Falen is de echte shortfall van pensioenfondsen. Amsterdam, 24 september 2010

Transcriptie

1 Pensioen- en Vermogensbeheer Ageing giants of Sinking giants Falen is de echte shortfall van pensioenfondsen Amsterdam, 24 september 2010 Jelles van As First Pensions 1

2 Inhoud 1. Activiteiten van pensioenfondsen 2. Prestaties van pensioenfondsen 3. Sinking of niet? Vage verwijten, (incomplete contracten, shortfall, sinking, slechte communicatie ) hoogste tijd voor de feiten 2

3 Activiteiten pensioenfondsen De 7 kernactiviteiten van pensioenfondsen Beleggen Premie heffen (en toekennen van pensioenrechten) Indexeren Pensioenen uitkeren Overdragen (in/uit) van pensioenrechten Schatten van pensioenuitkeringen (actuarieel) Organisatie (uitvoeringskosten) 3

4 Omvang van activiteiten De omvang van de kernactiviteiten bedragen x mrd. Beleggen : 68 (13% over 502) Premie heffen : 25 Indexeren : 3 Pensioenen uitkeren : 20 Pens.rechten overdragen : 0 Actuariële schattingen : 20 Organisatie : 1 (o.b.v. 45 grootste fondsen boekjaar 2009) Het jaarverslag 2009 is eind augustus nog niet gepubliceerd door: PF Wonen, PF Architectenbureaus, PF UWV, BPF voor het Schoonmaak en Glazenwassersbedrijf en BPF Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven 4

5 Inhoud 1. Activiteiten van pensioenfondsen 2. Prestaties van pensioenfondsen 3. Sinking of niet? 5

6 Onderzoek pensioenfondsen Onderzoek prestaties Nederlandse pensioenfondsen 50 grootste pensioenfondsen Universum (aggregatie 50 pensioenfondsen) Periode 2007, 2008, 2009 Jaarrekening: balans, kasstroomoverzicht, actuarieel Invloed van de kernactiviteiten op: - Surplus (pensioenvermogen - vpv) - Dekkingsgraad (pensioenvermogen / vpv) 6

7 Resultaten van activiteiten De resultaten van de kernactiviteiten Beleggen : toegevoegde waarde versus VPV Premie heffen : opbrengst versus kostprijs CS Indexeren : kosten in nominaal kader Pensioenen uitkeren : neutraal versus voorziening Rechten overdragen : netto kosten/opbrengst Actuariële schattingen : realisaties en wijzigingen (o.m. langleven) Organisatie : kosten versus vrijval excassokosten 7

8 Resultaat van activiteiten (= surplus verandering) De omvang van de kernactiviteiten opbrengst - kosten = resultaat Beleggen VPVreturn : 68 - (-19) = 87 Premie heffen - opbouw rechten : = 7 Indexeren : - 3 = 3 - Pensioenen uitkeren VPV : = 0 Pens.rechten overdragen : 0-0 = 0 Actuariële schattingen : - 20 = 20 - Organisatie vrijval VPVexcasso : 1-0 = 1 - Resultaat 2009: 69 + bedragen x mrd. (o.b.v. 45 grootste fondsen boekjaar 2009) 8

9 Pensioen uitkeren: een bijzondere activiteit Het resultaat van het uitkeren van pensioenen Dit resultaat is: Neutraal voor het surplus Niet neutraal voor de dekkingsgraad Voorbeeld: Bezittingen Verplichtingen Dekkingsgraad Surplus Voor % -10 Uitkeringen Na % -10 Conclusie: surplus is ongewijzigd (-10), terwijl dekkingsgraad 2% daalt (evenwel, dit is bij een uitkeringspercentage van 20% VPV, normaal bedraagt deze tussen 2 en 6 %) 9

10 Ontwikkeling dekkingsgraad De ontwikkeling van de dekkingsgraad van het universum Unive rsum Periode Dekkingsgraad 136% 144% 95% 108% Verandering in %-punt 9% -50% 13% -28% 10

11 Prestaties pensioenfondsen Prestaties van pensioenfondsen Invloed op de dekkingsgraad in %-punt Unive rsum Periode Beleggen 12% -50% 17% -22% Prijsstelling 0% 1% 1% 1% Indexeren -4% -1% 0% -5% Actuariele schattingen -2% -1% -3% -8% Pensioenoverdrachten 0% 0% 0% 0% Organistiekosten 0% 0% 0% 0% Pensioenbetalingen 1% 2% 0% 5% Overig (stelselwijzigingen) 2% 0% 0% 2% Totaal -28% Conclusie: Het zijn het beleggingsresultaat én de kosten van langleven, pensioenmastodont! 11

12 TW beleggingen Beleggingsresultaat en renterisico (s1) Spreiding over pensioenfondsen periode % 0% 5% 10% 15% 20% -10% -20% -30% R 2 = 0, % -50% renterisico s1 Conclusie: Het is niet de alpha maar de (rente-) strategie 12

13 actuariele kosten % VPV Actuariële schattingen (kosten langleven) Spreiding over pensioenfondsen periode ,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% -10,0% SPMS TNO PNO Heineken Fysiotherap PGB SPOV ABP Landbouw Stork SBZ Tandart SNS Zorg ABN Universum - 6,7 % Gemiddelde - 7,5 % -12,0% -14,0% Conclusie: pensioenfonds Grote verschillen; te verklaren? 13

14 Kostendekkendheid premie wordt probleem Kosten pensioen afhankelijk van langleven en rente pensioen premie GBMV tafel Generatietafel Leeftijd Geslacht % % % 40 Man ,6 103, Man ,5 105, Vrouw ,3 107, Vrouw ,6 107, Bron: VBA-katern langlevenrisico Samenvattend: Kosten zijn sinds 35 jaar gestegen met: 10 % door gerealiseerde langer leven 15 % door verwachte langleven-trend 20 % voor elke 0,5% rentedaling Conclusie: Premieresultaat zal bij lage renteniveaus nihil of negatief zijn 14

15 Conclusies prestaties pensioenfondsen 1. Beleggen is bepalend voor ontwikkeling dekkingsgraad (rente-) strategie is dominante factor geweest 2. Hoge impact van langleven en indexatiekosten op dekkingsgraad grote verschillen langlevenkosten tussen pensioenfondsen indexatiekosten laag bij lage dekkingsgraden 3. Premieresultaat is laag bij lage rente grote verschillen premieresultaat tussen pensioenfondsen kosten pensioen stijgen sterk door langer leven en lage rente een uitgebreid rapport verschijnt in de tweede helft van 2010 op firstpensions.nl 15

16 Inhoud 1. Activiteiten van pensioenfondsen 2. Prestaties van pensioenfondsen 3. Sinking of niet? 16

17 Sinking pensioenfonds Definitie sinking pensioenfonds Een pensioenfonds waarvan de beleidsinstrumenten niet meer toereikend zijn om te indexeren en om de onvoorwaardelijke pensioenrechten na te komen. Kenmerken sinking pensioenfonds - lage dekkingsgraad - zwakke sturing - laag premieresultaat - hoge pensioenuitkeringen - weinig beleggingsrisico (m.n. zakelijke waarden) 17

18 Wanneer sinking pensioenfondsen? Groeipad dekkingsgraad bepaalt sinking pensioenfonds Groeipad dekkingsgraad = - / - - / - toegevoegde waarde beleggen resultaat op uitkeren pensioenen kosten Stel: en stel: - de premie is kostendekkend - de uitvoeringskosten worden gedekt door excasso vrijval - de pensioenen worden niet geïndexeerd - het rendement op de beleggingen is 2% hoger dan het rendement op de pensioenverplichtingen (gem. swaprente) 18

19 Wanneer sinking pensioenfondsen? Sinking pensioenfonds heeft lage dekkingsgraad en keert veel uit Uitkeren DG 60% 80% 85% 90% 95% 100% 3% -1,2% 0,3% 0,7% 1,1% 1,5% 1,9% 4% -1,6% 0,1% 0,6% 1,0% 1,5% 1,9% 5% -2,0% -0,1% 0,4% 0,9% 1,4% 1,9% 6% -2,4% -0,3% 0,3% 0,8% 1,4% 1,9% 7% -2,8% -0,5% 0,1% 0,7% 1,3% 1,9% 8% -3,2% -0,7% 0,0% 0,6% 1,3% 1,9% 9% -3,6% -0,9% -0,2% 0,5% 1,2% 1,9% (jaarlijkse daling dekkingsgraad in %-punt) Conclusie: Pas bij zeer lage dekkingsgraden (<85%) en hoge uitkeringsniveaus (>5%) is een pensioenfonds sinking. 19

20 Wanneer sinken pensioenfondsen? Sinking pensioenfonds bij 1% lager rendement (of hogere kosten) Uitkeren DG 60% 80% 85% 90% 95% 100% 3% -1,8% -0,4% -0,1% 0,2% 0,6% 0,9% 4% -2,2% -0,6% -0,3% 0,1% 0,5% 0,9% 5% -2,6% -0,8% -0,4% 0,0% 0,5% 0,9% 6% -3,0% -1,0% -0,6% -0,1% 0,4% 0,9% 7% -3,4% -1,2% -0,7% -0,2% 0,4% 0,9% 8% -3,8% -1,4% -0,9% -0,3% 0,3% 0,9% 9% -4,2% -1,6% -1,0% -0,4% 0,3% 0,9% (jaarlijkse verandering dekkingsgraad in %-punt) Conclusie: Bij een beperkte toegevoegde waarde vanuit de beleggingen is een pensioenfonds eerder sinking (<90%) 20

21 Welke pensioenfondsen sinking? Kenmerken sinking pensioenfonds - Lage dekkingsgraad < 90% - Hoge pensioenuitkeringen > 5% maar ook - Laag premieresultaat < 0% - Weinig beleggingsrisico (zakelijke waarden) < 10% 21

22 22 Uitkeringen 2009 ABP Zorg PMT Bouw PME Shell Philips ING Rabo PGB ABN Spoorweg detailhandel Vervoer Landbouw SPW SPH SPMS Huisart TNT KLM DSM KPN Akzonobel KLMAlg PWI Schilders PNO Horeca Unilever Koopvaardij IBM Stork SBZ SPOV Fortis TNO Heineken Fysiotherap Ahold Leven SNS Tandart Exxon DNB -7% -6% -5% -4% -3% -2% -1% 0% DG 2009 ABP Zorg PMT Bouw PME Shell Philips ING Rabo PGB ABN Spoorweg detailhandel Vervoer Landbouw SPW SPH SPMS Huisart TNT KLM DSM KPN Akzonobel KLMAlg PWI Schilders PNO Horeca Unilever Koopvaardij IBM Stork SBZ SPOV Fortis TNO Heineken Fysiotherap Ahold Leven SNS Tandart Exxon DNB 80% 90% 100% 110% 120% 130% 140% 150% 160% Risiconiveau 2009 ABP Zorg PMT Bouw PME Shell Philips ING Rabo PGB ABN Spoorweg detailhandel Vervoer Landbouw SPW SPH SPMS Huisart TNT KLM DSM KPN Akzonobel KLMAlg PWI Schilders PNO Horeca Unilever Koopvaardij IBM Stork SBZ SPOV Fortis TNO Heineken Fysiotherap Ahold Leven SNS Tandart Exxon DNB 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Premie 2009 ABP Zorg PMT Bouw PME Shell Philips ING Rabo PGB ABN Spoorweg detailhandel Vervoer Landbouw SPW SPH SPMS Huisart TNT KLM DSM KPN Akzonobel KLMAlg PWI Schilders PNO Horeca Unilever Koopvaardij IBM Stork SBZ SPOV Fortis TNO Heineken Fysiotherap Ahold Leven SNS Tandart Exxon DNB -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% Welke pensioenfondsen zijn sinking? Indicatoren eind 2009 Niveau dekkingsgraden Hoogte pensioenbetalingen Omvang premiestuur Omvang risico

23 risiconiveau risiconiveau DG DG Welke pensioenfondsen zijn sinking? normen 170% 170% 150% 150% 130% 110% 90% 70% 50% 0% uitkeringen 1% 2% Pensioenuitkeringen 3% 4% 5% 6% 7% -5% toenemende dalende dekkingsgraden SINKING 130% 110% 90% 70% 50% -20% -15% -10% -5% Premie 0% 5% 10% 15% 20% -5% afnemende kostendekkendheid premie -10% -10% -15% -20% -25% -30% lagere risico budgetten -15% -20% -25% -30% -35% Pensioenuitkeringen -35% Premie 23

24 Conclusies Sommige pensioenfondsen gaan richting sinking bij langdurige dekkingsgraad < 90%, én lage beleggingsrendementen (TW < 1%) Pensioenfondsen hebben gefaald, door: onvoldoende rente-afdekking te lage inschattingen langleven Er zijn nieuwe bedreigingen hoge pensioenuitkeringen bij lage dekkingsgraden lage beleggingsrendementen (door laag risico) negatief premieresultaat (niet kostendekkend door lage rente) Tips: Boek af op pensioenrechten indien nodig, beperk anders het indexeren (geldillusie). In 2010 opnieuw indexeren aan de achterkant (kosten langleven). Hou vast aan de beleggingsstrategie, let op leverage, liquiditeit en teveel risicoreductie. Wees voorbereid op een scenario met hoge inflatie. 24

25 Stellingen Sinking is een verdelingsvraagstuk en geen baten/lasten probleem DC lost het verdelingsvraagstuk op, maar leidt tot lagere pensioenen Pensioenproduct is transparant, maar leidt niet tot pensioenzekerheid Bij een crisis heeft de gevestigde orde gefaald, het zijn graaiers en gokkers Voor analyses en feiten over pensioenfondsen, ga naar First Pensions 25