Ecologisch leven tuinieren koken Nr

Transcriptie

1 Seizoenen Ecologisch leven tuinieren koken Nr

2 2 Colofon Colofon Tweemaandelijks tijdschrift van Velt 41ste jaargang - maart/april 2013 Kok Nicola Kersting tovert lente op zijn bord met kiemgroenten. O.a. erwtenscheuten belanden in zijn culinaire creaties. De foto werd gemaakt in de samentuin van Kortessem. Foto: Stefan Jacobs. Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar. Redactieadres Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T F info@velt.be Hoofdredactie: Bart Coenen, bart.coenen@velt.be Eindredactie: Reine De Pelseneer, reine.depelseneer@velt.be Lay-out: Bart Coenen en Reine De Pelseneer Redactieraad: Sara Adriaensen, Natascha Boudewijn, Liesbet Corthout, Lieven David, Lieven Gekiere, Maite Grugeon, Riet Janssens, Luk Naets, Nadia Tahon, Anne Marie van Dam, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Pepijn Verheyen Werkten mee aan dit nummer: Julia Beirinckx, Lieven David, Moniek & Frans De Smedt, Mirella Gijsen, Elodie Guidet, Nicola Kersting, Luk Naets, Dorien Pelckmans, Karen Remans, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Jan Vannoppen Fotografen & illustratoren: BioForum Vlaanderen, Julie Gibbons, Stefan Jacobs (cover), Rachel Kramer, Tom Linster, Mat McDermott, Matthew Mendoza, Marieke Smets, Annelijn Steenbruggen, Frank Van Keirsbilck, Veganbaking.net, Vertigogen Administratie: Karin Holemans, karin.holemans@velt.be Lay-outconcept: Kurt Cornelis, Druk : Druk in de Weer, Verzending: Boes & Co, V.u.: Piet Anrijs, Vissenakenstraat 381, 3300 Vissenaken Activiteiten Weg & Wijzer Afdelingen voeren hun activiteiten voor het meinummer in vóór 22 april via Het gaat om de activiteiten van juni en juli. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen. Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar en klik in je buurt of bel Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk. Seizoenenarchief Velt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op Registreer je (lidnummer nodig) en log in. Word lid België: stort 25,00 op rekening BE van Velt vzw. BIC: GEBABEBB. Nederland: stort 25,00 op rekening t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres. BIC: INGBNL2A. Andere landen: stort 30,00 op rekening BE van Velt vzw. BIC: GEBABEBB. Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE van Velt vzw, met de mededeling gift. Giften vanaf 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar. Legaten Legaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk besparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Meer info bij jan.vannoppen@velt.be of bel

3 Inhoud Hij raakte jarenlang in de vergetelheid, maar is nu eindelijk weer in opmars: de suikerwortel. Teel hem zelf in je tuin! p. 8 Met knapperige scheuten en frisse kiemen tover je pril lentegroen op je bord. Kok Nicola Kersting leert je graag zijn keukengeheimen. p. 18 zoom Fikse korting op het Handboek Ecologische Voeding Eco-actief Zadenactie groot succes & ander eco-actief nieuws Consument/Column tuin Oogst zelf suikerwortels uit je tuin Veelzijdig daslook en speelse madeliefjes: lekker groen uit de tuin verbeeld Een muis voor de buizerd culinair De frisse smaak van kiemen weg & wijzer zoekertjes Lezers reageren/uitgesproken Antwoord op interview Mark Lynas Uitgelicht ledenvoordelen Frans De Smedt en Moniek Van de Voorde trekken graag de tuin in op zoek naar eetbaar groen zoals daslook en madeliefjes. Hun kleinkinderen genieten mee. p. 12

4 4 Redactioneel Verleidend Valeriaan Tekst Elodie Guidet (Nature & Progrès) en Jan Vannoppen Redactie Bart Coenen De beurs Valeriaan vindt voor de derde keer plaats in Brussel. Dit jaar staat de beurs in het teken van de biogastronomie. Met op het programma een boerenmarkt, demonstraties van bio-koken, culinaire ateliers en proeverijen van biologische producten. De organisaties Velt, zusterorganisatie Nature & Progrès, BioForum Vlaanderen en VIBE verwelkomen op Valeriaan al wie meer wil weten over ecologisch leven in huis, keuken en tuin en pakken op deze beurs uit met het thema van boer tot bord. Van zaad op akkers gezaaid, tot maaltijden verwerkt en met smaak gegeten, ons dagelijks voedsel vertelt een verhaal. Op Valeriaan ervaren en begrijpen bezoekers dat verhaal zodat ze geïnformeerd en bewust voor ecologische consumptie kunnen kiezen, vertelt Elodie Guidet, hoofd communicatie bij Nature & Progrès. Je vindt op Valeriaan informatiestands van de organisatoren en hun partners, een boeiend aanbod van lezingen, films en (kook)workshops en een markt waar bioboeren en biologische verwerkers je van hun rijke aanbod laten proeven. Daarnaast pakt deze editie op zondagnamiddag uit met de eerste grote zadenruilbeurs van Brussel, een hoogtepunt waarvan de organisatie volledig verzorgd wordt door Velt. Veel ecologische tuiniers oogsten zelf zaad of nemen stekken van speciale groenterassen. Door hen de kans te geven dit materiaal uit te wisselen, helpt Valeriaan Brussel om de biodiversiteit van voedingsgewassen te bewaren. Doorlopend kun je gezellig tafelen in het biologisch restaurant en bezoek je de verkoopsstands van 150 exposanten met een eco-aanbod uit België en omringende landen. Op vrijdag 19 april vindt er een 100% bio nocturne plaats, tot 21 u. De exposanten bieden hun producten en diensten aan rond ecologisch tuinieren en voeding, ecologisch bouwen, cosmetica en textiel, duurzame energie, ambachtswerk, etc. Valeriaan staat garant voor een strikte selectie van de exposanten op vlak van de kwaliteit van hun producten en diensten. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken naar hun bereidheid om hun ervaring en hun visie op ecologisch consumeren te delen met de bezoekers. Maar helemaal typisch voor Valeriaan is de gezellige en gastvrije sfeer die in het mooie kader van de locatie Tour & Taxis goed tot haar recht komt. En dat niet alleen tussen de kraampjes of in het restaurant, maar ook op de lezingen en workshops. Mogen we jou ook verwachten? Praktisch Waar? Tour & Taxis Wanneer? Op 19, 20 en 21 april, van 10 tot 19 u (op vrijdag tot 21u) Toegangsprijs? 8,00; 4,00 voor leden van Velt, VIBE en Nature & Progrès. De toegang is gratis voor -26-jarigen. Alle informatie over de zadenruilbeurs en het programma van de lezingen vind je vanaf 15 maart op de website:

5 Zoom 5 Geniet van honderden heerlijke recepten en een fikse korting op het Handboek Ecologische Voeding Wat denk je van deze kruidige kikkererwten met kerrie en verse koriander? Op de foto zie je slechts een van de honderden gerechten uit het Handboek Ecologische Voeding. Wil je álles weten over lekker, gezond en ecologisch koken, dan verdient dit boek onmiskenbaar een plekje in jouw boekenkast of keuken. Naast de verrassende recepten, ontdek je in dit boek heel wat achtergrondinformatie, over voedingsleer en biologische producten bijvoorbeeld. Velt biedt je nu een exclusieve korting op het Handboek Ecologische Voeding! Als Velt-lid betaal je slechts 19,50 (i.p.v. 31,95) + 5,30 verzendkosten. Stort het bedrag, inclusief verzendkosten, op de rekening van je afdeling of op rek. BE van Velt Nationaal, Berchem voor België of op van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van naam, adres en titel.

6 6 Consument Ecomat wint de Dubolimburg-prijs 2013 Ter gelegenheid van de Bouwinnovatie-beurs in Hasselt kreeg Ecomat bvba, met vestigingen in Genk en Zoersel, de Dubolimburg-prijs De vakjury van specialisten in duurzaam bouwen oordeelde dat Ecomat het best voldoet aan de criteria van Dubolimburg: rentabiliteit (prijs/kwaliteit) en het evenwicht tussen economische, ecologische en sociale aspecten. Ecomat is een groot- en kleinhandel in bio-ecologische materialen voor bouw, interieur en buitenruimte. De Dubolimburg-prijs focust op duurzaam bouwen. In de beoordeling let de jury op de integrale benadering van duurzaamheid en de aandacht die men besteedt aan de manier waarop er zuinig wordt omgesprongen met energie, water, ruimte en grondstoffen. Kleine hoefprint In Nederland startte Milieudefensie samen met haar jeugdafdeling JMA een opmerkelijke actie. Ze roepen consumenten op om een of meerdere Kleine Hoefprint-kaasbolletjes te bestellen. De melk voor deze kaasjes moet komen van koeien die niet zijn bijgevoerd met ingevoerde (gen)soja, maar wel met gras, lupinen, erwten en Europese soja. Omdat Nederland met ruim ton per jaar de grootste invoerder is van soja uit Zuid-Amerika voelt Milieudefensie zich geroepen om samen met de verbruikers een duidelijk signaal te geven dat het ook anders moet en kan. Deze import is de oogst van ha, omgerekend is dat elf keer het natuurgebied van de Hoge Veluwe. Eind december stond de teller al op meer dan 2000 bestelde kaasjes en op de website kun je zien dat er elke minuut nog bestellingen binnenlopen. Einde maart wordt de totale bestelling geplaatst bij een kaasmaker die aan de voorwaarden van Milieudefensie voldoet. Prijs hernieuwbare olie haalt die van olie in Welkom wolf Tom Linster De wolf is volop bezig aan een comeback. Franse en Duitse wolven zijn al genaderd tot op 200 km van onze grenzen. Een jonge wolf, op zoek naar een nieuw leefgebied, kan in een week tijd België bereiken. Uiteraard zal er nog wat tijd overheen gaan voor de eerste wolvenroedels zich vestigen op Belgisch grondgebied, maar individuele wolven zeg maar verkenners doen nu al af en toe ons land aan. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, hebben wolven een ingebakken angst voor mensen en zullen ze ons nooit aanvallen. Waar genoeg natuurlijke prooien voorkomen reeën en everzwijnen bijvoorbeeld zullen ze ook zelden of nooit vee als prooi kiezen. Er is dus geen enkele reden tot ongerustheid. In de Duitse regio Lausitz leeft een honderdtal wolven dicht bij dorpen en steden, en niemand die er ooit last van heeft. Om de bevolking tijdig te informeren en voor te bereiden op de komst van de eerste wolven op Belgisch grondgebied, lanceert Landschap vzw de website De website bundelt alle informatie over het gedrag van wolven en hun actuele verspreiding in Europa. Daarnaast organiseert Landschap vzw de komende maanden lezingen met als thema Wolven op loopafstand in alle Vlaamse provincies. Alle praktische informatie is te vinden op de website. Het Internationaal Agentschap voor Hernieuwbare Energie (Irena) heeft een belangrijk rapport kunnen opstellen waarmee beleidsmakers hun voordeel kunnen doen. De kostprijs van hernieuwbare energie is de laatste jaren zo sterk gedaald dat hij voor waterkracht, biomassa, geconcentreerde zonneenergie via spiegels en de meest efficiënte windmolens kan worden vergeleken met de 4,5 à 9 eurocent per kilowatt voor elektriciteit uit centrales die draaien op fossiele brandstoffen. Alleen voor zonnepanelen ligt de kost nog op het drievoudige. Volgens Irena zijn we nu echt op weg naar een energierevolutie. Waalse minister ziet kansen voor bio Carlo Di Anatonio, de Waalse minister van Landbouw, heeft grootse plannen voor de biologische landbouw. Hij ziet de tekorten van biogroenten en -fruit op de markt als een kans voor de ontwikkeling van de eigen Waalse biosector via doorgedreven onderwijsprojecten in alle hogere opleidingen voor landbouw, bijstand voor boeren die wensen om te schakelen, ondersteuning van coöperatieve ondernemingen en de injectie van 1,45 miljoen euro in 2013 voor de oprichting van een onderzoekscel bio. Campbell soep zonder plastic coating? Consumentenorganisaties in de VS lijken hun slag te hebben thuisgehaald in hun strijd tegen het gebruik van bisfenol-a (BPA) in het plastic laagje aan de binnenkant van conservenblikken. Diverse studies brengen de blootstelling aan BPA in verband met een verhoogd risico op borst- en prostaatkanker en hormonale storingen bij kinderen. De Campbell s Soup Company heeft beloofd naar een alternatief te zullen zoeken, evenwel zonder een vooropgestelde timing.

7 Consument/Column 7 Biomosselen uit Zeeland Na de biomosselen uit Ierland brengt nu ook Vette & Verhaart, het oudste Nederlandse mosselkweekbedrijf, biologische mosselen op de markt onder het merk Qualimer. De biomosselen zijn gecertificeerd door Skal en zijn herkenbaar aan het Europese biolabel op de verpakking, naast het MSClabel voor duurzame mosselkweek. Minstens één aardbei per potje Minstens één aardbei per potje aardbei-yoghurt: dat komt overeen met de ondergrens van 6 procent vruchtenaandeel die de Duitse wet voorschrijft. Met zo n dosering kun je natuurlijk geen uitgesproken vruchtensmaak creëren. De oplossing die de meeste fabrikanten hanteren is het goedje oppeppen met aroma s en veel suiker. Öko-Test (OT) vindt een minimum van 10 procent vruchten acceptabel. In de meeste bioyoghurts en in enkele premium gangbare potjes zoals die van Danone en Mövenpick vinden we zelfs tot 17 procent vruchten en ze blijken vrij te zijn van toegevoegde aroma s. Wat verder opvalt is dat bijna al de gangbare yoghurt een minder gunstige vetzuursamenstelling heeft doordat de koeien te weinig groenvoer krijgen. Om de te zoete smaak van de yoghurt te dimmen raadt OT aan om deze aan te lengen met pure yoghurt. Of om zelf vruchtenyoghurt te maken op basis van een derde verse, rijpe aardbeien in het seizoen en een beetje suiker. Je hebt dan géén aroma s of kleurstoffen nodig, en de prijs is vergelijkbaar met die van kant-en-klare versies. Europese Unie heeft meer bos Het bosareaal in de Europese Unie groeit. Sinds 2000 nam de opppervlakte bos toe met 2 procent tot een totaal van 41,4 procent van de volledige landoppervlakte. In slechts vier landen nam het bosoppervlak af, in drie landen bleef het gelijk en twintig landen noteerden groei. Zweden spant de kroon met bijna een vijfde bos. Samen met Frankrijk, Spanje en Finland levert Zweden zo meer dan de helft (56 procent) van het volledige bosareaal. Bronnen:.euidentity, eurostat, Öko-Test, Milieudefensie, IPS, BioForum, Ethical Consumer, Test-Aankoop, Ekoland. * Ecologische kleding * * Verantwoord speelgoed * * boeken * Kom eens langs, liefst met de fiets Beeldhouwersstraat Antwerpen Zuid Column Hyperactieve consument Tekst SuskewieD Blij weerzien met een Engelstalige vriendin: the Ethical Consumer. Ik was haar even uit het oog verloren na wat fout gelopen pogingen om mijn abonnement te verlengen. Maar nu is ze dus terug, blakend van energie en een kloeke twintiger die mij altijd weer verrast met haar doorwrochte dossiers. Oorspronkelijk had zij de looks van underground -bladen zoals de Alternatieve Konsumenten Gids of De 12 Ambachten uit Nederland: weinig franje, geen reclame, (te) kleine oplage. Nu is the Ethical Consumer (EC) echter ontbolsterd tot een kleurrijk magazine met een niet aflatende speurtocht naar foute bedrijven achter zowat alle consumentengoederen. Het tweemaandelijkse EC-magazine van 48 pagina s bevat gewoonlijk een hoofddossier van 10 of meer bladzijden en twee of drie kleinere onderzoeken. In zo n omvangrijke brok onlangs over melk lees je alles over prijszetting door supermarkten, dierenwelzijn, directe verkoop van biologische melk, geitenmelk, soja als veevoer en zelfs melkalternatieven. Halverwege dat werkstuk word je dan betrokken bij een specifiek Brits probleem in verband met de melkveehouderij: de das (het diertje, niet de cravatte of plastron ). Dassen zouden er immers de overdragers zijn van tuberculose bij runderen en dus willen boeren de das uitroeien of vangen en vaccineren. EC betoogt dat ziekten bij dieren vooral te maken hebben met de intensieve veeteelt en steunt de verontwaardigde dierenwelzijngroep Viva! in haar roep voor een boycot van melkproducten afkomstig van dasvijandige bedrijven. Zelfs de organisatie van biologische telers, the Soil Association, moet toegeven dat ze geen bindende richtlijnen over het dassenprobleem in haar lastenboek heeft staan Daarnaast is de EC uniek in haar consumentenadvies: geen mistig prijs-kwaliteitgeleuter, geen technische tests over de afbraak van detergenten in allesreinigers of de elektrische veiligheid van klopboormachines. Hier worden voor maar liefst 19 criteria van milieurapportering tot dierenwelzijn, van de rechten van de arbeiders tot een duurzame productieketen aan de producenten achter de merknamen punten toegekend. Bedrijven die minder dan 10 op 20 halen zijn duidelijk niet geslaagd en als consument heb je dus de keuze uit het topsegment afhankelijk van de beschikbaarheid in jouw regio of land. Waar het al dan niet toekennen van punten op slaat, lees je in de uitgebreide bedrijfsprofielen. Zo lees ik in het dossier over alle soorten verzekeringen dat mijn autoverzekeraar AXA het geld van mijn premie belegt in bedrijven die wapens produceren of durft te parkeren in belastingparadijzen, maar aan de andere kant wel oog heeft voor vermindering van haar CO 2 -uitstoot. De totaalscore is toch meer dan onvoldoende volgens EC: 4,5 op 20. Moet ik dringend eens een hartig woordje over wisselen met mijn makelaar volgende maand

8 8 Tuin Oogst zelf suikerwortels uit je tuin Een zoet en kruidig gewas Tekst en foto s Frank Van Keirsbilck De suikerwortel, een helaas bijna gesloten pagina uit de groentegeschiedenis, lijkt langzaamaan zijn groene neus boven de vergeten grond te steken. Hij neemt eindelijk zijn verloren plaats weer in. Tot halverwege de jaren 1800 had deze plant een vaste stek in vele moestuinen, waarna hij op een duistere wijze overschaduwd raakte door de gewone wortel (Daucus Carota), en de aardappel (Solanum Tuberosum). Laten we deze pagina openen, en kijken welke zoete verleidingen dit familielid van de schermbloemigen in petto heeft

9 Tuin 9 Zoet in alle talen De plant behoort tot het genus Sium (Latijnse naam: Sium Sisarum), waarbij nog enkele soorten die op moerassige gronden groeien, geherbergd zijn. Vele zijn giftig. De enige andere vermeldenswaardige eetbare plant in dit genus is Sium Suave, een Noord-Amerikaans familielid. Van deze plant eet men eveneens de wortels. Over de herkomst van de suikerwortel bestaat er heel wat onduidelijkheid. Zeer waarschijnlijk is zijn thuisland Zuid- Rusland en/of China. Andere namen voor deze mooie planten zijn er weinig, of het zou de in vroegere tijden verkeerdelijk gebruikte zoete watereppe moeten zijn. Opvallend is wel dat men in vele talen verwijst naar de zoete smaak: zuckerwurzel (Duits), berle à sucre of chervis (Frans), chirivia de azucar (Spaans) of nog het Deense sukkerrod Een nukkig karaktertje Het is een relatief grote meerjarige plant, die onder goede omstandigheden een hoogte van zowat 1 tot 1,5 m kan bereiken, en onderaan een cluster van wit-crèmekleurige wortels vormt. Dit, in tegenstelling tot enkele meer populaire schermbloemigen zoals de gewone wortel, de pastinaak en de vooral in Oost- Europa veel gegeten wortelpeterselie, die slechts één (soms relatief dikke) wortel produceren. Men ondernam al pogingen om iets dergelijks ook bij de suikerwortel te realiseren, maar dit blijkt een zeer moeilijk te selecteren plant. Voor zover bekend, bestaat er geen verscheidenheid aan variëteiten, geen planten met dikkere of dunnere wortels, andere kleuren of smaken. Wat mij betreft hoeft er niet veel aan deze plant toegevoegd te worden! De enigszins dunne wortelen hebben een zeer zoete smaak, vergelijkbaar met een zoete pastinaak. Je hoeft ze niet te schillen, maar een tuinslang is wel handig om al de tuingrond van tussen de onregelmatig gevormde, tot 25 cm lange vingers te krijgen. Om even terug te komen op een hierboven vermeld nukkig karaktertrekje van de plant: misschien is er wel een verband tussen de onselecteerbare aard van de suikerwortel en de teloorgang van de teelt? Andere moeilijk te selecteren planten hebben immers eenzelfde periode van opkomst en verval doorgeworsteld. Ik denk dan aan aardaker, crosne, zwartmoeskervel of Nieuw-Zeelandse spinazie. Of is de invloed van de opkomende zaadfirma s vanaf het einde van de 19de eeuw groter dan we kunnen inschatten? Deze firma s hadden en hebben duidelijk geen baat bij planten die je eenvoudig zelf jaar na jaar opnieuw kunt scheuren en uitplanten. Zoals meestal zal het antwoord wel een palet van omstandigheden in zich verbergen Vroege zaai De teelt van suikerwortel is vrij eenvoudig. Zaaien is een eerste mogelijkheid. De kleine bruine zaadjes kiemen iets enthousiaster na een koude periode, dus is een winterzaai bij voorkeur in kleine potjes aan te raden. Een vroege voorjaarszaai in een nog koude serre geeft eveneens goede resultaten. Extra warmte is zeker niet nodig: de zaadjes kiemen vrij vlot binnen de drie a vier weken, en daarna kun je de jonge plantjes verder kweken tot ze na de laatste vorst hun buitenplaatsje innemen. Een plantafstand van 30 bij 40 cm kunnen ze het best smaken. Suikerwortels zijn in hun nopjes op de wat nattere plaatsen. Als die dan ook nog in halfschaduw of zon liggen, zijn de omstandigheden helemaal ideaal! Zelfs op zeer natte plaatsen kan de plant goed gedijen. Een droge standplaats verdraagt hij moeilijk en leidt tot een veel lagere opbrengst. Grondbedekking is dan een interessante optie. Qua voedingsstoffen worden de planten graag ruim voorzien; een goede compostgift zal de oogst significant verhogen en leiden tot de vorming van dikkere wortels. Een permacultuurtuin is meestal dolgelukkig met de komst van enkele suikerwortelplanten. Scheutjes scheuren Een tweede mogelijkheid tot voortplanting is de planten scheuren in het voorjaar. De wortels die zich tijdens het voorgaande jaar hebben gevormd, vormen nieuwe planten. Die kun je individueel uitplanten. Zelf gebruik ik meestal deze methode. Ze is zeer eenvoudig, en wie weet kan ik wat selecteren op een hogere productie of zelfs een andere variëteit (hoop doet leven ). Met een scherp mesje zijn de individuele scheutjes bovenaan gemakkelijk te scheiden. Bij een ruime watergift vormen er zich vlug nieuwe worteltjes. Veel literatuurbronnen vermelden een regelmatige teeltafwisseling. Ik zet ze echter meestal op dezelfde plaats, met een ruime voorraad compost, en ik zie geen ernstige problemen opduiken. De opbrengst blijft nagenoeg dezelfde, rekening houdend met de weersomstandigheden. Smulvoer voor muizen De witte bloei kan al in het eerste jaar na het zaaien voorkomen, maar is veel duidelijker aanwezig bij tweejarige planten. De zaden, die je het best van twee- of meerjarige planten neemt, ontwikkelen zich relatief laat en onregelmatig, vanaf einde augustus tot meestal een stuk in oktober. Het is niet ongewoon om het volgende jaar jonge plantjes te zien opduiken die zichzelf hebben uitgezaaid. Oogsten gaat gemakkelijk: steek gewoon even een spitvork in de grond, dans er eens goed mee en de planten met wortels komen vlot uit de grond. Enkele dunnere en langere uiteindes zullen onvermijdelijk wel wat koppigheid vertonen en blijven steken, zeker op de zwaardere gronden. De planten zijn perfect winterhard, en zouden zeker -25 Celsius kunnen verdragen. In het olijke muizenparadijs dat ergens diep onder mijn tuin verscholen zit, worden er evenwel haute cuisine maaltijden bereid met de zoete wortelen, dus ik ben wel verplicht om ze uit te graven en in een pot of kist met aarde te bewaren. Dat lukt overigens prima. Die feestende muizen zijn samen met de onvermijdelijke (naakt)slakken de enige vijanden van betekenis. Ziektes of aandoeningen krijgt de plant nauwelijks. Wel vind ik hier elk jaar enkele planten die een groei-achterstand hebben en rode bladeren krijgen voor de herfst aanbreekt. Wellicht is dit te wijten aan een of ander voedingsgebrek of aan een te droge grond.

10 10 Tuin Houtige kernen Wat ik zeker nog moet vermelden, is de vorming van houtige kernen, waar suikerwortel voor bekend staat. Zelf heb ik er nog nooit last van gehad bij mijn planten, maar anderen hebben er wel problemen mee. Er is geen eenduidigheid over dit verschijnsel. De meeste bronnen vermelden dat dit tijdens het eerste kweekjaar voorkomt, anderen spreken dan weer over de volgende jaren. Sommigen vermelden droge omstandigheden, maar soms komt dit verschijnsel dan weer helemaal niet voor onder gelijkaardige droge omstandigheden Bovendien wordt ook nog de vorming van deze kern tijdens de wintermaanden vermeld, na de bewaring, al dan niet in de grond. Een oplossing voor dit nogal draderige probleem blijkt er niet te zijn. Na de oogst kun je deze harde kern wel uitsnijden (of zelfs uittrekken) en de rest is zeker eetbaar. Een lekker blaadje Je kunt ook de bladeren van de suikerwortel eten. In jonge toestand zijn ze zeer smakelijk en wat te vergelijken met peterselie. De oudere bladeren worden soms wat taai, maar hebben de fijne smaak niet verloren. Veel schermbloemigen met eetbare wortels, zoals de pastinaak of de wortel, hebben trouwens eetbare bladeren. Langs de andere kant hebben enkele schermbloemigen die bekend zijn omwille van hun bladeren of zaden, zoals Roomse kervel, venkel, karwij en anderen een zeer smakelijke wortel. Maar dit leidt me nu allicht te ver Zoals altijd zal de productie van de wortels in het gedrang komen naarmate je meer bladeren van de plant plukt. Ik reserveer meestal enkele plantjes voor de bladeren en houd de andere planten voor de wortelproductie. Een weinig bekende methode is het bleken van de jonge bladeren in het voorjaar, net zoals je met witlof, zeekool, kardoen, mierikswortel en nog vele anderen kunt doen. Je snijdt enkele scheutjes af, zet ze in een pot op een warme en donkere plaats, en afhankelijk van de temperatuur en vochtomstandigheden (regelmatig water geven!) kun je enkele weken later jonge bleke scheutjes oogsten met een milde, aromatische smaak. Deze jonge scheuten bezitten een hoger vitaminegehalte dan de wortels. In vroegere tijden (en misschien nu nog) werden de wortels geroosterd en gebruikt als een soort koffie, wellicht wat te vergelijken met de gebrande cichorei die nu nog steeds door sommige mensen gedronken wordt. Ik heb echter geen praktische ervaring met die methode. Verschillende bronnen melden dat je op een relatief eenvoudige manier suiker uit de wortelen kunt verkrijgen. Hoe je dat precies moet doen, heb ik niet kunnen achterhalen. Mild, zoet & kruidig De wortels kun je op allerlei manieren eten. Gewoon uit het vuistje hebben ze een zeer aangename mild-zoet-kruidige smaak. Het suikergehalte is 4-8 procent, en dit in de vorm van saccharose. In de keuken kun je ze gebruiken zoals je gewone wortel, pastinaak of wortelpeterselie gebruikt. Gekookt in een soep met ui, kool, biet of raap staan ze zeker hun zoet mannetje. Laat suikerwortels, in gelijk welke bereiding, niet te lang meekoken, want dan verliezen ze een groot deel van hun smaak. Een vijftal minuten volstaat meestal. De wortels zijn dan wat zachter en hun volle en zoete verlokkingen dalen dan nog volop op onze smaakpapillen neer. Persoonlijk vind ik ze heerlijk als je ze klaarmaakt als een soort van beignets, of als je ze na het koken opdient met kaassaus.

11 Verbeeld 11 Leven in de tuin Een muis voor de buizerd Tekst Peter Vande Moortele Illustratie Marieke Smets Tijdens de maanden december en januari viel het me op dat er veel grote roofvogels te zien waren. Nooit eerder zag ik zoveel buizerds, ook op plaatsen waar ik er voorheen nooit één zag. Bij een fietstochtje op een woensdagmorgen konden de kinderen en ik ons vergapen aan een machtig exemplaar dat van op een paaltje rustig naar ons zat te kijken. Pas toen de jongste begon te roepen spreidde de vogel zijn indrukwekkende vleugels en vertrok over het weiland naar een rustiger plekje. Het zijn prachtige vogels; met een spanwijdte van meer dan een meter zijn het zeer imposante verschijningen. Ik neem aan dat haast iedereen dde voorbije weken deze majestueuze vogels ergens heeft zien zitten op een paaltje of boom. De krant berichtte dat er deze winter tienduizend buizerds de extreme koude in Oost-Europa ontvluchtten om in onze streken te overwinteren. Net nu heb ik voor de eerste keer schade door ijverige woelmuizen. Mijn hond en kat worden een dagje ouder, vrees ik. Ze blijken minder effectief in het beschermen van mijn moestuin tegen ongewenste bezoekers. Op vond ik tips om dit probleem het hoofd te bieden: zo las ik dat veel roofvogels dit diertje wel lusten. Ik vraag me dan ook af of de wintergasten een bijdrage leveren om het ongedierte te helpen bestrijden. De buizerd voedt zich met mollen, veldmuizen, kleine vogels, kikkers, konijnen en andere kleinere dieren. Maar hij is een echte opportunist. Hij voedt zich ook met dieren die het slachtoffer zijn geworden van het verkeer. Daarom zie je hem vaak in de buurt van autowegen, waar hij wacht op een eenvoudig maal. Ik vrees dus dat de muizen zich hier geen zorgen hoeven te maken. Gelukkig hebben we ook nog een inlandse populatie roofvogels. De buizerd zelf is sowieso de meest voorkomende roofvogel in Vlaanderen, maar ook torenvalken, kerkuilen en andere zullen ervoor zorgen dat de muizenplaag onder controle blijft. Zeker wanneer de vogels jongen te voeden hebben, eten ze massa s prooien. We doen er goed aan om het deze vogels hier zo goed mogelijk naar hun zin te maken, opdat ze in de buurt van onze tuinen nestelen. Buizerds nestelen zich in hoge bomen waar ze in een stevige oksel een nest bouwen. Torenvalkjes maken gebruik van een nestkast. Een uilenkast in een oude schuur is de ideale nestgelegenheid voor een kerkuil. Roofvogels zijn niet alleen prachtig om naar te kijken, ze helpen ons ook om plagen onder controle te houden. Ik hoop dat ze dit efficiënt doen, want het is toch wat frustrerend om stompjes wortels te oogsten. Als we dan toch schade ondervinden, troost ik me met de gedachte dat ik onrechtstreeks de roofvogels voed.

12 12 Tuin Veelzijdig daslook en speelse madeliefjes Lekker groen uit de tuin Tekst Moniek Van de Voorde & Frans De Smedt Foto s Vertigogen, Stefan Jacobs, Rachel Kramer Eind maart-begin april steekt al heel wat groen de kop op in onze tuin. Dit is het moment om nieuwsgierig te zoeken naar wat bruikbaar, gezond en lekker is. We beginnen te oogsten wat we niet gezaaid hebben. Enthousiast experimenteren Heel wat wilde planten zijn perfect bruikbaar in de keuken én ook lekker. Alhoewel, we hebben ooit puur zevenblad gestoofd zoals andijvie, en dat was voor ons veel te bitter. Kruiden oogst je beter in kleine hoeveelheden en in combinatie met andere. Alles begon hier toen Moniek een kruidencursus volgde bij Fik Seymus (een van de Velt-pioniers). Van het daaruit volgende macrobiotische koken stapten we geleidelijk over naar een realistischer gebruik van eigen oogst. Toen we van een vriendin het boek Puur natuur op tafel (van Roger Philips en uitgegeven door Spectrum, 1983) kregen, gingen we nog meer experimenteren. Een meer recente kruidencursus bij Maurice Godefridi en een kruidenstage in Frankrijk hebben ons extra gestimuleerd om kruiden uit de tuin elke dag een plekje op ons bord te geven. Veelzijdig daslook Daslook is onze favoriet. Het hoort zoals alle uien thuis in de familie van de lelieachtigen. Het is een bolgewas dat graag in vochtige grond in de schaduw groeit. Daarom zet ik daslook onder grote struikrozen. De uiengeur op zijn beurt verjaagt de rozenaaltjes. In ons hakhoutbosje mag daslook zich ook weelderig uitleven. Het loof sterft af na de bloei en de bolletjes overzomeren onder de grond, net als sneeuwklokjes daslook In gunstige omstandigheden zaait daslook zich zeer sterk uit. Door de vlugge opkomst in de lente is het een mooie en goede bodembedekker die voorkomt dat ongewenste planten gaan ontkiemen. Van zodra je voldoende plantjes hebt, kun je de uitzaai tegengaan door direct na de bloei de bloemhoofdjes af te kappen. Ik doe dat met de sikkel en geef er regelmatig wat van aan kippen en geiten. In de keuken gebruiken wij stengel, blad en bloem dagelijks in allerlei gerechten ter vervanging van de klassieke lookteentjes en ui. Het blad gaat mee in de wok, in de soep en in salades, of we maken er een heerlijke pesto mee. De bloempjes doen dienst als mooie en pittige versiering van hapjes en allerlei andere gerechten. Daslook is een beschermde plant. Dat betekent dat je deze plant op groeiplaatsen in volle natuur niet mag uitgraven en dat je zelfs geen bladeren of bloemen mag plukken. Je mag daslook wel in de tuin kweken en verder doorgeven. Ruigtekruiden Tussen onze bloemenweide en de struiken erachter ontstaat stilaan een zone met ruigtekruiden. Hier vinden we in het voorjaar de inheemse berenklauw. Als kind ging ik de bladeren plukken voor mijn konijnen. Nu gebruiken we de zeer jonge scheuten (als het blad zich begint te ontrollen) en stoven we deze delicatesse als voorloper op de groene asperges. Met berenklauw moet ik opletten: het sap geeft bij zonnig weer brandwonden op mijn handen en armen. Brandnetels groeien hier ook graag, maar ik probeer ze te beperken. Toch zou in geen enkele grote tuin een hoekje brandnetels mogen ontbreken; de brandnetel is immers een belangrijke waardplant voor vlinders. De jonge scheuten van de mineraalrijke brandnetels verwerken we in stoemp (stamppot), soep en vele wokgerechten. In pesto laten we ze voor een meer pittige smaak vergezellen door evenveel daslook. Langs de houtkant groeit ook wilde hop. Gekweekte hopscheuten hebben we nog nooit gegeten. Ik denk dat de prijs er wat mee te maken heeft Maar de jonge spruiten van de wilde hop smaken net zo goed. Alleen de jonge toppen zijn bruikbaar. Met je duimnagel voel je waar de stengel nog zacht is. Je kunt wilde hop

13 Tuin 13 ook in de natuur plukken. Tijdens een wandeling langs de Scheldedijken (we hebben wel altijd een of ander oogstzakje mee) hebben we ze ooit rijkelijk geoogst. Madeliefjes en fris groen Onze kleinkinderen plukken graag madeliefjes in het gazon, vooral om er achteraf hapjes mee te maken. Je prikt ze bovenop een stukje kaas, een radijs en een blaadje Roomse kervel Madeliefjes maken ook soep en sla aantrekkelijker voor kinderen. Om de eerste slaatjes aan te vullen trekt Moniek in de lente vaak de tuin in op zoek naar jonge vogelmuur, hondsdraf, paardenbloem, zuringblaadjes, nog bleekgroen zevenblad, Roomse kervel, witte dovenetel en daslook. Voor een lekkere groene vissaus stooft ze het frisse groen en doet ze er tot slot ook munt, palingkruid en citroenmelisse bij. Bijna alle planten die we vernoemen zijn spontaan in de tuin beginnen te groeien. Je kunt er in de natuur zaden van nemen en die zelf uitzaaien of je kunt in speciale zaken (zoals Ecoflora) plantjes kopen. Ruilen met andere Velt-leden kan natuurlijk ook. Wat in een tuin kan groeien, hangt af van de bodem. Zo onderscheiden we vochthoudende en vruchtbare zandleemgrond. Wie zijn Frans en Moniek? Frans De Smedt en Moniek Van de Voorde willen al 40 jaar in hun grote tuin een stuk landschap behouden en de natuur maximale kansen geven. Frans heeft een loopbaan als onderwijzer achter de rug en geeft met passie al 15 jaar voordrachten en workshops over ecologisch tuinieren. Hij bezoekt heel graag tuinen als aanloop van het ecotuinweekend. Hij vindt het boeiend om op standen raad te geven en te praten met gelijkgezinden. Moniek heeft jaren lesgegeven in verpleging en volgde verschillende kruidencursussen. Ze geeft voor haar Velt-afdeling regelmatig workshops in eigen keuken. Ze hebben drie kinderen en vijf kleinkinderen die op woensdagnamiddag volop van de tuin genieten. Je ziet enkele van die kleinkinderen op de foto s hieronder (gemaakt door Stefan Jacobs voor het boek Bessen uit de tuin). Afdelingen kunnen de tuin van Frans en Moniek na afspraak bezoeken. Ze nemen ook deel aan het ecotuinweekend (1 en 2 juni 2013).

14 14 Tuin Waarom lentekruiden? Ze werken reinigend (bloedzuiverend) en opbouwend (mineralen en vitaminen). Rauw bevorderen ze de spijsvertering. Ze geven smaak en verfijning aan gerechten. Ze hebben een geneeskrachtige werking. enkele voorbeelden: - Brandnetel: zuiverend (verdrijft reuma), versterkend (aanmaak rodebloedcellen, kalk en ijzeropname) - Dovenetels (wit of geel): verzacht de bittere smaak en werkt bij urinaire problemen. - Daslook: versterkt het immuumsysteem. - Hondsdraf: net als bij weegbree verzacht het sap van een gekneusd blad netelroos. - Madeliefje: reinigend en hoestwerend, geneest aften. - Paardenbloem: reinigt, helpt verteren, werkt urineafdrijvend. - Roomse kervel: zuivert, stimuleert de eetlust en bevordert de stofwisseling. - Zevenblad: mineraalrijk. - Zuring: helpt verteren in kleine dosissen, verzacht neteljeuk. - Berenklauw: bloeddrukverlagend. - Hopbellen: kalmerend. Kruidige soep, versierd met madeliefjes of daslookbloem 2 l water 2 uien 1 klont boter of scheut olie 2 blokjes groentebouillon 2 aardappelen of courgettes 2 handenvol kruiden (brandnetels*, kervel of zevenblad) Snijd de uien fijn en fruit ze. Voeg de aardappelen, de bouillonblokjes en water toe. Breng aan de kook en mix na 15 minuten samen met de kruiden. Werk af met peper en zout en versier met madeliefjes of versnipperde daslookbloemen. *Gebruik je brandnetels, fruit ze dan mee met de ui; zevenblad en kervel laat je niet mee koken. Groente-couscouskoekjes met roomse kervel, zevenblad en madeliefjes 1 kop couscous 2 koppen kokend water 1 ui 1 wortel 1/4de selderijknol 1 handvol zevenblad of kervel 1 kop olijfolie paneermeel 2 eieren Overgiet de couscous met het water, laat hem zwellen en afkoelen. Fruit de groenten (of gebruik restjes van de dag ervoor) en mix. Laat afkoelen en mix de kruiden erdoor. Meng er 2 eierdooiers door en zoveel paneermeel als nodig is. Vorm koekjes van het mengsel en bak ze korstig in hete olie. Kruidige pannenkoeken met molsla (paardenbloem) en een vleugje boerenwormkruid 0,5 kg bloem 1 pakje gedroogde gist of bakpoeder of bier 6 eieren 1 kop olijfolie 0,5 l melk en 1/4de l water (of vervang het water door bier) 1 snuifje zout 2 pakjes vanillesuiker 1 handvol frisse molsla een paar boerenwormkruidblaadjes* Los de gist op in een kop handwarm water en klop de eieren met de vanillesuiker. Voeg de gist (of het bakpoeder) bij de bloem. Bier kan beide vervangen. Voeg met de mixer de melk toe, daarna de geklopte eieren en ten slotte de olijfolie en het zout. Spoel de kruiden en hak ze fijn. Roer de kruiden door het deeg en voeg water toe tot je de gepaste gladheid hebt. Bak de pannenkoeken op een heet vuur in goede olijfolie. * Let op met boerenwormkruid. Een teveel ervan is giftig. Pesto van daslook of brandnetel een maatbeker van 1 l vol jonge blaadjes of toppen van daslook of brandnetel 2 el noten (walnoten, hazelnoten, amandelen, pijnboompitten) 100 g geraspte kaas (pecorino en/of parmezaan) goede olijfolie (extra vierge) 1 tl grof zout Maal de noten en het zout fijn in een vijzel. Snipper de kruiden en wrijf ze vervolgens fijn in de vijzel. Meng met de geraspte kaas. Voeg olie toe tot je een smeuïge pasta hebt. Je kunt ook alles in de keukenmachine fijnmalen. Doe de pesto in potjes en dek hem af met olie. De pesto is enkele maanden houdbaar in de koelkast.

15 Zoekertjes 15 Gratis Te bewerken als groentetuin, een perceel grond (6 are), volledig of gedeeltelijk. In Aarschot Gratis Af te halen: percolaat uit wormcomposteren, verpakt in 750 cl-flessen, ca. 50 l. Kerkstraat 50, 1082 Sint Agatha Berchem, , gezocht Help! Moet dringend slib uit mijn vijver halen. Wie heeft er tips? Firma s? Het betreft ongeveer 50 m 3. Slib mag ter plaatse blijven gezocht Een landbouwer die tweemaal per jaar een weide (kleine hectare) wil maaien en afvoeren, in Anzegem. Nu is de weide nog eenvoudig raaigras, maar door nu te stoppen met bemesten en het maaien pas uit te voeren begin juni en eind augustus, zullen inheemse kruiden, grassen en bloemen de kans krijgen. Jan Dheedene, , Eegalstraat 16, Anzegem. Te koop Dame-jeanne van 25 l (3 stuks), dame-jeanne van 20 l (1 stuk). Prijs af te spreken. Dirk Martens, Langestraat 3, 9570 Lierde, Gratis Af te halen: lief koppel Indische loopeenden (slakkeneters). Moeten weg wegens plaatsgebrek. Dirk Martens, Langestraat 3, 9570 Lierde, Gratis Wegens verhuis zoeken we vanaf april een nieuwe thuis voor Laïka en Bono (een koppeltje sinds 2005); 2 bastaardhondjes, goede wakers, zindelijk, gehoorzaam, ingeënt. Ze zijn gratis af te halen. Bel naar (Hasselt). Te koop Uit vroeger voorraad, aan tweedehandsprijzen: bedden in massief olm en lariks. Matrassen met kokos en stromatrassen. Alex De Boeck, gezocht Kleine huurwoning met tuin (lochting), voor 1 persoon. Huurprijs max. 400,00. Samenhuizen kan ook. Omgeving Aalter (Rita Lemagie). Niet gevonden wat je zocht? Er zijn meer dan 500 zoekertjes op Schrijf naar Velt of zoekertjes@velt.be. Plaats je zoekertje op gezocht Grote dierenvrienden die een pup willen adopteren. Wij wonen net in Frankrijk en hebben ons hier ontfermd over een dorpshond, (mengeling Beauceron + onbekend). Ze heeft 9 pups gekregen. Wij rijden maandelijks naar België dus kunnen er altijd eentje meebrengen. Het zijn grote dieren, maar ongelooflijk lief en trouw. Wij hebben 3 jonge kinderen dus ze zullen helemaal kidsproof zijn. Wij vragen enkel een vergoeding voor het inenten en chippen van de pups. Voor informatie en foto s, mail naar swaanelauwaert@mac.com. Te koop 1 ha grond, gelegen in Hombeek, vlakbij de Schoorstraat en de Moststraat, in agrarisch gebied. Prijs: Info: of theoslachmuylders@hotmail.com. Te huur Nieuw, heel mooi afgewerkt en energiezuinig (epc 134) ruim dakappartement (100 m 2, 2de verdieping), 2 slaapk., centrum Bassevelde. Prachtig uitzicht op parktuin 1 ha. Met eigen ecomoestuin en mogelijkheid tot samentuinieren met andere ecobewoners in parktuin. Heel goede ligging met openbaar vervoer naar Gent (25 km), Eeklo (10 km) en Zelzate (10 km). Huurprijs 575,00/maand. Philip Haers, philip.haers@scarlet.be, gezocht Ik zou graag een gezellig groene logeerplaats vinden in de buurt van Veltem- Beisem. Vanaf april zou ik normaal gezien seizoensarbeid aanvangen en is het voor mij praktisch om regelmatig op zondag en maandagavond in de buurt te kunnen verblijven, om zo met de fiets tot aan de boerderij te geraken. Dit tegen vergoeding of andere creatieve uitwisseling naar wens. aertsmarijke@hotmail.com, gezocht Mijn wens is om een woonwagen te bouwen, zo ecologisch mogelijk, simpel, en praktisch. Om te starten, wil ik graag een onderstel vinden van een oude kermiswagen, werfkeet of boerenkar. Lengte ca. 5 m, met 2 wielassen, voorzien van molen en bladvering. aertsmarijke@hotmail.com, gezocht Jongeren en begeleiders voor vakantiekamp in een eeuwenoude boerderij in Zuid-Frankrijk (Cévennes). Centraal in onze kampen staat respect, ook voor de natuur en het milieu. Zo veel mogelijk biologisch en vegetarisch. Meer info: www. vakantiekampen.blogspot.com, , vakantiekampen@albezon.be. gezocht Bewoners co-housing Lebbeke. Wil je samenwonen in een warme gemeenschap, in een eigen ecologische woning met voldoende privacy? Wil je een grote tuin om samen van te genieten, wil je regelmatig samen koken, spelen, feesten, leren en mee bouwen aan een duurzame wereld? Kom dan naar het infomoment: zondag 24 maart om 14 u, met rondleiding. Locatie: HuisElf, Kakemanstraat 11, Lebbeke. Inschrijven via bewoners@huiself.be of Te huur Huis in Gent, in rustige groene omgeving, vlakbij het Sint-Pieters station en op fietsafstand van het centrum. Te huur per week, per maand (max. 6 maand, evt te verlengen). 3 slaapkamers, living, keuken, veranda, grote tuin, kosten te delen met ander, volledig gescheiden losstaand deel van de woning. Prijs overeen te komen naargelang aantal personen en duur. Fieke Bendien, fieke.bendien@gmail.com, gezocht t Is misschien plezanter om af en toe met z n tweeën in de (moes)tuin te werken dan alleen en vele handen maken de taken licht! Wie ziet het zitten om op een ecologische wijze met mij te tuinieren in een tamelijk grote tuin (ong. 18 a) in Vloesberg/7880 Flobecq? Opbrengst wordt natuurlijk gedeeld. leavanmieghem@hotmail.com Te koop In Zuid-Frankrijk (Ardèche). Een massief gebouw, op berghelling, met prachtig zicht. Is onlangs gerestaureerd typisch Frans en bemeubeld. Op 200-tal m boven straatniveau. Terrassenbouw. Ruime living, 2 slpk, badk, keukenhoek. Verwarming: elektrisch en Zweedse houtkachel. Opp m 2. Tuin met fruitbomen (kers, pruim, vijg). Drinkbaar huishoudelijk water verdeeld door nabijgelegen bron. Biofruitbomen uit Heuvelland. Het huis paalt aan een zeer groot bos met een aangeduide boswandeling. Wilde natuur voor mensen die goed te been zijn. Het dorp Asperjoc ligt naast het stadje Vals-les -Bains en is een kuuroord. Gevraagde som: Maurice Brusseel, Te koop Carpovirusine: nieuwe fles aan kostprijs + begonnen fles gratis, sinaasappelboompje in keramiek pot, citroenboompje (levert echte citroenen), laurierboom, Garland Top 10 Electric Propagator G52, verwarmingsmatten, professionele kweekplaten, druivenpers. Meer info: muylaertmagda@telenet.be,

16 16 Eco-actief Zadenactie groot succes En ander eco-actief nieuws Samenstelling redactie Velt Brasschaat bouwt kilometervreter Iedere twee jaar organiseert de GROS een wereldmeerdaagse waarbij scholen worden uitgenodigd om deel te nemen aan de wereldmarkt. Op deze wereldmarkt kunnen de leerlingen van de 1ste graad tal van activiteiten en workshops volgen. Velt Brasschaat bouwde voor deze wereldmarkt een heuse kilometervreter. In de fictieve winkel maakten de leerlingen kennis met het begrip voedselkilometers en mochten ze de ingrediënten voor een duurzame maaltijd aankopen. Aan de kassa werd de som gemaakt. Om hun voetafdruk nog wat te verkleinen werden ze tot slot uitgedaagd om een kilometer te fietsen. Wie met de fiets winkelt, heeft namelijk een streepje voor. Samen tuinieren in Oosteeklo In Oosteeklo wil men met het project samentuinen kansarmen de kans geven om te tuinieren. Het is meteen een kans om het ecologisch tuinieren in plaatselijke volkstuintjes te promoten. De gemeente Assenede ondersteunt materieel, en ook het OCMW en de plaatselijke Welzijnsschakels zullen actief deelnemen aan het project. Welzijnsschakels ziet het project als een uitgelezen manier om kansarme mensen te helpen integreren in de samenleving. Maar de samentuin staat open voor elke Oosteeklonaar. Iedereen krijgt een perceeltje grond én begeleiding van enkele Velt-deskundigen. Antoinette Bauwens van Velt Meetjesland wijst erop dat ze ook samen aan de slag zullen gaan met de oogst. In de keuken van het OCMW zal de pompoensoep geurig dampen Samenaankoop zaden groot succes De samenaankoop van zaden die Velt in het najaar van 2012 organiseerde was een groot succes. Het totaal van alle bestellingen via de afdelingen steeg met maar liefst 25 procent ten opzichte van De toename is voor een groot deel te danken aan het poot-en plantgoed (4233 stuks ten opzichte van 2731 in 2011), maar ook het aantal zadenbestellingen is er mooi op vooruit gegaan (36490 t.o.v in 2011). Dank je wel aan al wie deze samenaankoop mee tot een succes maakte! Velt blogt voor meer eco op school Velt-medewerkster Dorien Pelckmans staat op in voor de ecoblogs. Ze plaatst geregeld artikels over moestuinieren en duurzame voeding op school. In haar eerste blogpost vertelde ze over hoe je in hartje winter toch al kunt beginnen dromen over een schoolmoestuin. Met de tips van Dorien kunnen klassen direct aan de slag.

17 Eco-actief 17 Slimmer dan de vos Een poos geleden verspreidde Velt via Seizoenen een informatiebrochure over de vos. Heb je de brochure toen gemist? Download dan nu een geactualiseerde versie via De informatiebrochure kwam tot stand dankzij een samenwerking tussen Natuurpunt, Vogelbescherming Vlaanderen en Velt. Kom jij ook naar Valeriaan Brussel? 19, 20 en 21 april 2013 Het worden drie mooie dagen! Bij Velt zijn we trots dat we ook dit jaar kunnen samenwerken met Nature & Progrès, onze Waalse tegenhangers, om de biobeurs Valeriaan Brussel te organiseren. We willen het aantal Nederlandstalige bezoekers nog sterker laten stijgen dan vorig jaar en hopen dus op een massale opkomst van Seizoenenlezers en hun vrienden. Kom genieten van de gezellige gastvrije sfeer die in het mooie kader van Tour & Taxis goed tot haar recht komt. Niet alleen tussen de kraampjes of in het restaurant, maar ook op de lezingen en workshops. Op zondagnamiddag organiseert Velt een zadenruilbeurs, een buitenkans om aan zaad en stekken van speciale groentenrassen te raken. Alle info over deze ruilbeurs en het programma van de lezingen komt vanaf 15 maart op de website: Kaartspel Tuintopia Deze lente wordt er een nieuw kaartspel gelanceerd: Tuintopia. Zoals de naam al doet vermoeden is het thema van het spel tuinieren. De spelers leggen samen een tuin aan en leren zo op een speelse manier de samenhang van de tuin kennen. Het spelverloop gaat als volgt: je begint het spel met het huis; dit zijn de startkaarten. Vervolgens ontstaat de tuin. De spelers leggen om de beurt een kaart aan, waarmee ze een verbinding maken met de andere kaarten. Zo levert een waterpomp bijvoorbeeld water aan het huis en voorziet een insectenhotel de groentetuin van plaagbestrijders. Als de tuin compleet is, wint de speler die de meeste verbindingen heeft gemaakt. Dit spel komt tot stand door crowdfunding: bij genoeg inschrijvingen wordt het spel gedrukt en levert uitgever Jan van Arkel het spel aan boekhandels en speelgoedwinkels. Tijdens de voorinschrijving kost het spel 4,95. Bij grotere aantallen is er nog meer korting mogelijk. Bestellen kan online. Maak kans op een van de 20 duotickets voor Valeriaan. Stuur voor 1 april een naar redactie@velt.be of stuur een kaartje ter attentie van de redactie. Vrijwilligers gezocht voor Valeriaan (19, 20 en 21 april 2013) Velt Vlaams-Brabant verzorgt onze grote info- en verkoopsstand op Valeriaan Brussel en Velt Brussel doet de zadenruilbeurs draaien. Helpers zijn welkom en krijgen een duoticket. Is dit iets voor jou? Contacteer dan katleen.verhaert@velt.be. Ook kandidaat-standhouders kunnen zich nog aanmelden.

18 18 Culinair De frisse smaak van kiemen Prille lente op je bord Tekst Mirella Gijsen Recepten Nicola Kersting Foto s Julie Gibbons, Matthew Mendoza, Mat McDermott, Veganbaking.net De lente kondigt zich aan: vogels zingen uitbundiger en in de tuin zijn er ook al grote veranderingen zichtbaar. Vanaf 21 maart zijn de dag en de nacht een poosje even lang. Een zachte lentezon zorgt voor frisse gelige tinten op de ontluikende blaadjes van de bomen. Ieder jaar kijk ik weer uit naar dit moment. Het begin van de lente nodigt ons uit om weer met een schone lei te starten. Na de stevige maaltijden in de winter, hebben we nood aan frisheid op ons bord. Kiemgroenten en scheuten zijn daar ideaal voor. Knapperige scheuten Scheuten zijn heel decoratief én ze zijn een goede bron van vitaminen, mineralen en andere voedingstoffen. Je hebt allerlei soorten scheuten; de meest gangbare zijn de scheuten van luzerne, broccoli, rodekool, rode biet, radijs, prei en erwt. Speel met kleur en smaak door scheuten aan hapjes, salades en warme gerechten op het laatste moment toe te voegen. Deze verfrissende, gezonde en lekker knapperige groenten geven je meteen een krachtige boost. Zelf zaden of peulvruchten laten kiemen is behoorlijk eenvoudig; het kan in bokalen of op een onderlaag van watten. Kiemzaden vind je vooral in biowinkels en supermarkten. Lof in de lente Zeer licht en minstens even heerlijk in de prille lente is witlof. Deze groente is licht verteerbaar, bevat weinig calorieën en geen vet. Witlof is rijk aan mineralen en belangrijke voedingvezels, en levert ook vitamines C en B9. Tegenwoordig zie je witlof het hele jaar door in de winkels, maar het witlof uit volle grond verdient toch de voorkeur. Het heeft een volle smaak, een vaste textuur en een heerlijke acceptabele bitterheid. Let wel op, als het witlof een groene kleur heeft, is de smaak bitterder. Witlof is een van de meest veelzijdige groenten: uitermate geschikt voor lentebereidingen, rauw in salades of bij hapjes, en in tal van warme gerechten. Witlof kweken zonder tuin Nicola, gepassioneerd door lekker eten, kwam met witlofwortels thuis van de boerenmarkt. Ze resulteerden in verrassend lekker witlof, dat je eenvoudig en met weinig benodigdheden zelf kweekt. Je hebt het volgende nodig: witlofwortels; ruimte in een koele berging zoals een kelder, garage, tuinhuis of balkon; een grote bak of emmer met aarde zodat je de wortels kunt planten en afdekken tegen het licht. Verder moet je alleen maar af en toe water geven. Oogst op het moment dat het witlof bovenkomt en nog wit is. Je vindt deze witlofwortels meer en meer: in volkstuinverenigingen of bij professionele witloftelers, bij sommige tuincentra Kiemen in een bokaal Neem een grote, schone, glazen bokaal. Week daarin de zaden in een dunne laag van ca. 1 cm. Kleine zaadjes week je 4 uur; grote een hele dag of nacht. Dek de bokaal af met neteldoek of een andere stof zoals bijv. een nylonkous. Bevestig de stof met een elastiek. Giet het teveel aan water na het weken af. Zet de bokaal in het donker tot de zaden uitlopen. Wil je groene scheuten, zet de bokaal dan in het licht, maar niet in de zon. In het donker blijven de scheuten wit. Spoel de zaden voorzichtig een- of tweemaal per dag. Laat het water door de stof weglopen. Na 3 tot 5 dagen zijn je kiemen klaar om op te eten. De zaden hebben voor de kieming vocht en warmte nodig; de meeste kiemen goed bij 15 tot 20 Celsius. Te veel vocht en een hogere temperatuur kunnen leiden tot schimmel.

19 Culinair 19 Witlofsalade met abrikozenvinaigrette, broccolikiemen en pompernikkelcroutons Ingrediënten voor 4 personen Bereiding - voor de salade: 2 stronkjes witlof 2 stuks koolrabi 1 bakje tuinkers 0,5 bakje broccolikiemen - voor de vinaigrette: 75 g gedroogde abrikozen 0,5 bosje bieslook 1 el mosterd 1 tl appelazijn of meer 0,5 l zonnebloemolie peper en zout 0,5 dl water - voor de croutons: 4 sneetjes pompernikkel (Duits roggebrood) zonnebloemolie Schil de koolrabi. Snijd de koolrabi en het witlof in julienne en meng er de tuinkers en broccolikiemen door. Snijd de bieslook en de abrikozen fijn en doe ze samen met de mosterd, het water en de azijn in een maatbeker. Mix met een staafmixer tot een puree en voeg er dan geleidelijk de olie aan toe. Breng op smaak met peper en zout en proef of de zoet-zuurbalans goed zit. Voeg er eventueel nog abrikozen of azijn aan toe. Breng de salade op smaak met de abrikozenvinaigrette. Neem 4 sneetjes pompernikkelbrood en snijd ze in kleine blokjes. Bak ze even in een beetje zonnebloemolie en dresseer ze warm op de salade. Witlofsoep met pesto van erwtenscheuten Ingrediënten voor 4 personen Bereiding 500 g witlof 1 stronkje prei (enkel wit gedeelte) 1 ui 1 aardappel 1,5 l groente- of kippenbouillon 1 scheutje room nootmuskaat peper zout - voor de pesto: 50 g groene erwtenscheuten 1 el peterselie een halve groene appel 30 g gepelde amandelen 1 teentje look rasp van een halve biocitroen citroensap naar smaak 6 el zonebloemolie water peper en zout Verwijder het verkleurde gedeelte van het witlof en haal 16 grote bladeren van de stronkjes af. Snijd die in de lengte in dunne reepjes en besprenkel ze met een paar druppeltjes citroensap tegen het verkleuren. Bewaar ze om de soep af te werken. Snijd het witlof, de prei, de aardappel en de ui in grove stukken. Fruit eerst de ui aan in wat vetstof naar keuze. Voeg als de ui glazig is de rest van de groenten toe en laat even stoven met een deksel op de pan. Bevochtig met de bouillon en laat een half uur koken. Mix de soep. Als je een gladde soep wilt hebben kun je de soep door een puntzeef gieten. Breng de soep op smaak met peper, zout en een beetje nootmuskaat en werk af met een scheutje room. Pureer de ingrediënten voor de pesto met een staafmixer of in een vijzel. Stoof de reepjes witlof in een beetje boter en dresseer ze in de soep. Garneer de soep verder met een lepel pesto en enkele erwtenscheuten.

20 20 Gepaneerde brie met raapjes en radijskiemen Ingrediënten voor 4 personen Bereiding - voor de brie: 200 g brie 2 eiwitten 2 el bloem 100 g paneermeel 100 g cornflakes olijfolie om in te bakken - voor de salade: 2 raapjes 100 g veldsla 50 g radijskiemen olijfolie citroensap peper zout Verkruimel de cornflakes en meng ze met het paneermeel. Snijd de brie in 8 plakken van 1 cm. Wentel de kaas door de bloem, daarna door het losgeklopte eiwit en tot slot door het cornflakesmengsel. Bak de gepaneerde brie in een pan met ruim olijfolie. Schil de raapjes en snijd ze in een fijne julienne. Strooi er een beetje zout over en meng goed. Laat de raapjes een uur staan onder druk (bijv. onder een bord met daarop een fles water). Was de veldsla en meng hem met de raapjes. Breng op smaak met peper, olijfolie en citroensap. Gebruik geen extra zout, want de raapjes zijn al zout. Meng er op het einde voorzichtig de kiemen door. Serveer de gepaneerde brie warm op de salade. Hummus van gekiemde kikkererwten en rode biet Ingrediënten Bereiding 200 g gekookte rode biet 4 el tahin (sesampasta) 200 g kikkererwten 2 teentjes look 4 el olijfolie 2 el rode wijnazijn 2 tl honing zout naar smaak eventueel wat rodebietkiemen voor de afwerking Week de kikkererwten 24 uur in ruim water. Giet het water af en zet ze op een donkere plaat met een temperatuur tussen 15 en 20 Celsius. Spoel ze tweemaal per dag. Als de kiem even lang of langer is dan de erwt, zijn de kiemen klaar voor gebruik. Kook de gekiemde erwten 10 minuten in ongezouten water en spoel ze met koud water af. Meng alle ingrediënten tot een glad geheel in een keukenmachine en breng op smaak.