Meer voor minder? Rapport. Een scan naar de positionering van sport in de gemeentelijke collegeprogramma s

Transcriptie

1 Rapport Meer voor minder? Een scan naar de positionering van sport in de gemeentelijke collegeprogramma s juni 2010 NOC*NSF Afdeling Corporate Communicatie

2 Samenvatting In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart 2010 voerde NOC*NSF campagne onder het motto Maak van uw gemeente een sportgemeente. Nu, drie maanden na de verkiezingen, kijken we welke positie sport inneemt in de collegeakkoorden van 31 gemeenten: de G-31, uitgezonderd Rotterdam, en inclusief de gemeente Goes. Duidelijk is dat de bezuinigingen een grote rol spelen in de akkoorden, maar ook dat colleges zich inspannen om met minder geld toch het voorzieningenpeil voor hun inwoners overeind te houden. Welke beleidsterreinen het hardst getroffen worden zal de komende maanden duidelijk worden, wanneer de colleges hun begrotingsvoorstellen voor 2011 en verder concreet uitwerken. Bij lezing van de akkoorden valt op dat veel colleges een aparte paragraaf aan sport wijden. Het accent ligt daarbij net als in voorgaande jaren op accommodatiebeleid. Colleges maken zich ondanks de bezuinigingen hard voor voldoende sportvoorzieningen van goede kwaliteit. Ze zoeken daarbij naar manieren om accommodaties efficiënter te gebruiken. Helaas ziet een aantal colleges zich gedwongen al bestaande plannen af te blazen. Colleges leggen een visie neer die het belang van breedtesport duidelijk onderstreept. Alle inwoners zouden toegang moeten hebben tot passend sportaanbod. Afgezien van de zorg voor accommodaties wordt daarover relatief weinig gemeld in de collegeakkoorden. Meer dan voorheen valt te lezen dat colleges sportverenigingen zien als belangrijke partner bij de aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Verenigingen krijgen een rol toebedeeld die die van sportaanbieder overstijgt. Die rol dienen ze echter grotendeels op eigen kracht te bewerkstelligen. In tegenstelling tot wat op grond van het rijksoverheidsbeleid verwacht zou worden, is de aandacht van colleges voor extra vakleerkrachten en meer uren bewegingsonderwijs op scholen vrij summier. Alleen het college van Amsterdam neemt hierover concrete doelstellingen op. Vooral de grotere gemeenten zetten in op topsport- en talentontwikkelingsprogramma s. (Top)sportevenementen worden ingezet om het imago van de gemeente te versterken. Ondanks het belang dat colleges aan sport hechten, wordt het Olympisch Plan slechts in 4 collegeakkoorden genoemd. De georganiseerde sport heeft veel begrip voor de financiële zorgen van colleges en de voorzichtigheid ten aanzien van het investeren in (nieuwe) sportaccommodaties. Ons inziens ligt hier echter ook een kans. Gemeenten streven meer dan voorheen naar efficiënt en multifunctioneel gebruik van bestaande accommodaties en velden. Tegelijkertijd zetten gemeenten in op meer sport in de wijk. Deze zaken zijn goed te combineren door als overheid de voorwaarden te scheppen voor een samenhangend aanbod op het gebied van onderwijs, sport en wijkvoorzieningen voor jeugd en wijkbewoners. Onze aanbeveling luidt dan ook: voeg de jaarlijkse budgetten voor sportaccommodaties van verenigingen en voor sportaccommodaties van scholen bij elkaar en focus op multifunctioneel gebruik. Om dit te realiseren zou er in de komende kabinetsperiode een stimuleringsregeling vanuit de Rijksoverheid moeten komen zodat de bestaande locaties aangepast worden. Op deze manier kan het realiseren van ambities mogelijk hand in hand gaan met een structurele bezuiniging. 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 1. Vooraf 4 2 Analyse 2.1 Algemeen beeld 2.2 Sporten dicht bij huis 2.3 De sportvereniging in het hart van de gemeente 2.4 Sport en onderwijs samen sterker 2.5 Iedereen sport op elke leeftijd 2.6 Uitblinken door prestaties 2.7 Financiën 2.8 Olympisch Plan Conclusies en aanbevelingen 23 Bijlage 1 Motto s en partijen 26 Bijlage 2 Sportportefeuille 27 3

4 1 Vooraf In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2010 heeft NOC*NSF namens de georganiseerde sport een campagne gevoerd onder de vlag Maak van uw gemeente een sportgemeente. Het gelijknamige Sportpamflet vormde de inhoudelijke basis van de campagne. Het Sportpamflet bevat ingrediënten voor het lokale sportbeleid en biedt voorbeelden en suggesties om op lokaal niveau aan te haken bij het Olympisch Plan De voorgestelde beleidsmaatregelen zijn rond vijf speerpunten gegroepeerd. Speerpunten Sportpamflet: Sporten dicht bij huis: een integraal, efficiënt en betaalbaar accommodatiebeleid De sportvereniging in het hart van de gemeente: het versterken van de inzet van sport als middel en het bevorderen van samenwerking in de wijken Sport en onderwijs samen sterker: professioneel bewegingsonderwijs op school en meer samenwerking tussen sport en onderwijs Iedereen sport op elke leeftijd: het bevorderen van de sportparticipatie op alle leeftijden en voor alle groepen inwoners door sportaanbod op maat Uitblinken door prestaties: topsportbeleid op gemeentelijk niveau draagt bij aan de Top10 ambitie van Nederland Tijdens de campagne is o.m. het Pamflet verstuurd aan de landelijke en lokale politieke partijen als input voor de verkiezingsprogramma s en zijn in samenwerking met NISB, VSG en de Olympische Netwerken twaalf Lokale Sportdebatten georganiseerd. Daarnaast hebben de lokale lijsttrekkers van alle gemeenten daags na de gemeenteraadsverkiezingen een brief inclusief gadget en Pamflet ontvangen. Nu, drie maanden na de verkiezingen, zijn de collegeonderhandelingen in de meeste gemeenten afgerond. Een goed moment om te bezien op welke wijze sport terugkomt in de nieuwe collegeakkoorden. Wat zien we terug van het Sportpamflet? Welke accenten leggen de colleges in het sportbeleid? Wordt de sport getroffen door de bezuinigingsdrift? Hieronder vindt u de uitkomsten van een onderzoek door middel van deskresearch dat NOC*NSF deed naar de positie van sport in de collegeakkoorden van 31 gemeenten: de G-31, uitgezonderd Rotterdam, en de gemeente Goes 1. Onze analyse van de programma s hebben wij verricht aan de hand van de speerpunten uit het sportpamflet. In de analyse staan de volgende vragen centraal: 1. In hoeverre komt elk van de 5 speerpunten terug in de collegeakkoorden? 2. Waar leggen de gemeenten hun sportprioriteiten? 3. Welke uitspraken doen gemeenten over het sportbudget? 4. Wat lezen we terug over het Olympisch Plan 2028? In de volgende paragraaf geven we eerst een algemeen beeld van de collegeakkoorden in relatie tot de speerpunten uit het Sportpamflet. Daarna bekijken we de plannen van colleges per speerpunt. We vergelijken hun beleidsvoornemens en maatregelen met de gewenste beleidsimpulsen zoals die in het 1 Rotterdam heeft op het moment van schrijven nog geen akkoord en valt buiten de beschouwing. Goes was een van de gemeenten waar een sportdebat plaatsvond, maar behoort niet tot de G-31. De overige gemeenten waar een sportdebat is gehouden behoren wel tot de G-31. 4

5 Sportpamflet staan beschreven. Vervolgens gaan we in op de financiële onderbouwing van het sportbeleid en op de mate waarin gemeenten het Olympisch Plan omarmen. We sluiten deze scan af met onze conclusies en aanbevelingen. Samenstelling en politieke kleur In lijn met de verkiezingsuitslag nemen meer lokale partijen deel in de colleges B&W ten opzichte van de vorige periode en hebben deze wethouders ook vaker sport in hun portefeuille. De verdeling van de portefeuille sport is in de onderzochte nieuwe B&W colleges 2 als volgt. Van de 31 sportwethouders zijn er 11 afkomstig van de PvdA, 6 van het CDA, 5 van lokale partijen, 4 van de VVD, 3 van D66, 1 van Groen Links en 1 van de SP (31 gemeenten) 2006 (37 gemeenten) Aantal Aantal Partij colleges waaraan de partij deelneemt Aantal Wethouders Sport Partij colleges waaraan de partij deelneemt Aantal Wethouders Sport PvdA PvdA CDA 21 6 CDA Lokale partijen 13 5 Lokale partijen 5 1 VVD 23 4 VVD 17 3 D D GroenLinks 16 1 GroenLinks 19 - SP 3 1 SP 5 2 CU 2 - CU 11 1 SGP 1 - Zie ook bijlage 1 (Motto s en partijen) voor de motto s van de collegeakkoorden en de samenstelling van de colleges. Bijlage 2 (Sportportefeuilles) geeft een overzicht van de politieke partijen waaruit de sportwethouders afkomstig zijn in de nieuwe colleges en die van Voorbehoud Met dit onderzoek pretenderen wij niet het werkelijk gevoerde beleid van de colleges te kunnen beoordelen, we geven slechts weer wat we in de akkoorden hebben gelezen. Twee kanttekeningen zijn hier op zijn plaats. In de eerste plaats geeft een collegeakkoord de ambities van een college B&W weer. Vooral de wijzigingen ten opzichte van het beleid van de voorgaande jaren worden daarmee duidelijk. Beleid dat ongewijzigd wordt voortgezet, wordt niet altijd genoemd in het akkoord. Hierdoor kan een gemeente die al jaren uitstekend sportbeleid voert, maar niet alle maatregelen in het collegeakkoord vermeldt, er in deze scan negatiever uit komen dan het gevoerde beleid verdient. In de tweede plaats is terughoudendheid geboden, omdat veel colleges pas in de loop van dit jaar de al aangekondigde bezuinigingsmaatregelen concreet zullen uitwerken. Pas dan zal duidelijk worden hoeveel invloed de nog te maken keuzes ten aanzien van de ombuigingen op het sportbeleid hebben. 2 Ten opzichte van het onderzoek van 4 jaar geleden verschilt de groep onderzochte gemeenten, mede als gevolg van gemeentelijke herindelingen. 5

6 2 Analyse 2.1 Algemeen beeld Sport draagt bij aan de leefbaarheid in buurten en wijken en is maatschappelijk relevant, want sport verbroedert, helpt bij integratie, tegengaan van discriminatie, bevordert sociale cohesie in de wijk, is gezond, gaat overgewicht tegen, maakt weerbaar, houdt hangjongeren van straat, gaat jeugdcriminaliteit tegen en creëert eigentijdse helden die als sportambassadeur een voorbeeld voor anderen willen zijn. Coalitieakkoord Tilburg Sportbeleid is duidelijk aanwezig in de gemeentelijke collegeakkoorden. Slechts in 2 van de 31 akkoorden komen we het woord sport niet tegen. In de andere akkoorden komt het in totaal 600 keer voor, een gemiddelde van 20 per akkoord. Sportbeleid krijgt een aparte paragraaf of vormt een onderdeel van een breder beleidsterrein zoals Jeugd, Onderwijs en Sport, Sport en Cultuur of De sociale en actieve stad. Sportbeleid komt in een collegeakkoord vaak op meerdere plekken terug, een enkele keer zelfs in de paragraaf over economische ontwikkeling of ondernemersklimaat, en lijkt daarmee meer dan voorheen geïntegreerd te zijn met andere beleidsterreinen. Sportjargon wordt op steeds meer terreinen toegepast, maar nieuw is wat we in het akkoord van Den Haag lezen. Dit college trekt het onderscheid in topsport en breedtesport door naar de cultuursector en introduceert de begrippen breedtecultuur en topcultuur. Wanneer we afgaan op het aantal (min of meer concrete) beleidsmaatregelen in de collegeakkoorden dan wordt duidelijk dat ook dit keer het zwaartepunt van het sportbeleid ligt bij het accommodatiebeleid. In totaal telden we 195 beleidsmaatregelen, waarvan er 63 betrekking hebben op accommodatiebeleid. Concrete beleidsmaatregelen per speerpunt Sportpamflet Sporten dicht bij huis Speerpunten georganiseerde sport Iedereen s port op elke leeftijd De s portvereniging in het hart van de gem eente Uitblinken door pres taties Sport en onderwijs s am en s terker Aantal concre te beleids m aatregelen Van de vijf speerpunten uit het sportpamflet komt Sporten dicht bij huis daarmee duidelijk op de eerste plaats. 26 van de 31 colleges beschrijven meer of minder uitgebreid het beleid op dit terrein; vaak beslaat het een groot deel van de sportparagraaf. Het beleid op dit terrein is vergeleken bij dat op de andere speerpunten vaak zeer concreet. 6

7 Op de tweede plaats staat het speerpunt Iedereen sport op elke leeftijd. In de akkoorden komt dit beleidsterrein veelal terug onder de noemer breedtesport of sportparticipatie. 23 colleges schrijven dat iedereen moet kunnen sporten, ongeacht leeftijd, fysieke mogelijkheden en inkomen. Daarbij wordt niet altijd duidelijk welke rol de gemeente daarbij zelf gaat spelen. In totaal tellen we 43 beleidsmaatregelen. Concrete maatregelen ter versterking van sportverenigingen en van topsport vinden we in respectievelijk 25 en 18 collegeakkoorden terug. We telden 37 maatregelen die aansluiten bij het speerpunt De sportvereniging in het hart van de gemeente en 31 in lijn met het speerpunt Uitblinken door prestaties'. Op de laatste plaats komt Sport en onderwijs samen sterker. In 17 collegeakkoorden troffen we meer of minder concrete beleidsmaatregelen aan. We telden er in totaal Sporten dicht bij huis NOC*NSF heeft bij dit speerpunt ingezet op een volwaardige plek van sport in het ruimtelijke beleid van gemeenten. Een evenwichtige spreiding van verenigingen en voorzieningen, goede sportmogelijkheden en de bouw van innovatieve en multifunctionele sportaccommodaties zijn de ingrediënten voor een integraal, betaalbaar en efficiënt accommodatiebeleid. Gewenste Beleidsimpulsen Voldoende sportmogelijkheden van goede kwaliteit bijvoorbeeld door investeren in aanleg en grootonderhoud van accommodaties en velden; Evenwichtige spreiding van verenigingen en voorzieningen, bijvoorbeeld doordat elke wijk of kern beschikt over een minimaal niveau aan basissportvoorzieningen of door de aanleg van trapveldjes, basketbalveldjes en speelpleinen in de wijk; Betaalbare sportmogelijkheden, bijvoorbeeld door een eenduidig en rechtvaardig tarievenbeleid voor het gebruik van de accommodaties; Efficiënt gebruik van (sport)ruimte, bijvoorbeeld door de aanleg van kunstgras en/of realisatie van multifunctionele sportaccommodaties; Investeren in innovatieve en multifunctionele sportaccommodaties; Toegankelijkheid en infrastructuur in buitengebieden. Confrontatie gewenste impulsen met uitspraken in de collegeakkoorden Gemeentelijk sportbeleid is van oudsher sterk gericht op accommodatiebeleid en ook bij de collegeakkoorden zien we dat de zorg voor voldoende en kwalitatief goede accommodaties de meeste aandacht krijgt. Voldoende sportmogelijkheden van goede kwaliteit Duidelijk is dat de bezuinigingen hand in hand gaan met zorgvuldige keuzes. Er wordt onderzocht wat de beste locatie is, afgestemd op de behoefte van de bevolking. De optie voor nieuwbouw wordt afgezet tegen opknappen van bestaande locaties. Het wegwerken van wachtlijsten wordt sporadisch genoemd; vaker valt de kreet: kwaliteit voor kwantiteit. Efficiënt ruimtegebruik Mede ingegeven door de noodzaak te bezuinigen, zoeken colleges naar mogelijkheden om bestaande accommodaties en velden efficiënter te gebruiken: hogere bezettingsgraden, meerdere functies onder een dak, meerdere sporten op een locatie. Dat vraagt soms om aanpassing van de locatie en daar wordt dan ook in geïnvesteerd. Het motto lijkt hier: liever opknappen dan nieuwbouw. Multifunctioneel gebruik maakt goede samenwerking tussen betrokken partijen noodzakelijk. Verbetering van de samenwerking staat dan ook hoog in het vaandel, waarbij de gemeenten zichzelf een regierol toedichten. In enkele gevallen wordt de verzelfstandiging van het sportbedrijf of de verkoop van accommodaties overwogen. 7

8 Een efficiënter ruimte- en voorzieningengebruik realiseren door bevorderen gezamenlijk gebruik van beschikbare accommodaties op wijkniveau door deelnemers aan onderwijs, sport, cultuur, zorg en samenlevingsopbouw. Deventer Spreiding van voorzieningen Spreiding van voorzieningen komt in ongeveer een derde van de collegeakkoorden aan bod. Ondermeer de colleges van Emmen, Haarlemmermeer, Maastricht, Westland en Zoetermeer leggen in hun akkoord een duidelijke visie op dit onderwerp neer. Investeren in innovatieve en multifunctionele voorzieningen Als de economische crisis zich ergens laat voelen dan is het wel op dit terrein. Gemeenten staan voor een forse bezuinigingsopgave. Al bestaande plannen worden nog eens kritisch bekeken, uitgesteld of zelfs afgeblazen. Een hockeystadion lijkt gezien de huidige economische en financiële situatie voorlopig niet aan de orde - Eindhoven Wij moeten met pijn in het hart de IJsbaanreserve voorlopig opgeven, ondanks onze betrokkenheid bij deze (breedte)sport. - Amersfoort Ondanks de bezuinigingen zijn er ook colleges die ruimte creëren voor nieuw (accommodatie)beleid of onverminderd voortgaan met de uitvoering van projecten. Vaker dan voorheen worden accommodaties ontworpen op multifunctioneel gebruik en op hun spilfunctie in wijken. Behalve het plan voor de MFA (multifunctionele accommodatie) in Badhoevedorp, zal ook voor Zwanenburg het plan voor een nieuwe Olm, incl. een sportzaal, met voortvarendheid worden uitgewerkt. Haarlemmermeer Lasten samenhangend met accommodaties Naast directe ingrepen in het budget voor accommodatiebeleid, kan ook het beleid ten aanzien van lokale lasten invloed hebben op de sport. De wijze waarop de colleges de komende jaren met de OZB omgaan, laat een sterk wisselend beeld zien. In een aantal gemeenten gaat de OZB maximaal omhoog, andere colleges passen alleen inflatiecorrectie toe of verhogen de lokale lasten niet. Een beperkt aantal verlaagt de OZB en Den Haag schaft hem voor bepaalde groepen, waaronder sportaccommodaties, volledig af. Ten aanzien van afvalstoffen- en rioolheffing is de koers doorgaans dat die kostendekkend moeten zijn. Overzicht beleidsvoornemens per gemeente Gemeente Beleidsvoornemens/maatregelen/visies Alkmaar Ontwikkeling van een sportboulevard. Almere 3 Almere wil onderzoeken of de verzelfstandiging van oa sportaccommodaties tot efficiencyvoordelen kan leiden. Amersfoort Zorg voor sportaccommodaties passend bij sportbehoefte van clubs/verenigingen; Wegwerken wachtlijsten door beter benutten bestaande accommodaties, meervoudig gebruik, betere organisatie van het beheer en combineren van sport met andere functies. Zonodig heroverwegen beschikbare middelen als dat nodig is om wachtlijsten weg te werken; Onderzoek naar mogelijkheden om sportfondsenbad te renoveren; Het IJsbaanreserve wordt vooralsnog opgegeven. Amsterdam Investering in velden en accommodaties. Openbare ruimte wordt bewegingsuitdagender gemaakt; Intensiever gebruik sportparken; co-investering met woningbouwcorporaties; 3 Het collegeakkoord van Almere gaat niet uitvoerig in op sportbeleid. Er wordt verwezen naar de beleidsnota Passie voor Sport 8

9 Ontwikkeling Olympische sportas; Investering in goede topsportvoorzieningen. Apeldoorn Sport wordt niet genoemd in bestuursakkoord. Arnhem Investeren in duurzame sportaccommodaties; Streven naar goede accommodatie voor watersportverenigingen bij Stadsblokken/Meinerswijk. Breda Het bestaande Gemeentelijk Sportcentrum (De Scharen) wordt zodanig aangepast dat het voldoet aan de voorgeschreven veiligheidseisen, zodat de Bredase scholen de komende jaren gebruik kunnen blijven maken van deze sporthal. Delft Onderzoek naar de mogelijkheden van samenwerking met TU Delft om te komen tot optimaal en efficiënt gebruik van accommodaties; Aanleg en het beheer van de benodigde voorzieningen voor sporten op straat; Speciale aandacht voor veilige accommodaties en veilige omstandigheden bij het sporten; Deventer Wijkvoorzieningen stimuleren; Een efficiënter ruimte- en voorzieningengebruik realiseren door bevorderen gezamenlijk gebruik van beschikbare accommodaties op wijkniveau door deelnemers aan onderwijs, sport, cultuur, zorg en samenlevingsopbouw. Dordrecht De twee zwembaden worden opengehouden; Betaald parkeren bij Sportboulevard wordt geëvalueerd; Efficiënt gebruik accommodaties en betere afstemming aanbod op vraag. Ede Planmatig accommodatiebeleid met bijbehorende financiële reservering; Bevorderen gebruik van accommodaties door derden (voor evenementenorganisatie); Streven naar multi-inzetbaarheid van accommodaties. Eindhoven Samen met de sportverenigingen en andere betrokkenen met efficiency voorstellen komen over bijvoorbeeld accommodaties, verlichting en kunstgrasvelden; Optimaal gebruik maatschappelijk vastgoed en ontwikkelen interessante combinaties tussen verschillende functies waaronder sport. Emmen Multifunctionele sport en speelvelden vormen een onderdeel van de sportinfrastructuur van de stad; Goede, goed onderhouden sportaccommodaties hebben een dagelijkse beschikbaarheid; Op zoek naar nieuwe locatie voor zwembad kern Emmen. Sportpark nadrukkelijk in beeld. Enschede Extra steun voor sportverenigingen die hun accommodaties openstellen voor de wijk; Er is budget gereserveerd voor regulier onderhoud en noodzakelijke aanpassingen van sportaccommodaties. Middelen voor ingrijpende wijzigingen/ herstructurering van sportcomplexen ontbreken; Zwembad Het Slagman wordt op de huidige plek gerenoveerd; hiervoor zijn al middelen gereserveerd. Goes Het sportcomplex op de Schenge in relatie tot ontwikkelingen op de Weitjes moet worden verbeterd. s-gravenhage Intensiever gebruik van accommodaties door sportvoorzieningen en maatschappelijke activiteiten vaker en beter te combineren; Uitbreiden kleinschalige sportvoorzieningen op straat. Basketbal, straatvoetbal, straattennis, skaten krijgen volop ruimte. Net zoals de Johan Cruijff-courts en de Richard Krajicek-playgrounds; De ontwikkeling van de Sportcampus Zuiderpark wordt doorgezet: trainings-, wedstrijdfaciliteiten, sportopleidingen en sportonderzoek op één plek. Groningen Sportinfrastructuur op orde houden; Investeren in voorzieningen. Haarlem Haarlemmermeer Behalve het plan voor de MFA (multifunctionele accommodatie) in Badhoevedorp, zal ook voor Zwanenburg het plan voor een nieuwe Olm, incl. een sportzaal, met voortvarendheid worden uitgewerkt; Sportvoorzieningen zoveel mogelijk in of op korte afstand van de wijken realiseren, zoals trapveldjes en mogelijkheden voor basketbal en volleybal. Streven naar beter gebruik van sporthallen nabij scholen; Sportvoorzieningen die veel ruimte vragen, zullen zoveel mogelijk aan de randen van woonkernen worden gehandhaafd/gesitueerd. Grootschalige accommodaties, zoals zwembaden moeten goed bereikbaar zijn vanuit de wijken en kernen; Binnen de door de gemeenteraad gestelde financiële kaders zal het college in deze periode het Huis van de Sport realiseren; Zowel vanuit ruimtelijk als uit financieel perspectief is handhaven van het zwemdeel van het Spectrum geen realistische optie. Wel wordt onderzocht hoe ter compensatie de sociale en de sportfunctie in de wijk op een andere wijze kunnen worden vervuld. s-hertogenbosch Doorzetten van de realisatie van Sportpunten Hambaken, Rosmalen en West; Verder investeren in kunstgrasvelden om zo meer mensen te kunnen laten sporten en zo ook het ruimtegebruik te intensiveren. T/m 2014 ieder jaar minstens 1 kunstgrasveld per jaar realiseren. Leeuwarden Brugverkeer voor de watersporters verbeteren. 9

10 Leiden Maastricht Spreidingsplan buitensportaccommodaties verder uitrollen; Investeren in hoogwaardige duurzame voorzieningen (zwembad Geusselt, de kwaliteits- en basissportparken); Optimalisatie van het gebruik van binnen- en buitensportaccommodaties in overleg het onderwijs; De kwaliteitssportparken, basissportparken en stervoorzieningen worden de ontmoetingsplekken in wijken en buurten. Nijmegen Sport en recreatie moeten toegankelijk zijn voor iedereen; Om schaatscentrum Triavium open te kunnen houden, wordt het onderdeel van de gemeentelijke organisatie; Bundelen voorzieningen zorg, cultuur, sport op wijkniveau. Sittard-Geleen Tilburg Ontwikkeling Spoorzone West: gebied met publieksintensieve functies zoals sport, beurzen en evenementen. Keuzes in 2010 op basis van de uitgewerkte businesscase; Wegwerken wachtlijsten voor sportvoorzieningen (Udenhout). Utrecht Realiseren multifunctionele sporthallen ism onderwijs en sport ea partijen; Ondersteunen van particuliere initiatieven (door sportorganisaties) tav de aanleg van accommodaties (bv roeibaan Rijnenburg, waterpolocentrum, Nationaal Hockeycentrum) mits deze zelf voor de financiering zorgen; Efficiënter gebruik sportaccommodaties door samenwerking tussen sportverenigingen te stimuleren, zodat wachtlijsten weg gewerkt kunnen worden. Westland Intensiveren van het multifunctioneel gebruik van de accommodaties; Realiseren van ecologische zones en bijbehorende voorzieningen voor waterrecreatie, fietsen, wandelen en ruitersport, zoals in Poelzone, Westlandse Zoom, Zwethzone en kuststrook; Gronden in de kernen, die tijdelijk onbenut zijn, tijdelijk een andere bestemming geven, bijvoorbeeld als parkeerterrein of speelruimte; Onderzoek instellen naar het beleid m.b.t. investeringssubsidies van sportaccommodaties, met de intentie deze voor meer doelgroepen bereikbaar te maken; Snel uitvoeren van de al in gang gezette projecten om de knelpunten van de sportaccommodaties Quintus, Lyra en KMD op te lossen; Geen sluiting van de huidige zwembaden in deze bestuursperiode. Zaanstad Beter benutten van de huidige accommodaties, zowel buiten als binnen; Kwaliteitsverbetering accommodaties / keuzes maken welke accommodaties verbeterd worden en welke verdwijnen, afhankelijk van geografische ligging; Onderzoek naar investeren in twee nieuwe accommodaties, wellicht op topsportniveau; De inrichting van sportpark De Omzoom en Provily zal voortvarend ter hand worden genomen. Zoetermeer Hoogwaardige speel/sport voorzieningen in de wijken realiseren; In 2010 is in de wijken is voldoende ruimte voor de jeugd om te spelen en te sporten; Realiseren plannen Snow World en van Tuyll sportpark binnen vastgestelde kaders; Optimaal gebruik sportaccommodaties stimuleren. Zwolle Er is een masterplan sportaccommodaties. Hier wordt verder niet op ingegaan. 2.3 De sportvereniging in het hart van de gemeente Dit speerpunt was gericht op het creëren van randvoorwaarden om sportverenigingen zich te laten ontwikkelen tot sterke verenigingen en hen te ondersteunen bij het vervullen van een brede maatschappelijke rol. De moderne sportvereniging heeft een spilfunctie bij sporten in de wijk en werkt samen met andere partijen om naast sport ook andere activiteiten aan te bieden. Gewenste Beleidsimpulsen Het stimuleren van sport in de wijk door ondersteuning van de maatschappelijke rol van sportverenigingen en bevorderen van samenwerking tussen verenigingen en andere partijen, bijvoorbeeld op het terrein van naschools aanbod en kinderopvang; Gerichte ondersteuning van het vrijwilligerswerk bijvoorbeeld door begeleiding, deskundigheidsbevordering en waardering van vrijwilligers; Zorg voor deskundig kader bij sportverenigingen en de aanstelling van professionele krachten bijvoorbeeld in de vorm van combinatiefuncties; Verminderen administratieve lastendruk voor verenigingen door vereenvoudigde regelgeving; 10

11 Een subsidie- en tarievenstelsel dat maatschappelijke initiatieven van verenigingen stimuleert en ondersteunt. Ondersteuning van de maatschappelijke rol van sportverenigingen en bevorderen van lokale samenwerking In verhouding tot de collegeakkoorden van vier jaar geleden wordt er dit keer relatief veel aandacht besteed aan de rol van sportverenigingen in de wijk. In ruim de helft van de collegeakkoorden wordt het maatschappelijk belang van sportverenigingen onderstreept; beduidend meer dan vier jaar geleden. Vitale (sport) verenigingen: hart van de wijk In de vitale sportvereniging van de toekomst fungeert sport als middel. Het is een aansprekende en bindende factor om mensen (van verschillende leeftijd en achtergrond) met elkaar in contact te brengen en mogelijkheden tot participatie en ontwikkelmogelijkheden te bieden. De vereniging levert met haar vrijwilligers een belangrijke bijdrage aan maatschappelijke thema s als opvoeding en ontwikkeling van jongeren, bevordering van beweging en gezonde leefstijlen, integratie, bestrijding van jongerenoverlast, vereenzaming van ouderen, vroegtijdig schoolverlaten en werkloosheid. Ze wortelt in de wijk en sluit aan op de daar levende behoeften, met synergie als kernpunt: sterke verbindingen tussen sport, activeren, onderwijs en welzijn. Door sportverenigingen een bredere rol te geven als algemene voorziening en door hun kracht en mogelijkheden breder te benutten, willen we op andere terreinen besparingen realiseren.- Enschede De ondersteuning van sportverenigingen is in de meeste colleges dan ook niet onvoorwaardelijk. Slechts in enkele gevallen lezen we over maatregelen om sportverenigingen te versterken zonder dat daar een maatschappelijke taak tegenover staat. Het Sportservicecentrum wordt vervangen door een nieuwe sportoverlegstructuur die sportverenigingen met raad en daad bijstaat. Deventer..samen met de sportclubs werken aan structurele verbeteringen. Nijmegen Ondersteuning van het vrijwilligerswerk Ongeveer een op de zes collegeakkoorden besteedt aandacht aan vrijwilligerswerk. De wijze waarop zij vrijwilligerswerk willen ondersteunen verschilt. Sommige colleges benadrukken de eigen verantwoordelijkheid van verenigingen, anderen nemen maatregelen om vrijwilligerswerk aantrekkelijker te maken. Zo wil Dordrecht vrijwilligers van sportverenigingen tegen een betaalbaar tarief in de stad laten parkeren en gaat Westland vrijwilligers beter faciliteren en actiever laten samenwerken. Ede - zelfwerkzaamheid in beheer en onderhoud door gebruikers sportaccommodaties bevorderen.- en Arnhem - Ontwikkelen van een systeem met beloningen en kortingen om te stimuleren dat verenigingen met jeugd en vrijwilligers werken.- leggen de verantwoordelijkheid meer bij verenigingen. Wel gaat de gemeente Arnhem sportverenigingen ondersteuning bieden bij het werven van vrijwilligers. Zorg voor deskundig kader bij sportverenigingen en de aanstelling van professionele krachten bijvoorbeeld in de vorm van combinatiefuncties Nog geen kwart van de collegeakkoorden beschrijft welke maatregelen worden genomen om meer combinatiefunctionarissen in te zetten. Gezien de subsidiegelden die vanuit Den Haag beschikbaar worden gesteld bij inzet van combinatiefunctionarissen lijkt dit aan de lage kant. De combinatiefunctionarissen worden in alle gevallen naast sport ook ingezet voor cultuur. Verminderen administratieve lastendruk Waar 4 jaar terug nog veelvuldig werd gerefereerd aan het terugdringen van administratieve lasten en een reductie van de regelgeving, wordt er in de huidige collegeakkoorden geen aandacht aan besteed. Het zou kunnen dat gemeenten vinden dat dit na uitvoering van het vorige collegeakkoord niet meer nodig is. Er kan in ieder geval worden vastgesteld dat het geen prioriteit vormt in de huidige collegeakkoorden. 11

12 Stimulerend subsidie- en tarievenstelsel Aan een subsidie- en tarievenstelsel dat maatschappelijke initiatieven van sportverenigingen ondersteunt wordt slechts mondjesmaat aandacht besteed. Zo wil Breda uit de BOS impuls putten 4 en geeft Enschede verenigingen extra steun wanneer ze bijdragen leveren aan gezondheidsbevordering, achterstandsbestrijding en bij openstelling van het clubaccommodatie voor de wijk. Leeuwarden geeft verenigingen een financiële vergoeding voor het helpen bij de re-integratie van werkzoekende jongeren. Overzicht beleidsvoornemens per gemeente Gemeente Beleidsvoornemens/maatregelen/visies Alkmaar Almere Versterken sportieve infrastructuur. Amersfoort - Amsterdam I.o. met het rijk: combinatiefunctionarissen behouden en ook inzetten op het MBO Investering in sportieve naschoolse opvang. Apeldoorn Sport wordt niet genoemd in bestuursakkoord. Arnhem Ontwikkelen van een systeem met beloningen en kortingen om te stimuleren dat verenigingen met jeugd en vrijwilligers werken; Ondersteunen van verenigingen die zich inzetten voor fair play. Breda Sportsubsidies gebruiken om ambities sportverenigingen te realiseren; BOS-gelden meer naar de sport toe leiden. Delft Delft heeft veel sportverenigingen en wil dat zo houden. Deventer Het Sportservicecentrum wordt vervangen door een nieuwe sportoverlegstructuur die sportverenigingen met raad en daad bijstaat. Dordrecht Vrijwilligers sportverenigingen kunnen tegen betaalbaar tarief parkeren. Ondersteuning bij werven vrijwilligers. Ede Sportactiviteiten en faciliteiten inzetten ter bevordering integraal wijkenbeleid Inzet combinatiefunctionarissen; Zelfwerkzaamheid in beheer en onderhoud door gebruikers sportaccommodaties bevorderen; Initiatieven ondersteunen die preventieve gezondheidszorg verbinden met een gezonde leefstijl, waar mogelijk georganiseerde sport betrekken. Eindhoven Sportclubs zijn belangrijke partners in de wijk als het gaat om het realiseren van maatschappelijke doelen. Gemeente wil sportclubs helpen te floreren, op een duurzame manier. Emmen Brede schoolactiviteiten op sportterrein intensiveren door inzet combinatie functionarissen; Sportverenigingen hebben een belangrijke maatschappelijke functie in stad, buurt en wijk. Enschede Sportverenigingen bredere rol geven als algemene voorziening ; door hun kracht en mogelijkheden breder te benutten op andere terreinen besparingen realiseren. Het ligt in de bedoeling dit experiment te starten samen met sportvereniging Rigtersbleek en FC Twente in Twekkelerveld. Vitale sportverenigingen kunnen op extra steun van de gemeente rekenen als ze bijdragen aan de gemeentelijke doelstellingen. Bijv. gezondheidsbevordering en achterstandsbestrijding. Extra steun ook als zij hun accommodaties openstellen voor de wijk. Goes Samenwerking tussen sportverenigingen wordt beloond. s-gravenhage Voor alle sportverenigingen vervallen de kosten voor de OZB en de kosten voor de verklaring gedrag voor vrijwilligers. Groningen Proefprojecten combinatiefunctionarissen gestart in Beslissing over invoering na 2010 na evaluatie proefprojecten. Haarlem Ondersteuning maatschappelijke rol sportverenigingen. Haarlemmermeer s-hertogenbosch Verenigingen stevig ondersteunen bij hun maatschappelijke rol in een veranderende samenleving. Leeuwarden Voor kinderen in de 6 ISV-wijken worden combinatiefunctionarissen aangesteld; Sportverenigingen gaan hun krachten bundelen om kinderen in aanraking te brengen 4 De BOS impuls wil de samenwerking bevorderen tussen buurt, onderwijs en sport. Die samenwerking moet leiden tot vrijetijdsactiviteiten die een stimulans zijn voor kwetsbare jongeren. Sport en bewegen horen daarbij. Gemeenten die samen met buurtbewoners, scholen en sportverenigingen kwetsbare jongeren ondersteunen, kunnen bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport financiën aanvragen. Deze tijdelijke stimuleringsregeling heet de Buurt-Onderwijs- Sport (BOS) Impuls. 12

13 met bewegen; zowel fysiek als mentaal; Sportverenigingen krijgen een financiële vergoeding bij het leveren van een bijdrage aan de re-integratie van werkzoekende jongeren. Leiden Maastricht Investeren in gezonde verenigingen als basis voor een goede infrastructuur voor de sportparticipatie en de individuele sporter; Bevorderen bewegen door kinderen door samenwerking met scholen en de buitenschoolse opvang te stimuleren. Nijmegen Samen met de sportclubs werken aan structurele verbeteringen; Ontwikkeling van brede scholen gaat door waarbij de samenwerking op wijkniveau breed wordt ingezet en zoveel mogelijk voorzieningen worden gebundeld; Verbinding tussen sport, onderwijs en kinderopvang verder versterken door realisatie van Sportcollege Quick in Heseveld. Sittard-Geleen Stimuleren combinatiefuncties. Gemeente is bereid om subsidies te geven opdat sport voor iedereen toegankelijk is. Tilburg Verenigingen meer betrekken en aanspreken op hun bijdrage aan het jeugdbeleid. Sport meer preventief inzetten bij het voorkomen en beperken van opgroei- en opvoedproblemen. Utrecht Eenzaamheid en depressiviteit onder ouderen worden op wijkniveau aangepakt, in samenwerking met zorg- en welzijnsinstellingen, kerken, sportclubs, huisartsen en andere betrokkenen. Westland Actiever samenwerken en faciliteren van vrijwilligers in de wijken en buurten; (Sport)verenigingen stimuleren om een grotere rol te spelen in het jeugd- en jongerenwerk. Zaanstad Versterken van de samenwerking tussen verenigingen en andere instanties. In een aantal gevallen behoort fuseren tot de mogelijkheden. Zoetermeer Deelname aan regeling voor combinatiefunctionarissen waardoor samenwerking tussen verenigingen, onderwijs en maatschappelijke instellingen wordt bevorderd. Zwolle Sportverenigingen hebben een belangrijke rol bij het in stand houden en bevorderen van maatschappelijke participatie en bij het betrekken van de inwoners; Stimuleren en ondersteunen van kleinschalige activiteiten op wijkniveau. 2.4 Sport en onderwijs samen sterker Het onderdeel Sport en Onderwijs was gericht op het realiseren van een goede samenwerking tussen scholen en verenigingen, zodat kinderen op jonge leeftijd kennis kunnen maken met sport. Zo wordt de basis gelegd voor een levenslange actieve en gezonde leefstijl. Gewenste Beleidsimpulsen: Voldoende vakleerkrachten bewegingsonderwijs op de basisschool; Actieve samenwerking tussen school en sportvereniging bijvoorbeeld door vorming van brede scholen, schoolsportverenigingen en het opzetten van schoolsportcompetities; Openstellen van (multifunctionele) sportaccommodaties in de wijk voor gebruik door (brede) school, vereniging én de buurt; Bewegingsonderwijs voor elk kind als vast onderdeel van het onderwijsprogramma. Bijvoorkeur minimaal 3 uur per week De aanstelling van combinatiefunctionarissen is meegnomen bij het speerpunt De sportvereniging in het hart van de gemeente, in paragraaf 2.3. Confrontatie gewenste impulsen met uitspraken in de collegeakkoorden Ten aanzien van dit speerpunt gaat de aandacht van colleges vooral uit naar het bevorderen van de samenwerking tussen scholen en sport(verenigingen) al dan niet in de vorm van een Brede school. Ook gezamenlijk gebruik van accommodaties komt met enige regelmaat terug. Over het aanstellen van vakleerkrachten bewegingsonderwijs op basisscholen of het aantal uren bewegingsonderwijs wordt echter weinig gesproken. Voldoende vakleerkrachten bewegingsonderwijs op de basisschool. Groningen spreekt over professionalisering van het bewegingsonderwijs, maar alleen in het collegeakkoord van Amsterdam treffen we een concrete doelstelling aan ten aanzien van het aantal vakleerkrachten op basisscholen. 13

14 90% van de basisscholen heeft in 2014 een vakleerkracht lichamelijke opvoeding. Amsterdam Actieve samenwerking tussen school en sportvereniging Vier jaar geleden werd de Brede school veelvuldig genoemd in de collegeakkoorden, maar meestal werd er geen verband gelegd met bewegingsbevordering en sportbeoefening. Dat ligt dit keer anders. Wanneer er sprake is van het stimuleren of verder uitbreiden van het aantal Brede scholen is er steeds een relatie met sport. Onderwijs, sport, welzijn en cultuur vormen gezamenlijk een stabiele basis voor de opgroeiende jeugd. Iedere wijk heeft in 2014 een brede school. - Zoetermeer Naast de Brede school zijn er ook andere initiatieven om de samenwerking tussen school en sport te versterken. s-hertogenbosch noemt de Brede school niet maar vindt wel dat de verbinding tussen onderwijs, de wijk en sportverenigingen nog nadrukkelijker inhoud moet krijgen. Emmen benadrukt dat de samenwerking tussen scholen/kinderopvang en sportorganisaties goed moet worden georganiseerd. Sittard-Geleen wil topsport en talentontwikkeling in verbinding brengen met het onderwijsveld, zorg, bedrijfsleven en de sportparticipatie. Amsterdam wil de verbinding tussen sport en onderwijs en tussen scholieren en sportverenigingen versterken en ook Nijmegen en Enschede gaan voor sterkere verbindingen tussen sport en onderwijs. Den Haag spreekt over verknopen van onderwijs met sport. Wij willen het onderwijs verknopen met o.a. sport. Dat levert zowel financiële als inhoudelijke voordelen op. Ook in het voortgezet onderwijs zien wij kansen voor scholen met een bredere maatschappelijke functie. Denk bijvoorbeeld aan het aanbieden van sportactiviteiten na schooltijd. Daarom ondersteunen wij nieuwe initiatieven die scholen een bredere maatschappelijke functie geven. Zoals sportactiviteiten. Den Haag Bewegingsonderwijs vast onderdeel van het onderwijsprogramma. Er wordt in de collegeakkoorden opvallend weinig gesproken over bewegingsonderwijs in de onderwijsprogramma s. In het collegeakkoord van Deventer lezen we dat het college het bewegen op basisscholen wil stimuleren. In Amsterdam worden convenanten gesloten tussen schoolbesturen en stadsdelen: minimaal drie uur per week. Convenant met schoolbesturen en stadsdelen: minimaal drie sporturen per leerling per week. Amsterdam Openstellen van (multifunctionele) sportaccommodaties in de wijk In ongeveer een kwart van de collegeakkoorden zien we het gezamenlijk gebruik van sportaccommodaties door scholen en andere gebruikers terug. Eindhoven beziet of bestaande gebouwen gebruikt kunnen worden als plek voor buurtontmoetingen en sportaccommodaties en maakt hier in het collegeakkoord de link naar het onderwijs. Utrecht is van plan om i.s.m. met onderwijs, sport en andere partijen multifunctionele accommodaties te realiseren. Den Haag wil sportaccommodaties realiseren die ook dienst doen als ontmoetingsplaatsen voor sportverenigingen, scholen en vrijwilligersorganisaties. Zaanstad wil scholen gebruik laten maken van velden en zalen buiten de verenigingsuren en ook Maastricht streeft naar optimalisatie van het gebruik van Pine- en buitensportaccommodaties in overleg met het onderwijs. 14

15 Overzicht beleidsvoornemens per gemeente Gemeente Beleidsvoornemens/maatregelen/visies Alkmaar Almere Amersfoort Amsterdam Convenant met schoolbesturen en stadsdelen: minimaal drie sporturen per leerling per week; 90% van de basisscholen heeft in 2014 een vakleerkracht lichamelijke opvoeding; Verbinding tussen sport en onderwijs en scholieren en sportverenigingen wordt versterkt. Apeldoorn Sport wordt niet genoemd in bestuursakkoord. Arnhem Breda Het concept van de Brede School wordt verder doorontwikkeld. BS als hart van de wijk. Evenwichtige spreiding over de hele stad. Samenwerking met andere partners wo sport wordt bevorderd. Bredase scholen moeten gebruik kunnen lijven maken van de sporthallen Delft Sport wordt onderdeel van de Brede School. Deventer Brede scholen stimuleren; bewegen op basisscholen stimuleren. Verdere ontwikkeling van dertien brede scholen. Dordrecht Ede Eindhoven Bekijken van de mogelijkheden voor combinaties van gebruik en ander gebruik van bestaande gebouwen zoals buurtontmoeting en sportaccommodaties. Emmen Naschoolse voorzieningen voor sport en spel, liefst zoveel mogelijk onder 1 dak; Samenwerking tussen scholen/kinderopvang en sportorganisaties moet goed worden georganiseerd. Enschede Sterke verbindingen tussen sport, activeren, onderwijs en welzijn. Goes s-gravenhage Onderwijs verknopen met o.a. sport. Dat levert zowel financiële als inhoudelijke voordelen op. Ondersteunen van nieuwe initiatieven die scholen (ook in voortgezet onderwijs) een bredere maatschappelijke functie geven, zoals sportactiviteiten. Sportaccommodaties realiseren die ook dienst doen als ontmoetingsplaatsen voor sportverenigingen, scholen en vrijwilligersorganisaties. Groningen Haarlem Haarlemmermeer Beter gebruik sporthallen nabij scholen. s-hertogenbosch De verbinding tussen onderwijs, de wijk en sportverenigingen moet nog nadrukkelijker inhoud krijgen. Leeuwarden Leiden Maastricht Optimalisatie gebruik binnen- en buitensportaccommodaties in overleg met het onderwijs. Nijmegen Verbinding tussen sport, onderwijs en kinderopvang verder versterken door realisatie van Sportcollege Quick in Heseveld. Binnen het Sportcollege kunnen het onderwijs en de studenten zorgen voor versterking van de verenigingsorganisatie van Quick 1888, de sport vervult als leer- en werkervaringsplaats een belangrijke functie voor het ROC en Kandinsky College. Ontwikkeling van brede scholen gaat door waarbij de samenwerking op wijkniveau breed wordt ingezet en zoveel mogelijk voorzieningen worden gebundeld; Sittard-Geleen Topsport en talentontwikkeling in verbinding brengen met het onderwijsveld, zorg, bedrijfsleven en de sportparticipatie. Tilburg Utrecht In samenwerking met onderwijs, sport en andere partijen brede scholen en multifunctionele accommodaties realiseren. Westland Zaanstad Door samenwerking tussen verenigingen en andere instanties huidige accommodaties beter laten benutten. Bijvoorbeeld scholen velden en zalen laten gebruiken buiten de verenigingsuren. Zoetermeer Onderwijs, sport, welzijn en cultuur vormen gezamenlijk een stabiele basis voor de opgroeiende jeugd. Iedere wijk heeft in 2014 een brede school. Zwolle 15

16 2.5 Iedereen sport op elke leeftijd Inzet van dit speerpunt is een levensloopbestendig gemeentelijk sportbeleid. Anders gezegd: samen met sportverenigingen zorgen gemeenten ervoor dat er voor inwoners, van iedere leeftijd, een op hun wensen en mogelijkheden afgestemd sportaanbod is. Gewenste Beleidsimpulsen: Verhogen van de sportparticipatie onder alle leeftijdsgroepen Sportaanbod op maat voor alle inwoners bijvoorbeeld door samen met verenigingen innovatieve en doelgroepgerichte sportactiviteiten te ontwikkelen of door aansprekende sportactiviteiten in de eigen buurt van jongeren Het wegnemen van financiële drempels voor minder draagkrachtige groepen bijvoorbeeld via het Jeugdsportfonds Speciale aandacht voor groepen met specifieke mogelijkheden en behoeften die moeilijk in het reguliere aan aanbod instromen zoals senioren, inactieven, allochtonen, gehandicapten De organisatie van breedtesportevenementen (al dan niet als onderdeel van een groter programma zoals een topsportevenement of cultureel evenement) en eventueel als vorm van Citymarketing Confrontatie gewenste impulsen met uitspraken in de collegeakkoorden Vrijwel ieder college onderstreept het belang van sport voor mensen van alle leeftijden en vindt dat iedereen toegang moet hebben tot kwalitatief goed sportaanbod. Colleges leggen een duidelijke visie neer die niet altijd gevolgd wordt door concrete beleidsmaatregelen. Sommige akkoorden lijken op dit punt meer op verkiezingsprogramma s dan op beleidsplannen. Gemeentelijke ondersteuning gaat overigens verder dan alleen aandacht voor kwetsbare groepen. Bijzondere doelgroepen zijn ouderen en jongeren, beiden hebben de toekomst. Sittard-Geleen Verhogen van de sportparticipatie onder alle leeftijdsgroepen Het verhogen van sportparticipatie komt relatief veel aan bod. Hoewel vrijwel alle colleges het belang van sporten voor alle bewoners onderstrepen, zijn er toch maar twee colleges die een streefcijfer afgeven. Amsterdam gaat de sportparticipatie verhogen van 65% in 2010 naar 72% in 2014 en richt de aandacht daarbij speciaal op vrouwen en MBO scholieren. Maastricht gaat de sportparticipatie verhogen tot minimaal het landelijke gemiddelde. Sportaanbod op maat Een beperkt aantal colleges investeert in de ontwikkeling van innovatief, doelgroepgericht sportaanbod. Zo gaat Deventer sportaanbod ontwikkelen op wijkniveau door samenwerking tussen partijen op gang te brengen. Enschede start een experiment waarbij sportverenigingen worden omgevormd tot brede algemene voorziening. Goes komt met passe-partouts voor kinderen om verschillende sporten uit te proberen. Leeuwarden maakt voor schoolkinderen en volwassenen bewegingsprogramma s op maat in de 6 ISV-wijken en in Nijmegen wordt door samenwerking tussen KION en het onderwijsveld kan een sport-beweegaanbod ontwikkeld voor de jongere jeugd. Utrecht en Groningen richten zich ook op groepen die nu nog niet sporten. Speciale aandacht voor groepen met specifieke mogelijkheden en behoeften Het wegnemen van belemmeringen voor groepen die moeilijk instromen in het reguliere aanbod is voor colleges een belangrijk punt. De colleges willen deze groepen ondersteunen of extra aandacht geven. Groningen, Leeuwarden, Zoetermeer en Nijmegen ontwikkelen speciale programma s en activiteiten voor deze groepen. Wegnemen financiële drempels Een beperkt aantal collegeakkoorden vermeldt maatregelen om financiële drempels voor sportdeelname te verlagen. Daarbij gaat het hoofdzakelijk om jeugdige sporters. 16

17 Breedtesportevenementen Een aantal colleges besteedt expliciet aandacht aan breedtesportevenementen. Amsterdam breidt de ringen om Amsterdam uit met een Amsterdamse Sportdag- en Nacht; Maastricht is actief met de promotie van Maastricht Loopstad in het kader van het evenement Maastrichts Mooiste. Utrecht richt zich vooral op evenementen waarin sportparticipatie en topsport samenkomen, zoals de Singelloop en de Utrecht Marathon. Deventer is bezig met een aparte evenementennota en Haarlem wil vooral laagdrempelige evenementen binnenhalen en behouden. Overzicht beleidsvoornemens per gemeente Gemeente Beleidsvoornemens/maatregelen/visies Alkmaar Sport en cultuur toegankelijker maken voor een bredere doelgroep. Almere Amersfoort Amsterdam Sporten voor kinderen en jongeren uit minder draagkrachtige gezinnen is mogelijk met een tegemoetkoming via de scholierenvergoeding of via het jeugdsportfonds; Stijging van de sportparticipatie van 65% in 2010 naar 72% in 2014; speciale aandacht voor vrouwen en leerlingen uit het VMBO en MBO; Het al vastgestelde Sportplan wordt verder uitgevoerd: bewegen en gezondheid voor jong, oud en gehandicapt; De ringen om Amsterdam krijgen uitbreiding met een Amsterdams SportDag en Nacht. Apeldoorn Sport wordt niet genoemd in bestuursakkoord. Arnhem Ondersteunen van gehandicaptensport. Breda Sport moet toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht afkomst, draagkracht of lichamelijke conditie. Delft Stimuleren van sport door scholieren; Sportvoorzieningen zijn al in goede staat en dat wil de gemeente zo houden: speciale aandacht voor jongeren en ouderen. Deventer Stimuleren sportparticipatie en bewegen op wijkniveau stimuleren oa door betere coördinatie en samenwerking tussen betrokken organisaties om zo meer mensen te laten bewegen en meedoen. Deventer is met aparte evenementennota bezig en wil ook een aantrekkelijk sportevenement mogelijk maken. Dordrecht Ede Een laag inkomen van ouders mag geen beletsel vormen voor sportdeelname. Eindhoven Er moet een goed aanbod blijven in de sportparticipatie, ook als er minder financiële middelen zijn. Gemeente gaat mogelijkheden onderzoeken om initiatieven in wijken te stimuleren die het meedoen aan sport vergroten. Emmen Bevorderen deelname sportbeoefening en beweging. Iedereen moet kunnen meedoen, ongeacht beperking of inkomen. Enschede Sportverenigingen bredere rol geven als algemene voorziening experiment starten met FC Twente in Twekkerveld. Goes Passe-partouts geldig voor enkele lessen bij meerdere sportverenigingen voor kinderen. Daarnaast moet sport voor kinderen uit gezinnen met lage inkomens makkelijker worden. s-gravenhage In 2014 moet sport voor iedereen toegankelijk zijn. Groningen Sportdeelname blijven stimuleren. Specifieke programma s en activiteiten voor doelgroepen die uit zichzelf minder gemakkelijk meedoen. Haarlem Sport en cultuur bereikbaar voor lagere inkomens (jeugdsportpas en jeugdcultuurpas). Haarlemmermeer Sport zal in de breedte worden gestimuleerd, voor kinderen zowel als volwassenen, aangepast sporten wordt gestimuleerd; Er zal voor een goede infrastructuur worden gezorgd. Jaarlijks wordt in dit verband één sport uitgeroepen tot Sport van het jaar ; Binnenhalen en in stand houden van laagdrempelige (sport)evenementen. s-hertogenbosch Leeuwarden Voor schoolkinderen en volwassenen maken wij bewegingsprogramma s op maat in de 6 ISV-wijken. Leiden Maastricht Sportbeoefening verhogen tot minimaal het landelijk gemiddelde; Goed afgestemd sportaanbod door het aanbod te structureren en organisatorisch te verankeren; Promotie Maastricht Loopstad ikv evenement Maastrichts Mooiste; sportief accent aan Maastricht Congresstad door sportcongressen te organiseren; Beweegaanbod realiseren met voor ieder wat wils door samenwerking tussen 17

18 sportaanbieders te verbeteren en te stimuleren; Bevorderen bewegen door kinderen door samenwerking met scholen en de buitenschoolse opvang te stimuleren. Nijmegen Door de samenwerking tussen KION en het onderwijsveld kan een sport-beweegaanbod worden ontwikkeld voor de jongere jeugd. Sittard-Geleen Gemeentelijke ondersteuning gaat overigens verder dan alleen aandacht voor kwetsbare groepen. Bijzondere doelgroepen zijn ouderen en jongeren, beiden hebben de toekomst. Tilburg Met provincie pilot opzetten om jeugdzorgmiddelen in te zetten op het terrein van sport. Utrecht Stimuleren sportdeelname bij groepen die te weinig aan sport doen; Stimuleren van sportevenementen waar topsport en sportparticipatie samenkomen (bv Singelloop en Utrecht Marathon). Westland Deelname aan sport moet voor een ieder bereikbaar zijn; Zaanstad Zoetermeer Stimuleren sport en cultuurdeelname door aanbieden van sport en cultuurcheque waarmee jongeren die de leeftijd bereiken tegen een sterk gereduceerd tarief gedurende 1 jaar aan sport en cultuur kunnen deelnemen. Zwolle Bijzondere aandacht aan groepen die nu nog niet deelnemen aan sporten. 2.6 Uitblinken door prestaties NOC*NSF heeft met dit speerpunt ingezet op stimulerend topsportbeleid, met als kernwoorden: presteren, innoveren en excelleren. Speerpunten in dit beleid zijn: talenten kans geven zich te ontwikkelen en te onderscheiden, zorg voor goede trainings- en wedstrijdvoorzieningen en het creëren van ruimte voor topsportevenementen waarmee de sportieve identiteit van de gemeente wordt bekrachtigd. Gewenste Beleidsimpulsen: Investeren in topsport- en talentontwikkelingsprogramma s; Investeren in training- en wedstrijdvoorzieningen; Organiseren van topsportevenementen (als onderdeel van citymarketing); Topsporters als rolmodel en ambassadeur van de gemeente. Confrontatie gewenste impulsen met uitspraken in de collegeakkoorden Topsport- en talentontwikkelingsprogramma s hebben in collegeakkoorden van vooral de grote steden een plek gekregen. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan het investeren in training- en wedstrijdvoorzieningen voor topsporters. En veel gemeenten zien het organiseren van topsportevenementen als citymarketing. Investeren in topsport- en talentontwikkelingsprogramma s Het investeren in topsport- en talentontwikkelingsprogramma s vinden we in een op de drie collegeakkoorden terug. In het onderzoek van vier jaar gelden ( Meedoen, meetellen of winnen; een scan naar 37 collegeakkoorden ) werd voor het eerst geconstateerd dat gemeenten topsport structureel een plek gaven in de collegeakkoorden. Een op de vier colleges beschreef het beleid op dit terrein. Hoewel de onderzochte groep gemeenten iets verschilt van die van vier jaar geleden, lijkt hier toch sprake te zijn van een lichte toename. De gemeente faciliteert sportverenigingen en bonden bij de ontwikkeling van topsport- en talentenprogramma s. - Alkmaar Investeren in trainings- en wedstrijdvoorzieningen Ook trainings- en wedstrijdvoorzieningen voor topsporters krijgen de nodige aandacht. Gemeente Den Haag wil net als Groningen een topsportcampus realiseren. In beide gevallen moet er ook een 18

19 verbinding komen met onderwijs. Een opvallend punt is dat Den Haag, Den Bosch en Utrecht alleen investeren in training- en wedstrijdvoorzieningen voor topsport wanneer deze ook gebruikt kunnen worden voor breedtesport. De relatie tussen sportparticipatie- en topsport nog nadrukkelijker inhoud geven. Investeringen in topsportaccommodaties worden heel nadrukkelijk beoordeeld op hun betekenis en doorwerking voor de sportparticipatie. - s-hertogenbosch Organiseren van topsportevenementen Colleges zetten topsportevenementen in als vorm van citymarketing. Een mooi evenement straalt goed af op de naam van de stad. Een op de vier colleges heeft (meer of minder concrete) plannen om topsportevenementen te organiseren. Zo zegt Haarlem terugkerende evenementen te willen behouden. Navraag leert dat het hier gaat over de Haarlem honkbalweek. De Haarlem basketbalweek staat momenteel op losse schroeven door het faillissement van een partner van de gemeente Haarlem. Den Haag zal zich kandidaat stellen voor het WK hockey Andere colleges spreken nadrukkelijk de wens uit topsportevenementen te organiseren. Zo heeft Amsterdam het over het binnenhalen en organiseren van aansprekende sportevenementen, vindt Amersfoort een topsportevenement gepast en wil de gemeente Haarlemmermeer topsportevenementen mogelijk maken en steunen. Inzet topsporters als rolmodel en ambassadeur Het inzetten van topsporters als rolmodel of ambassadeur komt weinig voor in de collegeakkoorden. Alleen de colleges van Haarlemmermeer, Enschede en Utrecht benoemen deze rol van topsporters. Topsport in de stad is belangrijk, daarom willen we topsporters al rolmodel kunnen inzetten. Utrecht Overzicht beleidsvoornemens per gemeente Gemeente Beleidsvoornemens/maatregelen/visies Alkmaar Gemeente faciliteert sportverenigingen en bonden bij ontwikkeling topsport en talentenprogramma s. Almere Amersfoort Een topsportevenement in Amersfoort is gepast. Amsterdam Binnenhalen en organiseren aansprekende sportevenementen; Investeren in goede (top)sportvoorzieningen; Ontwikkeling Olympische Sportas; Intensivering samenwerking met het CTO; Olympische Spelen naar Nederland halen. Apeldoorn Sport wordt niet genoemd in bestuursakkoord. Arnhem Geen geld voor betaald voetbal Vitesse, mogelijk wel ondersteuning van maatschappelijke activiteiten; Meer zichtbaarheid van Papendal in de stad. Breda Delft Deventer Dordrecht Ede Eindhoven Ikv WK Voetbal 2018 overweegt gemeente de mogelijkheden voor een gemeentelijke garantstelling voor uitbreiding van het PSV-stadion. Emmen Topsporters en topsportverenigingen worden actief ondersteund. Enschede Goes s-gravenhage Steun aan topsporters en talenten vanuit topsportvisie Den Haag; Meer topsportevenementen organiseren; kandidaat voor WK hockey 2014; Doorzetten van de Sportcampus Zuiderpark: trainings-, wedstrijdfaciliteiten, 19

20 sportopleidingen en sportonderzoek op één plek Groningen Topsporttalenten ruimte geven en ondersteunen. In samenwerking met Topsportknooppunt Heerenveen en andere Friese gemeenten ontwikkelen van Centrum voor topsport en onderwijs Noord Nederland. Haarlem Behoud terugkerende evenementen. (Haarlem honkbalweek) Haarlemmermeer Topsport en de lokale topsporthelden te benutten; Topsportevenementen mogelijk maken en steunen van topsport(ers) die onze inwoners inspireren om zelf te gaan sporten; Als bij nieuwe accommodaties door een relatief bescheiden aanvullende investering aan de eisen voor topsportbeoefening kan worden voldaan, wordt dat overwogen. s-hertogenbosch De relatie tussen sportparticipatie en topsport nog nadrukkelijker inhoud geven; Investeringen in topsportaccommodaties worden heel nadrukkelijk beoordeeld op hun betekenis en doorwerking voor de sportparticipatie; Alles op alles zetten om de Special Olympics 2012 een succes te maken als deze in Den Bosch worden georganiseerd. Leeuwarden Het brede aanbod van (top)sportevenementen vergt betere coördinatie. Leiden Maastricht WK wielrennen 2012; Amstel Gold Race. Nijmegen Onderzoek naar ontwikkeling van Topsport en Innovatiepark gaat door. Gemeente blijft achter plan staan. Rotterdam Sittard-Geleen Sportzone Limburg; Topsport en talentontwikkeling in samenhang met elkaar ontwikkelen. Tilburg Voortzetten convenant met Willem II (speciale aandacht voor talentontwikkeling) en substantiële huurverlaging. Utrecht Inzetten topsporters als rolmodel; Stimuleren van sportevenementen waar topsport en sportparticipatie samenkomen (bv Singelloop en Utrecht Marathon). Westland Zaanstad Zoetermeer Stimuleren evenementenbeleid door o.a. binnenhalen van topsportevenementen. In 2014 een LOOT-school in Zoetermeer. Zwolle 2.7 Financiën Sport heeft in de meeste collegeakkoorden een prominente plek gekregen. Meer colleges dan ooit wijden een aparte paragraaf aan sport. De intrinsieke waarde van sport wordt algemeen erkend. Daarnaast wordt sport ingezet om sociaal-maatschappelijke doelstellingen te bereiken. Maar in hoeverre stellen colleges hiervoor ook extra middelen ter beschikking? In totaal hebben de Nederlandse gemeenten in 2010 ruim 50 miljard te besteden (NRC 21 mei 2010). 65% daarvan is afkomstig van de rijksoverheid. In 2010 ontvangen gemeenten 17,9 miljard van het rijk uit het Gemeentefonds. Daarnaast krijgen zij specifieke uitkeringen van departementen voor de uitvoering van beleid (zoals voor de Wet werk en bijstand). Gemeenten houden rekening met een korting op de uitkering uit het Gemeentefonds die kan oplopen tot 1,7 miljard (VNG) oftewel ongeveer 10%. De kortingen op de budgetten voor uitvoering van specifiek beleid zijn nog niet bekend, maar veel gemeenten houden ook hier rekening met een forse teruggang. Daarnaast hebben gemeenten door de economische crisis de eigen inkomsten zien teruglopen en uitgaven zien stijgen. Zo leidt de daling van de huizenprijzen tot minder inkomsten uit de OZB, maar gemeenten kunnen dit compenseren door de tarieven te verhogen. Belangrijker is verminderde bouwactiviteit en daarmee gepaard gaande teruggang in bouwleges en inkomsten uit bouwgrondexploitatie. Uitgaven stegen vooral in gemeenten waar de werkeloosheid sterk toenam. Deze gemeenten hebben extra uitgaven voor onder andere re-integratie en uitvoering van de bijstand. De colleges van de 31 gemeenten in dit onderzoek constateren allemaal dat ze de komende jaren minder geld te besteden hebben en zien zich gesteld voor een forse ombuigingsopgave. 20