OPTIMALISATIE ONDERHOUD WEGEN

Transcriptie

1 OPTIMALISATIE ONDERHOUD WEGEN GEMEENTE DE WOLDEN 24 oktober :A - Definitief D

2

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Vraagstelling Doelstelling Scope-afbakening Leeswijzer Analyse Beschikbare documenten Beheerareaal Ambitieniveau Beschikbaar budget Kwaliteit Onderhoud strategieën Eenheidsprijzen Onderhoudsplan Contracten Kwaliteitsbewaking/monitoring Contracten Andere contractvormen Vergelijking Differentiatie kwaliteitsniveau Kwaliteitsniveaus Structuurelementen Gekozen ambitieniveaus Reductie in kosten Overige optimalisatie Bijdragen derden Beheerbewust ontwerpen Risicogestuurd beheer Bezuinigingsmaatregelen Conclusie en aanbeveling Conclusie Aanbeveling Bijlage 1 Contractvormen Colofon :A - Definitief ARCADIS 1

4 2 ARCADIS :A - Definitief

5 1 Inleiding 1.1 AANLEIDING De raad heeft besloten om onderzoek te doen naar kansen om het budget voor het onderhoud aan de wegen slimmer in te zetten en naar de toepassing van een andere contractvorm. De gemeente heeft namelijk onvoldoende onderhoudsbudget beschikbaar om het vastgelegde ambitieniveau voor de wegverhardingen op termijn te kunnen handhaven. Daarnaast blijkt uit de inspecties dat de hoeveelheid achterstallig onderhoud toeneemt. Dit is in oktober 2013 door het cluster Beheer Openbare Ruimte gerapporteerd aan de raad. In het kader van bezuinigingen is het budget daarna ook nog eens verlaagd met ,--. Binnen de gemeente bestaat er momenteel de behoefte om zich breder te oriënteren in de mogelijkheden om met het huidige onderhoudsbudget meer onderhoud te kunnen uitvoeren en/of slimmer mee om te gaan. 1.2 VRAAGSTELLING De gemeenteraad van de gemeente De Wolden wil nader geïnformeerd worden over mogelijkheden binnen het wegbeheer, om het budget slimmer in te zetten. Naast een analyse van de huidige werkwijze worden de volgende onderwerpen bekeken: Contracten: Meerjarige contracten. Bundelen onderhoud met andere gemeenten. Andere contractvormen. Differentiatie van onderhoudsniveau. 1.3 DOELSTELLING Het bestuur informeren over mogelijkheden om het budget efficiënter in te zetten, waarbij ze in staat wordt gesteld om daarin keuzes te maken. Daarmee wordt tevens de betrokkenheid van bestuurders en beleidsmakers binnen het proces van het wegonderhoud vergroot. 1.4 SCOPE-AFBAKENING Deze offerte heeft alleen betrekking op het wegbeheer. Andere onderwerpen zoals riolering, groen, markering, reiniging, gladheidsbestrijding maken geen onderdeel uit van dit project :A - Definitief ARCADIS 3

6 1.5 LEESWIJZER Hoofdstuk 2 geeft aan de hand van een bureaustudie van de aangeleverde documenten de resultaten van de analyse weer over hoe beheer en onderhoud binnen de gemeente wordt vormgegeven. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de contracten. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op differentiatie in de kwaliteitsniveaus. Hoofdstuk 5 gaat in op de optimalisatiemogelijkheden. Hoofdstuk 6 sluit vervolgens af met conclusies en aanbevelingen. 4 ARCADIS :A - Definitief

7 2 Analyse Om te beoordelen of het beschikbaar budget efficiënter kan worden ingezet, is het van belang om te weten hoe de huidige situatie binnen het beheer en onderhoud van de wegen is vormgegeven. Daartoe wordt eerst een korte analyse gedaan op een aantal aspecten, die onderdeel uitmaken van het totale proces van beheer en onderhoud. 2.1 BESCHIKBARE DOCUMENTEN De gemeente heeft ten behoeve van de analyse de volgende documenten aangeleverd: Meerjarenbegroting groot onderhoud wegen: CROW Basisplanning Budgetplanning Kwaliteitsvisie eindrapport. Onderhoud wegen - huidig budget en 4 scenario s. Raadsbesluit Onderzoek Rkc - Van beleid naar Uitvoering. Raadvoorstel kwaliteitsvisie Rationeel wegbeheer BEHEERAREAAL Om het beheer van de wegen op een efficiënte en effectieve manier te kunnen uitvoeren is het van belang, dat er inzicht is in het areaal dat beheerd moet worden. De gemeente beschikt over een beheersysteem, waarin het wegenareaal wordt geregistreerd. Dit beheersysteem is gebaseerd op de CROW 1 wegbeheersystematiek, beschreven in CROW publicatie Wegbeheer In het systeem is derhalve alle informatie opgeslagen, die nodig is om het primaire beheerproces ten uitvoer te brengen. In onderstaande tabel is het beheerareaal opgenomen. Verhardingstype Omvang [m2] Percentage [%] Asfalt Beton Elementen Totaal Tabel 1 Beheerareaal 1 CROW staat voor Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek. Het is het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte :A - Definitief ARCADIS 5

8 Figuur 1 Beheerareaal per verhardingstype Opvallend is dat het meest voorkomende verhardingstype in het beheer van de gemeente De Wolden de asfaltverharding is (57%). Er zijn veel buitenwegen en weinig wegen binnen de bebouwde kom waar klinkers worden toegepast. Dit betekent dat uitstel van onderhoud bij asfaltverhardingen door beperkt budget een grote invloed heeft op kapitaalvernietiging. Uitstel van onderhoudswerkzaamheden bij asfaltverhardingen betekent namelijk dat geconstateerde schades zich verder gaan ontwikkelen. Bij asfalt gaat de schade dieper in de constructie zitten, waardoor zwaardere maatregelen dan oorspronkelijk gepland nodig zijn om de kwaliteit weer op het gewenste niveau te brengen. Figuur 2 Beheerareaal per gebruiksfunctie De meeste verhardingen (35%) komen voor buiten de bebouwde kom. Deze wegen zijn veelal uitgerust met een asfaltverharding. 6 ARCADIS :A - Definitief

9 2.3 AMBITIENIVEAU Het areaal wordt conform de CROW op een aantal niveaus beheerd. In CROW publicatie Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte 2013 zijn deze kwaliteitsniveaus beschreven. Daarin is tevens een koppeling gemaakt met de beleidsprofielen uit CROW publicatie 147 (technische kwaliteit). Door de ambitieniveaus en kosten tegen elkaar af te zetten, wordt de raad in de gelegenheid gesteld een keuze te maken voor het gewenste ambitieniveau per structuurelement. Helder is dan ook welk budget daarvoor noodzakelijk is. De gemeente beschikt over een door de raad vastgestelde kwaliteitsvisie (2006), waarin per structuurelement (dorpscentrum, woongebied, buitengebied, bedrijventerrein, begraafplaats, sport/recreatie en hoofdstructuur) het gewenste ambitieniveau van de verhardingen is beschreven. De kwaliteitsvisie is in 2013 geactualiseerd en opnieuw vastgesteld. Op basis daarvan heeft het cluster BOR de kaders beschikbaar voor het door vertalen van de ambities naar plannen, waarin de onderhoudsplanning en -begroting kan worden gepresenteerd. Het kwaliteitsniveau voor het onderdeel verharding is in 2013 gehandhaafd op niveau Basis (B). De bezuinigingen van ,-- (kadernota 2012) en ,-- (taakstelling openbare ruimte collegebesluit begroting 2011) impliceert in deze context, dat de financiële middelen en de geformuleerde beleidsambities niet meer met elkaar in overeenstemming zijn. Het beschikbare budget is onvoldoende om op het gewenste kwaliteitsniveau te kunnen beheren. Dit betekent dat niet meer kan worden voldaan aan het ambitieniveau B, maar sprake is van een afname van de kwaliteit naar het niveau Laag (C). Dit heeft consequenties voor kapitaalvernietiging, het comfort, de veiligheid, de bereikbaarheid, het aantal en aard van de aansprakelijkheidstellingen en klachten en meldingen. 2.4 BESCHIKBAAR BUDGET De laatste jaren is al diverse jaren gerapporteerd over de extra benodigde middelen om te kunnen voldoen aan het minimale niveau waarbij sprake is van maatschappelijk verantwoord beheer. De afgelopen jaren is echter een neerwaartse trend waar te nemen in het beschikbaar gestelde budget voor het onderhoud aan de wegen. Dit resulteert in een afname in de kwaliteit van de verhardingen. Onderstaande tabel laat de ontwikkeling zien van het beschikbaar budget van de afgelopen vijf jaar. Daarin is een neerwaartse lijn te constateren. De afgelopen jaren is daarnaast echter sprake geweest van een toename van het beheerareaal als gevolg van areaaluitbreiding. Begrotingsjaar Groot onderhoud Klein onderhoud Totaal , , , , , , , , , , , , , , ,-- Tabel 2 Beschikbaar budget Grofweg kan worden gesteld dat er voor het klein onderhoud en groot onderhoud momenteel 0,40/m2 beschikbaar is. Dit bedrag is exclusief de kosten voor reconstructies (herinrichtingen), daarvoor wordt apart krediet aangevraagd :A - Definitief ARCADIS 7

10 Vanuit het groot onderhoudsbudget worden de volgende maatregelen gefinancierd: Bermverbetering. Uitvoeren weginspectie. Kwaliteitscontrole. Onderzoek teerhoudendheid te onderhouden wegvakken. Aanbrengen markering te onderhouden wegvakken. Onderhoud halfverhardigen. Herstel klinkersleuven. Scheuren dichten. Voorbereiding van de onderhoudswerken. In 2013 bedroegen de kosten voor deze aanvullende werkzaamheden circa ,--. Oftewel het beschikbaar budget voor sec de verhardingen bedraagt daardoor , ,-- = ,--. Dat is circa 0,33/m2. Dit bedrag is onvoldoende om ook het aanwezige achterstallig onderhoud weg te kunnen werken. In bijlage 1 van het rapport Kwaliteitsvisie De Wolden van 2006 staan per structuurelement de eenheidsprijzen opgenomen per verhardingstype voor de kwaliteitsniveaus hoog, basis en laag. Indien alle structuurelementen op kwaliteitsniveau B worden gezet, is gemiddeld 0,96/m2 nodig. Dat ligt hoger dan de nu beschikbare 0,33/m KWALITEIT De gemeente voert jaarlijks een globale visuele inspectie uit op de verhardingen, die bij de gemeente in beheer zijn. De inspectie vindt plaats op basis van de CROW inspectiemethodiek, beschreven in CROW publicatie 146b Globale visuele inspectie De beschikbare inspectieresultaten zijn actueel, waardoor er een betrouwbaar beeld aanwezig is van de algehele toestand van de verhardingen. Indien het gehele beheerareaal wordt beschouwd dan is circa 18% van onvoldoende kwaliteit, waarvan 9% achterstallig onderhoud betreft. Onderstaande tabel laat de kwaliteit per verhardingstype zien. Verhardingstype Voldoende A+/A Matig B Onvoldoende C Achterstallig D Asfalt 64% 20% 11% 5% Beton 100% 0% 0% 0% Elementen 74% 4% 5% 17% Tabel 3 Kwaliteit verhardingstypen 8 ARCADIS :A - Definitief

11 veerhardingstype Optimalisatie onderhoud wegen voldoende / onvoldoende 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Asfalt Elementen Cementbeton Figuur 3 Kwaliteit per verhardingstype 2.6 ONDERHOUD STRATEGIEËN CROW wegbeheersystematiek Nadat de inspectieresultaten zijn ingevoerd, genereert het beheersysteem volgens de CROW systematiek een meerjarenbegroting en -planning voor een periode van vijf jaar. Deze planning is minimaal gebaseerd op de ondergrens van maatschappelijk verantwoord wegbeheer. Daarbij worden de onderhoud strategieën van de CROW gehanteerd, waarbij het achterstallig onderhoud direct in het eerste planjaar dient te worden weggewerkt. Bij gemeente De Wolden bedraagt deze achterstand 9% van het totale beheerareaal verhardingen. Maatregeltoets Voorafgaand aan de vaststelling van de onderhoudsplannen wordt jaarlijks een maatregeltoets uitgevoerd op de CROW Basisplanning en -begroting. De toets is standaard onderdeel binnen de CROW wegbeheersystematiek. Daarbij wordt in de praktijk een controleslag uitgevoerd op de omvang, het planjaar en de maatregel van het betreffende wegvakonderdeel dat is opgenomen in planjaar 1 en 2 van de meerjarenplanning. Integrale afstemming Daar waar mogelijk vindt afstemming plaats met andere projecten (reconstructies, grote projecten, bouwplannen) en andere disciplines (Riolering, Groen en Verkeer & Vervoer). Het integraal uitvoeren van werkzaamheden heeft financiële voordelen. Door de grotere omvang van het werk kunnen bepaalde kostenposten door de aannemer over het werk worden verdeeld, zoals het toepassen van verkeersmaatregelen, leveranties en de inzet van materieel. In beginsel is de vervanging van de riolering en andere grotere rioleringswerken leidend. De middelen voor deze werkzaamheden zijn vaak al via de investeringsplanning van het VGRP gevoteerd. Groen en Openbare Verlichting zijn veelal volgend. Vervangingen Voor de nodige reconstructies (herinrichtingen) wordt apart krediet aangevraagd. Bermverbetering Opvallend is daarnaast dat er de afgelopen jaren ten laste van het onderhoudsbudget voor de wegen maatregelen zijn genomen voor het verbeteren van de bermen. Deze uitgave is niet voorzien in de kostenopzet afkomstig vanuit de CROW wegbeheersystematiek :A - Definitief ARCADIS 9

12 2.7 EENHEIDSPRIJZEN Als eenheidsprijs voor de meerjarenplanning en -begroting onderhoud wegen zijn de landelijke eenheidsprijzen gehanteerd, welke door ARCADIS Nederland BV (ARCADIS) jaarlijks ter beschikking worden gesteld en in het beheersysteem zijn opgenomen. Daarbij is het mogelijk om naar eigen inzicht de hoogte van de volgende opslagpercentages in te stellen, zodat er meer wordt aangesloten op de gemeentelijke situatie: AKUWR: Algemene Kosten, Uitvoeringskosten, Winst en Risico. VAT-kosten: dit zijn de kosten voor technische voorbereiding, administratie en toezicht. Verkeersmaatregelen (afhankelijk van de betreffende maatregel). Onvoorzien. De gebruikte eenheidsprijzen zijn over het algemeen marktconform. De prijsopbouw is compleet (inclusief opslagpercentages voor VAT, AKUWR, Onvoorzien, Verkeersmaatregelen). De prijzen zijn van het prijspeil 2014 en worden niet geïndexeerd voor de periode van vijf jaar uit het beheersysteem. 2.8 ONDERHOUDSPLAN Korte en middellange termijn Op basis van de data uit het beheersysteem en de resultaten van de visuele inspectie is door het beheersysteem een toetsing gedaan aan de richtlijnen en gebruik gemaakt van gedragsmodellen en waarschuwingsgrenzen. Dit resulteert vervolgens in een CROW basisplanning. De basisplanning bestrijkt een periode van vijf jaar. Binnen deze planning kan gesteld worden, dat de planjaren 1 en 2 een nauwkeurig beeld geven van het benodigd onderhoud. Voor de periode 3, 4 en 5 geldt dat dit indicatieve bedragen zijn, die op basis van herinspectie de komende jaren opnieuw getoetst moeten worden. Voor de korte en middellange termijn wordt dus inzicht gegeven in de kosten op basis van areaal en werkelijke kwaliteit. De onderhoudskosten voor de planperiode van vijf jaar zijn conform de gangbare methodieken bepaald. Bij de uitwerking van de maatregelen in het onderhoudsplan wordt rekening gehouden met 10% aanbestedingsvoordeel. Lange termijn Om inzicht te geven in een langere periode dan vijf jaar, kan gebruik worden gemaakt van theoretische berekeningen op basis van levensduur. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van CROW publicatie 145 Beheerkosten Openbare Ruimte. Voorwaarde is wel dat alle maatregelen, die opgenomen zijn in de eerste vijf jaar van de CROW Meerjarenbegroting uit het beheersysteem, worden uitgevoerd conform de planning. De systematiek gaat er dan vanuit, dat er geen achterstanden meer aanwezig zijn en dat er kan worden overgegaan op de berekeningsmethodiek van CROW 145. Voor de lange termijn worden de kosten bepaald op basis van levensduren. Deze methodiek is zeer gebruikelijk en wordt door de Provincie Drenthe gebruikt bij de toetsing van budgetten bij het onderhoud kapitaalgoederen. 2.9 CONTRACTEN De gemeente besteedt jaarlijks het onderhoud uit op basis van RAW-bestekken. Dit houdt in dat er jaarlijks een bestek moet worden gemaakt. In hoofdstuk 3 en bijlage 1 wordt nader ingegaan op mogelijke andere contractvormen, waarmee efficiënter onderhoud kan worden uitgevoerd. 10 ARCADIS :A - Definitief

13 2.10 KWALITEITSBEWAKING/MONITORING Voor de bewaking van de kwaliteit wordt gebruik gemaakt van de volgende methodieken: CROW publicatie 146b - Globale visuele inspectie 2011: Voor de bepaling van de technische kwaliteit van de verhardingen. CROW publicatie Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte 2013: Voor de bepaling van de beeldkwaliteit van de verhardingen. Kwaliteitscontrole tijdens de uitvoering door een onafhankelijk adviesbureau. De kwaliteit van de uitgevoerde onderhoudsmaatregelen voldoen daarmee aan de gestelde eisen. De gemeente heeft in het onderhoudsprogramma wegen een kwaliteitscontrole asfalt- en herstraatbestek opgenomen ter grootte van , :A - Definitief ARCADIS 11

14 3 Contracten In dit hoofdstuk wordt gekeken of er slimmer met het onderhoud kan worden omgegaan ten aanzien van de contracten. 3.1 ANDERE CONTRACTVORMEN Ten aanzien van het inzichtelijk maken van de mogelijk andere contractvormen binnen het wegonderhoud van de gemeente De Wolden gebruiken wij een tool. Het betreft een bewustwordingsmodel, dat belangen die spelen binnen uw organisatie in beeld brengt. Tijdens een interview zijn een aantal stellingen voorgelegd om te komen tot een waardering ten aanzien van de primaire belangen: Geld. Tijd. Kennis. Invloed. Verder brengt het model aan de hand van een aantal stellingen de secundaire belangen in beeld: Regels: wat mag je? Vertrouwen: wat durf je? Relatie: wat gun je? In onderstaande tabel is weergegeven naar welke contractvormen daarbij is gekeken. Contractvorm Rechtsverhouding Voorbeeld Regie RVOI 2, DNR, UAV, inkoopvoorwaarden Detachering, opdracht met verrekening op basis van bestede tijd Productgericht RVOI, DNR, UAV, Inkoopvoorwaarden Traditioneel, Bouwteam, Raamcontract, Management Contracting Samen delen Maatwerk Alliantie Prestatiegericht UAV-GC D&B, E&C, D&C, Turn-Key, Prestatiecontract Totaalontzorging Maatwerk Build Operate Transfer, Build Transfer Maintain, Publiek Private Samenwerking, General Contracting Tabel 4 Mogelijke contractvormen op basis van primaire belangen 2 RVOI = Regeling van de Verhouding tussen Opdrachtgever en adviserend Ingenieursbureau. DNR = De Nieuwe Regeling. UAV = Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken. UAV-GC = Uniforme Administratieve Voorwaarden voor geïntegreerde contractvormen. 12 ARCADIS :A - Definitief

15 Afbeelding 1 Mate van risico en invloed per contractvorm Aan de hand van een aantal voorgelegde stellingen inzake de primaire belangen is het aantal contracten teruggebracht van vijf naar twee stuks. Motivatie: Aangezien het budget vast staat en de klant invloed wil hebben op het project/proces kan zij/hij er voor kiezen om alles zelf te doen (géén contract), een contract op basis van regie of een productgericht contract. Om risico op overschrijding te minimaliseren is samen delen niet zinvol. Gezien de gewenste grote invloed vallen een prestatiegericht contract en totaal ontzorgen af. Vervolgens is er een verfijningsslag gemaakt ten aanzien van de overgebleven contractvormen. Daarvoor zijn vragen gesteld op basis van de secundaire belangen. Daaruit volgt dat de contractvorm op basis van regie de gewenste contractvorm is. Dit is echter al in lijn met de huidige situatie bij de gemeente op het gebied van gehanteerde contractvormen: Klein onderhoud wordt uitgevoerd op basis van regie. De opdrachtgever stelt tijdens het proces de activiteiten vast en heeft de dagelijkse leiding. Groot onderhoud wordt uitgevoerd op basis van een traditioneel contract. Er is een strikte scheiding tussen ontwerp en uitvoering, waarbij de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het ontwerp en de opdrachtnemer voor de uitvoering. Contractvorm Regie Productgericht Samen delen Prestatiegericht Totaalontzorging Uitkomst interview X X Tabel 5 Mogelijke contractvorm op basis van primaire belangen In bijlage 1 zijn een viertal andere contractvormen toegelicht en voor- en nadelen benoemd: OMOP/RAW-Raamovereenkomst. Innovatieve contractvorm. Meerjarige contracten. Bundeling onderhoud met andere gemeenten :A - Definitief ARCADIS 13

16 3.2 VERGELIJKING In onderstaande tabel zijn de diverse contractvormen op een aantal aspecten met elkaar vergeleken. Contractvorm Effect op een (EMVI) inschrijving Risicoverschuiving van OG naar ON Geschikt voor MKB Interne Kosten (voorbereiding Externe Kosten (adviseur) (en/of lokale partijen) en toezicht) Traditioneel RAW Traditioneel RAW (meerjarig*) RAW raamovereenkomst (meerjarig) UAV-GC UAV-GC (meerjarig*) Tabel 6 Vergelijking contractvormen Toelichting op tabel: Effect op inschrijving (EMVI): meer met minder doen. (meerjarig*): meerjarig voorzien van een ontbindingsclausule per jaar (toepassen van een jaarlijkse prestatiemeting). Waardering Verklaring -- Zeer negatief effect - Negatief effect 0 Neutraal + Positief effect ++ Zeer positief effect Tabel 7 Verklaring waardering 14 ARCADIS :A - Definitief

17 4 Differentiatie kwaliteitsniveau 4.1 KWALITEITSNIVEAUS Er zijn vijf kwaliteitsniveaus te onderscheiden, variërend van zeer goed (A+) tot te slecht (D). In onderstaande tabel is de relatie gelegd tussen de kwaliteitsniveaus conform CROW Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte 2013 en de kwaliteitsniveaus zoals gehanteerd in CROW Wegbeheer Zo kan op zowel bestuurlijk als operationeel niveau over de kwaliteit worden gecommuniceerd. Door gebruik te maken van landelijke methodieken is toetsing van de kwaliteit redelijk eenvoudig. Kwaliteitsniveau CROW 323 Omschrijving Indicatie kwaliteit Relatie met wegbeheer CROW 146 en 147 Relatie met niveaus beheerkosten openbare ruimte CROW 145 A+ Zeer goed Nagenoeg ongeschonden Er is geen schade R++ A Goed Mooi en comfortabel Er is enige schade, maar de R+ waarschuwingsgrens is nog niet overschreden B Voldoende Functioneel De waarschuwingsgrens is R overschreden: er is klein onderhoud nodig of binnen vijf jaar is groot onderhoud nodig C Matig Onrustig beeld, discomfort De richtlijn is overschreden: R- of enige vorm van hinder er is binnen twee jaar groot onderhoud nodig D Te slecht Kapitaalvernietiging, functieverlies, juridische aansprakelijkheid De richtlijn is meer dan één klasse overschreden: er is direct groot onderhoud nodig Tabel 7 Omschrijving en indicatieve relatie kwaliteitsniveaus De kwaliteitscatalogus is gekoppeld aan de landelijke systematiek voor wegbeheer, zodat de resultaten van de visuele inspectie van wegverhardingen kunnen worden gepresenteerd in de beeldkwaliteitsniveaus A+, A, B, C en D. In de praktijk kiezen veel opdrachtgevers voor het behalen van een van drie middelste niveaus A, B of C. Het slechtste niveau (D) is namelijk niet gewenst en het hoogste niveau (A+) is praktisch en financieel gezien vrijwel onmogelijk te handhaven :A - Definitief ARCADIS 15

18 Door te differentiëren in de kwaliteitsniveaus per structuurelement wordt de gemeenteraad een instrument geboden om een besluit te nemen ten aanzien van het gewenste kwaliteitsniveau per structuurelement. Op basis daarvan kan het beheer en onderhoud op het gekozen niveau worden gerealiseerd. Differentiatie in de kwaliteitsniveaus heeft tevens effect op benodigde financiële middelen. 4.2 STRUCTUURELEMENTEN De gemeente kent de volgende structuurelementen: Dorpscentrum. Woongebied. Buitengebied. Bedrijventerrein. Begraafplaats. Sport/recreatie. Hoofdstructuur. 4.3 GEKOZEN AMBITIENIVEAUS Momenteel (2013) is er gekozen voor kwaliteitsniveau Basis voor alle structuurelementen. Dit betekent dat er voor diverse structuurelementen een versobering kan worden doorgevoerd. Echter om kapitaalvernietiging bij asfaltverhardingen te voorkomen wordt geadviseerd om asfaltverhardingen niet lager dan een kwaliteitsniveau B te laten komen. Het verlagen van het kwaliteitsniveau bij elementenverharding van B naar C binnen bepaalde structuurelementen behoort wel nog tot de mogelijkheden. Wel is het van belang om deze locaties te monitoren om de veiligheid te kunnen blijven garanderen. Vaak worden bij doorgaande wegen (hoofdstructuren), centra (dorpscentrum) en begraafplaatsen hogere ambitieniveaus nagestreefd. Woongebieden, sportparken en bedrijventerreinen zijn vaak praktisch en eenduidig ingericht. Het kwaliteitsniveau C duidt op een onderhoudsniveau, waarbij achterstanden in het onderhoud zichtbaar worden. Verder is er sprake van een onvoldoende kwaliteit van de openbare ruimte. 4.4 REDUCTIE IN KOSTEN De kwaliteitsniveaus A+ tot en met D kunnen ook worden gerelateerd aan kostenkengetallen. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van CROW publicatie Beheerkosten Openbare Ruimte. Daarin kan op beleidsprofiel R++, R+, R of R- worden bepaald wat de onderhoudskosten zijn per vierkante meter, afhankelijk van ondergrondsoort, verhardingstype en wegtype. Voor het onderdeel verhardingen is echter geen inzicht in de onderhoudskosten voor de kwaliteitsniveaus R+ en R-. CROW publicatie gaat ervan uit dat: de kosten voor kwaliteitsniveau A (R+) het gemiddelde is van de kosten voor kwaliteitsniveau A+ (R++) en kwaliteitsniveau B (R). de kosten voor kwaliteitsniveau C worden bepaald door een kortingspercentage op de kosten voor kwaliteitsniveau B te verrekenen. Afhankelijk van het wegtype en verhardingstype is er conform CROW publicatie Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte een inschatting te geven van de reductie in onderhoudskosten indien wordt overgestapt van beeldkwaliteit B naar beeldkwaliteit C. 16 ARCADIS :A - Definitief

19 Verhardingstype/soort Wegtype Omschrijving Reductie onderhoudskosten ZOAB 1-3 Hoofdwegennet, Zwaar belaste weg, Gemiddeld 22% belaste weg DAB 1-4 Hoofdwegennet, Zwaar belaste weg, Gemiddeld 22% belaste weg, licht belaste weg DAB 5 Weg in woongebied 27% DAB 6 Weg in verblijfsgebied 11% DAB 7 Fietspad 17% Cementbetonverharding N.v.t. N.v.t. 22% Elementenverharding N.v.t. N.v.t. 37% Tabel 8 Reductie in onderhoudskosten beeldkwaliteit C t.o.v. beeldkwaliteit B (CROW 145) De volgende uitgangspunten zijn daarbij van belang: De kengetallen zijn gebaseerd op de beheercycli uit CROW publicatie 145 Beheerkosten Openbare Ruimte en niet op basis van CROW publicatie 147 Wegbeheer. Kostenberekeningen met de kostenkentallen kunnen daarom leiden tot andere resultaten dan kostenramingen via de wegbeheersystematiek. Deze systematiek gaat uit van een visuele inspectie en de beeldsystematiek niet. De kentallen zijn gebaseerd op de onderhoud strategieën, die op de lange termijn het goedkoopst zijn. De methodiek van CROW 145 gaat uit van een situatie dat er geen achterstallig onderhoud aanwezig is. Indien de beeldkwaliteit voor een structuurelement naar beneden moet worden bijgesteld om kosten te reduceren, wordt geadviseerd om dit te doen voor de elementenverhardingen. De woongebieden bevatten de meeste klinkers, dus daar zijn de meeste effecten te behalen. Indien de beeldkwaliteit van de asfaltverhardingen wordt verlaagd, levert dit op termijn meerkosten op in de zin van kapitaalvernietiging. Bij uitstel van onderhoud aan asfaltverhardingen gaat de schade namelijk dieper in de constructie zitten, waardoor zwaardere en daardoor duurdere maatregelen genomen moeten worden dan oorspronkelijk benodigd was. Bij elementenverhardingen wordt de omvang (m2) groter bij uitstel van de benodigde onderhoudsmaatregel :A - Definitief ARCADIS 17

20 5 Overige optimalisatie In dit hoofdstuk worden kansen benoemd om het beschikbare budget voor wegonderhoud efficiënter in te zetten. 5.1 BIJDRAGEN DERDEN Andere mogelijkheden om slimmer met het beheer en onderhoud om te gaan is om te kijken naar mogelijkheden voor bijdragen vanuit andere programma s, afdelingen of disciplines. Daarbij valt te denken aan verkeersveiligheid (rood asfalt, snelheidsremmende maatregelen, reconstructies/herinrichtingen), milieu en duurzaamheid (geluidreducerende deklagen), maar ook riolering (VGRP). Bij aanpassingen in de openbare ruimte kunnen ook andere kostendragers een rol spelen, zoals bijv. subsidies voor sport, verkeers- en vervoersbeleid, monumenten of bijdragen van corporaties of ontwikkelaars bij herstructurering. Verder kan daarbij gedacht worden aan de participatiewet en het verzorgen van aanpassingen in de elementenverhardingen om ouderen langer thuis te kunnen laten wonen. 5.2 BEHEERBEWUST ONTWERPEN Om te voorkomen dat het areaal uitbreidt zonder dat er budget voor beschikbaar komt, moet voor nieuwe projecten een beheerparagraaf verplicht worden gesteld. Standaardisering in het ontwerp en gebruik van materialen, waardoor er efficiënter kan worden gewerkt. Hiervoor kan een leidraad inrichting openbare ruimte of een handboek openbare ruimte het vertrekpunt zijn voor de ontwerpers. 5.3 RISICOGESTUURD BEHEER Asset management is een middel om binnen een beperkt onderhoudsbudget toch een optimaal onderhoudsprogramma op te stellen waarbij de risico s zoveel mogelijk bekend en beheersbaar zijn. Er wordt daarbij een balans gezocht tussen prestatie, kosten en risico. In de CROW-systematiek zijn conditierichtlijnen opgenomen, waaraan de verhardingen moeten voldoen. Overschrijding van de richtlijn betekent in principe dat onderhoud uitgevoerd dient te worden. Er wordt echter niet beschreven wat de consequenties (risico s voor de gemeente) zijn, die ontstaan na het overschrijden van de richtlijn, indien de beheersmaatregelen niet worden uitgevoerd in verband met beperkt budget. Bij risico gestuurd beheer is de mate van risico het vertrekpunt voor het bepalen van de onderhoudsstrategie. 18 ARCADIS :A - Definitief

21 Hier kan het opstellen van een risicomatrix voor een aantal thema s het vertrekpunt zijn. Ook behoort prioritering in de volgorde van de onderhoud strategie (voetpaden, fietspaden, binnen de kom wegen, doorgaande wegen) tot de mogelijkheden. In principe gebeurt dit op basis van het beheersysteem bij het genereren van de budgetplanning vanuit de prioritering op wegtype. 5.4 BEZUINIGINGSMAATREGELEN Verlagen intensiteit van communicatie over het onderhoud in advertenties, regionale bladen en lokale bladen. Volstaan kan worden met het publiceren op de website van de gemeente. Het accepteren van een toename van de omvang van het achterstallig onderhoud bij de elementenverhardingen kan ook een optie zijn. Wel dient rekening te worden gehouden met het extra monitoren op de veiligheid en de kans dat het aantal aansprakelijkheidstellingen en het aantal klachten en meldingen toeneemt :A - Definitief ARCADIS 19

22 6 Conclusie en aanbeveling 6.1 CONCLUSIE Analyse werkwijze Voor de vaststelling van de beleidskaders (ambitieniveau inclusief bijbehorende financiële doorvertaling) zijn scenario s voorgelegd aan de raad. Op basis daarvan heeft de raad beargumenteerd een keuze kunnen maken voor het gewenste ambitieniveau met bijbehorend benodigd budget per structuurelement. Het benodigde budget is niet beschikbaar gesteld. Het beheerareaal is bekend en is geregistreerd in het met CROW keurmerk gecertificeerde beheersysteem. De huidige staat van de verharding wordt jaarlijks gemeten op basis van de CROW inspectiemethodiek en de schouw van de beeldkwaliteiten op basis van de CROW beeldsystematiek. De beheerstrategie is conform CROW systematiek vastgelegd. Er vindt integrale afstemming plaats met andere projecten en disciplines. Voor herinrichtingen wordt apart krediet aangevraagd. De landelijke aanstaande veroudering van materialen vergt wel de nodige aandacht aangezien daar geen rekening mee is gehouden. Eenheidsprijzen zijn over het algemeen marktconform inclusief opslagpercentages. Er valt winst te behalen door deze eenheidsprijzen te evalueren op basis van nacalculatie. Dit geldt ook voor de hoogte van de opslagpercentages. De meerjaren onderhoudsplanning en -begroting voor de korte en middellange termijn is gebaseerd op de CROW wegbeheersystematiek. De huidige contracten die de gemeente hanteert zijn op regiebasis (klein onderhoud) en traditioneel RAW (groot onderhoud). Ambitieniveau en budget Het door de raad gekozen ambitieniveau inclusief bijbehorend benodigd budget is voor alle structuurelementen B. Het beschikbaar budget is de afgelopen jaren omlaag gegaan, waardoor de gewenste ambitieniveaus niet meer in overeenstemming zijn met de daarvoor benodigde budgetten. De kwaliteit van de verhardingen gaat daardoor achteruit, de gemeente heeft een beheerareaal, waarvan 18% van onvoldoende kwaliteit is. Daarvan is bij 9% zelfs sprake van achterstallig onderhoud. Het budget voor sec de verhardingen is nu circa 0,33/m2, wat niet voldoende is om te beheren op het vastgestelde ambitieniveau uit de kwaliteitsvisie (basis). Daarvoor is volgens het vastgestelde rapport Kwaliteitsvisie De Wolden van 2006 gemiddeld 0,96/m2 nodig. Kwaliteit en kosten De meerjaren onderhoudsplanningen geven op hoofdlijnen een voldoende betrouwbaar beeld van de benodigde uitgaven voor de komende vijf jaren. 20 ARCADIS :A - Definitief

23 De opgenomen berekende bedragen zijn reëel, de berekening is uitgevoerd met voldoende onderbouwde marktconforme eenheidsprijzen en met een landelijk geaccepteerde beheerstrategie. De beschikbare budgetten zijn niet conform de benodigde kosten. De gemeente heeft te maken met achterstallig onderhoud. Het beschikbaar budget is echter niet voldoende voor rationeel wegbeheer. Per jaar ontstaat daardoor meer achterstand dan dat er wordt weggewerkt. Per saldo is dus sprake van kapitaalvernietiging. De lange termijnkosten zijn niet berekend, terwijl deze met name een indruk geven over de financiële positie over de langere termijn. Bovendien wordt deze informatie in toenemende mate gebruikt door de toezichthouder als toetsingskader. Contracten Geconcludeerd wordt dat het onderhoudsbudget optimaler kan worden ingezet door meerjarige en andere contractvormen dan regie of traditioneel: Door gebruik te maken van een overeenkomst met open posten kunnen financiële voordelen worden behaald door een lagere prijs per eenheid voor de repeterende onderhoudswerkzaamheden, die in grote omvang worden aanbesteed. Dit kan interessant zijn voor het uitvoeren van klein onderhoudswerkzaamheden evenals groot onderhoud. Door te kiezen voor meerjarige innovatieve contractvormen biedt dit naast financiële voordelen ook voordelen op het gebied van onder andere duurzaamheid, kwaliteit, omvang werk, bereikbaarheid, veiligheid en risicoverdeling en beleving van overlast bij de burger. Door het uitvoeren van onderhoud op basis van een UAV-GC kunnen gedurende de contractperiode meer onderhoudsmaatregelen worden uitgevoerd dan bij een traditionele aanpak. Er kan dan ook een inhaalslag worden gemaakt bij het wegwerken van het aanwezige en nieuw ontstane onderhoud. Het bundelen van onderhoud levert besparingen met zich mee tot op bepaald niveau, doordat door de grootschalige en omvangrijkere contracten een lagere prijs per eenheid te realiseren is dan los van elkaar staande aanbestedingen. Differentiatie in kwaliteitsniveaus Kostenreductie is mogelijk door differentiatie in kwaliteitsniveau bij vooral de elementenverhardingen door te kiezen voor niveau C ten opzichte van het nu vastgestelde niveau B voor de diverse structuurelementen. Overige optimalisatie Andere mogelijkheden om slimmer met het beheer en onderhoud om te gaan is om te kijken naar mogelijkheden voor bijdragen vanuit andere programma s, afdelingen of disciplines. Daarbij valt te denken aan verkeersveiligheid (rood asfalt, snelheid remmende maatregelen, reconstructies/herinrichtingen), milieu en duurzaamheid (geluid reducerende deklagen), maar ook riolering (VGRP) of subsidies voor sport, verkeers- en vervoersbeleid, monumenten of bijdragen van corporaties of ontwikkelaars bij herstructurering. Ook de participatiewet is van belang en het verzorgen van aanpassingen in de elementenverhardingen om ouderen langer thuis te kunnen laten wonen. Bij nieuwe ontwerpen en projecten werken met verplichte beheerparagrafen en gebruik maken van standaardisering in materialen vanuit een leidraad inrichting openbare ruimte Bij beperkt budget gebruik maken van een verlengstuk van de CROW systematiek, namelijk het prioriteren van het onderhoud op basis van risico gestuurd wegbeheer :A - Definitief ARCADIS 21

24 Het accepteren van een toename van de omvang van het achterstallig onderhoud bij de elementenverhardingen kan ook een optie zijn. Wel dient rekening te worden gehouden met het extra monitoren op de veiligheid en de kans dat het aantal aansprakelijkheidstellingen en klachten en meldingen toeneemt. 6.2 AANBEVELING De gemeente heeft te maken met achterstallig onderhoud en een beperkt budget om deze achterstanden weg te kunnen werken. Uitstel van onderhoud leidt voornamelijk bij asfaltverhardingen echter tot kapitaalvernietiging, omdat de schades door uitstel namelijk dieper in de constructie gaan zitten, waardoor zwaardere en daardoor duurdere maatregelen nodig zijn om de verharding weer op een veilig en functioneel niveau te krijgen. Wij adviseren dan ook om incidenteel extra budget aan te vragen voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud en het behoud van het kapitaalgoed wegen. Vervolgens kan worden gekeken of het structurele budget op langere termijn naar beneden kan worden bijgesteld om het beheerareaal op het ambitieniveau te kunnen onderhouden. Om te bepalen of het structurele budget op lange termijn naar beneden kan worden bijgesteld, wordt geadviseerd om de beheerkosten door te rekenen op basis van de berekeningsmethodiek, zoals in CROW publicatie Beheerkosten Openbare Ruimte is beschreven. Deze methodiek wordt tevens door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties gebruikt bij het toetsen van het beheerbudget. Deze methode gaat er daarbij wel vanuit dat er geen achterstallig onderhoud aanwezig is. Dat zal dan met het incidenteel extra aan te vragen budget moeten worden weggewerkt. Het is van essentieel belang voor het in stand houden van de openbare ruimte, dat bij een nieuw ontwerp of project een beheerparagraaf wordt opgesteld, zodat bewust keuzes kunnen worden gemaakt bij de inrichting van de openbare ruimte en er ook structureel onderhoudsbudget tegenover staat. 22 ARCADIS :A - Definitief

25 Bijlage 1 Contractvormen 1. OMOP/RAW raamovereenkomst Onlangs is de naam van Overeenkomst met open posten (OMOP) gewijzigd in RAW raamovereenkomst, omdat deze naam meer recht doet aan het soort contract. Binnen de productgerichte contracten vallen ook de RAW raamovereenkomsten. Raamovereenkomsten worden doorgaans toegepast bij repeterende werkzaamheden waarbij de opdrachtgever een vaste kwaliteit, levergarantie binnen een bepaalde termijn en tegen een bepaalde prijs wil. Door voor een bepaalde periode hier met een of meerdere leveranciers afspraken over te maken zijn deze drie items goed te borgen. Met een RAW raamovereenkomst kan een nog niet bekende hoeveelheid werk in één keer worden aanbesteed. Het totale werk wordt in deelopdrachten opgedragen. Dit bespaart enorm in tijd en kosten voor aparte aanbestedingen van de nog onbekende hoeveelheid werk. Ook voor het uitvoeren van klein onderhoud kan een raamovereenkomst zinvol zijn, aangezien dit ook repeterende werkzaamheden zijn, die vooraf kunnen worden beprijsd door de aannemer. Dit resulteert veelal in lagere prijzen per eenheid. Voordelen Raamovereenkomsten kunnen voor een meerjarige periode (drie tot vijf jaar) worden afgesloten. De individuele deelopdrachten die hieruit voortkomen, hoeven niet meer te worden aanbesteed. Gekozen kan worden om de raamovereenkomst aan te gaan voor een periode van een jaar inclusief een mogelijkheid om op basis van een prestatiemeting per jaar te verlengen. Hierdoor kan na een jaar, bij ontevredenheid over de inzet van de aannemer, afscheid van elkaar worden genomen. Er is geen afnameplicht bij een raamovereenkomst. Als de opdrachtnemers niet blijken te kunnen leveren, kunnen andere marktpartijen worden benaderd. Het budget, de in te schatten omzetverwachting en de aard van de meest voorkomende werkzaamheden zijn bekend. De hoeveelheden en tijdstip van uitvoering zijn niet bekend Er is sprake van meer flexibiliteit. Nadelen Opdrachten die vallen onder een raamovereenkomst mogen niet zonder meer bij een andere leverancier afgenomen worden buiten de overeenkomst om. Een raamovereenkomst beperkt de marktwerking gedurende de looptijd. Bij een sterk fluctuerende markt kan dit een nadeel zijn. De opdrachtgever dient gedurende de looptijd van de raamovereenkomst nog steeds werkomschrijvingen (deelopdrachten) uit te werken om de uitvoering te continueren :A - Definitief ARCADIS 23

26 2. Innovatieve contractvorm Hoewel de gemeente graag zelf veel invloed wenst uit te oefenen op het proces en de opdrachtnemer daardoor minder in staat is om innovatief te handelen, is het in het kader van efficiënt inzetten van de beschikbare middelen (meer doen met minder) zinvol om een prestatiegerichte contractvorm te overwegen. Daarbij is namelijk sprake van een optimalisatie van het ontwerp-/uitvoeringsproces, waardoor er mogelijk meer onderhoud is uit te voeren (omvang) met minder beschikbaar (een vastgesteld) budget. De contractvorm op basis van de UAV-GC is actueel getuige de onlangs gehouden themabijeenkomsten bij de CROW, het verschijnen van CROW publicatie Meerjarig onderhoud van wegen specificeren en contracteren en de interesse die wij als ARCADIS ervaren vanuit andere gemeenten naar aanleiding van het soortgelijke project in de gemeente Wageningen. Eén van de cases in CROW publicatie 318 is het wegonderhoud in de gemeente Wageningen. ARCADIS heeft de contractvoorbereiding, aanbesteding en contractbegeleiding verzorgd voor de gemeente Wageningen, waarbij gebruik is gemaakt van een UAV-GC MJO Wegen. Voordelen Bij dit type contract is het mogelijk om de verschillende fasen op elkaar af te stemmen en zo de meest optimale aanpak ten aanzien van creatief ontwerp en uitvoering te kiezen binnen de levenscyclus. Er is ruimte voor innovatie in het proces of product door opdrachtnemer. Door bij een UAV-GC contract een ambitie (kwaliteitsniveau) voor te schrijven, zal de opdrachtnemer zijn maatregelen zo optimaal mogelijk kiezen, plannen en uitvoeren. Dat betekent dat het beheer en onderhoud van de opdrachtnemer meer zal zijn gericht op het voldoen aan de in het contract gestelde eisen gedurende de contractperiode. De opdrachtnemer zal voortdurend de afweging maken of een degeneratie van de wegverharding kan worden opgevangen door zwaardere maatregelen toe te passen, zodat de levensduur van de weg positief wordt beïnvloedt en er slechts één keer onderhoud nodig is binnen de contractperiode. Het budget voor de jaarschijven binnen de contractperiode staan voor langere perioden vast, waardoor er meer continuïteit aanwezig zal zijn gedurende de contractperiode. In het kader van taakstellingen en bezuinigingen van groot belang. Minder bouwfasen met als voordeel: - Verminderen van faseringsrisico's. - Betere prijs/kwaliteitverhouding, onder andere door een betere afstemming tussen het ontwerp en uitvoering. Daarnaast levert UAV-GC een betere kwaliteit van het proces op, omdat er één partij verantwoordelijk is voor ontwerp en uitvoering en daardoor de regiefunctie over het proces heeft. De coördinatiebehoefte wordt verminderd en raakvlakken kunnen beter worden gemanaged. - Kortere doorlooptijden. Grotere mate van risicoverschuiving van de opdrachtgever naar de opdrachtnemer. Aan het begin van het project wordt de toedeling van de risico s vastgelegd. Veelal aan de partij die het risico het beste kan beheersen. De opdrachtgever kan zich op de hoofdlijnen focussen, regie voeren en op een abstract niveau sturen op de doelstellingen van het contract. Deze contractvorm speelt in op de landelijke trend bij de overheid om steeds meer taken uit te besteden aan de markt en waar mogelijk de gewenste marktkennis te benutten. Besparingen in kosten en tijd. Door het ontwerp en uitvoering bij één partij te plaatsen zijn er op dit aspect mogelijk besparingen in kosten en tijd te realiseren. Ook kan tijdwinst behaald worden, doordat taken uit de ontwerp- en uit de uitvoeringsfase parallel kunnen worden uitgevoerd. 24 ARCADIS :A - Definitief

27 Slecht onderhouden wegen hebben een negatieve invloed op de beleving van de weggebruiker en omgeving. Dit kan ook een economisch effect hebben. Bij UAV-GC is echter sprake van borging van een veilig, beschikbaar en betrouwbaar wegennet. Nadelen Naast de vele voordelen die een UAV-GC contract met zich meebrengen, zijn er ook mogelijke nadelen aan gekoppeld: Bij het opstellen van een UAV-GC is deskundigheid benodigd. Wezenlijk anders zijn de eisen ten aanzien van kwaliteitszorg, de vraagspecificatie met bijbehorend toetsings- en acceptatieplannen, de wijzigingen in ontwerp- en uitvoeringsfasen, controle en inbreng door de opdrachtgever. 3. Meerjarige contracten Voordelen Bij het aanbesteden van meerjarige onderhoudswerken kan maximaal worden geprofiteerd van marktwerking en marktkennis op het gebied van het onderhouden van wegen. Meerjarig onderhoud maakt aannemers namelijk minder afhankelijk van de economische fluctuaties. Er kan een duurzame relatie worden opgebouwd met de opdrachtnemer. Daarbij geldt tevens dat de opdrachtnemer door het meerjarige contract beter in staat is om het areaal in de vingers te krijgen en lokale kennis kan opbouwen. De opdrachtnemer kan worden getriggerd om kwaliteit te leveren, aangezien er een vervolgopdracht in het verschiet wordt gesteld bij een tevreden opdrachtgever over de geleverde kwaliteit. Door de meerjarige contractperiode kunnen gegevensbeheer, klachtenafhandeling systeem, voorlichting en de gekozen onderhoudsmaatregel efficiënter worden ingevuld. Nadelen Bij het aanbesteden van meerjarige contracten is de kans aanwezig dat dit de aanbestedingsdrempel voor een meervoudig onderhandse aanbesteding te boven gaat en een nationale of Europese aanbestedingsprocedure noodzakelijk wordt. Vaak heeft een gemeente (politiek) ook oog voor het stimuleren van de lokale economie. Er moeten prestatiemetingen worden uitgevoerd om te monitoren of de opdrachtnemer voldoet aan het opgelegde ambitieniveau. Er is mogelijk onvoldoende kennis aanwezig om de contractbegeleiding in te vullen. Daarvoor is een externe adviseur nodig om daar invulling aan te geven. 4. Bundeling onderhoud met andere gemeenten Voordelen Door de samenwerking te zoeken met buurgemeenten zijn mogelijk voordelen te behalen: Financieel voordeel kan worden behaald, doordat grootschaliger en omvangrijkere contracten op de markt kunnen worden gezet. Hierdoor is een lagere prijs per eenheid te realiseren dan dat er apart van elkaar wordt aanbesteed. De omvang van het werk wordt vergroot, waardoor de aannemers besparen in aan en afvoer van materieel en projectleiding. Kostenbesparing in de voorbereiding (opstellen bestek, aanbestedingsprocedure, projectleiding). Bundeling van kennis en capaciteit. Beperking overlast voor de burger, doordat de werkzaamheden over de gemeentegrenzen beter op elkaar worden afgestemd waardoor de bereikbaarheid niet onnodig wordt verstoord. Er kan eenzelfde systeem voor afzettingen en omleidingen worden gebruikt, waardoor de werkzaamheden beter integraal op elkaar kunnen worden afgestemd, inclusief de onderhoudswerkzaamheden op het provinciale wegennet :A - Definitief ARCADIS 25

28 Flexibiliteit van de aannemer ten aanzien van de planning voor de onderhoudswerkzaamheden binnen het beheergebied. Nadelen Het nadeel van de bundeling is dat door de schaalvergroting: De aanbestedingsdrempel voor een meervoudig onderhandse aanbesteding wordt overschreden, waardoor grotere marktpartijen meer in the picture komen en het MKB minder kans maakt. Hogere kosten ontstaan ten aanzien van onderlinge afstemmingsmomenten. De kans bestaat dat een herziening van de eenheidsprijzen moet worden overeengekomen, in het geval in één van de gemeenten de vooraf aangegeven omvang van de werkzaamheden niet kan worden gehaald. Onduidelijkheid kan ontstaan over wie de eindverantwoordelijke/opdrachtgever is bij het verlenen van (aanvullende) opdrachten en/of contractwijzigingen. Vanuit de bundeling dient er slechts één opdrachtgever te worden voorgedragen richting de opdrachtnemer(s) welke de aanbesteding en de contractbegeleiding verzorgt. Mogelijk onduidelijkheid ontstaat hoe om te gaan met de prioritering van de volgorde van aanpak bij het onderhouden van de wegen binnen de diverse gemeenten. Er verschillende beheersystemen aanwezig kunnen zijn, waardoor er extra inspanning benodigd is om de juiste informatie op een eenduidige wijze te genereren en presenteren. 26 ARCADIS :A - Definitief

29 Colofon OPTIMALISATIE ONDERHOUD WEGEN OPDRACHTGEVER: Gemeente De Wolden STATUS: Definitief AUTEUR: ing. J.A. Verhoef GECONTROLEERD DOOR: M.H.J. Vorgers VRIJGEGEVEN DOOR: ing. R. van de Krol 24 oktober :A ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a Postbus BC Apeldoorn Tel Fax Handelsregister ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins :A - Definitief ARCADIS 27