit het sociaal akkoord uitwerken. De uitwerking vindt plaats binnen de financiële kaders van het sociaal akkoord, conform de Kamerbrief van 11 april De invoering van de Participatiewet is voorzien op 1 januari Beperken instroom WWB en stimuleren van de uitstroom uit de WWB Ons beleid is erop gericht om iedere burger, ook al is hij niet in staat om het minimumloon te verdienen, zoveel mogelijk een plek te geven op de arbeidsmarkt. Iedere bijdrage in werk is het waard om te benutten. Participatie wordt mede mogelijk gemaakt door ons arbeidsmarktbeleid, de Wet Werk en Bijstand, de sociale 22

23 werkvoorziening en ons minimabeleid. De gemeente Landerd werkt daarbij, waar mogelijk en zinvol, samen in de regio. 4. Uitwerking Visie op wonen, welzijn en zorg In de Visie op wonen, welzijn en zorg in Landerd 2013 zijn de ontwikkeling van dorpsnetwerken en de rol van zorgcoöperaties beschreven. Beide zijn van belang om de veranderingen in de zorg het hoofd te bieden en de verschuiving van zorgverlening naar de nulde lijn vorm te geven. Met de oprichting van de Zorgcoöperatie Schaijk, en de oprichting van werkgroepen in Reek en Zeeland, ontstaat in Landerd een kans om voor een deel invulling te geven aan de kanteling van de WMO en de nieuwe taken die op ons afkomen bij de transitie AWBZ. De zorgcoöperaties zetten in op zorgen voor elkaar en het opvangen van een aantal cliënten die hun recht op zorg gaan verliezen door landelijke beleidswijzigingen. Om de werkgroepen in Reek en Zeeland de mogelijkheid te geven zich te ontwikkelingen tot zorgcoöperaties is een aanvullend subsidiebudget begroot van Effectmeting Het verloop (prognose en werkelijk) van het aantal uitkeringsgerechtigden (thuiswonend >65) en gebruikers van WMO-voorzieningen is hieronder in een grafiek weergegeven. Voor verdere detailinformatie verwijzen we naar periodieke kwartaalverslagen van Sociale Zaken. aantal uitkeringsgerechtigden (thuiswonend <65) aantal aantal verloop aantal Wmo-voorzieningen jaar jaar prognoses werkelijk prognoses werkelijk Wat mag het kosten? In tabel 1.1 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn. In de bijlagen van de programmabegroting 2014 treft u per programma de stand van zaken aan van: 1. Reserves 2013 t/m 2017 (bijlage 2) 2. Voorzieningen 2013 t/m 2017 (bijlage 3) 3. Investeringslijst 2013 t/m 2017 (bijlage 4) 4. Incidentele baten en lasten begroting 2014 t/m 2017 (bijlage 5) 23

24 Tabel 1.1 Baten en lasten Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening (bedragen in duizenden euro's) rekening begroting Lasten Product: Bijstandsverlening Werkgelegenheid Inkomensvoorzieningen Gemeentelijk minima beleid Maatschappelijke dienstverlening Ouderenwerk Gehandicapten en zieken Ontwikkelings samenwerking Vreemdelingen Huishoudelijke verzorging Voorziening gehandicapten Totaal lasten Baten Bijstandsverlening Werkgelegenheid Inkomensvoorzieningen Gemeentelijk minima beleid Maatschappelijke dienstverlening Ouderenwerk Gehandicapten en zieken Ontwikkelingssamenwerking Vreemdelingen Huishoudelijke verzorging Voorziening gehandicapten Totaal baten Saldo voor bestemming Reserves: Onttrekkingen Stortingen Saldo na bestemming

25 Financiële analyse In verband met stijging aantal WWB-klanten (begin 2013) worden de lasten voor het begrotingsjaren 2014 en 2015 verhoogd met Vanaf 2016 met Hiermee komen de totale lasten op grond van de Wet BUIG voor 2014 op (functie 610 en 612). De rijksbijdrage (Wet BUIG) wordt begroot op Dit is de meest recente rijksbijdrage voor de gemeente Landerd. Het is mogelijk dat deze vanaf 2015 verhoogd wordt in verband met de uitgaven en aantallen in Door de ontwikkelingen op het gebied van de sociale zekerheid (Participatiewet) is hier geen rekening mee gehouden. Van een aanvullende rijksbijdrage is alleen sprake wanneer de uitgaven 10% hoger zijn dan de rijksbijdrage. Omdat in onze gemeente de uitgaven binnen deze grens zijn, is er geen sprake van een aanvullende uitkering. 25

26 26

27 2. Onderwijs en kinderopvang Wethouder Raaijmakers Het programma onderwijs omvat de zorg voor de onderwijshuisvesting voor alle scholen en daarnaast de zorg voor het openbaar onderwijs, het ontwikkelen van lokaal onderwijsbeleid, het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang. Wat willen wij bereiken? Gemeente Landerd beoogt als maatschappelijk effect de volgende items die onder andere zijn vastgelegd in het coalitieprogramma : Het verzorgen van kwalitatief en kwantitatief adequate huisvesting Zorg dragen voor openbaar onderwijs Het faciliteren van onderwijsondersteunende activiteiten Goede mogelijkheden voor opvang van kinderen van 0 tot en met 12 jaar Oplossen onderwijshuisvestingssituatie Reek in 2013 Het centrumplan Zeeland wordt opnieuw tegen het licht gehouden Het beleid binnen de gemeente Landerd van dit programma is vastgelegd in de volgende beleidsnota s: Verordening voorzieningen onderwijshuisvesting gemeente Landerd (2011) Subsidieregeling lokaal onderwijsbeleid/schoolbegeleiding Verordening materiële gelijkstelling (2011) Verordening leerlingenvervoer gemeente Landerd (2011) Notitie invoering Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie; gemeente Landerd (2012) Voor het begrotingsjaar 2014 zijn de belangrijkste voornemens: 1. Oplevering nieuwbouw Kindcentrum Zeeland 2. Uitvoering wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (wet OKE) 3. Voorbereiding invoering passend onderwijs Wat doen wij daarvoor? 1.Nieuwbouw Kindcentrum Zeeland De Raad heeft op 19 april 2012 het totale krediet voor de bouw van het Kindcentrum Zeeland vastgesteld. Ingediende bezwaren tegen het bestemmingsplan Kindcentrum Zeeland hebben voor een behoorlijke vertraging van het project gezorgd. De bouw van het Kindcentrum Zeeland zal conform de huidige planning in oktober 2014 worden afgerond. De vergunningaanvraag voor de aanpassing van het Bondsgebouw is ingediend. Na de plaatselijke monumentencommissie heet ook monumentenzorg reeds ingestemd met de plannen. De werkzaamheden aan het Bondsgebouw moeten gelijktijdig met de werkzaamheden Nieuwbouw Kindcentrum worden opgeleverd. 2.Uitvoering wet OKE In 2012 is de notitie invoering Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie gemeente Landerd vastgesteld. De Onderwijsinspectie heeft de kwaliteit van Voor en Vroegschoolse Educatie in de gemeente Landerd getoetst. Na aanleiding van de rapportage van de Onderwijsinspectie zijn er nog een aantal verbeterpunten nader uit te werken. 27

28 3. Passend Onderwijs Schoolbesturen krijgen de verantwoordelijkheid om voor alle kinderen die extra ondersteuning nodig hebben een zo goed mogelijke plek in het onderwijs te vinden. Op 1 augustus 2014 wordt de zorgplicht ingevoerd. In het schooljaar 2015 / 2016 gaat de nieuwe bekostigingssystematiek van start. Scholen moeten rekening houden met de zorgbehoefte van het kind en met de voorkeuren van de ouders maar ook met de mogelijkheden die een school heeft om de leerling passend onderwijs aan te bieden. Scholen gaan samenwerken in regionale samenwerkingsverbanden. Indien een school geen passend onderwijs kan aanbieden, dan wordt binnen het samenwerkingsverband gezocht naar een andere school in het reguliere of speciaal onderwijs. Het speciaal onderwijs blijft bestaan. Gemeenten bereiden zich in regionaal verband (scholen en gemeenten) voor op de invoering van het passend onderwijs. De invoering van passend onderwijs kan gevolgen hebben voor het leerlingenvervoer en voor de onderwijshuisvesting. Op dit moment zijn de mogelijke consequenties voor de gemeente Landerd nog niet inzichtelijk. Overig Het groot onderhoud van de schoolgebouwen wordt in 2015 waarschijnlijk overgeheveld naar de schoolbesturen. Hieraan kleven financiële gevolgen en risico s (zie blz. 72 en blz. 87) Opzeggen huur schoolwoning. Per 31 december 2014 wordt de overeenkomst voor de huur van een schoolwoning voor basisschool De Regenboog bij woningcorporatie Mooiland opgezegd. Bij basisschool Den Omgang staan op dit moment, gelet op het aanwezige leerlingenaantal, vier groepslokalen leeg. Gelet op de Verordening voorziening huisvesting onderwijs is er voldoende onderwijshuisvesting aanwezig in Schaijk. Effectmeting Onderwijs: Verloop van het aantal leerlingen ten opzichte van de prognose, verdeeld naar bijzonder, openbaar, speciaal onderwijs en het totaal daarvan. De prognoses lopen van 2009 t/m 2014 en de werkelijke cijfers van 2009 t/m Inmiddels heeft het schoolbestuur aangegeven dat het gemiddeld aantal leerlingen voor het speciaal onderwijs niet hoger zal komen te liggen dan 160. verloop leerlingen bijzonder onderwijs verloop leerlingen openbaar onderwijs aantal jaar aantal jaar prognoses werkelijk prognoses werkelijk 28

29 verloop leerlingen speciaal onderwijs verloop leerlingen totaal aantal aantal jaar jaar prognoses werkelijk prognoses werkelijk Leerlingenvervoer: verloop aantal gebruikers leerlingenvervoer aantal jaar prognoses werkelijk Wat mag het kosten? In tabel 2.1 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn. In de bijlagen van de programmabegroting 2014 treft u per programma de stand van zaken aan van: 1. Reserves 2013 t/m 2017 (bijlage 2) 2. Voorzieningen 2013 t/m 2017 (bijlage 3) 3. Investeringslijst 2013 t/m 2017 (bijlage 4) 4. Incidentele baten en lasten begroting 2014 t/m 2017 (bijlage 5) 29

30 Tabel 2.1 Baten en lasten Onderwijs en kinderopvang (bedragen in duizenden euro's) Lasten rekening begroting Product: Openbaar basisonder wijs (huisvesting) Bijzonder onderwijs (excl. huisvesting) Bijzonder basisonder wijs (huisvesting) Bijzonder speciaal onderwijs Algemene dienstver lening onderwijs Kinderopvang Totaal lasten Baten Openbaar basisonder- 12 wijs (huisvesting) Bijzonder onderwijs (excl. huisvesting) Bijzonder basisonder wijs (huisvesting) Bijzonder speciaal onderwijs Algemene dienstver lening onderwijs Kinderopvang Totaal baten Saldo voor bestemming Reserves: Onttrekkingen Stortingen Saldo na bestemming Financiële analyse De kosten van de realisatie van het kindcentrum Zeeland worden met ingang van 1 juli 2014 verantwoord op dit programma onder functie 423. Verder is in 2014 rekening gehouden met een eenmalige vaste last van voor het de slopen en afboeken van de Vlasgaard en de Wizzert, alsmede de investering buitenterreinen Kindcentrum. Deze last wordt gedekt door een eenmalige aanwending van de reserve Kindcentrum. 30

31 3. Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Wethouder Van Dongen VROM (incl. centrumplannen Zeeland en Schaijk) Wethouder Tindemans (handhaving) Het programma omvat het ontwikkelen van ruimtelijk- en volkshuisvestingsbeleid, het maken van bestemmingsplannen, de realisatie van bouwlocaties, het realiseren van projecten in het kader van het landschapsbeleid en het handhaven van bestaand beleid. Wat willen wij bereiken? Gemeente Landerd beoogt als maatschappelijk effect de volgende items die onder andere zijn vastgelegd in het coalitieprogramma : Dorpsinrichting (o.a. centrumplannen en kindcentrum Zeeland) Buitengebied (o.a. bestemmingsplan en LOG Graspeel) Buitengebied in Ontwikkeling (natuur en landschap, geurverordening en bedrijventerreinen) Wonen (o.a. woonbehoefte, grondprijzen, inbreiding, duurzaamheid, beeldkwaliteit, bouwprogramma, starterwoningen en locatie Den Omgang) Handhaving Het beleid binnen de gemeente Landerd van dit programma is vastgelegd in de volgende beleidsnota s: Reconstructieplan Peel en Maas (2012, bevat alleen nog integrale zonering) Structuurvisie BIO (2009) Volkshuisvesting (2010) Handhavingnotitie (2011) Nota grondbeleid (2012) Nota grondprijsbeleid (2012) Bestemmingsplan Kindcentrum (2013) Bestemmingsplannen Reek Zuid (2012) en Voederheil II (2013) Bestemmingsplannen Buitengebied en Graspeel (2013) Bestemmingsplan Bedrijventerreinen (2013) Notities Duurzame locaties veehouderij en Kwaliteitsverbetering (2013) Besluit integrale afweging woningbouw (2013) Woningmarkt- en woonwensenonderzoek (2013) Beleid in verband met de woningbouwopgave (intrekken harde capaciteit, 2013) Voor het begrotingsjaar 2014 zijn de belangrijkste voornemens: 1. Komen tot vaststellen structuurvisie. 2. Komen tot vaststellen bestemmingsplan Kom Schaijk. 3. Komen tot een ontwerpbestemmingsplan Kom Zeeland en kom t Oventje 4. Ontwikkeling Franse Baan Komen tot besluitvorming over ontwikkeling van een regionaal crossterrein. 6. Verdere (door)ontwikkeling van de centra van Schaijk en Zeeland. 7. Verder uitvoering geven aan de woningbouwprioritering en stimuleringsmaatregelen woningbouw. 8. Verder vormgeven van de transitie duurzame veehouderij 9. Optimalisatie deelname Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN). 31

Programmabegroting 2013

Programmabegroting 2013 Programmabegroting 2013 GEMEENTE LANDERD Adres: Kerkstraat 39, 5411 EA Zeeland Postadres: Postbus 35, 5410 AA Zeeland Telefoon: 0486-458111 Fax: 0486-458222 e-mail: info@landerd.nl Internet: www.landerd.nl

Nadere informatie

Programmabegroting 2015

Programmabegroting 2015 Programmabegroting 2015 GEMEENTE LANDERD Adres: Kerkstraat 39, 5411 EA Zeeland Postadres: Postbus 35, 5410 AA Zeeland Telefoon: 0486-458111 Fax: 0486-458222 e-mail: info@landerd.nl Internet: www.landerd.nl

Nadere informatie

Begroting Aanbieding Gemeenteraad 20 september 2013

Begroting Aanbieding Gemeenteraad 20 september 2013 Begroting 2014 Aanbieding Gemeenteraad ember Laatste begroting deze raadsperiode Sluitende begroting 2014 Meerjarenperspectief moeilijk Bezuinigingsplan Strategische investeringen Ambities Stadsvisie Belastingen

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 489473 Datum : 10 oktober 2017 Programma : Alle Blad : 1 van 6 Commissie : Bestuur Portefeuillehouder: mr. P.J.M. van Domburg

Nadere informatie

Voorstelnummer: Houten, 1 oktober 2013

Voorstelnummer: Houten, 1 oktober 2013 Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2013-068 Houten, 1 oktober 2013 Onderwerp: Raadsvoorstel Tweede bestuursrapportage 2013 Beslispunten: 1. De begroting 2013 te wijzigen op basis van de sheet "Financiële effecten

Nadere informatie

Programmabegroting 2012

Programmabegroting 2012 Programmabegroting 2012 GEMEENTE LANDERD Adres: Kerkstraat 39, 5411 EA Zeeland Postadres: Postbus 35, 5410 AA Zeeland Telefoon: 0486-458111 Fax: 0486-458222 e-mail: info@landerd.nl Internet: www.landerd.nl

Nadere informatie

Bijlagen 1 Voorjaarsnota

Bijlagen 1 Voorjaarsnota Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Voorjaarsnota 2012 Datum voorstel 10 april 2012 Datum raadsvergadering 15 mei 2012 Bijlagen 1 Voorjaarsnota Ter inzage Aan de gemeenteraad, 0. Samenvatting De voorjaarsnota

Nadere informatie

Onderwerp Programmabegroting 2012 Samenwerkingsverband Regio Eindhoven

Onderwerp Programmabegroting 2012 Samenwerkingsverband Regio Eindhoven Raadsvoorstel Bevoegdheid Raad Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 31 mei 2011 Registratienummer: 2011/45 Agendapunt nummer: 16 Onderwerp Programmabegroting 2012 Samenwerkingsverband Regio

Nadere informatie

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg

De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg Cluster FIN Behandeld J.G.G.M. Janssen Ons kenmerk Telefoon +31 43 389 72 38 Uw kenmerk Maastricht 20 maart 2018 Bijlage(n) Verzonden Onderwerp Aandachtspunten

Nadere informatie

Raadsvoorstel. drs. D.M.P.G. Smolenaers 20 juni mei De raad wordt voorgesteld te besluiten:

Raadsvoorstel. drs. D.M.P.G. Smolenaers 20 juni mei De raad wordt voorgesteld te besluiten: Portefeuillehouder Datum raadsvergadering drs. D.M.P.G. Smolenaers 20 juni 2019 Datum voorstel 14 mei 2019 Agendapunt Onderwerp Jaarstukken 2018 De raad wordt voorgesteld te besluiten: 1. het verslag 2018

Nadere informatie

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen. RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad 27 oktober 2016 Afdeling Middelen Voorstel nummer 2016.00077 Datum 27 september 2016 Onderwerp Tweede bestuursrapportage 2016 Programma Alle begrotingsprogramma's Inlichtingen

Nadere informatie

BIEO Begroting in één oogopslag

BIEO Begroting in één oogopslag BIEO 2017 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2017 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2017 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling

Nadere informatie

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Gemeente Bussum Vaststellen Perspectiefnota 2015 Brinklaan 35 Postbus 6000 1400 HA Bussum Aan de gemeenteraad.

Nadere informatie

Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5

Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5 RAADSVOORSTEL Verseon kenmerk: 368891 Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5 Onderwerp: Beleidsbegroting 2013-2016 Verantwoordelijk portefeuillehouder: Drs. F.P. Fakkers SAMENVATTING Vanuit

Nadere informatie

Vergadering d.d.: 14 mei 2009 agendapunt: 9. Onderwerp: Vaststelling jaarverslag/jaarrekening 2008

Vergadering d.d.: 14 mei 2009 agendapunt: 9. Onderwerp: Vaststelling jaarverslag/jaarrekening 2008 RAADSVOORSTEL Vergadering d.d.: 14 mei 2009 agendapunt: 9 Onderwerp: Vaststelling jaarverslag/jaarrekening 2008 Portefeuillehouder: College datum: 6 mei 2009 Samengevat voorstel 1. Het jaarverslag 2008

Nadere informatie

GEMEENTE SCHERPENZEEL. Raadsvoorstel

GEMEENTE SCHERPENZEEL. Raadsvoorstel GEMEENTE SCHERPENZEEL Raadsvoorstel Datum voorstel : 18 augustus 2015 Raadsvergadering : 29 september 2015 Agendapunt : Bijlage(n) : 8 Kenmerk : Portefeuille : wethouder H.J.C. Vreeswijk Behandeld door:

Nadere informatie

Doorkiesnummer : (0495) 575 521 Agendapunt: 8 ONDERWERP

Doorkiesnummer : (0495) 575 521 Agendapunt: 8 ONDERWERP Wijnen, Peter FIN S3 RAD: RAD131106 2013-11-06T00:00:00+01:00 BW: BW131001 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 6 november 2013 Portefeuillehouder : J.M. Cardinaal Behandelend ambtenaar

Nadere informatie

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 10 november 2016

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 10 november 2016 GEMEENTE OLDEBROEK Raadsvergadering d.d. 10 november 2016 Voorstel van het college aan de raad Agendapunt Onderwerp: Programmabegroting 2017 en verwerking financiële effecten uit de septembercirculaire.

Nadere informatie

Wijzigen van de begroting. Wie, wanneer en hoe?

Wijzigen van de begroting. Wie, wanneer en hoe? Wijzigen van de begroting. Wie, wanneer en hoe? Mei 2013 Colofon Uitgave : Ondersteunen Naam : A. Penninga Telefoonnummer : 693252 Mail : mj.penninga@deventer.nl Versie Definitief Inhoudsopgave Leeswijzer

Nadere informatie

Bestuurlijke procedure De procedure van de bestuurlijke behandeling van de begroting 2011 is als volgt:

Bestuurlijke procedure De procedure van de bestuurlijke behandeling van de begroting 2011 is als volgt: Agendapunt: Portefeuillehouder: Wethouder Tindemans-van Tent Onderwerp: Begroting gemeente Landerd 2011 Aan de Raad. Raad d.d. Korte samenvatting Hierbij bieden wij u een sluitende meerjarenbegroting 2011-2014

Nadere informatie

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Portefeuillehouder Zoetendal Datum collegebesluit 4 oktober 2016 Opsteller A. de Boer Registratie GF16.20071 Agendapunt 3/4 Voorstel 1. Vaststellen van

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves

Nadere informatie

*Z00DC82ADBB* documentnr.: INT/M/15/15913 zaaknr.: Z/M/15/19062

*Z00DC82ADBB* documentnr.: INT/M/15/15913 zaaknr.: Z/M/15/19062 *Z00DC82ADBB* documentnr.: INT/M/15/15913 zaaknr.: Z/M/15/19062 Raadsvoorstel Onderwerp : Vaststelling jaarstukken 2014 gemeente Mill en Sint Hubert Datum college : 26 mei 2015 Portefeuillehouder : H.P.W.M.

Nadere informatie

Hieronder volgt een uiteenzetting van de financiële positie Het financiële beeld is als volgt:

Hieronder volgt een uiteenzetting van de financiële positie Het financiële beeld is als volgt: Financiële positie Financiële positie 2019-2022 Uitgangspunten Voor het opstellen van de begroting 2019 gelden de volgende uitgangspunten. 1. algemeen: we hebben de materiële budgetten niet geïndexeerd;

Nadere informatie

Te berikken effekt De raadsvergadering waarin de programmabegroting 2013 wordt vastgesteld wordt niet belast met discussies over kaders.

Te berikken effekt De raadsvergadering waarin de programmabegroting 2013 wordt vastgesteld wordt niet belast met discussies over kaders. Riedsútstel Ried : 2 februari 2012 Status : Besluitvormend Agindapunt : 11 Portefúljehâlder : K. Antuma Amtner : E. Plantinga Taheakke : Conceptraadsbesluit Op besjen : - Underwerp Uitgangspunten voor

Nadere informatie

Agendanummer: Begrotingswijz.:

Agendanummer: Begrotingswijz.: Agendanummer: Begrotingswijz.: CS1 Notitie samenwerking en spreiding kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en primair Onderwerp : onderwijs 'Een stap in het bundelen van krachten' Kenmerk: 10/0025968 Aan de

Nadere informatie

Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2015-075 Houten, 29 september 2015

Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2015-075 Houten, 29 september 2015 Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2015-075 Houten, 29 september 2015 Onderwerp: Tweede bestuursrapportage 2015 Beslispunten: 1. De begroting 2015 te wijzigen op basis van de sheet "Financiële

Nadere informatie

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015.

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015. GEMEENTE OLDEBROEK Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015. Voorstel van het college aan de raad Agendapunt Portefeuillehouder: mw. A.A.C. Groot Kenmerk: 247735 /

Nadere informatie

J. Goossens raad november 2013

J. Goossens raad november 2013 Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email J. Goossens 040 2083571 jgo@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering onderwerp Programmabegroting 2014-2017. 13raad00542 7 november 2013

Nadere informatie

V VA LKEN SWAARD. Agendapunt commissie:

V VA LKEN SWAARD. Agendapunt commissie: V G E M E E N T E VA LKEN SWAARD Agendapunt commissie: telefoonnummer Jaap Maas 040-2083474 jaap.maas@valkenswaard.nl datum raadsvergadering 13raad00346 10 juni 2013 l e Bestuursrapportage 2013. aan de

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Aanbieding 3. Programma 1. Burger en Bestuur 4. Programma 2. Openbare orde en Veiligheid 5. Programma 6. Sport recreatie en landschap 6

Inhoudsopgave. Aanbieding 3. Programma 1. Burger en Bestuur 4. Programma 2. Openbare orde en Veiligheid 5. Programma 6. Sport recreatie en landschap 6 Inhoudsopgave Aanbieding 3 Programma 1. Burger en Bestuur 4 Programma 2. Openbare orde en Veiligheid 5 Programma 6. Sport recreatie en landschap 6 Programma 7. Maatschappelijke ondersteuning 7 Programma

Nadere informatie

15 maart Begrotingswijziging

15 maart Begrotingswijziging Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 15 maart 2018 Onderwerp: Begrotingswijziging Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. De wijzigingen van de budgetten te autoriseren. Aan de gemeenteraad

Nadere informatie

\ raadsvoorstel. Voerendaal, d.d. 29 april Nummer: Portefeuillehouder: P. Verbraak. Afdeling: Beleid. Programma: Leven en welzijn koesteren

\ raadsvoorstel. Voerendaal, d.d. 29 april Nummer: Portefeuillehouder: P. Verbraak. Afdeling: Beleid. Programma: Leven en welzijn koesteren \ raadsvoorstel Voerendaal, d.d. 29 april 2009 Nummer: Portefeuillehouder: P. Verbraak Afdeling: Beleid Programma: Leven en welzijn koesteren Product: Onderwerp: Zuid-Limburg Aan de Raad. \ Voorstel De

Nadere informatie

categotie/ agendanr

categotie/ agendanr Raadsvoorstel Jaar Raad categotie/ agendanr. B.enW. 2016 RA16.0095 B 2 16/760 (b ~Gemeente ~ Emmen 2018-2020 Portefeuillehouder: J. Otter Afdeling: Financiën & Belastingen Team: Financieel Advies AS Berghuis

Nadere informatie

8 februari Begrotingswijziging

8 februari Begrotingswijziging Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 8 februari 2018 Onderwerp: Begrotingswijziging Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. De wijzigingen van de budgetten te autoriseren. Aan de gemeenteraad

Nadere informatie

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal Meerjarenbegroting 2019-2022 1 Belangrijke data: 25 september 2018 vastgesteld in college 11 oktober 2018 informatiebijeenkomst (beeldvormend - technisch) 16, 17 en 18 oktober 2018 commissiebehandeling

Nadere informatie

Farid Chikar / juni 2017

Farid Chikar / juni 2017 Agendapunt commissie: 4.1 steller telefoonnummer email Farid Chikar 040-2083696 Farid.chikar@A2samenwerking.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 208981/269305 29 juni 2017 Portefeuillehouder Wethouder

Nadere informatie

Gemeente Langedijk. 2e Kwartaalrapportage Verzonden aan de raad 23 juli e Kwartaalrapportage Gemeente Langedijk - 1 -

Gemeente Langedijk. 2e Kwartaalrapportage Verzonden aan de raad 23 juli e Kwartaalrapportage Gemeente Langedijk - 1 - Gemeente Langedijk 2e Kwartaalrapportage 2014 Verzonden aan de raad 23 juli 2014. - 1 - - 2 - Inleiding Hierbij ontvangt u de 2 e Kwartaalrapportage 2014. In de nu voorliggende kwartaalrapportage wordt

Nadere informatie

Onderwerp Keuzenota's Wmo 2015/Jeugdwet en Participatie/Maatregelen WWB

Onderwerp Keuzenota's Wmo 2015/Jeugdwet en Participatie/Maatregelen WWB Raadsvoorstel Agendapunt: 04 Onderwerp Keuzenota's Wmo 2015/Jeugdwet en Participatie/Maatregelen WWB Datum voorstel Datum raadsvergadering Bijlagen Ter inzage 23 september 2014 28 oktober 2014 Nota 'Triple

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provincie Flevoland (FL) t.a.v. de Provinciale Staten Postbus 55 8200 AB LELYSTAD DGBK/Bestuur, Democratie

Nadere informatie

Bijlagen -Bijlage 1 -Jaarstukken 2013 -Verslag van bevindingen

Bijlagen -Bijlage 1 -Jaarstukken 2013 -Verslag van bevindingen Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Vaststelling jaarstukken 2013 Datum voorstel 29 april 2014 Datum raadsvergadering 10 juni 2014 Bijlagen -Bijlage 1 -Jaarstukken 2013 -Verslag van bevindingen Ter inzage

Nadere informatie

BELEIDSKADER SOCIAAL DOMEIN (NIEUWE WMO EN JEUGDWET)

BELEIDSKADER SOCIAAL DOMEIN (NIEUWE WMO EN JEUGDWET) BOB 14/001 BELEIDSKADER SOCIAAL DOMEIN (NIEUWE WMO EN JEUGDWET) Aan de raad, Voorgeschiedenis / aanleiding Per 1 januari 2015 worden de volgende taken vanuit het rijk naar de gemeenten gedecentraliseerd:

Nadere informatie

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3. III Kaders begroting

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3. III Kaders begroting Perspectiefnota 2016 Inhoudsopgave blz. I Inleiding 3 II Financiële beschouwing begroting 2016 en meerjarenraming 3 III Kaders begroting 2016 4 Bijlagen: begrotingscirculaire 2016-2019 provincie Groningen

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B&W-besluit d.d.: B&W-besluit nr.:

RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B&W-besluit d.d.: B&W-besluit nr.: RAADSVOORSTEL 09.0097 Rv. nr.: 09.0097 B&W-besluit d.d.: 6-10-2009 B&W-besluit nr.: 09.1079 Naam programma +onderdeel: Onderwerp: Rapportage 2009 als onderdeel van de planning en controlcyclus Aanleiding:

Nadere informatie

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5 2017MME151 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 26 september 2017 NUMMER PS AFDELING Managementondersteuning COMMISSIE Alle STELLER Alex van der Weij DOORKIESNUMMER 3992 DOCUMENTUMNUMMER

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad van Ridderkerk. Betreft: Aanbieding Programmabegroting 2015 en Collegeprogramma. Geachte raadsleden,

Aan de gemeenteraad van Ridderkerk. Betreft: Aanbieding Programmabegroting 2015 en Collegeprogramma. Geachte raadsleden, Aan de gemeenteraad van Ridderkerk Uw brief van: Ons kenmerk: 89398 Uw kenmerk: Contact: C. Kolf Bijlage(n): 2 Doorkiesnummer: E-mailadres: C.Kolf@ridderkerk.nl Datum: 24 september 2014 Betreft: Aanbieding

Nadere informatie

Visiedocument Financieel Beleid

Visiedocument Financieel Beleid 1. Financieel beleid Grip Om grip te houden op de gemeentefinanciën voert de gemeente financieel beleid uit. Enerzijds betreft dit wettelijke taken, zoals het opstellen van een begroting en een jaarrekening,

Nadere informatie

De heer J. Franx, wethouder Programmabegroting

De heer J. Franx, wethouder Programmabegroting Raadsvoorstel Zaaknummer Portefeuillehouder Voorstel 519428 De heer J. Franx, wethouder Programmabegroting 2018-2021 Aan de raad, 1. Beslispunten 1. In te stemmen met de voorliggende Programmabegroting

Nadere informatie

Voorstel In te stemmen met de 10e wijziging van de begroting 2018 waarin de mutaties zijn verwerkt van de

Voorstel In te stemmen met de 10e wijziging van de begroting 2018 waarin de mutaties zijn verwerkt van de Raadsvoorstel Zaaknummer: 2018-009925 Onderwerp Bestuursrapportage 2018 Datum voorstel Datum raadsvergadering 21 augustus 2018 9 oktober 2018 Aan de raad, Voorstel In te stemmen met de 10e wijziging van

Nadere informatie

raadsvoorstel Aan de raad,

raadsvoorstel Aan de raad, raadsvoorstel Agendapunt 2016, nr Te behandelen door wethouder Te Gronde onderwerp Aan de raad, Inleiding Gedurende een begrotingsjaar doen zich situaties voor die niet zijn/niet konden worden voorzien

Nadere informatie

2015-415. Nieuwegein. Gemeenteraad. Raadsvoorstel Afdeling Financiën. 1 Onderwerp. Programmabegroting 2016. 2 Gevraagd besluit

2015-415. Nieuwegein. Gemeenteraad. Raadsvoorstel Afdeling Financiën. 1 Onderwerp. Programmabegroting 2016. 2 Gevraagd besluit Nieuwegein m S\ Gemeenteraad Onderwerp Programmabegroting 2016 Datum 25 september 2015 Raadsvoorstel Afdeling Financiën Portefeuillehouder mr. J.A.N. Gadella 2015-415 1 Onderwerp Programmabegroting 2016

Nadere informatie

Begroting Aanbieding Gemeenteraad 26 september 2014

Begroting Aanbieding Gemeenteraad 26 september 2014 Begroting 2015 Aanbieding Gemeenteraad 26 september 2014 Helmond is een ondernemende stad een volwaardige speler binnen toptechnologieregio Brainport centrumstad van de Peel Deze positie is en blijft het

Nadere informatie

Bestuursrapportage 2014 24-06-2014. Michel Tromp

Bestuursrapportage 2014 24-06-2014. Michel Tromp Bestuursrapportage 2014 24-06-2014 Michel Tromp Agenda 1. Opzet 2. Realisatie beleid en voortgang projecten 3. Nieuwe ontwikkelingen 4. Financiële ontwikkelingen 5. Risico s 1. Opzet Opzet - Waarom? Tussentijds

Nadere informatie

Algemene uitkering

Algemene uitkering Onderwerp Decembercirculaire 2010 van het Gemeentefonds. Beslispunten 1. De Decembercirculaire 2010 voor kennisgeving aan te nemen; 2. Op basis van de uitkomsten van de Decembercirculaire 2010 de begroting

Nadere informatie

Bijlagen: 1. Jaarverslag en jaarrekening 2011 2. Accountantsrapport 2011

Bijlagen: 1. Jaarverslag en jaarrekening 2011 2. Accountantsrapport 2011 NOTA VOOR DE RAAD Datum: 15 mei 2012 Nummer raadsnota: BI.0120051 Onderwerp: Jaarverslag en jaarrekening 2011 Portefeuillehouder: Peters Bijlagen: 1. Jaarverslag en jaarrekening 2011 2. Accountantsrapport

Nadere informatie

- 1 - Begrotingswijziging n.v.t. X Kaderstellen Controleren Budget autoriseren Consulteren

- 1 - Begrotingswijziging n.v.t. X Kaderstellen Controleren Budget autoriseren Consulteren - 1 - ALGEMENE GEGEVENS Agendapunt 9. Registratienummer 2014-000951/r Portefeuillehouder FK Griffier 0561-691201 BIJLAGEN (in te vullen door griffier) Voorstel X Raadsvoorstel Concept besluit X Begrotingswijziging

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. 1. de Gemeentewet; 2. de Algemene wet bestuursrecht; Gemeenteraad van Nissewaard Postbus 25 3200 AA SPIJKENISSE

Gedeputeerde Staten. 1. de Gemeentewet; 2. de Algemene wet bestuursrecht; Gemeenteraad van Nissewaard Postbus 25 3200 AA SPIJKENISSE Gedeputeerde Staten Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Contact J. van Kranenburg T 070-441 80 85 j.van.kranenburg@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441

Nadere informatie

Gemeente Langedijk Kaderbrief Kaderbrief 2018

Gemeente Langedijk Kaderbrief Kaderbrief 2018 Kaderbrief 2018 Vastgesteld door het college van B&W van Langedijk op 21 maart 2017 1 Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Uitgangspunten en begrotingsrichtlijnen... 3 2.1 Prijsstijgingen... 3 2.2 Loonstijgingen...

Nadere informatie

INFORMATIENOTITIE. College van Burgemeester en Wethouders. Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget

INFORMATIENOTITIE. College van Burgemeester en Wethouders. Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget INFORMATIENOTITIE AAN VAN ONDERWERP De leden van de Gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget DATUM 7 maart 2019 BIJLAGE - REGISTRATIENUMMER

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties .-f i -V*-*. " -re Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten DGBK Programnna Krachtig Bestuur Schedeldoekshaven 200 2511 EZ

Nadere informatie

Richtlijnen van de commissie BBV

Richtlijnen van de commissie BBV Richtlijnen van de commissie BBV Stellige uitspraken gelden met ingang van begrotingsjaar T+1, het jaar nadat de uitspraak is gepubliceerd. 1. Notitie Software, mei 2007 1.1 Software (als afzonderlijk

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 1 Inleiding... 5

Inhoudsopgave. 1 Inleiding... 5 Kadernota 2015 Inhoudsopgave 1 Inleiding.... 5 2 Financieel perspectief 2015-2018... 6 2.1 Inleiding... 6 2.2 Algemene uitgangspunten voor de begroting.... 6 2.3 Meerjarig perspectief, bestaand beleid....

Nadere informatie

Voorjaarsnota Aanbieding Gemeenteraad 26 april 2013

Voorjaarsnota Aanbieding Gemeenteraad 26 april 2013 Voorjaarsnota 2013 Aanbieding Gemeenteraad 26 april 2013 Laatste voorjaarsnota deze raadsperiode Opmaat naar begroting 2014 Verantwoord financieel beleid Structureel sluitende begroting, zo niet dan sluitend

Nadere informatie

VOORSTEL AAN DE RAAD. Brede school Giessen/Rijswijk Volgnr Portefeuillehouder wethouder R. Bergsma

VOORSTEL AAN DE RAAD. Brede school Giessen/Rijswijk Volgnr Portefeuillehouder wethouder R. Bergsma Onderwerp Brede school Giessen/Rijswijk Volgnr. 2012-049 Portefeuillehouder wethouder R. Bergsma Ambtenaar Gerty Vonk Afdeling Samenleving Datum voorstel 21 augustus 2012 Opiniërende raad 11 september

Nadere informatie

Voorstel voor de Raad

Voorstel voor de Raad Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 10 mei 2012 Agendapuntnummer : VIII, punt 6 Besluitnummer : 389 Portefeuillehouder : Wethouder Mirjam Pauwels Aan de gemeenteraad Onderwerp: Programma Decentralisaties.

Nadere informatie

Kaders Financieel gezond Brummen

Kaders Financieel gezond Brummen Kaders Financieel gezond Brummen 1. Inleiding Naar aanleiding van de vaststelling van de Programmabegroting 2019-2022 en de aanbevelingen die de provincie heeft gedaan in haar besluit financieel toezicht

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp: Actualisatie financiële verordening Haarlem BBV nr: 2015/98823

Raadsstuk. Onderwerp: Actualisatie financiële verordening Haarlem BBV nr: 2015/98823 Raadsstuk Onderwerp: Actualisatie financiële verordening Haarlem BBV nr: 2015/98823 1. Inleiding De gemeenteraad stelt kaders vast o.a. in de vorm van gemeentelijke verordeningen. De financiële beheersverordening

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Koers in het sociale domein. Maatschappelijke participatie kaderstelling Koers in het sociale domein

Raadsvoorstel. Koers in het sociale domein. Maatschappelijke participatie kaderstelling Koers in het sociale domein Titel Nummer 14/63 Datum 21 augustus 2014 Programma Fase Onderwerp Maatschappelijke participatie kaderstelling Gemeentehuis Bezoekadres Kerkbuurt 4, 1511 BD Oostzaan Postadres Postbus 20, 1530 AA Wormer

Nadere informatie

Begroting Aanbieding Raad

Begroting Aanbieding Raad Begroting 2013 Aanbieding Raad Agenda Financieel meerjarenperspectief 2013 e.v. Onzekerheden en risico s Bezuinigingen IVP en strategische investeringen Traject behandeling Presentatie begroting 2013 2

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Openbare Raadsvergadering. datum 26 juni 2012 agendapunt 7

Raadsvoorstel. Openbare Raadsvergadering. datum 26 juni 2012 agendapunt 7 Raadsvoorstel Openbare Raadsvergadering datum 26 juni 2012 agendapunt 7 Onderwerp 1 e raadsrapportage 2012 Portefeuillehouder(s) ir. J.L.M. Smolenaars Inhoudelijk voorstel - 1e raadsrapportage 2012 voor

Nadere informatie

Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit

Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Aan de raad, Onderwerp: Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Voorstel: Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit 1 SAMENVATTING Tijdens de raadsinformatiebijeenkomst

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Status: Besluitvormend. Agendapunt: 8. Onderwerp: Verbeterpunten Planning en Control Datum: 26 november 2012.

Raadsvoorstel. Status: Besluitvormend. Agendapunt: 8. Onderwerp: Verbeterpunten Planning en Control Datum: 26 november 2012. Raadsvoorstel Status: Besluitvormend Agendapunt: 8 Onderwerp: Verbeterpunten Planning en Control 2012 Datum: 26 november 2012 Portefeuillehouder: dhr. E. Goldsteen Decosnummer: 124 Informant: Jan van der

Nadere informatie

G e m e e n t e S l u i s

G e m e e n t e S l u i s Raadsvoorstel Pag. 1 Datum vergadering 24 september 2009 Nr. 9 Omschrijving agendapunt Portefeuillehouder Voorstel om de jaarrekening/jaarverslag 2008 van GGD Zeeland vast te stellen en om niet in te stemmen

Nadere informatie

Betreft : RAADSVOORSTEL - vaststelling jaarrekening 2006

Betreft : RAADSVOORSTEL - vaststelling jaarrekening 2006 Betreft : RAADSVOORSTEL - vaststelling jaarrekening 2006 Datum voorstel : 5 juni 2007 Raadsvergadering d.d. : 5 juli 2007 Volgnummer : 2007R0031, agendanummer 6 Taakveld : Financiën Portefeuillehouder

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 24 september 2013 Registratienummer: 2013/49 Agendapunt nummer: 17

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 24 september 2013 Registratienummer: 2013/49 Agendapunt nummer: 17 Raadsvoorstel Bevoegdheid Raad Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 24 september 2013 Registratienummer: 2013/49 Agendapunt nummer: 17 Onderwerp Overheveling budgetten van 2012 naar 2013 Inleiding/aanleiding

Nadere informatie

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen)

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen) Behandelend ambtenaar gemeente Begroting 2015 is Meerjarenbegroting 2016-2018 is Datum vaststelling begroting 2015 Datum ontvangst begroting 2015 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2015 Aantal woonruimten

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp Bestuursrapportage Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen

Raadsstuk. Onderwerp Bestuursrapportage Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Raadsstuk Onderwerp Bestuursrapportage 2018 Nummer 2018/576433 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Afdeling Concerncontrol Auteur Geffen, M. van Telefoonnummer

Nadere informatie

Totaal

Totaal Raadsvoorstel Onderwerp: Perspectiefnota 2015 Datum collegevergadering 10 mei 2016 Ambtenaar Registratienummer Telefoon Portefeuillehouder(s) A. Verkaik E-mailadres Voorgesteld raadsbesluit Kennis te nemen

Nadere informatie

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Kaders begroting III Financiële beschouwing begroting 2014 en meerjarenraming 4

Inhoudsopgave. I Inleiding 3. II Kaders begroting III Financiële beschouwing begroting 2014 en meerjarenraming 4 Perspectiefnota 2014 Inhoudsopgave blz. I Inleiding 3 II Kaders begroting 2014 3 III Financiële beschouwing begroting 2014 en meerjarenraming 4 Bijlagen: begrotingscirculaire 2014-2017 provincie Groningen

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL. Aanleiding: Het college doet de raad voorstellen voor de financiële kaders voor de begroting 2016 en de meerjarenbegroting

RAADSVOORSTEL. Aanleiding: Het college doet de raad voorstellen voor de financiële kaders voor de begroting 2016 en de meerjarenbegroting RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B en W-besluit d.d.: B en W-besluit nr.: Naam programma: Bestuur en dienstverlening Onderwerp: Vaststellen kaderbrief 2016-2019 Aanleiding: Het college doet de raad voorstellen voor

Nadere informatie

E. Latuhihin / november 2016

E. Latuhihin / november 2016 Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email E. Latuhihin 040-2083425 elatuhihin@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 44521/ 51991 3 november 2016 Portefeuillehouder M. Bax Onderwerp

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Achtkarspelen

Financiële verordening gemeente Achtkarspelen Financiële verordening gemeente Achtkarspelen De raad van de gemeente Achtkarspelen; gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van @; gelet op artikel 212 van de gemeentewet en

Nadere informatie

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H)

Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 2 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 2 1.2 Inhoud van de nota... 2 2 Regelgeving en

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief. Onderwerp Septembercirculaire 2014 algemene uitkering

Raadsinformatiebrief. Onderwerp Septembercirculaire 2014 algemene uitkering Raadsinformatiebrief Onderwerp Septembercirculaire 2014 algemene uitkering Inleiding/Aanleiding Gemeenten ontvangen jaarlijks een algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Deze algemene uitkering is een

Nadere informatie

Gemeente. Beoordeling begroting Samenvattend overzicht kengetallen. Maak keuze. Begroting. Maak keuze Meerjarenbegroting

Gemeente. Beoordeling begroting Samenvattend overzicht kengetallen. Maak keuze. Begroting. Maak keuze Meerjarenbegroting Behandelend ambtenaar Begroting 2014 is Meerjarenbegroting 2015-2017 is Datum vaststelling begroting 2014 Datum ontvangst begroting 2014 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2014 Aantal woonruimten per 1-1-2014

Nadere informatie

Notitie Financieel Kader 2016-2019. Schiermonnikoog

Notitie Financieel Kader 2016-2019. Schiermonnikoog Notitie Financieel Kader 2016-2019 Schiermonnikoog Voorwoord Hierbij leggen wij de laatste Notitie Financieel Kader uit deze collegeperiode aan u voor. Het meerjarenbeeld blijft is positief in alle jaarschijven

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Datum vergadering 25 juni 2014 Nr. 14

Raadsvoorstel. Datum vergadering 25 juni 2014 Nr. 14 Pag. 1/6 Datum vergadering 25 juni 2014 Nr. 14 Omschrijving agendapunt Portefeuillehouder Voorstel om kennis te nemen van de financiële update, in te stemmen met de verdere uitwerking van de oplossingsrichtingen

Nadere informatie

HJAM Hendriks en FWT Jetten. Telefoonnummer: Managementrapportage Begrotingswijzigingen

HJAM Hendriks en FWT Jetten. Telefoonnummer: Managementrapportage Begrotingswijzigingen Raadsvergadering 13 december 2016 Volgnummer 116-2016 Onderwerp Programmanummer Alle programma's Registratienummer 2016-36907 Collegevergadering 15-11-2016 Portefeuillehouder Organisatieonderdeel Wethouder

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Aan de raad, 8820 De heer J. Franx, wethouder Vaststellen Programmabegroting 2016 Gooise Meren (RV16.019)

Raadsvoorstel. Aan de raad, 8820 De heer J. Franx, wethouder Vaststellen Programmabegroting 2016 Gooise Meren (RV16.019) Raadsvoorstel Zaaknummer Portefeuillehouder Voorstel 8820 De heer J. Franx, wethouder Vaststellen Programmabegroting 2016 Gooise Meren (RV16.019) Aan de raad, 1. Beslispunten Wij stellen u voor: 1. om

Nadere informatie

1 e BESTUURSRAPPORTAGE 2017

1 e BESTUURSRAPPORTAGE 2017 1 e BESTUURSRAPPORTAGE 2017 Aldus vastgesteld door de raad van Beesel in de openbare vergadering van 10 juli 2017 De griffier, De voorzitter, Drs. E. Apeldoorn-Feijts dr. P. Dassen-Housen Verseon 201707478

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Pagina 1 van 5

Raadsvoorstel. Pagina 1 van 5 Raadsvoorstel Agendapunt Raadsvergadering Portefeuillehouder H.A. Driessen en M. Melissen Begrotingsprogramma Onderwerp - Beleidsplan Wmo en Jeugdhulp 2015 2016 - Verordening maatschappelijke ondersteuning

Nadere informatie

Eerste bestuursrapportage 2014 gemeente Mill en Sint Hubert, pagina 1

Eerste bestuursrapportage 2014 gemeente Mill en Sint Hubert, pagina 1 Bestuursrapportage 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2 Financiële samenvatting 3 3. Programma s 4 3.1 Programma 1: Dienstverlening, veiligheid en bestuur 4 3.2 Programma 2 Openbare ruimte 6 3.3 Programma

Nadere informatie

: 14 april 2014 : 12 mei : dhr. G.H.J. Weierink : Onderwerp: Synchronisatieproces Planning- & controlcyclus Montfoort en IJsselstein

: 14 april 2014 : 12 mei : dhr. G.H.J. Weierink : Onderwerp: Synchronisatieproces Planning- & controlcyclus Montfoort en IJsselstein RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering Datum Raadsvergadering Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid : 14 april 2014 : 12 mei 2014 : dhr. G.H.J. Weierink : Zaaknummer :

Nadere informatie

Onderwerp: huur noodlokalen basisschool De Vallei Driel

Onderwerp: huur noodlokalen basisschool De Vallei Driel B&W ADVIES Kenmerk: 17BW000002 Datum advies: 2 januari 2017 Onderwerp: huur noodlokalen basisschool De Vallei Driel Advies: 1. regelen van tijdelijke huisvesting voor basisschool De Vallei voor de periode

Nadere informatie

Onderwerp : Verwerking septembercirculaire 2014 in de begroting, als 1 e begrotingswijziging op de programmabegroting 2015

Onderwerp : Verwerking septembercirculaire 2014 in de begroting, als 1 e begrotingswijziging op de programmabegroting 2015 Raadsvoorstel *Z0150D438FB* Aan de raad Documentnummer : INT-14-14335 Afdeling : Bedrijfsvoering Onderwerp : Verwerking septembercirculaire 2014 in de begroting, als 1 e begrotingswijziging op de programmabegroting

Nadere informatie

Programma 10. Financiën

Programma 10. Financiën Programma 10 Financiën Aandeel programma 10 in totale begroting 1% Financiën Overige programma's 99% Programma 10 Financiën Inleiding Ons college hanteert als uitgangspunt bij haar financiële beleid dat

Nadere informatie

Beantwoording technische vragen gesteld naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2010

Beantwoording technische vragen gesteld naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2010 Beantwoording technische vragen gesteld naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2010 Pagina: Alg. Vraag: Hoeveel bedraagt de vermindering aan inhuur van derden qua bedrag en procentueel waarmee in de cijfers

Nadere informatie

VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD

VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Onderwerp: Integraal huisvestingsplan Registratienummer: 513472 Op voorstel van het college d.d.: 17 december 2013 Datum vergadering: 28 januari 2014 Portefeuillehouder: J.P.

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Raadsstuk Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/802709 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Afdeling Concerncontrol Auteur Geffen, M. van Telefoonnummer

Nadere informatie

2012 actuele begroting op 31-12-12

2012 actuele begroting op 31-12-12 WMO 4 e berap Bestuurlijke samenvatting Landelijke ontwikkelingen bij de overheid hebben in voor nogal wat wijzigingen, maar ook onzekerheid gezorgd. Zo werd besloten dat de overgang van Begeleiding naar

Nadere informatie