Seksuele diversiteit in de zorg Onzichtbare Ouderen Merel Verburgt

Transcriptie

1 Seksuele diversiteit in de zorg Onzichtbare Ouderen Merel Verburgt

2 p. 2

3 Nationaal Ouderenfonds Nationaal Ouderenfonds richt zich op het welzijn van kwetsbare ouderen. Missie: Het helpen van ouderen in Nederland waarvoor onvoldoende zorg en aandacht is. Doel: Een een gelukkig leven voor ouderen. We richten ons op de volgende speerpunten: De bestrijding van eenzaamheid Vergroten zelfredzaamheid p. 3

4 BoodschappenPlusBus Onder begeleiding van vrijwilligers boodschappen doen en uitstapjes maken. In Nederland rijden 60 bussen.

5 OuderenOmbudsman De OuderenOmbudsman wijst u de weg naar de juiste regelingen en instanties. Tel: (5 cent per minuut) Op doordeweekse dagen geopend van 9.00 tot uur

6 Activiteiten en Evenementen Activiteiten en evenementen, waaronder: Zomeruitjes Kerstactiviteiten 1 oktober: de dag van de ouderen Ik vond het heerlijk erbij te zijn, ik heb echt een schitterende avond gehad waar ik nog lang op kan teren

7 Wekelijks contact p. 7

8 p. 8

9 Samenwerking Tekst Laetitia p. 9

10 LHB cijfers in Nederland Ongeveer 1 op de 10 Nederlanders valt op iemand van hetzelfde geslacht homo-of biseksuele ouderen (6% bevolking) Met vergrijzing groeit ook deze groep Per 100 mensen Identiteit homoseksueel/lesbisch biseksueel heteroseksueel Mannen Bron: Movisie, Roze handboekje voor sociaal werkers januari 2013, 1 Cijfers zijn afkomstig van Rutgers WPF, Soa Aids Nederland en het Sociaal Cultureel Planbureau. p. 10

11 Roze ouderen in beeld Is het veilig? Ik heb moeten vechten. Mijn familie liet het afweten Kan ik zijn wie ik ben? Als het personeel maar homo-vriendelijk is! p. 11

12 LHB cijfers in Nederland Uit het rapport 55-plussers en seksuele oriëntatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat: veel homo- of biseksuele ouderen bang zijn voor negatieve reacties van medebewoners in zorginstellingen (20%); zij vrezen dat personeel niet kan omgaan met hun seksuele identiteit (10%). p. 12

13 Waarom aandacht aan besteden? Toekomstige professional mogelijkheid bieden om goede zorg aan iedereen te bieden. Het is onderdeel van het toekomstige werk Het maakt (soms) onderdeel uit van de kwalificatiedossiers Het is onderdeel van de opleiding burgerschapsvorming, sociale integratie, discriminatie etc, ook het bespreken van en omgaan met seksuele diversiteit p. 13

14 Van iedere beginnende beroepsbeoefenaar in zorg en welzijn wordt verwacht dat zij kan omgaan met diversiteit en sensitiviteit toont voor diversiteit. Bron: Keuzedeel mbo diversiteit, Calibris 2014 p. 14

15 Omgaan met diversiteit Een open houding. Het herkennen van eigen en andermans vooringenomenheid, normen en waarden. Respect hebben voor de identiteit van anderen en zichzelf. Inspelen op verschillen tussen mensen, op hun diversiteit. Begeleiding en zorg op maat met oog voor die verschillen Bron: Keuzedeel mbo diversiteit, Calibris 2014 p. 15

16 Waarom aandacht aan besteden? II Handelingsverlegenheid Lastig om seksuele voorkeur cliënt te bespreken. (recht, leeftijd, persoonlijk) Kwetsbare groep (gemiddeld) Afwijzing, pesten en geweld ->problemen zoals depressie, verslaving en zelfmoord Niet iedereen durft over de eigen homo of biseksualiteit te praten. Investering nodig voor veilige, uitnodigende sfeer p. 16

17 Reacties uit onderzoek zorginstellingen Nog nooit over nagedacht Dat speelt bij ons niet Wij behandelen iedereen gelijk Ik wil er voor gaan zorgen dat ook deze groep ouderen zich hier welkom voelt. p. 17

18 Theo Ik heb geleerd om alleen te zijn, vertelt Theo (82). In het verleden ben ik vaak gepest of voelde ik me onveilig. Daarom vertel ik niet dat ik op mannen val. Ik wil niet liegen, maar ik heb het gevoel dat het niet anders kan. Ik voel nooit echt aansluiting. Ik praat niet over mijn ervaringen en emoties. p. 18

19 Onzichtbaar? Zij zijn opgegroeid in een tijd dat homoseksualiteit niet werd geaccepteerd. Uit angst voor negatieve reacties houden ze hun geaardheid vaak voor zich, soms hun leven lang. Dit maakt deze ouderen extra kwetsbaar. Heteronorm (in de zorg) p. 19

20 Kwetsbare groep Zelf problemen met hun seksuele voorkeur. Homoseksualiteit nog vaak taboe bij generatiegenoten Gevoelens niet uiten, sociaal isolement Beducht is voor negativisme (coming-out = kans op buitensluiting) Ervaring met uitsluiting, discriminatie, pesten en geweld. Bron: Handboek De Roze Loper, Consortium Roze p. 20

21 Kwetsbaar -> Sociaal Netwerk Ontbreken vanzelfsprekend sociaal netwerk Mogelijk verstoorde relatie met familie, kinderen en expartners Risicofactoren die (kunnen) leiden tot sociaal isolement en eenzaamheid. Bron:Handboek De Roze Loper, Consortium Roze p. 21

22 Uitdagingen ouderen Hun gezondheid gaat achteruit, ze zijn minder mobiel, komen minder onder de mensen en ze worden afhankelijk van zorg. Hermans, M en Schuyf, J.(2014) Handreiking LHBT emancipatie, informele zorg en zelfredzaamheid van LHBT ouderen. Movisie Utrecht p. 22

23 Specifieke uitdagingen roze ouderen Te maken met uitsluiting, discriminatie, pesten, geweld. Eenzaamheid (netwerk) Meer roken en alcohol drinken dan gemiddeld. Problemen rond de acceptatie van homoseksualiteit. Problemen vanwege verzwijgen relatie ( inspraak behandeling, erfeniskwesties, woonsituatie) Bron: Hermans, M en Schuyf, J.(2014) Handreiking LHBT emancipatie, informele zorg en zelfredzaamheid van LHBT ouderen. Movisie Lesbisch-en Homobeleid 2007 p. 23

24 Lesmateriaal p. 24

25 Goede zorg bieden Geef je cliënt ruimte Stel open vragen Zorgvuldig omgaan met informatie Wees neutraal, oordeel niet Maak je eigen positie duidelijk Doe er normaal over Wees alert op specifieke uitdagingen Wees alert op onzichtbare hulpvraag Bron: Stappen van professioneel handelen m.b.t. LHB, Hanneke Felten (Movisie) 2015 aangevuld door Merel Verburgt (Ouderenfonds) 2016 p. 25

26 Gesprek woonzorginstelling versie A Verzorgende Stanley: Goedemorgen, u woont hier alleen. Is uw vrouw overleden of bent u nooit getrouwd geweest? Client Bas: Uh nee ik ben nooit getrouwd geweest. Verzorgende Stanley: Een echte vrijgezel dus. Ook geen kinderen? Client Bas: Nee. p. 26

27 Gesprek woonzorginstelling versie B(eter) Verzorgende Stanley: Meneer, u bent nu 81 jaar en woont alleen, begrijp ik. Is er iemand in uw leven die belangrijk voor u was of nog steeds is? Client Bas: Ja, er is jarenlang wel iemand geweest maar die is overleden vijf jaar geleden. Stanley: En woonde u samen met deze persoon? Bas: Ja, hij kwam bij mij wonen toen zijn kinderen de deur uit waren. We waren heel gelukkig. Ik mis hem nog steeds. Zijn kinderen zie ik nog steeds. Ik ben ook opa van zijn kleinkinderen. p. 27

28 Gesprek ziekenhuisbalie versie A Medewerker Aly: Goedemorgen, u heeft een dubbele achternaam. Is de tweede naam uw meisjesnaam? Client Thea: Dat klopt. Medewerker Aly: Schrijf ik de naam van uw man met één N of twee N-en? Client Thea: Met één N. En eh het is de naam van mijn vrouw. Medewerker Aly: Oh ja nou ja dat kan natuurlijk ook. Client Thea: Eh, ja, ok. p. 28

29 Gesprek ziekenhuisbalie versie B(eter) Medewerker Aly: Goedemorgen, u heeft een dubbele achternaam. Is de tweede naam uw meisjesnaam? Client Thea: Dat klopt. Medewerker Aly: Schrijf ik de naam van uw partner met één N of twee N-en? Client Thea: Met één N. Medewerker Aly: Ok. p. 29

30 Stel de juiste vraag Stel open vragen over relaties Heeft u een partner (gehad)? Is er iemand (geweest) die belangrijk voor u is? In hoeverre is de persoon op de foto belangrijk voor u? Is hij of zij.. p. 30

31 Luisteren Laat merken dat je luistert Aha, oke, mmm Dat begrijp ik Kunt u daar meer over vertellen Let op code woorden Contacten Neef, nicht p. 31

32 Samenvatten Vat samen - In je eigen woorden, wat je zojuist gehoord hebt Als ik het goed begrijp, dan. Weer oordeel vrij Stel geen suggestieve vragen Liever niet Doe geen aannames Een echte vrijgezel dus Leuke foto van uw vader p. 32

33 Casus: Meneer Perera Meneer Perera (85) is door een val plotseling hulpbehoevend geworden. Tijdens het intakegesprek breng je zijn sociale vangnet in kaart. Hierbij vraag je naar een eventuele partner, en/of kinderen. Meneer Perera noemt geeft aan dat hij een vriend heeft, Vincent. p. 33

34 Casus: Mevrouw de Vries Mevrouw de Vries is 74 jaar. Ze kan niet meer zelfstandig wonen door een chronische ziekte en woont sinds kort in een verzorgingstehuis. De foto van haar overleden vriendin durft ze niet in haar woning te zetten. Mevrouw de Vries mijdt het contact met medebewoners. p. 34

35 Ideeën Theorie les Gesprektechnieken Film Interview opdracht Casuïstiek Stellingen Opdracht taboes doorbreken Tolerantiescan tijdens stage.. p. 35

36 Behoefte p. 36

37 Wat kunt u doen? Geef het goede voorbeeld Spreek studenten, maar ook collega s en cliënten aan op (onbedoelde) ongelukkige opmerkingen. Weet wat er speelt (aandacht voor homoseksualiteit in een populaire serie zoals GTST, een bekende Nederlander, in een show) en neem het mee in de les. Kijk of uw opleiding een gedragscode heeft. Wordt homoseksualiteit hierin expliciet vermeld? p. 37

38 Contactgegevens Stichting Nationaal Ouderenfonds Regulierenring 2D 3981 LB Bunnik T F info@ouderenfonds.nl ouderenfonds Merel Verburgt Projectleider Onzichtbare Ouderen m.verburgt@ouderenfonds.nl p. 38