Preventie daar moet je wat mee?! Doel. Leven en leren in een positief, veilig schoolklimaat Columbine High School

Transcriptie

1 Preventie daar moet je wat mee?! Doel Leven en leren in een positief, veilig schoolklimaat Dr. Kees van Overveld Columbine High School

2 Nieuwe competenties Teamtraining 2

3 Sandy Hook, 2012 Onze scholen zijn sociaal veilig! Toch?

4 Wat werkt? Scholen worden niet veiliger Meer gedrag wordt gecriminaliseerd School-to-prison-pipeline Aanbeveling: positieve gedragsaanpak No place for Bullying (Ofsted, 2012) Positieve schoolcultuur. Duidelijke regels en gedragsverwachtingen over hoe je met elkaar omgaat. Respect voor verschillen en aandacht voor empathie (a.d.h.v. een curriculum). Leerlingen weten welke effect pesten heeft en nemen hun verantwoordelijkheid. Ze kunnen zichzelf weren tegen pesten. Schoolbrede aanpak Normen en waarden Pedagogisch vakmanschap Groepsvorming Interventies passend bij visie en context 4

5 Meta-analyse Payton (2008) Scholen VS die SELprogramma inzetten; 213 studies; personen (2012) Cognitieve, emotionele en sociale vaardigheden Er is veel bewijs voor de effectiviteit van universele school-based sociale en emotionele leerprogramma s (SEL s). maar echte implementatie blijft achterwege 23% toename van SEL-skills 9% verbetering attitudes 9% verbetering prosociaal gedrag 9% vermindering gedragsproblemen 10% reductie emotionele angsten 11% toename op gestandaardiseerde testen: rekenen en lezen Effecten ook op langere termijn Meta-analyse Sklad (2012) Scholen die SEL-programma inzetten; 75studies ; d-scores o Groot, positief effect op sociaal-emotionele vaardigheden o Gemiddeld effecten gevonden op schoolprestaties, antisociaal gedrag, positief zelfbeeld en prosociaal gedrag o Follow up: lager maar significant Mijn visie: prioriteit voor preventie! Voorkomen en aanpakken van gedragsproblemen (4-18 jaar) Tertiaire preventie (P3): Zware gedragsproblemen(3-5%) Secundaire preventie (P2): Lichte gedragsproblemen; kwetsbare leerlingen (7-10%) Primaire preventie (P1): Positieve groepsaanpak voor alle kinderen (waaronder groepsvorming en SEL) 5

6 Fasen groepsvorming Onderwijsbehoeften van de groep Forming Hoe worden wij een fijne groep? kennismaken oriëntatie Norming Wat is er nodig om een toffe groep te worden? Storming Hoe gaan we met elkaar om? Activiteiten gericht op: Respect Diversiteit Conflicten Probleem oplossen Empathie Coöperatief leren (géén competitie) Pesten > 6

7 Sociaal-emotioneel LEREN Emotietaal 1) Zelfbesef Harriet Tenenbaum (2014): over moeders, emoties en kinderen 30 miljoen woorden minder Kathryn Hirsh-Pasek: kwaliteit belangrijker dan kwantiteit Betekenis voor de praktijk Leerlijn emotiewoorden aanbieden Leren nuanceren 2) Zelfmanagement 7

8 Zelfcontrole: strategieën Taal als blusdeken van emotie Verbale zelfspraak - stop! - laat maar gaan - ik reageer niet - 1, 2, 3, 4. Self-monitoring Betekenis voor de praktijk Triggers leren herkennen Stopmoment leren herkennen Verbale zelfspraak aanleren Aandacht voor executieve functies 3) Besef van de ander Gegrepen door emoties (Paul Ekman) 44 spieren in het gezicht Ruim uitdrukkingen! Social cues 8

9 Empathie: 3 vormen Cognitief: hoe kijkt en denkt de ander? (begrip) Emotioneel: hoe voelt die ander zich? (chemie) Empathic concern > caring classroom Betekenis voor de praktijk Gesprekken over wat anderen > denken > voelen Lessen over lichaamstaal 4) Relaties kunnen hanteren Samenwerking en vertrouwen Betekenis voor de praktijk Veel aandacht voor coöperatief leren Leren omgaan met sociale druk 9

10 5) Keuzes maken Betekenis voor de praktijk Veel aandacht voor moraliteit Preventie daar moet je wat mee! 1. Steek je energie in zaken waar je controle over hebt: preventie. 2. Maak van je klas een groep. 3. Sociaal-emotioneel leren planmatig aanpakken. 4. Pestprotocollen gaan over structuur; SEL gaat over cultuur. 5. Pesten: je staat toe of je staat op! 10