Tweedegraads PLUS. doorscholing van tweedegraads bevoegde docenten. Opzet voor een pilot website- versie

Transcriptie

1 Tweedegraads PLUS doorscholing van tweedegraads bevoegde docenten Opzet voor een pilot websiteversie Den Haag, november 2012

2 INHOUDSOPGAVE 1. Achtergrond 2 2. De Rode Loper 3 3. Een pilot Tweedegraads PLUS Opleidingen en modulen op maat 3.2. Onderzoek 4. Verwachte opbrengsten van de pilot 5 5. Fasering; activiteiten en resultaten per fase FASE 0: Aanloopfase 5.2. Fase 1: Kwartiermaken 5.3. Fase 2: Uitvoeren 5.4. Fase 3: Disseminatie, consolidatie, eindrapportage 6. Subsidieverzoek aan OCW 8 7. Kosten over de pilotperiode Achtergrond Recente onderzoeken naar de onderwijsarbeidsmarkt in Den Haag voorzien een groeiend probleem in de beschikbaarheid van nieuw personeel. Zo berekent CentErdata in april 2012 dat maar liefst 63% van alle afstuderenden van eerste en tweedegraads opleidingen in ZuidHolland in de komende jaren in voscholen in Den Haag/Haaglanden moet gaan werken om de vraag naar nieuwe leraren te beantwoorden. Een onmogelijke opgave. Met een kwantitatief tekort staat de kwaliteit van het onderwijs verder onder druk. Zie voor verdere onderzoeksresultaten het rapport van CentERdata, april De kwaliteit van het onderwijs staat of valt met de kwaliteit van de leraar. Verdere professionalisering van eerste en tweedegraads bevoegden is voor de kwaliteit van het onderwijs van eminent belang. Directeuren/rectoren waarschuwen dat de kwaliteit van het onderwijs in gevaar komt door een kwantitatief lerarentekort en een kwalitatief tekort aan goedopgeleide leraren. Het krimpend aantal eerstegraads bevoegden speelt daarbij een belangrijke rol. De instroom van nieuwe eerstegraads bevoegde leraren loopt niet in de pas met de uitstroom. Scholen zetten door de terugloop van het aantal eerstegraads bevoegden deze leraren steeds minder in voor lessen in de onderbouw van havo en vwo. Dit brengt het gevaar met zich mee dat een goede doorlopende leerlijn van onder naar bovenbouw onder druk komt te staan. Er bestaat daarom een dringende behoefte aan tweedegraads bevoegde leraren die goed zicht hebben op de eisen die aan de leerlingen in de bovenbouw worden gesteld. Een gedeeltelijke oplossing voor dit probleem is de doorscholing van tweedegraads bevoegde leraren naar een eerstegraads bevoegdheid. Er is nu nog een kleine groep leraren die voor deze weg kiest. Zij maken gebruik van voorzieningen die de overheid in de afgelopen jaren heeft ingericht, zoals de lerarenbeurs. De doorscholing van een tweede naar een eerstegraads bevoegdheid vraagt echter een enorme discipline, vergt een lange adem en is kostbaar. Dit weerhoudt velen om aan de deeltijdopleiding te beginnen. Van degenen die wel starten stopt een hoog percentage voortijdig met de opleiding. Door het vigerende financieringssysteem zijn hogescholen gedwongen de vakmaster in een curriculum van twee jaar aan te bieden. In de praktijk blijkt echter dat de leraren die de opleiding wel voltooien gemiddeld vier jaar over de opleiding doen. Daarmee zijn zowel student als hogeschool vanaf het vierde jaar ieder jaar ruim 3.000, kwijt aan de langstudeerboete. De kwaliteit van het onderwijs is gebaat bij tweedegraads docenten die hun professionaliteit versterken door trainingen, cursussen of opleidingen op academisch niveau te volgen. De Rode Loper 2

3 wil via het traject Tweedegraads PLUS tweedegraadsbevoegde leraren een uitdagende, haalbare, kwalitatief puntgave opleiding in modules aanbieden. 2. De Rode Loper De Rode Loper (DRL) is een samenwerkingsverband van alle scholen voor voortgezet onderwijs in Den Haag, Rijswijk, Voorburg/Leidschendam. DRL zet zich sinds 2007 in voor de versterking van de professionaliteit van docenten en de bestrijding van de groeiende kwantitatieve tekorten. Vanuit DRL worden diverse projecten en activiteiten opgezet en uitgevoerd op basis van een jaarlijks te vernieuwen programma De Rode Loper. De gemeente Den Haag verstrekt elk jaar een subsidie waarmee een deel van de kosten van de activiteiten worden bestreden. De scholen dragen, bij participatie in een project, de overige kosten. Zie voor de jaarplannen van 2012 en 2013, activiteiten en resultaten: Als voorbeeld van in het oog springende en succesvolle projecten zijn te noemen het project Ingenieur en Docent waarin studenten van techniek en bètaopleidingen worden uitgenodigd via een educatieve minor stage te lopen op voscholen waarna de studenten een aanbod wordt gedaan om, na behalen van hun ingenieursdiploma, een opleiding te volgen tot eerste of tweedegraads bevoegd docent. de Haagse Proeftuin Landelijk lerarenregister. de Haagse Lerarenbeurs. Via de DRL kunnen docenten die nog niet bevoegd, of onderbevoegd zijn onder strikte voorwaarden in aanmerking komen voor de Haagse Lerarenbeurs. Voor het schooljaar is aan 55 docenten de beurs uitgekeerd. Voor het schooljaar hebben inmiddels 33 docenten een verzoek ingediend. Voor de jaren ontving DRL in het kader van de zgn. risicoregeling een bedrag van 2,1 miljoen EURO. Vier projecten werden hiermee ondersteund, waar onder Coaching van stagiaires en nieuwe leraren, Ingenieur en Docent en het wervingsprogramma: elke dag een andere baan. Voor de opbrengst van deze projecten zie de Eindrapportage Risicoregeling, regio Den Haag e.o., januari De regiegroep van De Rode Loper stelde zich de vraag: Hoe komen we voor een groeiend aantal tweedegraads bevoegde leraren tot een deeltijdopleiding die voldoet aan de volgende eisen: een opleiding op (pré)academisch niveau een modulair opgebouwde opleiding die te combineren is met een (bijna) fulltime aanstelling een opleiding waarbinnen de leraar zelf bepaalt welke en hoeveel modules hij/zij wil volgen een opleiding die per module tot een certificaat leidt een opleiding die, voor zover als mogelijk, gegeven wordt in Den Haag een opleiding die, wanneer alle modules zouden worden gevolgd, tot een master leidt. 3. Een pilot Tweedegraads PLUS Schoolleiders en leraren zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Die kwaliteit wordt bereikt door goed opgeleide personeelsleden die voortdurend aandacht besteden aan hun professionalisering. Vanuit die gedachte ontwikkelen De Rode Loper en de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht het voorstel voor een aanbod voor tweedegraads bevoegde leraren die hun kennis (vak, didactiek, onderzoeksmatig werken) willen vergroten. De deelnemer behaalt per module een certificaat. Deelnemende leraren kunnen er voor kiezen een of meerdere modules te volgen. Binnen deze modulen worden dezelfde eindtermen bereikt als binnen de vakmaster. In het geval dat een leraar er voor kiest om alle certificaten te behalen kan hij, na inschrijving bij de Faculteit Educatie, aan de examencommissie het verzoek voorleggen deze te honoreren als vrijstelling voor de betreffende vakmaster. 3

4 Het eerste doel van de pilot is de verdere professionalisering van tweede graads bevoegde leraren. Het behalen van een eerstegraads bevoegdheid (vakmaster) is een afgeleide doelstelling die past bij de wens dat de scholen meer eerstegraads bevoegde leraren in dienst hebben. We richten een pilot in voor een dergelijke opleiding en vragen financiële steun van de gemeente Den Haag en het ministerie van OCW. Ook dit traject vraagt om zonlicht, pokon & water, nodig om tot wasdom te komen. Niet om een nieuwe, structurele regeling te bewerkstellingen, zoals de zij- instromersregeling of de lerarenbeurs. We vragen steun om een aanbod te ontwikkelen dat over drie jaar onderdeel is geworden van de reguliere samenwerking tussen leraren, scholen, schoolbesturen en lerarenopleidingen rond de doorscholing van tweedegraads bevoegde leraren. De regiegroep van De Rode Loper (DRL) startte in april 2012 overleg met de Faculteit Educatie (FE) van Hogeschool Utrecht (HU). De HU/FE biedt gecertificeerde (NVAO geaccrediteerde) professionele vakmasters aan die leiden tot een eerstegraads bevoegdheid. In dat overleg bleek dat de wens van de Haagse scholen aansluit bij ontwikkelingen die de faculteit eerder ingezet heeft: flexibiliseren van de opleidingen door modulering en mogelijkheden ontwikkelen voor afstandsleren. Deze vakmasters zijn gebaseerd op de recent vastgestelde kennisbases (zie en passen bij de wens van OCW zowel als van werkgevers en werknemers (Onderwijscoöperatie) om tot een goedgevuld Lerarenregister te komen. De HU/FE werkt hierin en bij praktijkgericht onderzoek samen met de Universiteit Utrecht en drie collega educatieve faculteiten van hogescholen (de 4FF ). Het eerder genoemde onderzoek van CentERdata was voor het ministerie van OCW een van de redenen om samen met DRL te bespreken welke plannen de Haagse voscholen hebben voor de bestrijding van knelpunten in de onderwijsarbeidsmarkt: een tekort aan goed opgeleide tweede en eerstegraads bevoegde leraren. In het voorjaar van 2012 werd in overleg van ministerie, Hogeschool Utrecht, Inspectie, A&Ofonds en DRL afgesproken om de gedachte Tweedegraads PLUS nader uit te werken. De pilot Tweedegraads PLUS zal onderdeel worden van het programma DRL 2013 en maakt gebruik van de ervaring en relaties van DRL met de voscholen, vobesturen en de Haagse gemeente. Het voornemen van DRL en HU/FE is om in 2012 te komen tot een pilot die in de komende drie jaren ( ) wordt uitgevoerd. Op hoofdlijnen betekent dit: a. Tweedegraads leraren worden geënthousiasmeerd om, in het kader van hun professionele ontwikkeling, een of meerdere modulen van 5 ec (135 uur studiebelasting) te volgen. De module is op master niveau en speelt in op ontwikkeling binnen de school en/of de sectie, met name rond de aansluiting onderbouw bovenbouw in havo/vwo. Leraren komen hiermee in een studieritme, verkennen wat een opleiding op master niveau inhoudt en zetten eerste stappen naar academisch denken en onderzoeksmatig werken. b. De modules zijn geënt op de bestaande master opleidingen van de HU/FE. Naast verbreding van de kennis van het vakgebied (aardrijkskunde, wiskunde, etc.) wordt aandacht besteed aan algemene kennis en vaardigheden, bijv. op het gebied van (praktijkgericht) onderzoek, Testen & Toetsen, onderwijsbeleid. c. Deelnemende leraren zullen op hun school begeleid worden door collega s met een eerstegraads bevoegdheid. Model: MeesterGezel, of in actuelere termen: peer review en intervisie. d. Deelnemende leraren kunnen er, op basis van hun ervaringen tijdens de studie voor de modules, voor kiezen om een volledige vakmaster te volgen. 4

5 e. Voor het volgen van modules kunnen Haagse leraren, onder nader vast te stellen voorwaarden, de Haagse Lerarenbeurs verkrijgen. Op het moment dat de leraar kiest voor de volledige opleiding tot master kan hij de nationale lerarenbeurs aanvragen. f. De gevolgde modules zullen meetellen als nascholing in het landelijk lerarenregister. Hiertoe starten we overleg met de Onderwijscoöperatie. g. DRL zal bij de aanvang van de pilot met andere regio s, zoals Utrecht en Rotterdam, overleg voeren over de vraag of deelname van leraren van voscholen uit deze regio s mogelijk en wenselijk is. h. DRL zal de mogelijkheid onderzoeken van samenwerking met VOiON en Onderwijscoöperatie Opleidingen en modulen op maat De modulen worden, op basis van de eindtermen van de modulen binnen de vakmasters van de HU, zodanig ontwikkeld dat inspelen op de leervragen en actuele werksituatie van de deelnemende leraren en het team waarin zij werken. Met nieuwe deelnemende leraren houdt de HU/FE een intake om verwachtingen, wensen en mogelijkheden in kaart te brengen. Bij de invulling van de modules zal de HU/FE zoeken naar mogelijkheden om in te gaan op de vragen en opleidingsbehoeften van de deelnemers en hun scholen. De HU/FE is en blijft verantwoordelijk voor de bewaking van de kwaliteit van de modules. DE HU/FE zal er op toe zien dat de modules steeds voldoen aan de eisen die in een master opleiding worden gesteld. Deelnemende leraren en hun eerstegraads collega waarmee ze samenwerken als meestergezel vormen een leergemeenschap (community of practice) en worden ondersteund door een moderator (lerarenopleider) en een digitale leeromgeving (blended learning volgens de TPACK aanpak) Onderzoek Het ministerie van OCW wil onderzoek laten doen naar de opbrengsten van deze en soortgelijke pilots. In fase 1. Kwartiermaken (zie 5.2) zal het ministerie van OCW daarover nader overleg voeren met HU/FE en DRL. 4. Verwachte opbrengsten van de pilot: De pilot beoogt op hoofdlijnen de volgende opbrengsten: A. In de loop van drie jaar ( ) zullen 60 leraren deelnemen aan een of meerdere modules in het kader van Tweedegraads PLUS. Zij verhogen daarmee de kwaliteit van hun onderwijs en maken kennis met een academisch werk en denkniveau. Op dit moment is niet te voorzien hoeveel modules deze 60 docenten in totaal in de jaren zullen volgen. De behoefte bij docenten zal blijken bij de werving in fase 1 (zie 5.2). B. Eerstegraads docenten hebben via de constructie meestergezel ruimere ervaring opgedaan bij de begeleiding van collega s. C. Deelnemende leraren kunnen iedere gevolgde module inbrengen in het lerarenregister. D. HU/FE doet ervaring op met dit modulaire systeem en zal de kennis en ervaringen met collega educatieve faculteiten delen. E. Toename van het aantal Haagse leraren dat een vakmaster behaalt (eerstegraads bevoegdheid via een hogeschool). F. De pilotervaringen kunnen, al tijdens de uitvoeringsperiode, door voscholen in andere regio s gebruikt worden om, in samenwerking met hogescholen, dergelijke trajecten in te richten. G. Vanaf 2015 bestaat het reguliere aanbod voor zittende docenten om bij educatieve faculteiten in deeltijd modules te volgen op preacademisch niveau. Indien de docent dat wenst kan hij de opleiding uitbreiden tot een vakmaster. 5

6 H. Begin 2016 is het onderzoeksverslag beschikbaar over de opbrengsten en ervaringen van Tweedegraads PLUS in de pilotperiode I. De Haagse schoolbesturen continueren de aanpak zoals ontwikkeld tijdens de pilot. Dit betekent dat de projectmiddelen zodanig worden ingezet dat ze na afloop van de pilot met bestaande middelen kunnen worden uitgevoerd (professionaliseringsbudget, functiemix, lerarenbeurs). 5. Fasering; activiteiten en resultaten per fase De pilot Tweedegraad Plus kent de volgende fasen: Fase 0: t/m 30 september Aanloopfase. Fase 1: 1 oktober 2012 t/m 31 december Kwartiermaken Fase 2: 1 januari 2013 t/m 31 juli Uitvoering Fase 3: 1 augustus 2015 t/m 31 december Disseminatie, consolidatie, eindrapportage 5.1. FASE 0: Aanloopfase Deze fase gaat vooraf aan de daadwerkelijke start van de projectperiode en behoort niet tot de pilot zelf. De in deze fase gemaakte kosten zijn voor rekening van de initiatiefnemers, te weten De Rode Loper en Hogeschool Utrecht. Activiteiten: a. De Haagse schoolleiders die bijeenkomen in het VOSoverleg (Voortgezet Onderwijsoverleg Schoolleiders) bespraken in juni 2012 de wensen en mogelijkheden t.a.v. de pilot. b. DRL onderzoekt met schoolleiders of het wenselijk en mogelijk is om eerstegraads leraren een rol als coach te geven voor deelnemers aan Tweedegraads PLUS: een meester gezel model. c. DRL inventariseert de belangstelling bij leraren en schoolleiders. d. DRL overlegt met andere regio s, zoals Utrecht en Rotterdam/Rijnmond of aansluiting van andere voscholen bij deze pilot mogelijk is. e. DRL en HU/FE bespreken de voorgenomen pilot met OCW/DL. f. In september 2012 stelt DRL vast onder welke voorwaarden leraren die participeren in Tweedegraads PLUS voor de Haagse Lerarenbeurs in aanmerking komen. g. In het overleg met HU/FE wordt een eerste aanbod voor docenten geformuleerd. Bij het vaststellen van dit aanbod speelt, naast de in Den Haag geformuleerde behoefte, ook het minimum aantal studenten dat een onderwijsgroep vormt een rol, massa maken. h. In overleg met de HU/FE opstellen van het plan van aanpak voor de pilot Tweedegraads PLUS, i. DRL bespreekt met VOiON en Onderwijscoöperatie de mogelijkheden tot samenwerking t.a.v. Tweedegraad Plus. Resultaten per 30 september 2012 a. Plan van Aanpak voor de Pilot Tweedegraad Plus b. Werkafspraken met OCW, VOiON, VO regio Utrecht, VO regio Rotterdam c. Projectleiders zijn aangesteld 5.2. Fase 1: Kwartiermaken Activiteiten a. DRL heeft intensief overleg met betrokken schoolbesturen en schoolleiders over de implementatie van Tweedegraad Plus per januari b. Start van de werving van deelnemers voor

7 c. HU/FE geeft de Haagse scholen inzicht in de modulaire opbouw van de vakmasters en maakt afspraken met DRL welke modulen, inhoudelijk en organisatorisch, geschikt zijn voor de start van de pilot. Daarmee ontstaat ook helderheid over studiebelasting, werkvormen en kosten per module. De HU/FE ontwikkelt minimaal 2 modulen t.b.v. de eerste pilots in het voorjaar van d. Ontwikkelen van een training voor de eerstegraads docenten die als meester de tweedegraads docent als gezel begeleidt. e. In overleg van HU/FE, het ministerie van OCW en DRL wordt een voorstel voor het onderzoek naar resultaten en ervaringen opgesteld. f. Overleg met OCW, de 4 FFen (vier samenwerkende educatieve faculteiten, VOiON, Onderwijscoöperatie, VO Utrecht, VO Rotterdam en VO Limburg. g. Go or no go: De projectleiding neemt eind december 2012 het besluit over go or no go op basis van de resultaten van de werving van deelnemers. Resultaten per 31 december 2012 a. Uitvoeringsplan b. Onderzoeksplan c. Minimaal 2 modulen d. Afspraken met deelnemende schoolbesturen en scholen e. Afspraken met OCW, de 4 FFen, VOiON, Onderwijscoöperatie, VO Utrecht, VO Rotterdam, VO Limburg Fase 2: Uitvoeren Fase 2 kent drie subfases: Fase 2A van 1 januari 2013 t/m 31 juli 2013 Fase 2B van 1 augustus 2013 t/m 31 juli 2014 Fase 2C van 1 augustus 2013 t/m 31 juli 2015 Activiteiten a. Voorlichting over Tweedegraad Plus aan docenten in de participerende scholen. b. DRL heeft intensief overleg met betrokken schoolbesturen en schoolleiders over de voortgang van Tweedegraad Plus per januari c. Aan het eind van elke subfase een evaluatie, waar nodig bijstellingen op basis van die evaluaties d. Op basis van overleg met de schoolbesturen worden in iedere fases één of meerdere nieuwe modules gereed gemaakt. e. Uitvoering van het onderzoek naar resultaten en ervaringen f. Overleg met OCW, VOiON, Onderwijscoöperatie, VO Utrecht, VO Rotterdam. g. Disseminatie via website DRL, facebook (Den Haag Docentenstad), VOiON, via workshops op conferenties, via brochures en via publicatie van onderzoeksresultaten. Resultaten per 31 juli 2015 a. Minimaal 60 tweedegraads docenten zijn gestart met minimaal één module en 50 van hen hebben minimaal één module met succes afgerond b. Werkversies van de hieronder bij Fase 3 genoemde resultaten 5.4. Fase 3: Disseminatie, consolidatie, eindrapportage Activiteiten a. Opstellen eindrapportage b. Financiële afronding c. Opbrengstconferentie 7

8 Resultaten per 31 december 2015 a. Eindrapportage, inclusief financiële verantwoording b. Implementatieplan voor het uitvoeren van Tweedegraad Plus in andere regio s c. Modulebeschrijvingen 6. Subsidieverzoek aan OCW Waar mogelijk zal de pilot gebruikmaken van de mogelijkheden die bestaan via de lumpsumfinanciering voor scholen, de bekostiging van lerarenopleidingen en de (landelijke) lerarenbeurs. Enkele van de activiteiten in de pilot worden niet via de reguliere bekosting van scholen of lerarenopleidingen gedekt. DRL zal het ministerie van OCW een formeel subsidieverzoek doen ter bestrijding van een deel van de kosten die verbonden zijn aan de opzet en uitvoering van de pilot. Voor de periode van 2012 t/m 2015 betreft dit in totaal ,. Met dit bedrag worden de kosten bestreden van training 1 ste graads collega s als meester 50% van de kosten voor curriculumontwikkeling disseminatiekosten voor HU communicatie en werving projectleiding in Utrecht en Den Haag administratie & accountancy 8