Levensbeschouwing vanuit jezelf en de wereld
|
|
- Lennert Wouters
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Levensbeschouwing vanuit jezelf en de wereld Voor een goed schoolklimaat Achtergrondinformatie over Kleur Uitgever
2 Digitaal lesmateriaal De ondersteuning van de lessen met afbeeldingen, filmpjes, woordspinnen en werkbladen kan eenvoudig via het digibord. Voor abonnees hebben we veel materiaal beschikbaar om het schoolklimaat nog prettiger te maken en nog meer Kleur te geven aan het leven op en rond de school. Vieringen Kleur besteedt online ook aandacht aan vieringen. Er zijn 20 vieringen beschikbaar voor wereldse, religieuze en algemene feest- en gedenkdagen door het hele jaar heen. Voor elke viering zijn twee lessen voor de onderbouw (groep 1 tot en met 4) en twee lessen voor de bovenbouw (groep 5 tot en met 8). Daarnaast is er een beschrijving van een viering met de groep of met de hele school. Alle vieringen staan op de website met het benodigde materiaal. Verhalen Kleur heeft een grote hoeveelheid mooie, zinnige en prikkelende verhalen beschikbaar voor gebruik in de school. De verhalen in Kleur roepen vragen op. Die kunnen kinderen samen proberen te beantwoorden. In drama, beeld of met taal. Zo draagt levensbeschouwelijke vorming ongemerkt veel bij aan taalontwikkeling. Actief en passief, zowel wat betreft expressie als op het gebied van woordenschat. De verhalen zijn voor abonnees beschikbaar via de website. Je kunt op thema verhalen zoeken. Spiritizers Spiritizers zijn oefeningen voor rust, aandacht en concentratie. Ze richten zich op het beleven en ervaren van wat er in je omgaat. Spiritizers geven speelsheid, bezinning en verbondenheid. Ze maken los, verdiepen, verbinden en creëren aandacht. Door spiritizers te gebruiken worden leerlingen zich bewust van zichzelf, hun gevoel en wat iets voor ze betekent. Zo ontstaat nieuwsgierigheid naar elkaar en leren leerlingen zich inleven in anderen. Daarbij groeit de onderlinge verbondenheid, want spiritizers zijn bedoeld voor de hele groep. Op de website staan de spiritizers naar niveau en vorm gerubriceerd. Uitgever
3 Achtergronden van Kleur Colofon Kleur Kleur Levendig uitgever Uitgever Jeroen Hoogerwerf Evenaar SN De Meern t e kleur@levendiguitgever.nl i Inhoud Wat is Kleur? 4 De drie pijlers van Kleur 5 Levensbeschouwelijke vaardigheden 6 Sociaal-emotionele ontwikkeling 7 De werkwijze van Kleur 8 Werkvormen 9 Kleur voor de klas 10 In deze brochure kun je zien waar de kern van Kleur ligt: levensbeschouwelijke- en sociaal-emotionele vaardigheden ondersteunen de ontwikkeling van de persoonlijke identiteit en gemeenschapszin van alle kinderen. Hoofdredacteur Tamar Kopmels Redacteuren en auteurs Marjan Bosch, Hans van de Glind, Petra van Helden, Jolanda van der Marel-Krikke Eindredactie Mayke Peters (Woordkracht) Uitgever Raad van Advies Yusuf Altuntas, Bas van den Berg, Arie de Bruin, San van Eersel, Bas Levering, Monique Leygraaf Vormgeving Ester Eijkmans, Druk JP Offset, Duiven Kleur is opgezet vanuit Kwintessens ( in samenwerking met Arkade-Cilon, Alle rechten voorbehouden. Het is abonnees toegestaan voor eigen gebruik uit Kleur te kopiëren. Overname uit Kleur is zonder voorafgaande toestemming van de uitgever niet toegestaan.
4 4 Kleur De achtergronden van Kleur 1. Wat is Kleur? Kleur voor de menselijke maat Kleur is voor elke school die aandacht wil besteden aan levensbeschouwing en sociaalemotionele vaardigheden, aan samenleving en burgerschap. Kleur is een complete methode levensbeschouwing voor de brede groep basisscholen die, met twee benen in de maatschappij, aandacht wil besteden aan de kleurrijkheid van de wereld om ons heen. Kleur prikkelt de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen binnen de school als minisamenleving. Kleur biedt ruimte voor de persoonsvorming van de leerling en brengt de menselijke maat in het onderwijs. De school is de plaats bij uitstek waar kinderen hun persoonsvorming kunnen oefenen en dingen kunnen uitproberen. Kleur verbindt Kleur gaat uit van actieve pluriformiteit en verbindt de aandachtsgebieden levensbeschouwing, sociaal-emotionele vorming en burgerschap met elkaar. Wat burgerschap betreft bestrijkt Kleur de terreinen participatie en identiteit. Maar ook democratie komt aan bod. Kleur is een methode levensbeschouwing, die aansluit bij thema s van sociaal-emotionele vorming. Kleur past bij de culturele en religieuze diversiteit in school en samenleving. De methode is bedoeld voor elke school in het primair onderwijs die recht wil doen aan de multiculturele samenleving. Kleur geeft levensbeschouwing ruimte Wat moet ik doen? Wat wil ik nastreven? Wat is de zin van dingen en situaties die ik tegenkom? Deze vragen stellen, beantwoorden en leven is voor Kleur de essentie van levensbeschouwing. De methode Kleur ondersteunt kinderen in hun levensbeschouwelijke ontwikkeling. Verscheidene religies en levensvisies zijn inspiratiebronnen voor Kleur. Ieder kind ontwikkelt zo een eigen kijk op het leven en maakt zelf keuzes wat zinvol, mooi, waar en echt is. Kleur zorgt voor sociaal-emotionele ontwikkeling Sociaal competente kinderen gaan goed om met zichzelf en de mensen om ze heen, met de leerstof en de wereld waarin ze leven. Daarom gebruiken veel scholen een methode voor sociaalemotionele ontwikkeling om een goed pedagogisch klimaat te creëren. Kleur gaat uit van sociaalemotionele thema s die dicht bij de kinderen staan. Kleur vult die thema s in vanuit de belevingswereld van kinderen. Kleur verbindt verstand, gevoel en verbeelding door het ontwikkelen van levensbeschouwelijke vaardigheden. Kleur vult bestaande methodes op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling prima aan, maar kan ook zeker zelfstandig gebruikt worden voor verbetering van het klasse- en schoolklimaat. Kleur in de samenleving Kleur laat leerlingen reflecteren op en communiceren over hun gevoelens, meningen en ideeën over de maatschappij. Waar hoor ik bij? Waar doe ik aan mee? Waar verbind ik me aan? Kleur is gericht op de veelkleurigheid van de samenleving wat betreft afkomst, traditie en geloof. Kleur geeft stem aan de eigenheid van elk kind en aan de diversiteit binnen: de eigen groep de school de woonomgeving de maatschappij
5 De achtergronden van Kleur Kleur 5 2. De drie pijlers van Kleur Levensbeschouwelijke ontwikkeling Samen leren, samen leven Verbondenheid met de wereld Als zonlicht door de regen of een prisma wordt gebroken, en valt uiteen in alle kleuren van de regenboog. Zo wil Kleur het licht in de wereld beleefbaar en ervaarbaar maken voor kinderen. In een grote diversiteit en vol kleurschakeringen van verhalen, feesten, mensen. Pijler 1. Levensbeschouwelijke ontwikkeling Kleur gaat uit van een verscheidenheid aan achtergronden in school en maatschappij. Leerlingen maken kennis met anderen. Zo leren zij hun eigen identiteit en religie of levensbeschouwing verstaan en ontwikkelen. Levensbeschouwelijke ontwikkeling kun je stimuleren door te vragen naar wat kinderen in hun leven nastreven. Wat heeft zin? Wat is betekenisvol? Ieder kind heeft gevoel voor en behoefte aan verhalen, waarden, beelden en vormen die uitdrukken hoe je mens kunt zijn. Samen zoeken naar vragen en antwoorden is een leerproces van ontdekken en ontmoeten. Kleur geeft daar ruimte voor. Het sociaal-emotionele aspect, het morele aspect en levensbeschouwelijke vaardigheden krijgen hierbij aandacht. De ontwikkeling van persoonlijke identiteit én betrokkenheid bij de samenleving komen geïntegreerd aan bod. Zo kunnen kinderen zich oriënteren op dat wat uiteindelijk zin geeft. Leven in verbondenheid Verleden Waar kom ik vandaan? Bij wie hoor ik? Waar liggen mijn wortels? Heden Wie ben ik? Waar geloof ik in? Waar sta ik voor? Wat vind ik waar, goed, mooi, echt? Wat doe ik? Wat vind ik? Toekomst Waar ga ik naartoe? Waar verlang ik naar? Waar hoop ik op? Wat wil ik worden? Wat is goed? Pijler 2. Samen leren, samen leven Samen leren gaat beter als we ook goed samen leven. We wensen alle kinderen een school als veilige oefenplaats voor de samenleving met een prettig schoolklimaat toe. In een prettig schoolklimaat doen kinderen aardig tegen elkaar, maken ze vrienden, kunnen ze conflicten oplossen en weten ze hoe om te gaan met pesten. Er is plaats voor het uiten van gevoelens, voor samen leren, spelen en werken en voor elkaar helpen waar dat nodig is. De lessen uit Kleur bieden kinderen de mogelijkheid om samen te werken aan een prettig schoolklimaat. Pijler 3. Verbondenheid met de wereld Kleur gaat uit van het belang van de eigen ervaring en beleving van kinderen. Ieder kind heeft recht op eigen betekenisgeving. Kleur gaat ervan uit dat in iedere klas een diversiteit aan levensbeschouwelijke achtergronden aanwezig is. Zelfs bij kinderen uit dezelfde klas, van dezelfde leeftijd en met dezelfde sociale en culturele bagage is de individuele beleving al heel verschillend. In de lessen oefenen de leerlingen met interreligieuze dialoog. Leerlingen komen in aanraking met bronnen uit verschillende tradities: niet alleen verhalen uit de wereldreligies, maar ook sprookjes, mythes, legendes en verhalen uit jeugdboeken. De verhalen en verwerking daarvan nodigen kinderen uit om te ontdekken wat hen zelf inspireert. En om dit te delen met hun klasgenoten. Zo leren ze over religie en levensbeschouwing, en herkennen en groeien ze in hun eigen identiteit en cultuur.
6 6 Kleur De achtergronden van Kleur 3. Levensbeschouwelijke vaardigheden Kleur geeft handreikingen voor de levensbeschouwelijke ontwikkeling van kinderen aan de hand van zeven levensbeschouwelijke vaardigheden. In iedere les komen twee vaardigheden aan bod. Ze zijn hier geformuleerd vanuit het perspectief van het kind: wat leer ik als we op school met Kleur werken? Waarnemen Ik kan aandachtig kijken, luisteren, voelen, proeven. Ik gebruik mijn zintuigen om de betekenis te onderzoeken van situaties, voorwerpen, mensen, verhalen of beelden. Ik probeer verder te zoeken dan de buitenkant, en te ontdekken wat het mooiste, diepste, gekste, wonderbaarlijkste is. Dingen kunnen me raken en inspireren. Vragen Ik ben nieuwsgierig en sta open voor nieuwe dingen. Ik vind niet gauw iets vanzelfsprekend of gewoon, maar stel open vragen en wil graag meer weten. Ik zoek naar wat iets betekent voor mezelf of voor een ander. Ik ontdek daarin verschillen en overeenkomsten maar ook wat mensen met elkaar verbindt. Verbeelden Ik verken antwoorden op vragen als wat heeft zin of wat is goed, wat is mooi, wat is waar, wat is echt. Ik zoek naar mogelijkheden om die antwoorden voor mezelf en met anderen te bedenken, op te schrijven, uit te beelden, creatief vorm te geven. Ik kan communiceren met woorden, maar ook met kleuren, muziek, houdingen of symbolen. Vertellen Ik kan vertellen over wat ik ervaar, wat ik waarneem, wat ik me voorstel, wat ik me afvraag. Daardoor begrijp ik de dingen zelf beter en leg ik contact met anderen. Ik verbind me zo met verhalen, met andere mensen en met de betekenis die dingen voor me krijgen. Dialogiseren Ik ga met anderen in gesprek over wat ik belangrijk vind in het leven. Ik leef me in in anderen, en wil leren kennen wat vreemd, bijzonder of verbijsterend is. Begrip van andere mensen, andere werelden, andere geloven, andere ervaringen, andere standpunten kan ik oefenen door te spreken en te lachen met elkaar. Waarderen Ik kies zelf wat betekenis voor me heeft en kom daar voor uit. Ik weet wat ik wil, wat belangrijk voor me is. Ik onderscheid wat van waarde is en wat niet. Handelen Als ik goed kan waarnemen en waarderen sta ik stevig op mijn voeten en kan ik goede dingen doen, het leven vieren, mooi maken, veranderen.
7 De achtergronden van Kleur Kleur 7 4. Sociaal-emotionele ontwikkeling Kleur sluit aan bij thema s van sociaal-emotionele ontwikkeling. Elk nummer heeft een specifiek thema. Kleur biedt daarmee een verdieping op bestaande methodes voor sociale vaardigheden, maar kan ook zelfstandig als methode voor sociaal-emotionele vorming worden gebruikt. De thema s van Kleur sluiten aan bij zes sociaal-emotionele thema s: Ontmoeten Elkaar leren kennen, sfeer, aardig doen, relatie met anderen, communicatie, ervaringen delen, praten en luisteren, groep zijn. In Kleur betekent ontmoeten: de ontmoeting met jezelf, de ander, de Ander. De rol die je zintuigen spelen bij ontmoetingen. Je plek binnen de sociale structuren waar je leeft en de gewoonten en gebruiken waar je mee te maken krijgt: thuis, op school, verder weg. Kennismaken met wat vreemd en anders is. En oefenen om daar open en nieuwsgierig mee om te gaan. (Zelf)vertrouwen Vertrouwen in jezelf, vertrouwen op anderen, opkomen voor jezelf, jezelf presenteren. De levensbeschouwelijke invalshoeken die Kleur kiest bij (zelf)vertrouwen : waar je vertrouwen vandaan haalt: je eigen kracht, de mensen die je steunen, vertrouwen of geloof in iets buiten of boven je. Omgaan met wantrouwen, onzekerheid en twijfel en het oefenen van trouw, hoop en verlangen. Omgaan met gevoelens Gevoelens verkennen, ervaringen delen, omgaan met gevoelens van jezelf en van anderen. Kleur staat stil bij gevoelens bij verschillende personen uit verhalen en tradities: hoe gingen zij om met angst en pijn, liefde, blijdschap en troost? En hoe doe jij dat? Wat kun je met gevoelens en waar vind je een klankbord? Ook het oefenen van inlevingsvermogen en empathie is een onderdeel van omgaan met gevoelens. Omgaan met conflicten Omgaan met ruzie, situaties die ik wil veranderen, conflicten zelf oplossen en mediation. Vanuit levensbeschouwing belicht Kleur dit thema met het oog op de mogelijkheden om goed met elkaar om te gaan: welke regels en manieren leveren de verschillende levensbeschouwelijke bronnen en tradities? Welke verhalen en gebruiken kunnen helpen? Samen leven Sfeer, diversiteit, samenspelen en samenwerken, opkomen voor jezelf, relatie met anderen, anders zijn. Levensbeschouwelijke thema s bij Kleur: de rol van de gemeenschap, het omgaan met diversiteit, het verschil tussen kiezen voor jezelf en horen bij anderen. Kiezen en doorzetten Gezondheidsvaardigheden, een keuze maken, een taak uitvoeren, jezelf zijn. Kleur steekt in op: weten, uitspreken en doen wat je wilt en belangrijk vindt. Ergens echt voor gaan en onderzoeken wat het je waard is om dat te bereiken. Iets uithouden, wachten en geduld oefenen.
8 8 Kleur De achtergronden van Kleur 5. De werkwijze van Kleur Kleur richt zich meer op gevoel, filosoferen, betekenis geven dan op het rationele, de feiten of vaststaande antwoorden. Kleur laat kinderen beleven, met alle zintuigen, in verbondenheid met zichzelf en met elkaar. Creatieve verwerking biedt de mogelijkheid om het verwerven en verwerken van ideeën, symbolen, gevoelens en gedachten met meer dan woorden alleen uit te drukken Kleur verschijnt vier keer per jaar. Ieder nummer bevat voor elke bouw vijf lessen. De onderscheiden bouwen zijn kleuterbouw (1/2), onderbouw (3/4), middenbouw (5/6) en bovenbouw (7/8). Elke lessenserie bestaat uit vijf lessen in een vaste volgorde. Les 1. Oriëntatie en introductie De eerste les wil wakker maken en introduceert het thema. De beleving van de kinderen zelf staat daarbij voorop. Les 2. Verrassing Deze les geeft een prikkel of verrassing, vaak vanuit een levensbeschouwelijke bron. Les 3. Verdieping De derde les diept het thema verder uit. De kinderen onderzoeken het thema vanuit verschillende invalshoeken en vragen. Les 4. Verdere verdieping De vierde les gaat weer een stapje verder. Na het onderzoeken kan de leerkracht met de kinderen oplossingen en ideeën uitproberen en bekijk of verdere betekenis gegeven kan worden aan een thema. Les 5. Verwerking en afsluiting De laatste les blikt terug op wat er is gebeurd: samen verwerken van de uitkomsten van onderzoek en verdieping, beleven wat zich heeft afgespeeld in de groep, en het thema op een vierende manier afsluiten. De werkvormen in KLEUR Met creatief bezig zijn zoeken de kinderen naar vormen om sfeer, betekenis, schoonheid of verwondering uit te drukken: met kleur, papier, stof, hout, klei. Leerlingen oefenen in doen door actief aan de slag te gaan, de handen uit de mouwen te steken of op pad te gaan naar anderen in school, buurt, wereld. Muziek is een vorm van verbeelding, waarbij leerlingen muziek kunnen beluisteren, of met elkaar iets muzikaal uitbeelden. Spiritizers zijn aandachtsoefeningen die levensbeschouwelijke vaardigheden op een actieve manier uitwerken. Verhalen, gedichten en teksten om te vertellen of voor te lezen. Bestaande verhalen, of zelfbedachte. Grappige verhalen en droevige verhalen. Verhalen van ver weg en verhalen van dichtbij. Verhalen van vroeger en verhalen van nu. Vieren is samen feesten, zingen, toneel spelen of actie voeren voor een goed doel. En vieren is ook aandachtig stilstaan bij een bepaalde gebeurtenis, met vormen als meditatie en stilte. Een gesprek of dialoog biedt leerlingen ruimte om te oefenen in luisteren en vragen. Vooral door elkaar open vragen te stelen. En door dóór te vragen als ze met elkaar praten over wat hen bezighoudt. Door te proberen elkaar te begrijpen zonder dat ze hetzelfde hoeven te vinden of het met elkaar eens te zijn. Drama en spel zijn vormen om alles wat kinderen vinden, willen of kunnen, te laten zien en horen. En om te spelen met andere perspectieven, andere houdingen, andere uitingsvormen.
9 De achtergronden van Kleur Kleur 9 6. Kleur voor de klas Als je aan de slag gaat met Kleur, werk je met kinderen aan persoonsvorming, de ontwikkeling van waarden en hun verbondenheid met anderen. Het is goed als je de kennis, houding en vaardigheden die de leerlingen daarbij ontwikkelen ook zelf beheerst. Openheid en echtheid zijn juist bij levensbeschouwelijke vorming belangrijk: het is mooi om aan de groep te kunnen laten zien wat voor jou belangrijk is, waar jij voor kiest, waar jij op vertrouwt, waar jij voor staat. Zo n houding van jou als leraar stimuleert de openheid van leerlingen binnen de groep. Als de bedoeling is dat je leerlingen zichzelf leren kennen, goed met anderen omgaan, anderen waarderen, gevoelens herkennen en weerbaar worden, vraagt dat van je om daar gevoel voor te krijgen. Zodat je die voorwaarden kunt scheppen om daar met elkaar aan te werken. Als je de ruimte wilt scheppen om met de kinderen echt te beleven en te ervaren wat je voelt, wat je wilt, wat je denkt of wat je doet is een veilig en open klimaat belangrijk. Dit vraagt om vertrouwen en verbondenheid. Dan ontstaat samenhang tussen sociale competentie en levensbeschouwing. Zo ontwikkelen leerlingen zich tot evenwichtige burgers die openstaan voor anderen en voor de kleurrijkheid van de wereld. Het mooie van de lessen van Kleur is dat je door een geïnteresseerde houding leerlingen prikkelt om zelf te zoeken en te verwoorden wat voor hen belangrijk, zinvol en van waarde is. Dit is hét aanknopingspunt voor het vergroten van kennis van jezelf, van levensbeschouwing én elkaar. Laat je verrassen door de veelkleurige geluiden die in de groep naar boven kunnen komen! Workshop Kleur bekennen In Kleur is de rubriek Kleur bekennen opgenomen. In deze rubriek worden suggesties gegeven om met het hele team in de school aan de slag te gaan met het thema, de vaardigheden en de werkvormen van Kleur. Vooral om jou als leerkracht te ondersteunen in het je eigen maken van de methode Kleur, zodat je zelf nog meer vertrouwen hebt om met de groep aan de slag te gaan. Voor scholen geven we ook workshops. Neem gerust contact op met de uitgever via jeroen@levendiguitgever.nl (of bel ) over de mogelijkheden van de workshop Kleur bekennen. Deze workshops voor het werken met Kleur worden in overleg met het team samengesteld.
10 10 Kleur De achtergronden van Kleur Als je de lessen volgt zoals Kleur ze aanbiedt, merk je dat je veel uit de kinderen kunt halen en dat de lessen wel degelijk betekenis hebben voor hun persoonlijke ontwikkeling. Kleur sluit aan bij de leefwereld van de kinderen. Ze kunnen hun eigen gevoel, idee en gedachten kwijt. Er ontstaat meer onderling respect. Leerkracht groep 6, openbare school Arnhem Wat wij zo mooi vinden is dat levensbeschouwing voor heel jonge kinderen invoelbaar wordt gemaakt. En dat je het toch open laat, zodat het geen opgelegde meningsvorming wordt. Leerkracht groep 1/2, Utrecht Kinderen staan erg open voor de lessen van Kleur. Er wordt veel naar de beleving/mening gevraagd. Daarover ontstaan mooie gesprekken. Kinderen krijgen veel ruimte voor hun eigen verhaal. Leerkracht groep 4, Daltonschool, Den Haag Kleur sluit aan bij de realiteit van geloofsbeleving in de school: wij hebben op school leerlingen die geloven en die niet geloven. De onderwerpen zijn divers: de manier van hoe omgaan met elkaar, wie ben ik en wie is mijn buurman en hoe ziet de wereld om me heen er uit. Teamleider bovenbouw, RK Basisschool, Breda Op onze school hebben we leerlingen met verschillende geloofsachtergrond. Kleur belicht aspecten uit veel religies en culturen. De sociale benadering past ook goed bij onze leerlingen. Directeur, openbare school Amsterdam
11 De achtergronden van Kleur Kleur 11 Abonnementen Levensbeschouwing vanuit sociaal-emotionele thema s Levensbeschouwing vanuit sociaal-emotionele thema s Levensbeschouwing vanuit sociaal-emotionele thema s Baas boven baas Conflicten Jaargang 4 Nummer 4, mei juli 2013 Op gevoel Vasthouden en loslaten Vertrouwen Jaargang 4 Nummer 2, november 2012 januari 2013 Gevoelens Jaargang 4 Nummer 3, februari april 2013 Kleur verschijnt vier keer per jaar in tijdschriftvorm. Een school kan zich per jaargang abonneren. Kleur werkt het best als iedere groep of iedere leraar over een eigen exemplaar kan beschikken. Dan heeft iedereen alle achtergrondinformatie en alle lessen bij de hand, ook om bijvoorbeeld de lessen voor een andere bouw te gebruiken. De structuur van de abonnementen is zo, dat het aantrekkelijk is om voor iedereen een exemplaar aan te schaffen. Een abonnement bestaat minimaal uit vier exemplaren. Hiervoor betaal je het eigenlijke abonnementsgeld. Als je meerdere exemplaren bestelt, voor iedere groep of iedere leraar, betaal je voor die vervolgabonnementen niet veel meer dan de kostprijs. Kijk voor actuele prijzen kijk op de website of neem contact op met de uitgever van Kleur: Levendig Uitgever, telefoon of per kleur@levendiguitgever.nl Proefabonnementen Je kunt ook een proefabonnement nemen op Kleur. Een proefabonnement kost 50,00 en wordt in overleg op maat samengesteld.
12 De kenmerken van Multicultureel en multireligieus Levensbeschouwing, sociaalemotionele thema s en burgerschap Kleur heeft drie pijlers: Levensbeschouwelijke ontwikkeling Samen leren, samen leven Verbondenheid met de wereld Kleur is een methode levensbeschouwelijke vorming, die aansluit bij de culturele en religieuze diversiteit in school en samenleving. Kleur laat kinderen veel beleven, met alle zintuigen, in verbondenheid met zichzelf en met elkaar Kleur creëert een rijke leeromgeving en aandacht voor de wereldreligies en levensvisies. Kleur verschijnt in tijdschriftvorm, vier keer per jaar. Elk nummer bevat vijf lessen voor de groepen 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8. Dat betekent dat je in een schooljaar voldoende lesmateriaal hebt om iedere twee weken een les van een half uur tot drie kwartier te geven. Aan de hand van de suggesties voor uitbreiding en verdieping kun je er ook wekelijks een lees mee geven.
Betekenis geven aan het leven om je heen
Levensbeschouwing vanuit sociaal-emotionele thema s Betekenis geven aan het leven om je heen Informatie 2015 2 Kleur De achtergronden van Kleur Abonnementen Kleur verschijnt vier keer per jaar in tijdschriftvorm.
Nadere informatieOBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN
OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie
Nadere informatieIdentiteit van de Koos Meindertsschool
Identiteit van de Koos Meindertsschool 1. Identiteit - het karakter van de school Wij zijn een open school waarin een ieder gelijkwaardig is. Wij heten elk kind welkom op de Koos Meindertsschool, ongeacht
Nadere informatiePrinsjesdag Groep 1-8. Lesmateriaal Viering Werkbladen
Prinsjesdag Groep 1-8 Lesmateriaal Viering Werkbladen Kleur op school Abonnementen Kleur verschijnt vier keer per jaar in tijdschriftvorm. Een school kan zich per jaargang abonneren. Kleur werkt het best
Nadere informatieVorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013
Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes
Nadere informatieLevensbeschouwelijke ontwikkeling stimuleren en begeleiden
Inhoudsopgave 1 Inleiding: Levensbeschouwelijke ontwikkeling en levensbeschouwelijk leren 15 Tamar Kopmels, Bas van den Berg en Ina ter Avest, m.m.v. Jeroen van Waveren 1.1 Levensbeschouwelijke ontwikkeling
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE 1 ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE OP DE VALKENHEUVEL De wetgever schrijft scholen in Nederland voor om zich actief in te spannen om het besef van kinderen
Nadere informatieATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester
ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Positieve ingesteldheid 1 zich emotioneel goed voelen 2 zich als persoon iets
Nadere informatieDE 12 VAN DOK12. Dit ben ik
Dit ben ik Op DOK12 verwerf ik kennis, vaardigheden en ontwikkel ik mij als persoon. Ik krijg ruimte om mijzelf goed te leren kennen, te zijn wie ik ben en mijn talenten te ontwikkelen. Ook leer ik oog
Nadere informatieBeleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas
Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van
Nadere informatiePrinsjesdag Groep 1-8. Lesmateriaal Viering Werkbladen
Prinsjesdag Groep 1-8 Lesmateriaal Viering Werkbladen Kleur op school Abonnementen Kleur op school verschijnt vier keer per jaar in tijdschriftvorm. Een school kan zich per jaargang abonneren. Kleur op
Nadere informatieErfgoedonderwijs. 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren. 4. Erfgoed in de klas voorbeelden
Erfgoedonderwijs 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren 4. Erfgoed in de klas voorbeelden ERFGOED DOEN! Wat is erfgoed? Wat is erfgoed? Definitie Materiële
Nadere informatieDans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015
Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015 Inleiding 2 INLEIDING DANS Leerlingen in het basisonderwijs dansen graag. Het sluit aan bij hun natuurlijke creativiteit, fantasie en bewegingsdrang.
Nadere informatievaardigheden - 21st century skills
vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met
Nadere informatiePrimair Onderwijs. 6 lessen
Maak je eigen land! Voor de docent Vak(gebied) Schooltype/afdeling Oriëntatie op jezelf en de wereld, Aardrijkskunde Primair Onderwijs Leerjaar Groep 3/4 Tijdsinvestering Vakinhoud Kerndoelen 6 lessen
Nadere informatieVisie en missie. Voorwoord. De Wingerd, samen groeien
Samen groeien door Visie en missie De Wingerd, samen groeien Vanuit de christelijke identiteit ontmoeten we elkaar, luisteren we naar elkaar, inspireren we elkaar, zijn we nieuwsgierig en gaan we de dialoog
Nadere informatieRichtinggevend kader levensbeschouwelijke identiteit PCPO Midden-Brabant
Richtinggevend kader levensbeschouwelijke identiteit PCPO Richtinggevend kader levensbeschouwelijke identiteit PCPO Status van het beleidsdeel: Status DO GMR RvT Kwaliteitscyclus Instemming verleend 12-06-2017
Nadere informatieKlas in bedrijf. Werkbladen. Belang logistiek voor bedrijf. Peter Hantson. Opleiding secundair onderwijs Vakgroep Techniek (TE)
Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas - Virtueel bedrijfsbezoek Film: Bedrijf en logistiek proces 1 Belang logistiek voor bedrijf Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is
Nadere informatie1. Vraag is aan de projectgroep hoe aandacht voor levensvragen voor beide groepen vanuit verbinding gezamenlijk vorm kan krijgen.
Advies werkgroep identiteit Een droomschool in Wanneperveen De projectgroep fusie Wanneperveen heeft in het plan van aanpak voor een onderzoek naar de fusie verschillende domeinen benoemd, bijvoorbeeld
Nadere informatieObs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie
Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een
Nadere informatieEen geslaagde activiteit
Een geslaagde activiteit Toelichting: Een geslaagde activiteit Voor Quest 4 heb ik een handleiding gemaakt met daarbij de bijpassend schema. Om het voor de leerkrachten overzichtelijk te maken heb ik gebruik
Nadere informatieTeamtrainingen & ouderavond
Teamtrainingen & ouderavond Een teamtraining is een bijeenkomst van 1,5 tot 2 uur voor een heel schoolteam. Op actieve en enthousiasmerende wijze verdiep je je samen in een onderwerp. Er zijn verschillende
Nadere informatieAchtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:
Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan
Nadere informatieMissie. Waar komen we vandaan?
Groen moet je doen! Waar komen we vandaan? Missie In 1938 is te Gouda de christelijke lagere land- en tuinbouwschool opgericht door de Christelijke Boeren- en Tuindersbond. In het begin was dit een school
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieBrief voor ouder over thema 1
Brief voor ouder over thema 1 Steeds meer scholen besteden aandacht aan sociaal-emotionele vaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en om ongewenst gedrag te
Nadere informatieJ L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -
Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert
Nadere informatieEén, twee, drie en rust.
Rooms-katholieke Godsdienst RKve Verbondenheid met zichzelf, anderen, gemeenschappen, natuur en cultuur voor de keuzes die men maakt. Verschillende vormen van verstilling, meditatie, KLEUTER: verbondenheid
Nadere informatieSamen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.
Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw
Nadere informatieUitgangspunten van de Koningin Julianaschool
Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect
Nadere informatieVieren, gedenken en feestdagen. Religie en levensbeschouwing. Eigen levensbeschouwing. AMOS - Inleiding
Identiteitskapstok AMOS - Inleiding Religie en levensbeschouwing Vieren, gedenken en feestdagen Eigen levensbeschouwing AMOS Amsterdamse oecumenische scholengroep AMOS AMOS is een oecumenische scholengroep
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatie& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1
Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk
Nadere informatieDe identiteit van Catent
De identiteit van Catent Onze scholen zijn educatieve instituten waar kinderen het best mogelijke onderwijs krijgen én hun talenten met verbeeldingskracht, passie en enthousiasme kunnen ontwikkelen. Onze
Nadere informatieDURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES
DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES WENSEN / VERWACHTINGEN Deel met je buurman/buurvrouw Wie ben je? Waar kom je vandaan? Wat kom je halen? Wat wil je delen? WENSEN / VERWACHTINGEN
Nadere informatieOnderwijskundige Visie
Onderwijskundige Visie 1 Inleiding Missie Het kind Het kind staat voorop en dus centraal. Ieder kind is uniek en heeft talenten. Elk kind is bijzonder en elk kind mag er zijn. Kinderen zijn niet gelijk,
Nadere informatieDURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS
DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE
Nadere informatieOnderwijskundige doelen
Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan
Nadere informatieIdentiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter
Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen
Nadere informatieBedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen
Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas Reëel bedrijfsbezoek Bedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is auteursrechtelijk beschermd.
Nadere informatieBIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN
BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING In deze bijlage maken we de vergelijking tussen de Ontwikkelingsdoelen uit het Ontwikkelingsplan van de katholieke kleuterschool en de doelen
Nadere informatieLeerplan VVKBaO. Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden. Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen
2014 2015 Leerplan VVKBaO Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen THOMAS MORE KEMPEN VORSELAAR INHOUDSOPGAVE 1 Wereldoriëntatie...
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie
Actief burgerschap en sociale integratie Mei 2019 1. Inleiding Per 1 februari 2006 is wettelijk vastgelegd dat scholen actief burgerschap en sociale integratie moeten bevorderen. Burgerschap moet herkenbaar
Nadere informatieWAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten
WAARDEGOED betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten 1 HET DOEL VAN ONDERWIJS Jongeren kennis en vaardigheden aanreiken
Nadere informatieWie ik ben, is een verhaal. Bildung en onderwijs
Bildung en onderwijs Wie ik ben, is een verhaal THEODOOR MEEDENDORP Om onze leer- en vormingsdoelen te bereiken, laten we leerlingen in 4-havo en 4-vwo hun eigen levensverhaal schrijven onder de titel
Nadere informatieKlas in bedrijf. Werkbladen. Bedrijf en logistiek proces - 3. Talenten en beroepen: logistiek. Peter Hantson
Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas Reëel bedrijfsbezoek Bedrijf en logistiek proces - 3 Talenten en beroepen: logistiek Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is auteursrechtelijk
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen
Nadere informatieArrangement: Dag klas, dag school! Tot ziens!
Rooms-katholieke Godsdienst RKve Verbondenheid met zichzelf, anderen, gemeenschappen, natuur en cultuur (RKve) de andere. Zich laten inspireren door de wijze waarop Jezus met anderen omgaat en oproept
Nadere informatieTeamtrainingen & ouderavond
Teamtrainingen & ouderavond Een teamtraining is een bijeenkomst van 1,5 tot 2 uur voor een heel schoolteam. Op actieve en enthousiasmerende wijze verdiep je je samen in een onderwerp. Er zijn verschillende
Nadere informatieCREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen
CREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen Programma Wat is creativiteit? Creatieve mensen en hun kenmerken Het creatief proces Hoe herken je creativiteit bij kinderen?
Nadere informatieSAMENLEVEN BURGERSCHAPSLEREN HOOFDSTUK 1
Samenleven Familie, vrienden, studiegenoten, docenten. Ze zijn belangrijk in je leven. Ze vormen je mening en bepalen je gedrag. Samen helpen ze je een eigen identiteit te ontwikkelen en een volwaardig
Nadere informatieBurgerschap op het Overbos
Burgerschap op het Overbos Inleiding In de multiculturele samenleving waarin we op dit moment leven, is actief burgerschap steeds belangrijker geworden. Kennis hebben over en respect hebben voor andere
Nadere informatiePROEFLES. Lesmethode voor relationele en seksuele vorming voor het primair onderwijs GROEP 3/4 GROEP 5/6 GROEP 7/8
PROEFLES Lesmethode voor relationele en seksuele vorming voor het primair onderwijs GROEP 1/2 GROEP 3/4 GROEP 5/6 GROEP 7/8 OVER DE LESMETHODE VEILIGWIJS Bedankt voor het aanvragen van de Veiligwijs proefles.
Nadere informatieFunctieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.
Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid
Nadere informatieBehandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW
Behandeling Leven zoals jij dat wilt Rian leerde voor zichzelf opkomen Ondersteund door SDW Welke informatie vind je in deze brochure? SDW helpt je verder pagina 3 Therapie pagina 9 Onderzoek en behandelplan
Nadere informatieIdentiteitsbegeleiding basisonderwijs In Goede Handen
Identiteitsbegeleiding basisonderwijs In Goede Handen StichtingEchelon.nl Identiteitstraject In Goede Handen is een deugdelijk concept waarop de scholen kunnen inschrijven voor begeleiding door deskundigen
Nadere informatiePrettige en niet prettige aanrakingen
Kriebels in je buik Prettige en niet prettige aanrakingen 1 Prettige en niet prettige aanrakingen Groep 3 50 min Begrippen Prettig, onprettig, dwingen, overhalen, grenzen aangeven, hulp bij problemen,
Nadere informatieTHEMAONTMOETINGEN. Er zijn ontmoetingen rondom vier thema s: Waardevol opvoeden Zelfbewust zijn Investeren in je relatie Leven met verlies
THEMAONTMOETINGEN Ieder mens heeft weleens vragen die hij niet zomaar kan beantwoorden. Bijvoorbeeld over wie je bent of wilt zijn, hoe je je relatie kunt versterken, hoe je omgaat met verlies of over
Nadere informatieFOLLOW YOUR SUN LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / Missie: ieder kind straalt!
LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / 2019 Follow your Sun biedt 10 wekelijkse lessen van 1.5 uur waarin kinderen hun talenten en die van hun klasgenoten ontdekken en leren te gebruiken. Tijdens de
Nadere informatie2. Waar staat de school voor?
2. Waar staat de school voor? Missie en Visie Het Rondeel gaat uit van de Wet op het Basisonderwijs. Het onderwijs omvat de kerndoelen en vakgebieden die daarin zijn voorgeschreven. Daarnaast zijn ook
Nadere informatieLeerplan OVSG. Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden. Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen
2014 2015 Leerplan OVSG Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen THOMAS MORE KEMPEN VORSELAAR INHOUDSOPGAVE 1 Wereldoriëntatie...
Nadere informatieWijsneuzen in de klas
Werkvorm 1 Wijsneuzen in de klas Algemene omschrijving In deze werkvorm staat het filosoferen met kinderen over levensbeschouwelijke onderwerpen aan de hand van het boek God Adonai Allah centraal. Het
Nadere informatieSint-Nicolaas, de bisschop van Myra
Rooms-katholieke Godsdienst RKve Verbondenheid met zichzelf, anderen, gemeenschappen, natuur en cultuur Zich gedragen weten door, verbonden met en aangesproken door gemeenschappen dichtbij en veraf; ontdekken
Nadere informatieInstructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt
Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt
Nadere informatieIDENTITEITSBEWIJS Helder zicht op leren
IDENTITEITSBEWIJS Helder zicht op leren Verbondenheid, persoonsvorming en betekenisvol onderwijs De Lichtboei Protestants Christelijke Basisschool Luitstraat 7 1312 LH Almere www.lichtboei.nl (036) 536
Nadere informatiePedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam
Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest
Nadere informatieCultuureducatie met Kwaliteit
ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek
Nadere informatieTrouwceremonie betekenisvol moment
Trouwceremonie betekenisvol moment Een feestelijk, betekenisvol moment op je trouwdag, bij een huwelijksjubileum, als je gaat samenwonen of op een ander belangrijk moment in je leven. Naast alle andere
Nadere informatieAnnette Koops: Een dialoog in de klas
Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een
Nadere informatieBurgerschap en integratie op t Heem
Burgerschap en integratie op t Heem Inleiding Je kunt geen krant openslaan, of er staat wel iets over waarden en normen. Vaak wordt er op een negatieve manier over waarden en normen gesproken : normen
Nadere informatieBIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN. Inleiding. verwijst naar ontwikkelingsaspecten uit het OWP
BIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN Inleiding In alle leerplannen en in het Ontwikkelingsplan voor de Katholieke Basisschool zitten aspecten van relationele vorming verwerkt. Soms
Nadere informatieVreedzame VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE OPVOEDING... Hart, handen en voeten voor de BSO als democratische oefenplaats
VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE OPVOEDING... Hart, handen en voeten voor de als democratische oefenplaats Het beleid van SKH is gebaseerd op de visie van Mischa de Winter, met name wat betreft de opvang
Nadere informatieDoelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen
Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen
Nadere informatieHoe ontdek je wat je wilt? Welke kracht biedt kwetsbaarheid? Waarom willen we steeds iets nieuws? Bloeiklassen. Van de kwekerij
Hoe ontdek je wat je wilt? Welke kracht biedt kwetsbaarheid? Waarom willen we steeds iets nieuws? Bloeiklassen Van de kwekerij Over de kwekerij Tussen de feestjes, baantjes en colleges onderzoek je het
Nadere informatieDe Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap
De Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap Congres Leve het jonge kind! 2011 Deelsessie Democraatjes in de dop? Mirjam van der Ven, Eduniek Aanleidingen voor het ontstaan van De Vreedzame
Nadere informatieOuderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:
Nadere informatieGoed toegerust op ontdekkingsreis
Pedagogisch beleidsplan Goed toegerust op ontdekkingsreis 1 Colofon Tekst Anneke van de Berg, 5D Ellen Bakker, Vlietkinderen Vormgeving Manon Hofstra, Dare to Design Kantoor Vlietkinderen, maatwerk in
Nadere informatieHet leven leren. De theorie en visie achter het levo lesmateriaal
Het leven leren De theorie en visie achter het levo lesmateriaal Waar gaat kaderdocument Het leven leren (2003) over? De levensbeschouwelijke ontwikkeling èn beroepsethische vorming van onderwijsdeelnemers
Nadere informatieBrief voor ouder over thema 1
Brief voor ouder over thema 1 Steeds meer scholen besteden aandacht aan sociaal-emotionele vaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en om ongewenst gedrag te
Nadere informatieBeste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,
de kunst van het leren Nieuwveen, 19 maart 2015 Aan : Ouder(s)/verzorger(s) met kinderen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar Betreft : Informatie en aanmeldingsformulier, schooljaar 2015-2016;
Nadere informatieGids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst
Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst 1 1 Waarom heet dit vak Rooms-katholieke Godsdienst? Niet neutraal Specifiek mensbeeld Stevige vorming vereist Kennis van de Spreken vanuit eigen levensbeschouwing,
Nadere informatieDe Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt
Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:
Nadere informatieBLAADJE #4. mei 2018
BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in
Nadere informatieCultuureducatie met Kwaliteit Nijmegen - Vaardigheidslijn Drama -
Cultuureducatie met Kwaliteit Nijmegen - Vaardigheidslijn Drama - In de vaardigheidslijn drama wordt gebruik gemaakt van spelvaardigheden, verbeelden en vormgeven in een opbouwende lijn voor de groepen
Nadere informatieVRIJMETSELARIJ WAT IS DAT EIGENLIJK?
VRIJMETSELARIJ WAT IS DAT EIGENLIJK? ZES MILJOEN REDENEN Wereldwijd zijn er zo n 6 miljoen vrijmetselaren. Ieder van hen had zijn eigen reden om lid te worden. Intellectuele verdieping, in vrijheid zoeken
Nadere informatieKerndoelen Godsdienstige / Levensbeschouwelijke vorming (GL) Uitgewerkt voor protestants-christelijk basisonderwijs
Besturenraad heet sinds 21 mei 2014 Verus. Deze publicatie is geschreven voor deze datum. Het kan zijn dat verwijzingen niet kloppen. Heeft u vragen? Neem gerust contact met ons op. Kerndoelen Godsdienstige
Nadere informatieWie ben jij & wie ben ik?
Docentenhandleiding Wie ben jij & wie ben ik? Groep 6 t/m 8 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Wie ben jij & wie
Nadere informatieMorya Wijsheid Basiswerkboek
Morya Wijsheid Basiswerkboek Geert Crevits Samenstelling en commentaar door Marie Crevits Voorwoord De Morya Wijsheid reeks van 9 boeken staat zo vol met praktische wijsheid dat je er gerust een heel leven
Nadere informatieP.1 Creëren van een veilig en stimulerend leerklimaat
Pedagogisch bekwaam P.1 Creëren van een veilig en stimulerend leerklimaat Resultaat De meeste leerlingen voelen zich veilig en worden gestimuleerd en uitgedaagd om te leren. Ze zijn actief en betrokken
Nadere informatieRegionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015
Regionaal verslag Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 Den Haag, 28 mei 2015 1. Een korte impressie van de dialoog De debatavond in Den Haag bij het HCO is bezocht door circa 35 deelnemers. Van de aanwezige
Nadere informatieNieuwe Helden in Opleiding
Nieuwe Helden in Opleiding Hero Town NL is een stichting die kinderen helpt zich te ontwikkelen tot empathische, betrokken en actieve burgers. Wij helpen scholen om hun leerlingen vanuit goed burgerschap
Nadere informatieMISSIE - VISIE - MOTTO
MISSIE - VISIE - MOTTO Mei 2015 Versie 4.0 Inhoudsopgave INLEIDING 3 WAAR KOMT DIT VANDAAN? 3 MISSIE: WAAR STAAN WE VOOR? 4 VISIE: WAT DOEN WE EN WAAROM? 4 MOTTO, KORT EN KRACHTIG 5 2 INLEIDING Elke organisatie,
Nadere informatieOuderavond De Vreedzame School
Ouderavond De Vreedzame School www.onderwijsmaakjesamen.nl 1 www.onderwijsmaakjesamen.nl 2 Agenda Binnenkomer De vreedzame school Voorbeelden uit blokken Zelf ervaren in de klas Afsluiter www.onderwijsmaakjesamen.nl
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels
SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels We gebruiken op school voor het 4 de, 5 de en 6 de leerjaar de handleiding CONTACTSLEUTELS van uitgeverij De Sleutel. Kenmerken van Contactsleutels: Elk leerjaar beschikt
Nadere informatieNieuwsbrief De Vreedzame School
Nieuwsbrief De Vreedzame School Algemeen Onze school werkt met het programma van de Vreedzame School. Dit programma wil een bijdrage leveren aan een positief sociaal klimaat en de vorming van actieve en
Nadere informatieHET CONCEPT WAT JE SCHRIJFT BEN JE ZELF
HET CONCEPT WAT JE SCHRIJFT BEN JE ZELF Inleiding Het boek Wat je schrijft ben je zelf (WJSBJZ) is een werkboek. Het bestaat uit 33 levensvragen met bijbehorende opdracht. Bij elke vraag is er schrijfruimte
Nadere informatie