De Qoer aan, wat is dat? Toelichting De Vleugel 25 april 2009

Transcriptie

1 Toelichting gehouden door Paul Kevers De Qoer aan, wat is dat? Toelichting De Vleugel 25 april 2009 We hebben twee gedeelten uit de Koran beluisterd, gewoon als lezing, zoals we in andere vieringen lezingen uit de Bijbel beluisteren, of uit andere geschriften. Misschien worden we daardoor een beetje op het verkeerde been gezet. Want de Koran lezen, zoals je een ander boek leest, is een hachelijke onderneming. Er zit weinig verhaal, weinig lijn, weinig structuur in. Het lijkt eerder een opeenstapeling van vermaningen, preken, losse gedachten. Maar eigenlijk is de Koran geen leesboek. Qoer aan betekent letterlijk recitatie, voordracht. De Koran is een luisterboek, je moet het horen reciteren, horen zingen. Alleen dan merk je het fascinerende ritme, de prachtige cadans van de zinnen, de poëzie en het rijm. De Koranrecitatie dient om in gebedssfeer te komen, een beetje zoals het bidden van de rozenkrans in de katholieke vroomheidstraditie. De Koran is een boek voor liturgisch gebruik, veeleer dan een boek om te lezen of te bestuderen. De Koran bestaat uit 114 soera s of hoofdstukken, onderverdeeld in 6200 a yaat of verzen, qua omvang ongeveer even lang als het Nieuwe Testament. De Koran werd aan Mohammed geopenbaard in de jaren 610 tot 632, dus in een tijdsspanne van 22 jaar die onderverdeeld wordt in twee perioden: de Mekka -periode ( ) en de Medina -periode ( ). Bij elke soera staat genoteerd of hij Mekkaans of Medinensisch is. De Mekkaanse soera s zijn kort en eerder profetisch of homiletisch van aard. De Medinensische zijn veel langer en meer wetgevend van aard. De soera s zijn niet chronologisch of thematisch geordend, maar volgens lengte. De latere, Medinensische soera s staan dus vooraan, de oudere, Mekkaanse soera s achteraan. Alle soera s hebben een naam: gewoonlijk een in het oog springend woord dat in de tekst van de soera voorkomt. En alles soera s beginnen met de woorden bismillah ir-rachman ir-rachîm, in de naam van God, de erbarmer, de barmhartige. 1 / 7

2 Hoe en wanneer werd de Koran opgeschreven? Zeker niet door Mohammed, die volgens de traditie lezen noch schrijven kon. De woorden van de Koran werden door God neergezonden en door de engel Djibriel (Gabriël) aan Mohammed geopenbaard. Mohammed gaf de woorden mondeling door. Hij was de levende Koran. Over het op schrift stellen zijn er binnen de islam twee tradities. Volgens de ene gebeurde dat al kort na de dood van Mohammed. Volgens de andere een 25-tal jaar later, tijdens het kalifaat van Mohammeds derde opvolger. Er zouden 5 exemplaren gemaakt zijn, met alleen de medeklinkers van de Arabische tekst. De klinkertekens werden in de 9 de eeuw toegevoegd. Toen ontstond de volledige, vastgelegde tekst zoals we die nu hebben. Deze cyclus gaat over Koran en Bijbel. Kan je de Koran met de Bijbel vergelijken? Welke zijn de overeenkomsten, en wat zijn de verschillen? Er zijn zeker veel punten van overeenkomst tussen de Koran en de Bijbel. De drie hoofdthema s in de Koran zijn: de eenheid en de enigheid van God; de aankondiging van de oordeelsdag; en de verantwoordelijkheid van de mensen voor hun daden. Dat zijn zaken die ook in de Bijbel heel belangrijk zijn. Verder wordt er in de Koran voortdurend naar personages en verhalen uit de Bijbel verwezen. Die verhalen worden niet letterlijk naverteld. In de lappendeken van preken en instructies die de Koran is, komen immers weinig verhalende gedeelten voor. Wel wordt er in de loop van de instructies naar die bijbelverhalen verwezen. Die worden min of meer als bekend verondersteld. Ten tijde van Mohammed waren er in Arabië joden en christenen. Hun verhalen circuleerden daar, waarschijnlijk 2 / 7

3 vooral in het mondelinge circuit. Niet alleen de bijbelverhalen zelf, ook joodse midrasjverhalen en apocriefe teksten. We vinden in de Koran bijvoorbeeld elementen uit apocriefe verhalen over de geboorte en de jeugd van Jezus. Figuren uit de Bijbel worden in de Koran profeten genoemd, voorgangers van Mohammed. Onder hen vinden we Adam, Noach, Abraham (Ibrahim), Mozes (Moesa) aan wie de Taura of Tora gegeven werd, David met de Psalmen, Salomo, Job, Jona ( Joenoes ) en Jezus ( Isa ) de zoon van Marjam, aan wie de indjiel, het evangelie, gegeven werd. Mohammed is de laatste en de grootste in de rij, het zegel van de profeten. Naast de punten van overeenkomst zijn er ook duidelijk verschilpunten. Het is niet correct om de Bijbel en de Koran op dezelfde lijn te zetten. De Koran speelt in de islam niet dezelfde rol als de Bijbel in jodendom en christendom. Er is veeleer een parallel te trekken tussen de Koran en Jezus Christus. De Koran is de kopie van een hemels boek dat vanaf het begin bij God was en dat dan via Mohammed is neergedaald op aarde. Zoals Jezus Gods Woord is, vanaf het begin bij God, en dan als mens neergedaald op aarde. Om de Koran ongewijzigd en ongeschonden te kunnen doorgeven, moest Mohammed 3 / 7

4 maagdelijk zijn op het vlak van de letteren: hij kon lezen noch schrijven. Zoals Maria maagd moest zijn om de moeder te worden van Gods Zoon... Een ander verschilpunt is dat de Koran in een zeer korte tijdspanne tot stand is gekomen en dat er nadien niets meer aan is veranderd. Terwijl de Bijbel het resultaat is van een zeer lange literaire ontwikkeling, mondeling en schriftelijk, die vele eeuwen in beslag heeft genomen. De Bijbel kent ook een zeer lange en rijke interpretatiegeschiedenis, die al in de Bijbel zelf is begonnen: het ene bijbelboek is soms een commentaar op of een interpretatie van het andere. De Bijbel wordt bestudeerd, becommentarieerd en op vele manieren uitgelegd, terwijl dat voor de Koran zo goed als niet gebeurt. In de islam is de Koran eigenlijk geen voorwerp van discussie. De Koran zegt... de profeet zegt... en daarmee is de kous af. Ik moet dat laatste toch een beetje nuanceren. In de eerste eeuwen van de islam was er wél ruimte voor koraninterpretatie. Maar toen, ergens in de elfde eeuw, werd dat afgeblokt: de poorten van de ijtihad de interpretatietraditie werden gesloten. De laatste tijd komt daar stilaan een beetje verandering in: er zijn sommige moslimgeleerden die pleiten voor een moderne interpretatie van de Koran. In Tertio van deze week staat een interessant dossier daarover. De Frans-Marokkaanse Rachid Benzine pleit ervoor om de Koran historisch-kritisch te lezen, zoals elke andere tekst. 4 / 7

5 En op dit punt ontmoeten Bijbel en Koran elkaar toch weer. Ook bij de Bijbel heeft het lang geduurd alvorens men hem historisch-kritisch ging lezen en interpreteren. En wat aan veel moslims verweten wordt, namelijk dat zij de Koran fundamentalistisch lezen, dat hebben christenen ook met de Bijbel gedaan en sommigen doen het vandaag nog. Merkwaardig toch, dat de Koran met lof over de Tora en het evangelie spreekt, maar dat de moslims die geschriften niet lezen. En dat omgekeerd de christenen zo weinig afweten van de Koran. En dat men elkaar ervan beschuldigt de heilige geschriften te hebben verdraaid. Laten we hopen dat de onwetendheid plaats mag maken voor wederzijdse belangstelling, respect en waardering. Voorbede Brengen wij in de kring van onze aandacht de grote wereld van de islam, de talloze mensen voor wie de Koran het heilige boek is. 5 / 7

6 Dat de woorden van dat boek voor hen bron van bevrijding en van leven mogen zijn en geen aanleiding tot bekrompenheid en haat. Brengen wij in de kring van onze aandacht de mensen uit onze westerse wereld die in de islam vaak alleen maar bedreiging, achterlijkheid en fundamentalisme zien. Dat zij genuanceerd leren denken en oog krijgen voor het ware, het goede en het schone 6 / 7

7 in de islam en bij de moslims. Brengen wij in de kring van onze aandacht de mensen die zich inzetten voor wederzijdse dialoog en ontmoeting. Dat een betere kennis van elkaars tradities en cultuur mag bijdragen tot meer begrip en waardering en tot sjaloom, salaam, vrede. Paul Kevers 7 / 7