Jaarverslag 2014 Soa-polikliniek

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 Soa-polikliniek

2 2 Colofon Jaarverslag 2014 Soa-polikliniek, GGD Amsterdam Samengesteld door en onder redactie van: Sandra van den Broek Martijn van Rooijen Maaike van Veen Arjan Hogewoning Lay-out en tekstbewerking: Finnmedia Uitgave GGD Amsterdam, cluster Infectieziekten GGD Amsterdam, postbus 2200, 1000 CE Amsterdam Telefoon: Overname van de inhoud of gedeelten daarvan is - met bronvermelding - toegestaan Het jaarverslag 2014 van de Soa-polikliniek van de GGD Amsterdam is in oktober 2015 op de website van de GGD Amsterdam ( geplaatst. Deze uitgebreide versie verschijnt in beperkte oplage in drukvorm. Het jaarverslag is te lezen en te downloaden op de website. Op aanvraag kan de gedrukte versie aan geïnteresseerden worden toegezonden. Verzoek hiertoe kan telefonisch worden gericht aan het secretariaat van de Soa-polikliniek ( )

3 3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Samenvatting 5 Summary 6 Beleid 7 Beleid Soa-polikliniek GGD Amsterdam 7 Kwaliteit 9 Consulten 11 Consulten Soa-polikliniek 11 Seksaccidenten en PEP 13 Consulten zedendelicten 13 Sense consulten 15 Sense hulpvragen bij jongeren 16 Soa diagnosen 18 Chlamydia en LGV 19 Gonorroe 21 Syfilis 22 Hiv 23 Risicogroepen 25 Jongeren 25 Mannen die seks hebben met Mannen 28 Sekswerkers 33 Etnische minderheden 35 Gedetineerden 36 Voorlichting en preventie 37 Wetenschappelijk onderzoek 39 Bijlagen 42 Bijlage 1: gestelde diagnoses naar geslacht in vergelijking met Bijlage 2: publicaties in Bijlage 3: medewerkers Soa-polikliniek

4 4 Voorwoord In dit jaarverslag over 2014 vind u een overzicht van activiteiten en ontwikkelingen van de Soa-polikliniek van de GGD Amsterdam. We presenteren de feiten en cijfers. In 2014 werd wederom een klanttevredenheidsonderzoek (KTO) gehouden. De cliënten die de Soa-polikliniek bezochten gaven gemiddeld het cijfer 8.5 (op een schaal van 10). Een cijfer om trots op te zijn! Dagelijks wordt door alle betrokkenen hard gewerkt om de Soa-polikliniek goed te laten functioneren. Het is bijzonder plezierig dat dit dan ook door de cliënten als zodanig wordt ervaren en gewaardeerd. Vergeleken met het voorgaande jaar is met het aantal soaconsulten gestegen met 17%. Er vonden in totaal consulten algemene seksuele gezondheidszorg plaats onder jongeren tot 25 jaar (Sense). Het jaar 2014 was het laatste jaar waarbij er vanuit de subsidie regeling nog geen maximum was gesteld aan het aantal uit te voeren consulten. Tijdens dit jaar werden de voorbereidingen hierop voor 2015 volop getroffen. Het historisch hoge aantal consulten van 2014 zal in de komende jaren dan ook niet snel meer gehaald worden. Gevonden soa en vindpercentage In 2014 werd in 15.2% van de consulten ten minste één soa gevonden (chlamydia, gonorroe, syfilis, hepatitis B en/of hiv). Dit percentage was iets hoger dan de 14.0% die werd gevonden in De hoogste percentages werden gevonden bij cliënten die door een partner gewaarschuwd waren voor een soa (33%), cliënten met soaklachten (25%), onder mannen die seks hebben met mannen (MSM, 23%) en bij hiv-positieve MSM (33%). De prevalentie van chlamydia infecties is bij vrouwen, heteromannen en MSM iets gestegen (2014: 11,7% vs. 2013: 10,6%). De prevalentie van gonorroe is ongeveer gelijk gebleven in de totale groep; alleen onder MSM is deze gestegen (2014: 11,4% vs. 2013: 9,5%). Het aantal diagnosen infectieuze syfilis is na de stijging van 14% in 2013, in 2014 wederom met 9% gestegen. Het aantal gevallen van lymfogranuloma venereum (LGV, een agressieve chlamydia variant) onder MSM is na de sterke toename in 2012 en de halvering in 2013, in 2014 weer sterk toegenomen tot 102 LGV gevallen. De stijging van het aantal LGV en syfilis diagnosen is een zorgelijke ontwikkeling die we nauwgezet in de gaten blijven houden. Met 99 nieuwe gevallen was de hiv-prevalentie (1,3%) onder MSM het hoogst. Hoewel de aantallen klein zijn en het moeilijk is hier conclusies uit te trekken, lijkt de hiv-prevalentie onder heteromannen iets te zijn gestegen (2014: 0,1% (11 gevallen) vs. 2013: 0,03% (3 gevallen); dit is niet het geval bij MSM of vrouwen. Bij vrouwelijke sekswerkers werd in 159 gevallen (10%) een soa gevonden. Bij de mannelijke sekswerkers lag dit percentage met 25% (65 van de 258) een stuk hoger. Van deze consulten bij sekswerkers werden soa-consulten uitgevoerd in het Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 (P&G292). Outreach spreekuur locaties jongeren Bij jonge heteromannen en vrouwen onder de 20 jaar werd ook in 2014 de hoogste prevalentie van urogenitale chlamydia gevonden (22% en 17% respectievelijk). Om voor jongeren de soa- en seksuele gezondheidszorg (Sense) beter bereikbaar te maken, wordt in de stadsdelen Amsterdam-Noord en (sinds juni 2014) Amsterdam Zuidoost een wekelijks spreekuur gehouden. In dit jaarverslag zijn ook enkele gesprekken toegevoegd met sleutelfiguren binnen de Soa-polikliniek. Het dagelijks functioneren van de polikliniek (kliniek, onderzoek, administratie) vereist veel verschillende taken. Het is goed naast alle gebruikelijke cijfers en analyses- enkele van deze taken eens te tonen. Rest mij iedereen te bedanken die een bijdrage heeft geleverd aan dit jaarverslag. Mede namens alle medewerkers van de Soa-polikliniek wens ik u veel leesplezier, Dr. Arjan Hogewoning, dermato-venereoloog Hoofd soa-polikliniek

5 5 Samenvatting Het jaar 2014 liet conform voorgaande jaren wederom een flinke groei van het aantal consulten zien. Het aantal soa-consulten is ten opzichte van het voorgaande jaar met 17% gestegen tot Gevonden soa en vindpercentage In 15,2% van de consulten werd een soa gevonden (chlamydia, gonorroe, infectieuze syfilis, infectieuze hepatitis B en/of hiv); dit is hoger dan het vindpercentage in 2013 (14,0%). De hoogste percentages werden gevonden bij cliënten die door een partner gewaarschuwd waren voor een soa (33%), bij cliënten met soa-gerelateerde klachten (25%), bij mannen die seks hebben met mannen (MSM, 23%) en bij hiv-positieve MSM (33%). Chlamydia was wederom de meest gestelde diagnose en werd bij (11,3%) vrouwen, (13,0%) heteromannen en (11,3%) MSM, gevonden. Het aantal gevallen van lymfogranuloma venereum (LGV, een agressieve chlamydia variant) onder MSM is toegenomen in In 2012 werden er 112 LGV gevallen vastgesteld, in 2013 nam dit af tot 62 gevallenen en in 2014 nam dit weer toe tot 102 LGV diagnoses. Bij 212 (1,1%) vrouwen werd in 2014 gonorroe gevonden, bij heteromannen 158 (1,4%) gevallen en bij MSM (11,4%) gevallen. Vergeleken met 2013 werd bij alle drie de groepen voor chlamydia een lichte stijging in het vindpercentage waargenomen; voor gonorroe werd dit alleen bij MSM waargenomen. Ten opzichte van 2013 (0,9%) is de prevalentie van infectieuze syfilis ongeveer gelijk gebleven (n=331; 0,8%), ook onder MSM. De in 2013 waargenomen stijging in het aantal diagnosen infectieuze syfilis van 14%, met name onder MSM, heeft zich met 9% licht doorgezet. In 2014 was het aantal hiv-infecties (n=99) bij MSM nagenoeg gelijk, maar daalde wel de prevalentie (1,3%) (2013: 100 infecties, prevalentie 1,5%). Echter, de hiv-prevalentie blijft onder MSM het hoogst. Hoewel de aantallen hiv-infecties klein zijn onder heteromannen, is er een toename in het aantal infecties (n=11) en de prevalentie (0,1%) waargenomen in 2014 ten opzichte van 2013 (N=3; 0,03%). Onder vrouwen is de hiv-prevalentie ten opzichte van 2013 gelijk gebleven (0,05%). In 2014 werden MSM (2013: 972) via Test Lab, onderdeel van de website mantotman.nl, onderzocht op soa. Het vindpercentage was 9,5% (n=137), wat lager was dan voorgaande jaren (2012: 15,0% en 2013: 14,1%). In 4 MSM betrof dit een diagnose met hiv (2013: 10). Via outreach testen op verschillende locaties in Amsterdam (onder meer homosauna s en cruise gebieden) zijn in MSM getest waarvan 28 (14,7%) een soa hadden. In 2014 meldden zich 252 mensen (2013: 219) na een seksueel accident. In 220 gevallen (87%) betrof het MSM. In 1 consult (0,4%) testte de cliënt hiv-positief. Een indicatie voor PEP was er bij 196 personen (78%). Daarnaast meldden zich in mensen op de Soa-polikliniek (2013: 116) in verband met een seksueel delict. Binnen deze groep werd bij 18 mensen (13.7%) een soa gevonden. Van de 131 slachtoffers hadden 35 aangifte gedaan bij de politie. Sekswerkers Bij vrouwen die aangaven het afgelopen halfjaar betaald te hebben gekregen voor seks werd in 159 gevallen (9,8%) een soa gevonden. Bij de mannelijke sekswerkers lag dit percentage met 25% (65 van de 258) aanmerkelijk hoger. In 2014 werden bij het Prostitutie en Gezondheidscentrum soa-consulten uitgevoerd. In het kader van seksuele gezondheid zijn in dit centrum 150 consulten uitgevoerd. In de meerderheid ging het gesprek over anticonceptie (68%). Daarnaast ging 18% over zwangerschap/ abortusverwijzing en 13% over andere problematiek. Jongeren Het soa-vindpercentage is het hoogst bij jongeren onder de 20 jaar (heteromannen 23,6%, vrouwen 19,2%). Met een stijging in leeftijd wordt bij zowel heteromannen als vrouwen een duidelijke afname in prevalentie van big-five soa (chlamydia, gonorroe, infectieuze syfilis, infectieuze hepatitis B en hiv) gezien. In totaal kwamen vrouwen en 87 mannen jonger dan 25 jaar op het Sense spreekuur. Meer dan de helft (59%) van de hulpvragen betrof vragen over anticonceptie. Daarnaast heeft 1 op de 5 jongeren een vraag over seksualiteit.

6 6 Summary In 2014, the total number of STI consultations at the STI clinic of the Amsterdam public health service (GGD Amsterdam) was , an increase of 17% compared to STI diagnoses and positivity rates In 2014, in 15.2% of the consultations at least one STI was diagnosed (chlamydia, gonorrhea, infectious syphilis, infectious hepatitis B and/or HIV), which was higher compared to 2013 (14.0%). The highest positivity rates were diagnosed among clients who were notified of an STI (33%), among clients with STI-symptoms (25%), among men who have sex with men (MSM, 23%) and among HIV positive MSM (33%). Again, chlamydia was the most commonly diagnosed bacterial STI in In women, diagnoses were made (11.3%). Among heterosexual men, diagnoses were made (13.0%) and chlamydia diagnoses were found among MSM (11.3%). The number of lymphogranuloma venereum diagnoses (LGV, a chlamydia variant) among MSM was 112 cases in 2012, declined to 62 cases in 2013, but increased again to 102 cases in Gonorrhea was diagnosed in 212 women (1.1%), in 158 heterosexual men (1.4%) and in MSM (11.4%). Compared to 2013, the positivity rates among women, heterosexual men and MSM increased slightly in 2014 for chlamydia; for gonorrhea this was only seen in MSM. The prevalence of Infectious syphilis diagnoses was in 2014 (0.8%) comparable to the syphilis prevalence in 2013 (0.9%). The increasing number of infectious syphilis diagnoses since 2012 among MSM continued. Although the absolute number of HIV infections among MSM remained stable (n=99) the HIV positivity rate (1.3%) declined (2013: 100 infections, 1.5%). However, the positivity rate was still highest among MSM. Although the number of new infections found in heterosexual men is small, there was a slight increase in the number of infections and the prevalence in 2014 (n=11; 0.1%) compared to 2013 (n=3; 0.03%). Among women the HIV-prevalence did not change compared to 2013 (0.05%). In 2014, MSM were tested for STI by the Testlab procedure (integrated in the mantotman. nl website, in 2013: 972). The positivity rate was 9.5%, which was lower compared to previous years (2012: 15.0% en 2013: 14.1%). Four MSM were tested positive for HIV (2013: 10). In total 191 MSM were tested by outreach testing activities focused on this high risk population (including gay saunas, cruising areas). In 28 MSM (14.7%) an STI was diagnosed. In 2014, 252 persons consulted the STI clinic after a sexual act with high risk for HIV, of whom 220 MSM (87%). One persons (0.4%) tested HIV positive. Post Exposure Profylaxis (PEP) was indicated in 196 out of 252 cases (78%). Furthermore, 131 persons consulted the STI clinic in 2014 (2013: 116) after a sexual offense. In 18 of these persons (13.7%) at least one STI was diagnosed. Of the 131 victims, 35 reported the offense to the police. Female and Male Sex Workers Among female sex workers, 159 STI diagnoses were made (9.8%). Among male sex workers (MSW) the positivity rate was much higher (25%; 65 out of 258). In 2014, STI consultations took place in a special prostitution and healthcare center (P&G292). In this center, 150 women came for a sexual health consultation in In the majority of these consultations the subject was contraception (68%). In addition, 18% was about pregnancy and/or abortion and in 13% another issue was discussed in the sexual health consultation. Youth Among persons aged 20 years or younger, the STI positivity rate is highest (heterosexual men 23.6%; women 19.2%). STI positivity rates decrease with an increase in age. In total, sexual health consultations (Sense) were carried out in 2014 (1.094 women and 87 men). In 59% of these consultations the main topic was contraception. One in five young persons discussed health questions regarding sexuality in general at the Sense consultation.

7 7 Beleid Beleid Soa-polikliniek GGD Amsterdam Verslag: Maaike van Veen en Alfons Hendriks De curatieve soa-zorg en aanvullende seksualiteitshulpverlening die de Soa-polikliniek van de GGD Amsterdam verzorgt, wordt gesubsidieerd door de landelijke regeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg (ASG) van het Ministerie van VWS. De gemeente Amsterdam subsidieert de activiteiten in het kader van bron- en contactopsporing en een deel van de zorg voor de doelgroep prostituees. De collectieve preventieactiviteiten voor de doelgroep mannen die seks hebben met mannen (MSM) worden ook door de gemeente Amsterdam gefinancierd. Met bijna 175 cliënten per dag in 2014 is een efficiënte dienstverlening van groot belang. Deze dienstverlening gaat steeds meer digitaal, vanaf het inplannen van een afspraak tot het lezen van de test uitslag online. Vanaf 2010 is het mogelijk om, naast telefonisch, ook via de GGD website een afspraak te maken voor een soa test of een Sense gesprek. Omdat de kliniek vanwege de ASG regeling alleen toegankelijk is voor bepaalde risicogroepen gaat er een triagering vooraf aan het inplannen van de afspraak. Indien de cliënt niet tot een risicogroep behoort wordt hij/ zij doorverwezen naar de huisarts. De zorgvraag van cliënten geïndiceerd binnen de ASG is al jaren aanzienlijk groter dan de capaciteit van de polikliniek toelaat. Op basis daarvan is een verdere aanscherping van de criteria gesteld. Cliënten die voldoen aan de criteria komen in aanmerking voor een onderzoek op de Soa-polikliniek (tabel 1). Indien binnen 15 werkdagen geen afspraak kan worden geboden (dit betreft uitsluitend cliënten in de urgentiegroep 3, 4 en/of 5) worden deze verwezen naar de huisarts of naar een alternatieve instantie. De Soa-polikliniek indiceert haar cliënten op basis van de beschreven kwaliteit richtlijnen, maar wijkt met motivatie af: omdat de eigen statistieken over de jaren heen inzicht heeft gegeven in andere risicogroepen met een hoge soa prevalentie (differentiatie tussen jongeren tot 20 en jongeren tot 25) omdat de Soa-polikliniek dit ook tot haar primaire taak vindt behoren (zedendelict, PEP-consulten) Tabel 1: Intake criteria in 2014 en de daarbij toegewezen urgentiegroep, GGD Amsterdam Urgentie groep Indicatie Afspraakmoment 1 of 2 Personen met soa gerelateerde klachten Personen die gewaarschuwd of verwezen zijn in verband met een soa Slachtoffers van een zedendelict Cliënten die in aanmerking komen voor PEP 3 Jongeren tot 20 jaar Mannen die seks hebben met mannen Female of Male Sexworkers Personen uit een hiv en/of soa endemisch gebied 4 Jongeren 20 tot 25 jaar Swingers 5 Personen met veel wisselende contacten (drie of meer verschillende sekspartners in de afgelopen 6 maanden) < 24 uur Zo snel mogelijk, uiterlijk binnen 10 werkdagen Zo snel mogelijk, uiterlijk binnen 10 werkdagen Zo snel mogelijk, uiterlijk binnen 10 werkdagen

8 8 De meerderheid van de cliënten van de polikliniek maakte in 2014 een online afspraak via de website. Er wordt met reminders (sms-jes en ) gewerkt om cliënten een dag tevoren te herinneren aan hun afspraak om de zogenoemde no-show zo laag mogelijk te houden. Met de online triagering wordt duidelijk tot welke risicogroep de cliënt behoord. De inhoud van het consult wordt hierop automatisch afgestemd (soort testen, lichamelijk onderzoek, etc.). De uitslagen van de soa-test zijn een week na afloop van het consult online in te zien via de website mijntestuitslag.nl. De cliënt krijgt in het consult met de verpleegkundige een persoonlijke code met een inlog voor deze website. Indien er een soa diagnose is vastgesteld, kan er via de website gelijk een afspraak worden gemaakt voor behandeling. Bij een soa is het belangrijk dat de cliënt wordt behandeld, maar ook dat de (ex)partner(s) gewaarschuwd worden zodat zij zich kunnen laten testen en eventueel behandelen. Deze partnerwaarschuwing kan tegenwoordig digitaal via de testuitslag website. Ook in 2014 werd een deel van de doelgroep jongeren initieel alleen op chlamydia getest. Deze jongeren kregen de keuze voor een thuisafname kit voor chlamydia of een consult op de soa-poli. Bij de thuisafname kit wordt het materiaal thuis afgenomen en daarna opgestuurd naar het streeklaboratorium van de GGD voor diagnostiek. De uitslag en behandeling verloopt zoals bij de rest van de cliënten. Van deze groep jongeren kiest 75% voor het ontvangen van de testkit thuis. Indien de cliënt chlamydia heeft wordt hij/zij ook getest op andere soa en hiv. Daarnaast is in 2014 het differentieel inzetten van deskundigheid verder ingezet op de Soa-polikliniek. Cliënten met een lage risicoinschatting worden gezien door een doktersassistente, zodat al dan niet gespecialiseerde verpleegkundigen voor complexere zorgtaken worden ingezet.

9 9 Kwaliteit Verslag: Maaike Hulshof en Angelita Casanovas Gordillo Het kwaliteitsmanagementsysteem (KMS) van de Soa-polikliniek van GGD Amsterdam voldoet aan de eisen die gesteld zijn in het certificatieschema HKZ Openbare Gezondheidszorg, deelschema infectieziektepreventie en bestrijding versie Het KMS genereert informatie op alle relevante gebieden waardoor de klantprocessen goed in beeld zijn en maatregelen en klantgerichte verbeteringen gefundeerd en op feiten gebaseerd, genomen kunnen worden. De wachttijd en doorlooptijd wordt continu goed gemonitord. De uitkomsten van jaarlijkse interne- en externe audits worden vertaald naar corrigerende en preventieve maatregelen. Tekortkomingen en incidenten binnen de uitvoering van het primaire proces worden apart geregistreerd. Vanuit deze registratie worden er trends onderzocht en mogelijkheden tot verbetering geformuleerd. Klachten en FOBO meldingen (fouten en bijna ongevallen) worden vastgelegd en zo mogelijk daar afgehandeld op afdelingsniveau. Mochten klachten niet op afdelingsniveau afgehandeld kunnen worden, dan worden cliënten geattendeerd op de GGD-brede klachtenprocedure. FOBO meldingen worden GGD breed geanalyseerd. Door middel van een prospectieve risico analyse worden risico s binnen de zorgprocessen geïnventariseerd en verbetermaatregelen voorgesteld. Het digitaal kwaliteitsinformatiesysteem (KIS) wordt maandelijks geüpdatet en geautoriseerd door het hoofd van de polikliniek. Op deze wijze worden alle medewerkers voorzien van de actuele procedures, richtlijnen en werkinstructies die betrekking hebben op het primair proces van de afdeling (het soa-consult en seksualiteitshulpverlening) en van de ondersteunende en secundaire processen. Interne controle wordt uitgevoerd door de kwaliteitsfunctionaris. Prestatie-indicatoren zijn opgenomen in het A3 jaarplan. Dit biedt ook voor medewerkers inzicht waaraan gewerkt moet worden. De doelen in het jaarplan zijn uitgewerkt in activiteiten.

10 10 Kwaliteitswaarborging en certificering Soa-polikliniek Angelita Casanovas, kwaliteitsfunctionaris en MI coach Interview Angelita werkt als kwaliteitsfunctionaris en Motinational Interviewing (MI) coach bij de Soa-polikliniek. Wat voor werk is er verricht in 2014? Onze afdeling is al een paar jaar gecertificeerd volgens de HKZ (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector). In 2014 ben ik gestart met de opleiding tot Lean practitioner en hebben we Lean geïntroduceerd binnen de afdeling. Hierdoor werden we opnieuw uitgedaagd om naar onze werkprocessen te kijken. We hebben naar het proces van de intake gekeken en met name de wachttijd van een bepaalde risicogroep. Door dit te gaan onderzoeken willen we komen tot het meest optimale intake proces. Wat was de belangrijkste gebeurtenis in je werk in 2014? Kwaliteit op onze afdeling is meer dan alleen verspilling tegen gaan en efficiënt werken in processen. Kwaliteit gaat voor mij ook over de kwaliteit van medewerkers. In 2014 is er extra aandacht geweest voor scholing waaronder scholing in Motiverende gespreksvoering (MI). De GGD Amsterdam, Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) en lokale organisaties werken sinds 2013 in Kenia en Bangladesh om hulpverlening aan jonge mannen te verbeteren. Dit project wordt extern gefinancierd door DGIS. We onderzoeken of we de toegankelijkheid en effectiviteit van de seksuele gezondheidszorg aan jonge mannen kunnen verbeteren door het trainen van hulpverleners en peers in MI. In 2014 hebben we het samenwerkingsproject met het KIT in Kenia en Bangladesh verder vorm gegeven. Mede door deze samenwerking hebben we ook op de polikliniek weer kritisch naar onze trainingen gekeken en zijn we weer enthousiast aan de slag gegaan met deze manier van counselen. Wat zijn je verwachtingen/ ideeën voor de toekomst? In deze tijd van bezuinigen moet je kritisch blijven kijken naar de werkprocessen en klantbenadering. Wanneer je de cliënt centraal stelt en wilt ondersteunen in het maken van een voor hen passende keuze en je werkt vanuit acceptatie en compassie dan kom je uit bij MI. We zullen in 2015 het Lean project afronden en ik verwacht dat er een aantal verbetermaatregelen worden doorgevoerd die leiden tot kortere wachttijden. Lean zal steeds meer tot onze filosofie behoren en behalve meer doen in minder tijd, zullen we er voor waken dat het geheel ook in een rustiger tempo verloopt. Verder hoop ik dat het samenwerkingsproject met het KIT vruchten afwerpt en we onze ervaring op congressen en met andere organisaties kunnen delen. Hopelijk krijgen we ook de ruimte om dit internationaal te delen. Want verbeteren is iets wat bij onze afdeling altijd door gaat.

11 11 Consulten Consulten Soa-polikliniek Verslag: Martijn van Rooijen en Sandra van den Broek Het registratiesysteem van de Soa-polikliniek is gebaseerd op nieuwe consulten. Het eerste bezoek aan de polikliniek van een nog niet bekende cliënt geldt daarbij als een nieuw consult. Indien een reeds bekende cliënt de polikliniek bezoekt met een klacht of indicatie die niet met het vorige bezoek in verband gebracht kan worden, telt dit bezoek ook als een nieuw consult. Als een cliënt aangeeft sinds een eerder bezoek opnieuw seksueel contact te hebben gehad met een onbehandelde partner, dan wordt dit bezoek eveneens beschouwd als een nieuw consult. Binnen het jaarverslag kan één cliënt op deze wijze voor meerdere nieuwe consulten zorgen. Per consult kunnen meerdere diagnoses gesteld worden. Het totaal aantal consulten Seksuele Gezondheid bedroeg in Met reguliere soa-consulten is het aanbod met 17% gestegen ten opzichte van 2013 (figuur 1). Daarnaast zijn Sense consulten en Testlab consulten via mantotman.nl uitgevoerd. Het aantal unieke cliënten dat zich in 2014 eenmaal of vaker op de polikliniek meldde, bedroeg Van de nieuwe soa-consulten werd 26,3% uitgevoerd bij heteromannen, 23,4% bij MSM en 50,3% bij vrouwen (figuur 2). Het aandeel heteromannen blijft dalen; van 42,6% in 1995 tot 26,3% in Daartegenover is het aandeel MSM van 1995 tot 2009 sterk toegenomen van 13,3% naar 27,8%, maar is nu weer dalende. Het aandeel vrouwelijke bezoekers is juist vanaf 2009 weer gaan toenemen, en is nu meer dan 50%. Van de nieuwe soa-consulten had 59,7% de Nederlandse, 8,9% de Surinaamse, 3,9% een Oost-Europese, 5,4% een Aziatische, 3,6% een Midden- of Zuid-Amerikaanse, 2,6% de Marokkaanse of Noord- Afrikaanse, 2,5% de Antilliaanse en 1,3% de Turkse etniciteit (figuur 4). Van de bezoekers met een nieuw consult gaf 79% aan woonachtig te zijn in Amsterdam, 11% elders in de provincie Noord-Holland, 8% elders in Nederland en van 2% was de woonplaats onbekend of buiten Nederland. Figuur 1: aantal nieuwe soa-consulten op de Soa-polikliniek, naar jaar, GGD Amsterdam Aantal nieuwe consulten Aantal nieuwe consulten

12 12 Figuur 2: percentage nieuwe consulten op de Soa-polikliniek, naar jaar, geslacht en geaardheid, GGD Amsterdam Percentage ten opzichte van totaal consulenten Heteroman MSM Vrouw Figuur 3: absolute aantallen consulten heteromannen, MSM en vrouwen naar leeftijd, GGD Amsterdam Aantallen >=55 Heteroman MSM Vrouw Figuur 4: consulten naar percentage heteromannen, MSM en vrouwen naar etniciteit, GGD Amsterdam Percentage (%) Nederland West- Europees Oost- Europa Turkije Marokko/ Noord Afrika Sub- Sahara Afrika Suriname Nederlandse Antillen Midden/ Zuid- Amerika Azië Onbekend/ Overig Heteroman MSM Vrouw

13 13 Seksaccidenten en PEP Verslag: Elske Hoornenborg De verstrekking van Post-Expositie Profylaxe (PEP), een kuur van hiv-remmers om gedurende 4 weken in te nemen na een seksaccident ter preventie van een hiv-infectie, is in Amsterdam een samenwerking tussen de GGD en de ziekenhuizen. Patiënten kunnen door deze samenwerking 24 uur per dag, 7 dagen per week in Amsterdam terecht voor PEP. Tijdens kantooruren kunnen patiënten direct bij de Soa-polikliniek terecht voor risico-inventarisatie en zo nodig start PEP. In de avonden en weekenden kan iemand zich melden op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis waar een PEP starterskit (3 dagen) kan worden voorgeschreven; hierna dienen deze patiënten zich zo spoedig mogelijk te melden bij de Soa-polikliniek voor een vervolgrecept. Tijdens het bezoek aan de Soa-polikliniek wordt op soa (syfilis, hepatitis B, chlamydia en gonorroe) getest, en wordt een hiv-test verricht. Twee weken na start van PEP komt de patiënt voor controle naar de Soa-polikliniek (op therapietrouw en bijwerkingen) en voor een herhaalde chlamydia- en gonorroetest, om de windowperiode te ondervangen. Na 3 en 6 maanden wordt de hiv-test herhaald, waarna het PEP consult wordt afgesloten. Jaarlijks vindt een overleg plaats over de afhandeling van PEP na seksincidenten tussen GGD en hiv-behandelaren uit de Amsterdamse ziekenhuizen. Tijdens dit overleg is besloten om per 1 maart 2015 de combinatie van hiv-remmers die voor PEP worden gebruikt, te veranderen naar een combinatie van nieuwere medicijnen met minder bijwerkingen (tenofovir/ emtricitabine en dolutegravir). In 2014 meldden zich 252 mensen (2013: 219) na een seksueel accident waarvan 21 slachtoffer waren van een zedendelict. In 220 gevallen (87%) betrof het MSM. Van deze 252 mensen was er 1 (0,4%) reeds hiv-positief. In 23 gevallen werd gonorroe (9,1%) en in 25 gevallen werd chlamydia (9,9%) gediagnosticeerd. Een indicatie voor PEP was er bij 196 personen (78%). Follow-up binnen het PEP-consult liet in 2014 geen seroconversie zien voor hiv. Consulten zedendelicten In 2014 meldden zich op de polikliniek 115 vrouwen (2013: 91) en 16 mannen (2013: 17) in verband met een seksueel delict. Binnen deze groep werd bij 3 mannen (18,8%) en 15 vrouwen (13,0%) een of meerdere diagnoses chlamydia, gonorroe, infectieuze syfilis, infectieuze hepatitis B en/of hiv gesteld. Daarnaast werd bij 27 vrouwen en 2 mannen counseling door middel van een Sense consult uitgevoerd. Van de 131 slachtoffers hadden 35 aangifte gedaan bij de politie. Sporenonderzoek door een forensisch arts werd bij 15 personen uitgevoerd.

14 14 AmPrep Elske Hoornenborg, internist-infectioloog Interview Elske werkt als medisch specialist en onderzoeker bij de Soa-polikliniek. Ze is aangesteld om het Amsterdam PrEP (AMPrEP) onderzoek te initiëren, plannen en te coördineren. Het AMPrEP onderzoek zal gaan kijken naar de implementatievraagstukken van PrEP, een preventief medicijn tegen hiv, in Nederland. Wat voor werk is er verricht in 2014? Begin 2014 ben ik in dienst gekomen bij de GGD Amsterdam, met als specifiek aandachtgebied om een plan te maken voor het AMPrEP project. Naar aanleiding van een rapport dat is geschreven voordat ik in dienst kwam, was er besloten dat er een onderzoek moest komen naar van biomedische interventies voor hiv in Nederland. Er moest iemand komen die dit allemaal moest trekken en dat was ik. Allereerst hebben we in 2014 het plan geschreven. Dit veranderde nogal, omdat in 2014 steeds meer bewijs kwam dat PrEP effectief was. Daarnaast is PrEP (nog) niet geregistreerd in Nederland als medicijn voor preventie. Daarom moet het protocol voldoen aan de strenge eisen voor een geneesmiddelenonderzoek en moesten we hier rekening mee houden in het onderzoeksplan. Ook het krijgen van de PrEP pillen via een farmaceutisch bedrijf duurde lang, maar is uiteindelijk gelukkig gelukt. Wat was de belangrijkste gebeurtenis in je werk in 2014? Het meest cruciale moment was wel dat we toegezegd kregen van de farmaceut dat we de PrEP pillen kregen voor het AMPrEP onderzoek: Zonder pillen, geen project. Het meest interessante moment in 2014 was dat twee Europese studies naar de effectiviteit van PrEP, de PROUD en IPERGAY studies, werden stopgezet omdat PrEP effectief bleek te zijn, waardoor het niet meer ethisch was om de personen in de controle groep het middel te onthouden. De effectiviteit is nu dus onomstotelijk bewezen. Wat zijn je verwachtingen/ ideeën voor de toekomst van AMPrEP? Dat we interessante en nuttige data gaan verzamelen met het AMPrEP onderzoek. Dit is het eerste onderzoek met PrEP in Nederland, en het zal een schat van informatie opleveren over implementatie mogelijkheden in Nederland en daarbuiten.

15 15 Sense consulten Verslag: Sacha van Elst, Carien Manuels Seksuele gezondheid is volgens de definitie van de WHO een toestand van lichamelijk, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn met betrekking tot seksualiteit. De Soa-polikliniek van de GGD Amsterdam beschouwt de zorg voor seksuele gezondheid als een van haar kerntaken. Voor jongeren tot 25 jaar wordt die zorg Sense genoemd. Voor deze doelgroep wordt Sense aangeboden als onderdeel van het soa-consult. Het is ook mogelijk om alleen een Sense afspraak te maken. In enkele gevallen wordt Sense-zorg ook aangeboden aan cliënten van 25 jaar en ouder. De zorg betreft hulp bij vragen over o.a. seksualiteit, anticonceptie, ongewenste zwanger schap en seksueel geweld. Tijdens de consulten wordt, afhankelijk van de hulpvraag, lichamelijk onderzoek verricht, informatie en advies gegeven, medicatie voorgeschreven of doorverwijzing naar een specialist besproken. Op deze manier biedt Sense, samen met de bestaande soa zorg en aanvullend aan de reguliere huisartsenzorg, een geïntegreerde hulpverlening op het gebied van seksuele gezondheid. De Sense consulten worden uitgevoerd door geschoolde Sense verpleegkundigen en een Sense arts. Daarnaast is er een dagdeel per week een spreekuur door een arts-seksuoloog, met specifieke deskundigheid op het gebied van seksuele gezondheid en anticonceptie, in het bijzonder het plaatsen van spiralen en implantaten. Inmiddels zijn alle verpleegkundigen opgeleid voor Sense. Behoud van kwaliteit wordt geborgd door een gestructureerd nascholingsprogramma. Op de Soa-polikliniek van de GGD Amsterdam zijn in Sense consulten uitgevoerd (2013: 1.529). Van de consulten in 2014 ging het in ongeveer 9 van de 10 consulten om een cliënt jonger dan 25 jaar (1.181 consulten). Van de jongeren onder de 25 jaar die op het Sense spreekuur kwamen waren vrouw en 87 man. In figuur 5 is de etniciteit van Sense cliënten weergegeven. Figuur 5: Verdeling (percentages) etniciteit Sense cliënten <25 jaar, GGD Amsterdam ,3% 5,2% 1,6% 6,8% Nederland Sub-Sahara Afrika 3,2% 4,5% 6,3% 45,3% Turkije Marokko/Noord Afrika Suriname Nederlandse Antillen Oost-Europa Midden-Zuid Amerika Europa, overig Azië Onbekend Overig 3,6% 13,7% 4,6% 1,9%

16 16 Sense hulpvragen bij jongeren In tabel 2 is te zien met welke hulpvraag de jongeren op het spreekuur kwamen. Bij meer dan de helft (59%) van de Sense consulten kwam een hulpvraag over anticonceptie aan bod. Eén op de vijf jongeren had een vraag over seksualiteit. Bij alle jongeren, ongeacht etniciteit, was anticonceptie het meest voorkomende gespreksonderwerp (figuur 6). Cliënten ouder dan 25 jaar hadden in 58% van de gevallen vragen over anticonceptie. Daarnaast hadden mannen ouder dan 25 jaar (72%) vaak vragen over seksualiteit, vergelijkend met de jongere mannen. Spiralen en implantaten. In 2014 is er bij 55 cliënten een spiraal geplaatst. In 5 gevallen betrof dit een cliënte van het VoorZorg (zie samenwerking). Bij 32 cliënten is een hormoonimplantaat geplaatst, waarvan 12 cliënten van VoorZorg. Samenwerking In 2013 is een samenwerkingspilot gestart tussen het VoorZorgproject van de afdeling Jeugd Gezondheidszorg en Sense van de Soa-polikliniek. VoorZorg begeleidt jonge moeders (veelal jonger dan 20 jaar) tijdens de zwangerschap en de eerste twee levensjaren van het kind. De samenwerking met Sense heeft als doel het bevorderen van adequaat anticonceptie gebruik onder de cliënten van VoorZorg. In 2014 is de pilot geëvalueerd en omgezet in een vast samenwerkingsverband. In het kader van deze samenwerking verzorgden de Sense-arts en arts-seksuoloog ook landelijk nascholing voor VoorZorg. In de aanloop naar een grootstedelijk Centrum Seksueel Geweld is de samenwerking van Sense met AGZ/ forensische verpleegkunde rondom zedenslachtoffers geïntensiveerd, met als doel de hulp aan slachtoffers van seksueel geweld zo soepel mogelijk te laten verlopen. Tabel 2: hulpvraag cliënten < 25 jaar Sense spreekuur, GGD Amsterdam 2014 Anticonceptie Seksualiteit Zwangerschap/ fertiliteit Seksueel geweld Anders Totaal Vrouwen Mannen Totaal (% van totaal) 748 (63%) 243 (21%) 116 (9,8%) 29 (2,5%) 136 (12%) per consult kunnen er meerdere hulpvragen worden besproken dus het totaal telt niet op Figuur 6: Sense hulpvraag jongeren (<25 jaar) naar etniciteit, GGD Amsterdam Percentage (%) Nederland Turkije Marokko/ Noord Afrika Suriname Nederlandse Antillen Oost- Europa Sub- Sahara Afrika Midden- Zuid Amerika Europa, overig Azië Onbekend Overig Etniciteit Anticonceptie Zwangerschap Seksualiteit Seksueel geweld Anders Soa

17 17

18 18 Soa diagnosen Verslag: Martijn van Rooijen en Sandra van den Broek In consulten waarbij routinematig uitgebreid op soa werd getest, werden in (15,9%) consulten een of meer van de 5 volgende infecties (big-five) gevonden: chlamydia, gonorroe, infectieuze syfilis, infectieuze hepatitis B en hiv (14,6% in 2013). In consulten bij personen jonger dan 25 jaar en zonder additioneel risico werd (conform de landelijke ASG regeling) alleen op chlamydia getest (2013: 3.185). Hierbij werd bij 374 (8,6%) van de consulten chlamydia gevonden (2013: 6,9%). In totaal zijn van deze chlamydia positieve patiënten 279 alsnog getest op gonorroe, syfilis, hiv en hepatitis B waarbij 1 gonorroe infectie werd gevonden. Binnen alle uitgevoerde soa-consulten zijn mensen positief bevonden voor een big five soa (15,2%; 2013: 5.324; 14,0%). Het hoogste soa-percentage wordt gezien bij MSM met hiv (34%), bij cliënten die gewaarschuwd zijn voor een soa (33%, figuur 7), mannelijke sekswerkers (23%), cliënten met soa-klachten (25%), de totale groep MSM (23%) en jongeren onder de 20 jaar (20%). Bij cliënten met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond is het vindpercentage hoger dan bij een Nederlandse achtergrond (respectievelijk 20%, 20% en 15%). Hoewel in alle groepen, behalve bij de vrouwelijke sekswerkers waar het vindpercentage ongeveer gelijk is gebleven, de percentages iets hoger liggen, hebben er zich geen belangrijke verschuivingen voorgedaan in de percentages ten opzichte van In onderstaande hoofdstukken wordt per afzonderlijke soa naar het voorkomen en trends gekeken. Figuur 7: vindpercentage soa (%) per risicogroep, GGD Amsterdam 2014 Risicogroep (Etniciteit gebaseerd op CBS criteria geboorteland index, vader en moeder) MSM, hiv-positief MSM, hiv-negatief MSM Heteroman Vrouw Prostituant, man Sekswerker, vrouw Sekswerker, man Nederlands Antilliaans Surinaams Overig Klachten Gewaarschuwd < >=25 Alle bezoekers Vindpercentage soa (%)

19 19 Chlamydia en LGV Totaal consulten met chlamydia diagnose: Totaal consulten met LGV diagnose: 102 Vindpercentage chlamydia: 11,7% Vrouwen In 2014 werden bij vrouwen (11,3%) chlamydia infecties gediagnosticeerd. Van deze infecties waren urogenitaal, 942 anorectaal en 162 oraal. Ten opzichte van voorgaande jaren is de prevalentie van chlamydia licht gestegen (2013: 10,6%, figuur 8). Heteromannen In 2014 werd bij heteromannen (13,0%) een urogenitale chlamydia infectie gediagnosticeerd. Afgelopen jaren was de prevalentie van chlamydia iets gedaald, maar in 2014 is de prevalentie weer gestegen (2013: 11,3%, figuur 8). MSM In 2014 werden bij MSM (11,3%) chlamydia infecties gediagnosticeerd. Van deze infecties waren 385 urogenitaal, 846 anorectaal en 154 oraal. Ten opzichte van voorgaande jaren is de prevalentie van chlamydia licht gestegen (2013: 10,3% (figuur 8). Alle anorectale chlamydiainfecties bij MSM zijn getest op het serovar type. Daarnaast zijn in het kader van onderzoek in 2014 ook een heel aantal urogenitale chlamydia infecties bij MSM getest op het serovar type. In totaal bleken 102 patiënten geïnfecteerd te zijn met het chlamydia serovar type L2b welke lymfogranuloma venereum (LGV) veroorzaakt (figuur 9). Het aantal gevallen van lymfogranuloma venereum was in 2012 zorgwekkend gestegen naar 112 infecties. Deze stijging zette in 2013 niet door (62 infecties), maar dit in 2014 jaar was er weer een stijging te zien. Naast 96 anale LGV infecties zijn in 2014 ook nog zes patiënten met een zogenaamde inguinale of genitale vorm gediagnosticeerd, en één patiënt met beide vormen. Figuur 8: aantal gevallen en prevalentie van chlamydia bij heteromannen, vrouwen en MSM, GGD Amsterdam Aantallen diagnosen chlamydia Prevalentie (%) Heteroman MSM Vrouw Heteroman (%) MSM (%) Vrouw (%) Figuur 9: absolute aantallen LGV per kwartaal, GGD Amsterdam Absolute aantallen Absolute aantallen

20 20 Inzet doktersassistent op de Soa-polikliniek Bernice Banel, doktersassistent Interview Bernice werkt als doktersassistent bij de Soa-polikliniek, ze voert naast administratieve zaken ook zelfstandig het doktersassistente spreekuur uit. Wat voor werk is er verricht in 2014? 2014 was een veelbewogen jaar voor het doktersassistenten spreekuur. In deze periode is er veel veranderd in positieve zin voor de ontwikkeling van de doktersassistente functie. De belangrijke wijzigingen zijn dat het doktersassistenten spreekuur is uitgebreid en dat we bijscholing hebben gevolgd over Sense voor een warme geleiding van cliënten naar het Sense spreekuur. Verder zijn we gestart met intervisie en Motivational Interviewing. We werken onder begeleiding van een vaste (verpleegkundige) mentor en veranderingen in ons Elektronisch Patiëntendossier hebben bijgedragen in het verbeteren bij de uitvoering van onze taken. Zo is onder andere de telefonische terugbellijst voorzien van voorkeurstijden en werden cliënten per post voorzien van een thuistest voor chlamydia en gonorroe. Wat was de belangrijkste gebeurtenis in je werk in 2014? Het zelfstandig of onder begeleiding van een mentor uitvoeren van doktersassistenten spreekuren. Wat zijn je verwachtingen/ ideeën voor de toekomst? Mijn ideeën en verwachtingen van de toekomst worden beïnvloed door de groei van de polikliniek. Scholing is hierbij voor mij van essentieel belang om kwalitatieve zorg te kunnen blijven leveren en mijzelf verder te ontwikkelen. Meer consulten en medisch gerichte handelingen als toevoeging van het spreekuur zouden mijn takenpakket verrijken. Uitbreiding van taken ten aanzien van het spreekuur zou een aanvulling zijn voor mijn doktersassistenten takenpakket. Daarnaast zou ik mijzelf graag verder willen blijven ontwikkelen in het geven van groepsvoorlichtingen, bijwonen van bijscholingen en het bezoeken van symposia over Soa Sense.

21 21 Gonorroe Totaal consulten met gonorroe diagnosen: Vindpercentage: 3,8% Vrouwen In 2014 werden bij 213 vrouwen (1,1%) 319 gonorroe infecties gediagnosticeerd. Van deze 319 infecties waren 167 urogenitaal, 91 anorectaal en 61 oraal. Ten opzichte van voorgaande jaren is de prevalentie van gonorroe licht gedaald (2013: 1,3%, figuur 10). Heteromannen In 2014 werd bij 158 heteromannen (1,4%) een urogenitale gonorroe infectie gediagnosticeerd. Ten opzichte van het afgelopen jaar is de prevalentie van gonorroe ongeveer gelijk gebleven, maar ten opzichte van de jaren daarvoor gedaald (2013: 1,2%, figuur 10). MSM In 2014 werden bij MSM (11,4%) gonorroe infecties gediagnosticeerd. Van deze infecties waren 327 urogenitaal, 684 anorectaal en 617 oraal. Ten opzichte van voorgaande jaren is de prevalentie van gonorroe gestegen (2013: 9,5%, figuur 10). Figuur 10: Aantal gevallen en prevalentie van gonorroe bij heteromannen, vrouwen en MSM, GGD Amsterdam Aantallen diagnosen gonorroe Prevalentie (%) Heteroman MSM Vrouw Heteroman (%) MSM (%) Vrouw (%)

22 22 Syfilis Totaal consulten met infectieuze syfilis diagnose: 331 Vindpercentage: 0,8% In 2014 werd bij 5 vrouwen (0,03%), 8 heteromannen (0,07%) en 318 MSM (3,1%) infectieuze syfilis (syfilis stadium 1, syfilis stadium 2, recent latente syfilis) gediagnosticeerd. Van alle 331 infectieuze syfilis infecties waren 102 stadium 1, 96 stadium 2 en 133 stadium recent latent. Ten opzichte van 2013 is het aantal gevonden infectieuze syfilis infecties met 9 procent gestegen (2013: 304), maar de prevalentie is ongeveer gelijk is gebleven. Bij heteromannen en vrouwen zagen we tot 2014 een dalende trend, maar in 2014 daalde deze niet verder (figuur 11). Nadat tot 2012 de prevalentie bij MSM was gedaald, is deze in 2012 en 2013 toegenomen en in 2014 ongeveer gelijk gebleven (figuur 12). Het aantal gevallen van latente syfilis van onbepaalde duur en laat latente syfilis bedroeg 72 (2012: 57) waarvan 11 vrouw, 11 heteroman en 50 MSM. Figuur 11: aantal gevallen en prevalentie van infectieuze syfilis bij heteromannen en vrouwen, GGD Amsterdam Aantallen diagnosen syfilis Prevalentie (%) 0,5 24 0,4 18 0,3 12 0,2 6 0, Heteroman Vrouw Heteroman (%) Vrouw (%) Figuur 12: aantal gevallen en prevalentie van infectieuze syfilis bij MSM, GGD Amsterdam Aantallen diagnosen syfilis Prevalentie (%) MSM MSM (%)

23 23 Hiv Totaal bezoekers met hiv diagnose: 119 Vindpercentage: 0,3% Op de Soa-polikliniek is een hiv-test onderdeel van een soa-onderzoek. Sinds 2007 wordt de opting-out methode gebruikt. Dit houdt in dat in principe bij elk nieuw soa-consult standaard een hiv-test wordt uitgevoerd, tenzij iemand nadrukkelijk aangeeft geen hiv-test te willen ( opt-out ) of reeds bekend hiv-positief is. Sinds 2012 wordt aan laag risico jongeren die alleen op chlamydia worden getest geen hiv-test meer aangeboden. Van de soa-consulten uitgevoerd bij MSM was 25,2% reeds bekend hiv-positief (figuur 13). Van de overige MSM is bij 1,2% geen hiv-test gedaan (opt-out/ mislukt). De hiv-prevalentie in de op hiv geteste MSM was 1,3% (99 infecties). Bij zowel heteromannen als vrouwen ligt het percentage bekend hiv-positieven veel lager. Daarnaast is bij heteromannen en vrouwen minder vaak de hiv-test niet gedaan (respectievelijk 0,9% en 0,8% opt-out/mislukt). In totaal werden 11 heteromannen en 9 vrouwen hiv-positief getest. Bij de MSM die op hiv getest worden, neemt het aantal hiv-infecties en de prevalentie af. Voorgaande jaren was dit ook zo voor de heteromannen en vrouwen, maar in 2014 lijkt er een lichte stijging in de prevalentie bij heteromannen (figuren 14 en 15). Figuur 13: hiv-status, opting-out en hiv-testuitslag bij heteromannen, vrouwen en MSM, GGD Amsterdam Percentage (%) 24 25, ,1 0,9 Heteroman (%) 0,1 0,2 1,2 MSM % 1,2 0,1 0,8 Vrouw (%) 0,05 bekend hiv-positief opted-out hiv-positief Percentage bekend hiv-positief is berekend ten opzichte van totaal aantal consulten; percentage opt-out/mislukt ten opzichten van totaal aantal consulten bij niet bekend hiv-positieven, en percentage positief ten opzichte van totaal dat op hiv getest is. Hierbij zijn alleen consulten geselecteerd waarbij uitgebreid op soa is getest.

24 24 Figuur 14: aantal gevallen en prevalentie van hiv bij heteromannen en vrouwen, GGD Amsterdam Aantallen diagnosen hiv Prevalentie (%) 1,0 24 0,8 18 0,6 12 0,4 6 0, Heteroman Vrouw Heteroman (%) Vrouw (%) Figuur 15: aantal gevallen en prevalentie van hiv bij MSM, GGD Amsterdam Aantallen diagnosen hiv Prevalentie (%) 6, ,2 90 3,9 60 2,6 30 1, MSM MSM (%)

25 25 Risicogroepen Jongeren Verslag: Martijn van Rooijen en Sandra van den Broek Soa-consulten In 2014 zijn soa-consulten uitgevoerd bij personen van 24 jaar en jonger (2013: , zie figuur 3 (hoofdstuk consulten). Geografische verdeling opkomst jongeren Het bereik van jonge bezoekers (15 t/m 24 jaar) bij de Soa-polikliniek concentreert zich in een aantal gebieden in Amsterdam (figuur 16). Jongeren die in het centrum (gebied 1 en 2) en in de Pijp/Rivierenbuurt (gebied 12) wonen, komen relatief het vaakst: 1 op de 5 jongeren uit die gebieden is in 2014 op de polikliniek geweest. Bij wijken die op een grotere afstand van de polikliniek liggen, is de opkomst van jongeren lager. De laagste opkomst wordt gezien in het westelijk deel van Noord: 1 op de 24 jongeren is in 2014 op de polikliniek geweest. Ten opzichte van het totaal aantal en 12,0% (figuur 18). Bij vrouwen gevonden urogenitale chlamydia wordt in elke leeftijdscategorie infecties in de desbetreffende minder vaak een soa gevonden dan groep is het aandeel van vrouwen bij heteromannen (19,2%, 12,6% onder de 25 jaar 77%, van heteromannen onder de 25 jaar 55% en tijd wordt bij zowel heteromannen en 8,9%). Met een stijging in leef- van MSM onder de 25 jaar 12%. als vrouwen een duidelijke afname in prevalentie van big-five soa Het big-five (chlamydia, gonorroe, gezien. Bij MSM ligt in alle drie de syfilis, hepatitis B en/of hiv) soavindpercentage bij heteromannen lentie hoog (21,9%, 27,5% en 22,7% leeftijdscategorieën de soa preva- onder de 20 jaar, tussen de 20 respectievelijk), met het hoogste en 24 jaar en ouder dan 24 jaar percentage onder MSM jongeren was respectievelijk 23,6%, 15,9% tussen de 20 en 24 jaar. Figuur 16: geografische verdeling bereik jongere bewoners (15-24 jaar) aan de Soa-polikliniek naar buurtcombinaties in Amsterdam, GGD Amsterdam 2014 Met dank aan: Frank Mouthaan Gediagnosticeerde soa Bij jonge heteromannen en vrouwen onder de 20 jaar wordt de hoogste prevalentie van urogenitale chlamydia gevonden (figuur 17). Ook bij heteromannen en vrouwen tussen de 20 en 24 jaar wordt vaker urogenitale chlamydia vastgesteld dan in de leeftijd van 25 jaar en ouder. Bij de relatief kleine groep jongere MSM die op de Soa-polikliniek getest zijn (n=1.360, 13,1% van het totaal aantal MSM), wordt een iets lagere prevalentie van urogenitale chlamydia gevonden ten opzichte van de oudere MSM (figuur 17). Wijknummer: Centrum 1 & 2 West 3,4 & 5 Nieuw-West 6,7,8 & 9 Zuid 10,11 & 12 Oost 13,14,15 & 16 Noord 17, 18 & 19 Zuidoost 20,21 & 22

26 26 Spreekuren op outreach Doordat in 2012 onder de heteroseksuele jongeren in Amsterdam-Noord een hogere chlamydia prevalentie werd gevonden dan onder alle geteste jongeren op onze Soa-polikliniek, werd in september 2013 een wekelijks soa / Sense spreekuur gestart bij het Jongeren Informatie Punt (JIP) in Amsterdam-Noord. In 2014 was er onder cliënten getest bij JIP in Amsterdam- Noord een soa-vindpercentage van 10,9% (totaal 92 soa-consulten uitgevoerd). Naast soa-consulten vonden 8 Sense consulten plaats. Om de soa / Sense zorg makkelijker bereikbaar te maken voor alle jongeren uit Zuidoost, is er in 2014 ook een spreekuur locatie in Amsterdam-Zuidoost geopend. Bij cliënten getest bij deze locatie was het soa-vindpercentage 16,5% (totaal 115 soa-consulten uitgevoerd). Daarnaast zijn 20 Sense consulten uitgevoerd. Figuur 17: prevalentie van urogenitale chlamydia bij heteromannen, vrouwen en MSM, naar leeftijd, GGD Amsterdam Percentage urogenitale chlamydia (%) Heteroman MSM Vrouw <20 jaar 20 tm 24 jaar >=25 jaar Figuur 18: prevalentie van big-five soa bij heteromannen, vrouwen en MSM, naar leeftijd, GGD Amsterdam Percentage big-five soa (%) Heteroman MSM Vrouw <20 jaar 20 tm 24 jaar >=25 jaar