Geneesmiddeleninteracties in de oncologie, wat te doen? dr Frank Jansman, ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloog
|
|
- Edith Lambrechts
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geneesmiddeleninteracties in de oncologie, wat te doen? dr Frank Jansman, ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloog
2 patiënt uit de praktijk Man, 67 jaar Voorgeschiedenis: reumatoïde artritis Verwezen ivm coloncarcinoom na hemicolectomie links PA: adenocarcinoom, lineaire extensie 12 cm, graad 3, lymfklieren 1/18 positief, pt3n1mx Behandelvoorstel: adjuvante chemotherapie bestaande uit 5-fluorouracil en oxaliplatin
3 patiënt uit de praktijk Patiënt wordt na 10 dagen opgenomen in verband met koorts bij neutropenie Medicatie bij opname: metoclopramide 10 mg zo nodig omeprazol 1 dd 20 mg methotrexaat 15 mg 1 maal per week foliumzuur 1 dd 5 mg
4
5 patiënt uit de praktijk Vrouw, 42 jaar Voorgeschiedenis: perioden van somberheid waarvoor paroxetine 1 dd 20 mg Verwezen ivm mammacarcinoom PA: tumor 2,3 cm groot, graad 2, ER +, HER/2neu -, SN negatief Behandelvoorstel: na afronding van de adjuvante chemotherapie tamoxifen
6 patiënt uit de praktijk De apothekersassistent belt de arts: is de arts zich bewust van de interactie?
7 tamoxifen metabolisme SSRI s
8 onderzoek Tamoxifen Tamoxifen + CYP2D6 remmer kans op 2-jaars recidief 7.5% 13.9% HR 1.92; 95% CI ; p<0.001 JCO 2009;27:abstract 508
9 advies sterke CYP2D6 remmers vermijden alternatief: fluvoxamine CBO richtlijn mammacarcinoom 2012 G-Standaard
10 patiënt uit de praktijk Vrouw, 58 jaar Gemetastaseerd mammacarcinoom waarvoor zij tamoxifen gebruikt Progressieve ziekte: start chemotherapie
11 patiënt uit de praktijk Patiënte komt met een herhalingsrecept tamoxifen Wat doe je?
12 medicatieveiligheid in de oncologie afgelopen decennia sterke toename aantal oncolytica opkomst combinatie-chemo(-targeted)-therapie incomplete transmurale medicatiebewaking oncolytica meest toxische geneesmiddelen en lage therapeutische index
13 Werkgroep Oncolytica-interacties aanleiding werkwijze resultaten klinische praktijk
14 J Pharmacol Exp Ther 1998;257:791-9
15
16
17 Clin Therap 2005;27:327-35
18 Pharm Weekbl 2004;139:1392-6
19 aanleiding Werkgroep relevante interacties effect 5-FU metronidazol 5-FU Cl 30% 75% granulocytopenie irinotecan ketoconazol SN-38 AUC 100% irinotecan fenytoïne irinotecan AUC 80% SN-38 AUC 90% Am J Health Syst Pharm 2005;62: Clin Ther 2005;27:327-35
20 aanleiding Werkgroep relevante interacties effect 5-FU metronidazol 5-FU Cl 30% 75% granulocytopenie irinotecan ketoconazol * SN-38 AUC 100% irinotecan fenytoïne * irinotecan AUC 80% SN-38 AUC 90% *sinds 2008 medicatiebewaking op deze interacties
21 J Natl Cancer Inst 2007;99:
22 aanleiding Werkgroep questionnaire over afgelopen 4 weken naar medicatiegebruik inclusie: systemische behandeling met oncolytica evalueerbaar: 405 kankerpatiënten 276 interacties bij 27% van de patiënten 36 (13%) interacties met oncolytica, waaronder: warfarine chinolonen fenytoïne cimetidine hydrochloorthiazide J Natl Cancer Inst 2007;99:
23 aanleiding Werkgroep J Natl Cancer Inst 2007;99:
24 aanleiding Werkgroep
25 Werkgroep Oncolytica-interacties doel: beoordelen en vaststellen van klinische relevantie van interacties met Oncolytica voor de Nederlandse praktijk
26 Werkgroep Oncolytica-interacties samenstelling: 2 medisch oncologen 3 ziekenhuisapothekers-klinisch farmacologen 1 internist-klinisch farmacoloog 1 openbaar apotheker 3 medewerkers WINAp
27 werkwijze Werkgroep WiNAp stelt literatuurlijst samen Werkgroepvergadering beoordeelt: codering onderbouwing (level of evidence) codering effect (conform CTC-AE)
28 Werkgroep Farmacotherapie en Geneesmiddelinformatie Besliskaart interactiebeoordeling Kwaliteit van de onderbouwing. 4 Gecontroleerde, gepubliceerde interactiestudies bij patiënten/vrijwilligers met klinisch relevante eindpunten 3 Gecontroleerde, gepubliceerde interactiestudies bij patiënten/vrijwilligers met relevante surrogaateindpunten 2 Goed gedocumenteerde, gepubliceerde case-reports retrospectieve analyse van case-series van interacties/bijwerkingen (bv. FDA-rapport) 1 Incomplete, gepubliceerde case reports [1] 0 Farmacodynamische dierstudies en in vitro studies met beperkte voorspellende waarde voor de in vivo humane situatie. Data on file. - Geen onderbouwing. [1] Bij de casuïstische meldingen is het van belang bij de interpretatie van de gegevens de mate van causaliteit tussen interactie en beschreven gevolg vast te stellen (een rechallenge is in dit kader van grote waarde).
29 Werkgroep Farmacotherapie en Geneesmiddelinformatie Besliskaart interactiebeoordeling Potentiële ernst van het klinisch effect van een interactie A: Klinisch onbeduidend of klinisch geen effect; verlaagde oestrogeenspiegel zonder doorbraakbloeding; falen van digoxine, bisfosfonaten, raloxifeen; ventriculaire extrasystolen (ventricular premature beats); supra-ventriculaire extrasystoles (atrial ectopics); toename INR tot 4.5; toename spiegel zonder gevolgen; toename serumuraat; afname fosfaatbinding; toename 'Tyramine sensitivity factor' (ratio van de hoeveelheid intraveneus tyramine die nodig is voor een toename van de systolische bloeddruk met 30 mmhg bij baseline en bij gebruik geneesmiddel). B: Kortdurend ongemak (<24-48 uur) zonder restverschijnselen; kleine daling bloeddruk; amnesie; fatigue; psychomotore verslechtering; duizeligheid; hoofdpijn; misselijk; sedatie; toename tensie tijdens hypoglykemie door betablokker; hypoglykemie die patiënt herkent en zelf oplost; falen van theofylline (toename COPDklachten); metabole acidose; dosisaanpassing cumarine nodig; toename bijwerkingen calciumantagonist. C: Langdurend ongemak ( uur) zonder restverschijnselen; spotting en doorbraakbloedingen; pseudotumor cerebri; hypo/hyperthyreoidie; bijwerkingen door verhoogde biologische beschikbaarheid van: carbamazepine, clozapine, tacrolimus, everolimus, sirolimus, fenytoïne, olanzapine; toename INR tot 4.5-6; blauwe plekken; hematurie; afname INR <2 en patiënt 'laag' ingesteld (1e intensiteitsgroep, therapeutische range INR; streefgebied ); falen therapie voor een niet-ernstige aandoening of te verwachten door verlaagde biologische beschikbaarheid: methadon (afkickverschijnselen), corticosteroïden (verergering van pijn bij reumatoide artritis of oedeemvorming), benzodiazepinen, leflunomide, chinolonen, tetracyclines, cefalosporine, ijzer, levothyroxine, penicillamine, SSRI (toename angstgevoelens); myopathie; blokkering effect op FEV1; versterkt anticholinerg effect (urineretentie, wazig zien); Parkinsonisme (trillerig/beverig); verhoogd risico op bloedingen bovenste deel tractus digestivus. D: Langdurige (>168 uur)/blijvende restverschijnselen of invaliditeit; bijwerkingen door verhoogde biologische beschikbaarheid van: aminoglycosiden (ototoxiciteit), ciclosporine, lithium, ergotamine, methotrexaat, digoxine, tricyclische antidepressiva (grand mal seizure, delirium), rifabutine (uveïtis), theofylline (insult); falen van therapie voor een ernstige, niet-letale aandoening of te verwachten falen door verlaagde biologische beschikbaarheid: (doxycycline bij) brucellose, levodopa, itraconazol, ketoconazol, methyldopa, lisdiuretica (verergering hartfalen leidend tot ziekenhuisopname), lamotrigine, fenytoïne, carbamazepine, valproïnezuur (toename convulsies); falen imatinib; afname INR <2 en patiënt 'hoog' ingesteld (2e intensiteitsgroep, therapeutische range INR; streefgebied ) (oa hartklep); toename INR >6; trombosebeen; hallucinaties; delirium; verergering psychose; invaliderende tremor; ataxie; convulsie; remming herstel uit hypoglykemie door betablokker; hypoglykemie waarbij hulp van anderen nodig is (hypo 'unawareness'). E: Falen van (op korte of lange termijn) levensreddende therapie, zoals antiretrovirale therapie, kinidine, bij transplantatie (ciclosporine, everolimus, sirolimus, tacrolimus, corticosteroïd, mycofenolzuur); verhoogde kans op zwangerschap zonder verdere risicofactoren voor moeder of kind; ritmestoornissen: QT-interval verlenging, brady-aritmieen; rhabdomyolyse; maligne hypertensie; Parkinsonisme (tardieve dyskinesie); pseudofeochromocytoom; verwachte beenmergdepressie; nierfalen; maagbloeding; longembolie; HVOD. F: Overlijden; ritmestoornissen: torsade de pointes, ventriculaire tachycardie; onverwachte beenmergdepressie; ernstig insult met dodelijke afloop; hersenbloeding; herseninfarct (CVA); verhoogde kans op zwangerschap met risicofactoren voor moeder of kind: pilfalen door enzyminductoren; serotoninesyndroom; hyperpyrexie (42 C); multi-orgaanfalen.
30 werkwijze Werkgroep WiNAp stelt literatuurlijst samen Werkgroepvergadering beoordeelt: codering onderbouwing (level of evidence) codering effect (conform CTC-AE) is het een interactie?
31 werkwijze Werkgroep WiNAp stelt literatuurlijst samen Werkgroepvergadering beoordeelt: codering onderbouwing (level of evidence) codering effect (conform CTC-AE) is het een interactie? is actie noodzakelijk?
32 resultaten Werkgroep 146 potentiële interacties 88 x interactie 38 x actie
33 resultaten Werkgroep oncolytica/hormonen + cumarines oncolytica/hormonen + carbamazepine oncolytica/hormonen + fenytoïne nibben + antacida/secretieremmers CYP3A4-remmers enzyminductoren
34 Clin Ther 2011;33:305-14
35
36 Medische Oncologie 2008;11:21-3
37
38
39 klinische praktijk opname relevante interacties in interactiebestand: G-standaard Informatorium Medicamentorum
40
41
42 transmuraal dagbehandeling: i.v. medicatie thuis: orale (oncologische) medicatie
43 transmuraal dagbehandeling: i.v. medicatie thuis: orale (oncologische) medicatie => informatie-overdracht
44 transmuraal informatie-overdracht: oncoloog schrijft voor mail met lijst van ziekenhuisapotheek naar poliklinische apotheek verwerken in waarneemmodule (koppeling 1 e lijn) geautomatiseerde medicatiebewaking
45 => samenwerken
Interactiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie.
Interactiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie. Interacties Kinetisch of Dynamisch Interacties Kinetisch Absorptie
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieSUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS
SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS 1 NAAM VAN HET GENEESMIDDEL A.Vogel Hyperiforce, tabletten 2 KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén tablet (450 mg) bevat 66 mg ethanolextract van vers bloeiend
Nadere informatieMaagbescherming bij salicylaat-/coxibgebruik 108
Maagbescherming bij salicylaat-/coxibgebruik 108 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 04-03-2014 Doel Verlagen
Nadere informatieBewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans
Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten
Nadere informatieVoriconazol en ritmestoornissen
Voriconazol en ritmestoornissen MDO bespreking 29-10-2014 Michelle Oude Alink Casus Man 68 jaar oud Voorgeschiedenis 2014, juni: myocardinfarct wv DES-stent Sinds september verdenking pneumonie, aanvankelijk
Nadere informatieMaagbescherming bij NSAID-gebruik 107
Maagbescherming bij NSAID-gebruik 107 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 29-05-2013 Doel Verlagen van
Nadere informatieTwee richtingen met één stip aan horizon. Dr. Pieter Helmons, ziekenhuisapotheker MSc. Arthur Wasylewicz AIOS ziekenhuisfarmacie
Twee richtingen met één stip aan horizon SAMEN NAAR MEER MEDICATIEVEILIGHEID Dr. Pieter Helmons, ziekenhuisapotheker MSc. Arthur Wasylewicz AIOS ziekenhuisfarmacie Medicatiebewaking in het St Jansdal Het
Nadere informatieIA teksten en onderdrukkingstermijnen december 2018
Medicatiebewaking- Interacties (IA) Code IA Interactienaam Teksten Pharmacom Teksten Medicom OPNAME DIVERSE GENEESMIDDELEN KAN VERMINDEREN. ZIE COMMENTAREN 001 GENEESMIDDEL GALZUURBIND. HARS MEDICATIEBEWAKING
Nadere informatieBIJSLUITER. CARBAMAZEPINE 50 mg tablet
BIJSLUITER CARBAMAZEPINE 50 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. Cardene IV, 1 mg/ml oplossing voor infusie. nicardipinehydrochloride
BIJSLUITER Bijsluiter: informatie voor de patiënt Cardene IV, 1 mg/ml oplossing voor infusie nicardipinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat
Nadere informatieIA teksten en onderdrukkingstermijnen juli 2019
Code IA Interactienaam Teksten Pharmacom Teksten Medicom OPNAME DIVERSE GENEESMIDDELEN KAN VERMINDEREN. ZIE COMMENTAREN 001 GENEESMIDDEL GALZUURBIND. HARS MEDICATIEBEWAKING 002 CUMARINES ANDROGENEN/ANABOL.
Nadere informatieIA teksten en onderdrukkingstermijnen februari 2019
Code IA Interactienaam Teksten Pharmacom Teksten Medicom OPNAME DIVERSE GENEESMIDDELEN KAN VERMINDEREN. ZIE COMMENTAREN 001 GENEESMIDDEL GALZUURBIND. HARS MEDICATIEBEWAKING 002 CUMARINES ANDROGENEN/ANABOL.
Nadere informatieGeachte collega, INTERACTIES
Geachte collega, Hierbij weer een overzicht van de wijzigingen van het G-Standaardbestand van februari 2019. Deze maand zijn er wijzigingen op de volgende gebieden: Interacties Verminderde nierfunctie
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieIA teksten en onderdrukkingstermijnen november 2018
Medicatiebewaking- Interacties (IA) Code IA Interactienaam Teksten Pharmacom Teksten Medicom OPNAME DIVERSE GENEESMIDDELEN KAN VERMINDEREN. ZIE COMMENTAREN 001 GENEESMIDDEL GALZUURBIND. HARS MEDICATIEBEWAKING
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Zibrine Forte, harde capsules
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Zibrine Forte, harde capsules Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie in voor u. Gebruik dit geneesmiddel
Nadere informatieIA teksten en onderdrukkingstermijnen oktober 2017
IA teksten en onderdrukkingstermijnen oktober 2017 Code IA Interactienaam Teksten Pharmacom Teksten Medicom niveau afhandeling onderdr. Termijn A onderdr. Termijn B GITtekstblok 001 GENEESMIDDEL GALZUURBIND.
Nadere informatieAdjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2
Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor
Nadere informatieBijwerkingen. Dr. Jorie Versmissen Internist-klinisch farmacoloog/-vasculair geneeskundige COIG 18 juni 2019
Bijwerkingen Dr. Jorie Versmissen Internist-klinisch farmacoloog/-vasculair geneeskundige COIG 18 juni 2019 Leerdoelen Hoe vaak komen bijwerkingen voor? Hoe weet ik of ik te maken heb met een bijwerking?
Nadere informatieMedicinale behandeling van SOA s. Linda Vas Dias Apotheker Regioapotheek IJsselland IJsselland Ziekenhuis 29 mei 2018
Medicinale behandeling van SOA s Linda Vas Dias Apotheker Regioapotheek IJsselland IJsselland Ziekenhuis 29 mei 2018 Inhoud Geneesmiddelen bij SOA s Toedieningsvormen Bijwerkingen Nierfunctie Interacties
Nadere informatieMedicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen
Medicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen Pas op met medicatie tijdens chemotherapie! Kankerpatiënten lopen risico dat medicijnen kanker behandeling
Nadere informatieBIJSLUITER. CARBAMAZEPINE 250 mg zetpil
BIJSLUITER CARBAMAZEPINE 250 mg zetpil Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatieDit product mag niet gebruikt worden bij: Overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of voor één van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Apotheek Catharina Ziekenhuis SPC Voorraadproducten Ethanol 96% infusieconcentraat 50ml 1. Naam van het geneesmiddel Ethanol 96% infusieconcentraat 50ml 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling Dit
Nadere informatiePsychofarmaca en QT-interval. Het inschatten van risico s aan de hand van casuïstiek
Psychofarmaca en QT-interval Het inschatten van risico s aan de hand van casuïstiek Leerdoelen Na deze workshop weet u aan de hand van casus Wat het effect van verschillende psychofarmaca op het QTinterval
Nadere informatieVragen en antwoorden: reden van voorschrijven en uitwisselen laboratoriumwaarden
Vragen en antwoorden: reden van voorschrijven en uitwisselen laboratoriumwaarden Reden van voorschrijven Waarom moet de arts de reden van voorschrijven op het recept vermelden? Om de patiënt nog betere
Nadere informatieFarmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Nadere informatieLeerdoelen. Waarom aandacht voor bijwerkingen? Introductie bijwerkingen. Kloof tussen studie en praktijk beperkte omvang populatie
Introductie bijwerkingen 2011-2012 Doelgroep: aios, co-assistenten Leerdoelen Waarom aandacht voor bijwerkingen? Waarom Lareb? Wanneer is er sprake van een bijwerking? Casuïstiek Melden van bijwerkingen
Nadere informatieBarnidipine C08CA12, december Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie.
Barnidipine C08CA12, december 2017 Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt barnidipine door
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieRisico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers
Risico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers Introductie De risico-minimalisatiematerialen voor Tasigna (nilotinib) zijn beoordeeld door het College ter
Nadere informatieCompliance en interactie door co-medicatie. Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam
Compliance en interactie door co-medicatie Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam De oudere: wat getallen 60% patiënten met kanker > 65 jaar 80% 1 co-morbiditeit 78% van medicatie op recept
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieDe farmacotherapeutische behandeling van patiënten met. Interacties en dubbelmedicatie bij poliklinische patiënten met kanker
oorspronkelijk artikel Interacties en dubbelmedicatie bij poliklinische patiënten met kanker Roelof W.F. van Leeuwen ab *, Eleonora L. Swart a, Frits A. Boom b, Martin G. Schuitenmaker b en Jacqueline
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 4-6 maanden postoperatief
Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 4- postoperatief Is de patient opgenomen geweest in een van
Nadere informatieAnti-artimica Marieke Aalbers Ziekenhuisapotheker Treant Zorggroep NVZA: SIG cardiologie
Anti-artimica Marieke Aalbers Ziekenhuisapotheker Treant Zorggroep NVZA: SIG cardiologie Syncope Syncope als bijwerking van geneesmiddelen: Anti-aritmica Diuretica Anti-depressiva Antihypertensiva Geneesmiddelen
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Primperan 10, zetpillen 10 mg Primperan 20, zetpillen 20 mg metoclopramide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Primperan 10, zetpillen 10 mg Primperan 20, zetpillen 20 mg metoclopramide Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel.
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Millepertuis Sint-Janskruid Pierre Fabre Médicament harde capsules 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE
Nadere informatieOnline nascholingsinstituut voor de gezondheidszorg
CME-ONLINE INTERACTIES ZELFZORG-RECEPTGENEESMIDDELEN - SAMENVATTING Vanwege de ernst van de interacties en contra-indicaties en het belang van goede voorlichting bij het gebruik, vallen onderstaande middelen
Nadere informatieBijwerkingen bij ouderen WAT DOET LAREB? 18-4-2013. Bijwerkingen bij ouderen? Extra opletten! Leerdoelen / inhoud
Bijwerkingen bij ouderen? Bijwerkingen bij ouderen 19 april 2013 Amsterdam, VUmc, Gerion "Denk veilig, kies veilig; Farmacologie en medicatieveiligheid bij ouderen in instellingen?" Rike van Eekeren, apotheker
Nadere informatieErvaring: het in RCTs geïncludeerde aantal oude patiënten is met <50 zeer klein.
Nitrendipine C08CA08, januari 2018 Indicatie Nitrendipine is geregistreerd voor hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt nitrendipine door Ephor als
Nadere informatieDosering: dosisaanpassing is bij ouderen en bij een nierfunctiestoornis niet nodig.
Nicardipine C08CA04, april 2019 Indicatie Acute levensbedreigende hypertensie, met name bij: maligne arteriële hypertensie of hypertensieve encefalopathie. Aortadissectie, als een kortwerkende β-blokker
Nadere informatieCBG version PART 1B-1: SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Laif 900 tabletten, filmomhulde tabletten 900 mg.
1. PART 1B-1: SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Laif 900 tabletten, filmomhulde tabletten 900 mg. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per filmomhulde tablet: 900
Nadere informatieLeflunomide Arava. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Leflunomide Arava Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: leflunomide. Hoe werkt leflunomide? Bij patiënten
Nadere informatieBijwerkingen van geneesmiddelen: herkennen en melden
Bijwerkingen van geneesmiddelen: herkennen en melden December 2013 COIG, Bunnik Dr. F. van Hunsel, apotheker-epidemioloog www.lareb.nl Nieuwe geneesmiddelen Veiligheid geneesmiddel is altijd onzeker Hoe
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Zibrine Forte, 425 mg harde capsules
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Zibrine Forte, 425 mg harde capsules Hypericum perforatum L., herba (Sint-janskruid), droog ethanolisch (60% m/m) extract (3,5-6:1), 425 mg, bevat aan totaal
Nadere informatieHans Mulder, ziekenhuisapotheker WZA Assen Bennard Doornbos, psychiater GGZ Drenthe
Hans Mulder, ziekenhuisapotheker WZA Assen Bennard Doornbos, psychiater GGZ Drenthe In samenwerking met: M.Simoons 1, E.N. van Roon 2, R.Bruggeman 3 en H.G. Ruhé 4 1 Wilhelmina Ziekenhuis Assen, afdeling
Nadere informatieSTRIP. Gemiddeld geneesmiddelengebruik. Medicatie review: STRIP. Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN
STRIP Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN Dr. Paul Jansen, klinisch geriater klinisch farmacoloog Afdeling Geriatrie en EPHOR UMC Utrecht Medicatie review: STRIP Selectie patiënten voor medicatiebeoordeling:
Nadere informatieBIJSLUITER. PARACETAMOL/METOCLOPRAMIDE 1000/20 mg zetpil
BIJSLUITER PARACETAMOL/METOCLOPRAMIDE 1000/20 mg zetpil Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieGeneesmiddel interacties met oncolytica Een achtergrond, hoe te managen en een focus op TKIs
Geneesmiddel interacties met oncolytica Een achtergrond, hoe te managen en een focus op TKIs Longkanker in perspectief, share the future 4 oktober 2017, Kasteel Oudaen, Utrecht Dr. Roelof W.F. van Leeuwen
Nadere informatieBijwerkingen op de nier. Patricia van den Bemt Lareb Bijwerkingendag 20-11-2014
Bijwerkingen op de nier Patricia van den Bemt Lareb Bijwerkingendag 20-11-2014 Belangrijkste aandoeningen Acuut nierfalen Pre-renaal Renaal Post-renaal Nefrotisch syndroom Chronisch nierfalen Acuut nierfalen
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 6-12 maanden postoperatief
9. Follow-up Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 6- postoperatief Is de patient opgenomen geweest
Nadere informatieWorkshop Toxicologie Casuistiek. PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo
Workshop Toxicologie Casuistiek PAO Labdag 4 december 2014 Inge van Berlo Casus 1 48 jarige man opgenomen met trekkingen thuis en in de ambulance - Op SEH ademstilstand en asystolie - Bradycardie - Insulten
Nadere informatieErvaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)
Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet
Nadere informatieAngst en paniek Etiologie Niet-medicamenteuze therapie
Angst en paniek De prevalentie van angst neemt toe met de ernst van de ziekte. De combinatie van depressie en angst komt vaker voor dan angst alleen. Een pure angststoornis wordt gezien bij 28 procent
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Primperan tabletten, tabletten 10 mg Primperan drank, drank 5 mg/5 ml metoclopramidehydrochloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Primperan tabletten, tabletten 10 mg Primperan drank, drank 5 mg/5 ml metoclopramidehydrochloride Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatieEen doodgewone schimmelinfectie? Géke Kamphof Senior verpleegkundige Hematologie Beenmergtransplantatie LUMC
Een doodgewone schimmelinfectie? Géke Kamphof Senior verpleegkundige Hematologie Beenmergtransplantatie LUMC Casus Man 37 jaar (Mark) Voorgeschiedenis 2013 aug : AML (1 e inductie HOVON 102) Sweet syndroom
Nadere informatieBIJSLUITER INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Werkzaam bestanddeel: Droogextract van van Hypericum perforatum L. [Sintjanskruid]
Package Leaflet BIJSLUITER INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Laif 900 tabletten 900 mg filmomhulde tabletten Werkzaam bestanddeel: Droogextract van van Hypericum perforatum L. [Sintjanskruid] Lees de hele
Nadere informatieDosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.
Fosinopril C09AA09, april 2019 Indicatie Behandeling van hypertensie en symptomatisch hartfalen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Fosinopril wordt door Ephor niet geadviseerd als behandeling van hypertensie
Nadere informatieCOLOPEC trial. 9. Follow-up 2/3/4/5 jaar na primaire resectie. Anamnese. Lichamelijk onderzoek. Labwaarden. Patiënt Identificatie Nummer: Initialen:
Aantal maanden? maanden Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 18- postoperatief Is de patient opgenomen geweest in
Nadere informatieApotheek Haagse Ziekenhuizen. SPC Individuele Bereidingen. Aripiprazol 1 mg, capsule
1. Naam van het geneesmiddel Aripiprazol 1,5 mg, capsule Aripiprazol 2 mg, capsule Aripiprazol 2,5 mg, capsule Aripiprazol 3 mg, capsule Aripiprazol 4 mg, capsule Aripiprazol 6 mg, capsule Aripiprazol
Nadere informatieTransmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent
Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Achtergrond Klinische farmacie op dienst geriatrie: Door ZAIO2, vier maanden dezelfde ZAIO (drie ZAIO s per jaar) Twee halve dagen per week (0,2 FTE) Transmurale
Nadere informatieVerapamil HCl 40 / 80 / 120 mg, coated tablets RVG / / 57532
Bijsluiter: informatie voor de patiënt Verapamil HCl Apotex 40 mg, omhulde tabletten Verapamil HCl Apotex 80 mg, omhulde tabletten Verapamil HCl Apotex 120 mg, omhulde tabletten Verapamilhydrochloride
Nadere informatieFarmacologie Snapper. Biologische beschikbaarheid. Voeding. Absorptie. Onderwerpen. Filmpje 1. Filmpje 2
Farmacologie Snapper Onderwerpen Kinetiek voor de praktijk Biologische beschikbaarheid (o.a. Absorptie) Distributie Metabolisme Excretie Kees Kramers, internist-klinisch farmacoloog Dynamische Interacties
Nadere informatieBSL_PALLIATIEF FORM_ED5_105 x 170 1-1 05-12-12 09:29 Pagina 17
BSL_PALLIATIEF FORM_ED5_105 x 170 1-1 05-12-12 09:29 Pagina 17 Angst en paniek De prevalentie van angst is 30% in de palliatieve fase van kanker en 90% in de terminale fase van COPD. 1 Verder neemt de
Nadere informatieBewegingsstoornissen in de acute psychiatrie. Prof dr. Peter N van Harten
Bewegingsstoornissen in de acute psychiatrie Prof dr. Peter N van Harten Welke medicijnen geven frequent bewegingsstoornissen Antipsychotica Anti- emetica Antidepressiva Anti- epileptica Lithium Stimulantia
Nadere informatieMODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 26 oktober : Productinformatie Bladzijde : 1
1.3.1 : Productinformatie Bladzijde : 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Livsane reis Cinnarizine 25 mg,. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Livsane reis Cinnarizine 25 mg bevat 25 gram cinnarizine
Nadere informatiePILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND. Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren
PILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren INHOUD Presentatie (20-25 minuten) Inleiding Medicamenteuze behandeling atriumfibrilleren Geneesmiddelgroepen Bijwerkingen
Nadere informatieTofacitinib. Xeljanz
Tofacitinib Xeljanz Inhoud Hoe werkt tofacitinib? 3 Voor welke aandoeningen wordt tofacitinib gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 3 Wat zijn mogelijke bijwerkingen? 4 Zijn
Nadere informatieMedicijnen en voedingssupplementen Tegelijk gebruiken?
Medicijnen en voedingssupplementen Tegelijk gebruiken? Medicijnen en voedingssupplementen kunnen elkaar beïnvloeden. Door gebruik van bepaalde voedingssupplementen kunnen sommige medicijnen sterker of
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Primperan 10, zetpillen 10 mg metoclopramide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Primperan 10, zetpillen 10 mg metoclopramide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in
Nadere informatieFarmacogenetica bij de KNMP. Mandy van Rhenen BO3 bijeenkomst 8 maart 2016
Farmacogenetica bij de KNMP Mandy van Rhenen BO3 bijeenkomst 8 maart 2016 Inhoud presentatie Ondersteuning Farmacogenetica Medicatiebewaking Overige ondersteuning Beleidskader Horizon2020 Rol KNMP Toekomst
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 66a, tweede lid, en 68, tweede lid, van de Geneesmiddelenwet,
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 18918 10 juli 2013 Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 2 juli 2013 (kenmerk 125176-105466-GMT),
Nadere informatieDoseeradviezen: zie SAP (klik op tekst onder uitslagen in kolom opmerkingen vakspecialist ) of laboratoriumapotheker telefoon: 043-3874722.
Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie Openingstijden laboratorium: werkdagen: 8.30-17.00 uur. Adres: Academisch Ziekenhuis Maastricht Postbus 5800 6202
Nadere informatieHersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg
Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen (HM) + Introductie + Enkele cijfers. + Wanneer denken we aan HM? + Behandeling van HM (Landelijke
Nadere informatieVroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg
Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg Dr Carolien Sino Hogeschool Utrecht Instituutsdirecteur-Onderzoeker Carolien.sino@hu.nl Voorstellen onderwijs Promotie zorgpraktijk onderzoek
Nadere informatieErvaring: het aantal in RCTs bestudeerde ouderen is zeer groot.
Lisinopril C09AA03, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt lisinopril door Ephor als behandeling van hypertensie geadviseerd
Nadere informatieBIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLOZAPINE 6,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatieOncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
Nadere informatieIndicatie Hypertensie Angina pectoris Atriumfibrilleren en supraventriculaire ritmestoornissen.(1,2)
Pindolol C07AA03, mei 2019 Indicatie Hypertensie Angina pectoris Atriumfibrilleren en supraventriculaire ritmestoornissen.(1,2) Pindolol is ook geregistreerd voor: Ventriculaire ritmestoornissen Ritmestoornissen
Nadere informatiePsychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater
Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline
Nadere informatieKlinisch Farmacologische en Toxicologische bepalingen voor externe aanvragers
Klinische Farmacologie en Apotheek VUmc Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) Klinisch Farmacologische en Toxicologische bepalingen voor externe aanvragers In de onderstaande tabel staan de
Nadere informatieTocilizumab (RoActemra ) bij reumatische aandoeningen
Tocilizumab (RoActemra ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel tocilizumab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieRisico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers
Risico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers Introductie De risico-minimalisatiematerialen voor Tasigna (nilotinib) zijn beoordeeld door het College ter
Nadere informatieEldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter
tabletten page 1 of 6 Uw arts heeft u Eldepryl tabletten voorgeschreven. Dit is een middel dat gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson. In deze bijsluitertekst vindt u informatie over het gebruik van
Nadere informatieAntagel Teva, suspensie voor oraal gebruik Aluminiumoxide, magnesiumhydroxide
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Antagel Teva, voor oraal gebruik Aluminiumoxide, magnesiumhydroxide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat
Nadere informatiePolyfarmacie & claudicatio-patient: Problemen of Profijt?
Polyfarmacie & claudicatio-patient: Problemen of Profijt? ClaudicatioNet Jaarcongres 12-03-2015 Dr. Ben Janssen UHD, Farmacoloog b.janssen@maastrichtuniversity.nl We worden in allemaal ouder. In een betere
Nadere informatie2 NL.MET.14.01.01 1 NL.MET.14.01.01
Metoclopramidebevattende producten De volgende bewoordingen moeten worden opgenomen in de Samenvatting van de productkenmerken van de vergunningen voor het in de handel brengen, te wijzigen volgens relevantie:
Nadere informatieAntagel Teva, suspensie voor oraal gebruik
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Antagel Teva, voor oraal gebruik Aluminiumoxide, magnesiumhydroxide Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Efedrinechoorhydraat
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS EPHEDRINE HCl STEROP 10mg/ml EPHEDRINE HCl STEROP 50mg/ml Oplossing voor injectie Efedrinechoorhydraat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat
Nadere informatieRegistratie van bijwerkingen door huisartsen
Registratie van bijwerkingen door huisartsen 3 april 2014 GGG Congres Jako Burgers Monique Verduijn www.lareb.nl Inhoud Inleiding Bijwerkingen in de praktijk Herkennen van bijwerkingen door de huisarts
Nadere informatieFarmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?
Farmacotherapie bij 80+ers Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zij we eigenlijk mee bezig? David Jansen, AIOS klinische
Nadere informatieBIJSLUITER. SULINDAC 100 mg tablet
BIJSLUITER SULINDAC 100 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem
Nadere informatieGeachte collega, CONTRA-INDICATIES
Geachte collega, Hierbij weer een overzicht van de wijzigingen van het G-Standaardbestand van april 2014. Deze maand zijn er wijzigingen op de volgende gebieden: Contra-indicaties Interacties Kinderwens,
Nadere informatieOncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018
Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode maanden postoperatief
9. Follow-up Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 12- postoperatief Is de patient opgenomen geweest
Nadere informatieInstellen van hartfalenmedicatie op het verpleegkundig poliklinisch spreekuur
Instellen van hartfalenmedicatie op het verpleegkundig poliklinisch spreekuur Marjan Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist 22 januari 2019 Hartfalen Hartfalen is een
Nadere informatieSildenafil. Revatio, Viagra
Sildenafil Revatio, Viagra Inhoud Hoe werkt sildenafil? 3 Voor welke aandoeningen wordt sildenafil gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen? 4
Nadere informatie