Onderzoekjournalistiek Van idee naar verhaal

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderzoekjournalistiek Van idee naar verhaal"

Transcriptie

1 Onderzoekjournalistiek Vanideenaarverhaal (Researchtechniekenvoorjournalisten) 2007LuukSengersJournalistiek Nietsuitdezesyllabusmagwordengekopieerdofherdruktvoorcommerciëleofeducatievedoelen zonderschriftelijketoestemmingvanluuksengersjournalistiek ( 1

2 2

3 Inhoud Onderzoeksjournalistiek:inleiding&geschiedenis Extra:Deprincipesvandejournalist Onderwerpen Bronnen Documenten Extra: Documentenlezen:tips Betrouwbaarheidvandocumentencontroleren Notenmaken Interessantedocumentenvoorjournalisten Chronologie(vooronderzoek) Recordkeeping Vangnetmaken Geavanceerdezoekenopinternet Webhunt Telefoneertips Investigativeinterviewing DeceptionDetection Hypothese Reportingforfactsandstory Wholeftthedooropen? Demethode Barlett&Steele VanResearchnaarVerhaal Structuur 3

4 Werkplan Hoe verkoop jeeenonderzoek? Aandeslag... HandleidingbijhetDigitaleDossier Opdrachten 4

5 Onderzoeksjournalistiek Inleiding&geschiedenis Watisonderzoeksjournalistiekprecies?Enhoeverhoudthetzichtot anderevormenvanjournalistiek? Eenwerkbaredefinitievanonderzoeksjournalistiekluidt: Onderzoeksjournalistiek is systematisch zoeken naar belangrijke feitenenverbanden Deze definitie zegt zowel iets over de aanpak/methode ( systematisch zoeken ) als over de uitkomst ( belangrijke verbanden )vanonderzoeksjournalistiek. Het woord systematisch duidt erop dat onderzoeksjournalistiek volgenseenvooropgezetplanwordtuitgevoerd. Het werkwoord zoeken verwijst naar de actieve rol van de onderzoeksjournalist: hij neemt zélf initiatief. Hij onderneemt zélf actie,inplaatsvantereagerenopnieuwsofopgebeurtenissen. Met verbanden wordt het doel van onderzoeksjournalistiek aangegeven: het leggen van verbanden tussen schijnbaar los van elkaar staande gebeurtenissen. De onderzoeksjournalist concentreertzichnietoplosstaandeincidenten(zoalsbijalledaagse journalistiekeverslaggeving),maaropsamenhang. Met het woord belangrijke voor verbanden wordt bedoeld: belangrijkindejournalistiekezinvanhetwoord.opdeeersteplaats is een verband pas belangrijk als het nieuw is, dus voorheen niet bestaand of nauwelijks bekend. Op de tweede plaats wordt de journalistiekerelevantievaneenverbandbepaalddoordegevolgen voordelezerofdemaatschappijalsgeheel.deeerstebetekenisvan belangrijk in deze definitie is dus nieuw, de tweede betekenis is impact. 5

6 Het is deze focus op samenhang, op verbanden, die de onderzoeksjournalistiek een bijzondere plaats geeft binnen de journalistiek. Aan de ene kant is er het nieuwsaanbod: overweldigend en fragmentarisch. Aan de andere kant staat de nieuwsconsument die eigenlijk maar één ding wilt weten: wat betekentalditnieuwsvoormijnlevenofvoormijnwereldbeeld? Om de diffuse wereld om hem heen te begrijpen, zoekt de mens vanouds naar structuren, naar samenhangen. Hij probeert in losse gebeurtenissen patronen te ontdekken. Onderzoeksjournalistiek helpt bij het leggen van belangrijke verbanden. Ze werpt licht op oorzaken en gevolgen en maakt de economische, sociologische en psychologischeprocessendietengrondslagliggenaanhetdagelijkse nieuws,begrijpelijk. Onderzoeksjournalistiek wordt ook wel Onthullingsjournalistiek genoemd. In onderzoeksjournalistiek worden inderdaad nieuwe verbanden onthuld enindiezinisalleonderzoeksjournalistiekook onthullingsjournalistiek.maarpasop:hetomgekeerdeisníetwaar; niet alle onthullingsjournalistiek is automatisch ook onderzoeksjournalistiek.heeftdejournalistnietzélfhetinitiatieftot de onthulling genomen en heeft hij er niet of nauwelijks zelf inspanningenvoorhoevendoen,danisgeensprakevan onderzoek dus ook niet van onderzoeksjournalistiek. Onthullingen die alleen teherleidenzijntoteen lekkende politicusofeenklokkenluiderzijn niet het resultaat van onderzoeksjournalistiek. Dit zegt overigens niets over de waarde van deze onthullingen: de manier waarop ze boventafelzijngekomen,staatgeheellosvanhunimpactenbelang. Onderzoeksjournalistiek is, kortom, een specialisme in de journalistiek en een belángrijk specialisme. Er gaan steeds meer geluidenopdatonderzoeksjournalistiekeenremediekanzijntegen dedalendeoplagesenditoinkomstenvandag enweekbladen.door verbandenteleggen,doetdeonderzoeksjournalistiekietsdatsnelle nieuwsmedia niet (kunnen) bieden, maar door lezers wél wordt gewaardeerd. Onderzoeksjournalistiek kan daarom winstgevend zijn! Onderbouwing van deze these vind je onder andere in het vooruitstrevendeboekthevanishingnewspaper,savingjournalism in the Information Age, van de vooraanstaande Amerikaanse hoogleraarjournalistiekphilipmeyer. 6

7 Beknoptegeschiedenis VERENIGDESTATEN OverdeeersteonderzoeksjournalistenindeVS,de Muckrakers, lees: Cecilia Tichi, Exposes and Excess: Muckraking in America, 1900 / 2000 EenvandeeersteMuckrakerswasUptonSinclair,metzijnroman (uit 1906) over de vleesverwerkende industrie in Chicago: The Jungle. Na de Tweede Wereldoorlog diende zich een nieuwe generatie onderzoeksjournalisten aan. Ze noemden zich niet meer muckrakers, maar investigative reporters. Ze richtten hun pijlennogsteedsopsocialemisstanden. VoordelifeandtimesvanEdwardR.Murrow,hetbekendsteTVgezichtinAmerikaindejarenvijftigenzestig,ziederecentefilm (doorgeorgeclooney)goodnightandgoodluck. Door de Vietnamoorlog verloren veel onderzoeksjournalisten hun vertrouwen in de Amerikaanse overheid. Dat leidde tot reeksenonthullingenóverdeoverheid: Lees Seymour Hersh, My Lai over het brute optreden van het Amerikaanse leger in Vietnam. Of zijn recentste werk, over de misstandenindeabugraib gevangenis. Een auteur van hetzelfde kaliber is I.F. Stone. Zijn beroemd geworden credo is: Alle regeringen worden geleid door leugenaars. Hethoogtepuntvananti autoritairejournalistiekindevs,wasde onthulling(in 1972 en 1973) van de Watergate affaire door het beroemde journalistenduo Bob Woodward en Carl Bernstein. Onderhoudend is de film over deze gebeurtenis, All the presidentsmen,maarveelbeterishetboek(metdezelfdetitel), omdat Woodward en Bernstein daarin hun werkmethode onthullen. 7

8 In 1972 heeft onderzoeksjournalistiek een vaste plaats bij de grote kranten verworven. In dat jaar wordt de IRE opgericht: Investigative Reporters and Editors. Doel van deze vakorganisatie is het professionaliseren van het journalistieke vakendoorgevenvanonderzoekstechnieken.checkhunwebsite ( veel tipsheets, boeken en artikelen. IRE is ook uitgever van de bijbel van de onderzoeksjournalistiek: The InvestigativeReportersHandbook. Oók in de jaren zeventig doet de huiscomputer zijn intrede. Tot de eerste journalisten die het nut van een computer voor hun werk ontdekten, behoren Don Barlett en Jim Steele. Dit duo, inmiddels beroemder dan Woodward/Bernstein, heeft sinds de jaren zeventig heel wat onderzoeksverhalen geschreven na grondige research soms met behulp van de PC en áltijd met hulpvanbergendocumenten.vanhenishetgoudenadvies:geta documentsstateofmind. Tot hun bekroonde meesterwerken horen: America: What went Wrong? (over de Reagan jaren en de gevolgen van het Reaganbeleid voor de gewone Amerikaanse burger), America: Who really pays the taxes? (over onrechtvaardigheden in het Amerikaansebelastingsysteem)enCriticalcondition.Howhealth careinamericabecamebigbusiness&badmedicine. Barlett en Steele begonnen op dezelfde dag in september 1970 als jonge honden op de redactie van The Philadelphia Inquirer. Drie jaar later, in 1973, publiceerden ze samen een zevendelige serie(25.000woorden!)inhunkrantoveronrechtvaardigheden inderechtspraakinphiladelphia,devierdestadvandevs. Ze bestudeerden ruim duizend zaken van burgers die in 1972 moesten voorkomen voor gewelddadige vergrijpen: moord, verkrachting,gewelddadigeberovingenenmishandelingenomte zienofzeallemaalopdezelfdemanierwerdenbehandeld. Vandieruimduizendburgerswerdenuitopenbaredocumenten gegevens verzameld zoals geslacht, leeftijd, ras, gegevens over hetslachtoffer,deplaatsvanhetdelictetc. 8

9 Aldiegegevenswerdenindecomputergestopt:erwerden9618 IBM kaarten gepunhed. Daarna lieten ze de computer verbandenleggen. Eenpaarvandeopmerkelijkeuitkomsten: Eengeweldsdelictineencommerciëlelocatie(winkel,bar)wordt zwaarderbestraftdaneengeweldsdelictopstraat. Zwarten worden eerder en langer opgesloten voor dezelfde geweldsdadendanblanken. Jongeren onder dertig worden eerder tot gevangenisstraf veroordeelddanmensenbovendedertig. Een beroving met geweld wordt zwaarder bestraft dan een verkrachting. Barlett en Steel zijn niet alleen de eersten die het belang van primairedocumenteninzagen(getadocumentsstateofmind!), maarookdeeerstendieeenmaniervondenomdezemetdepc te ordenen en analyseren! Zij waren de pioniers van wat later Computer AssistedReporting(CAR)isgaanheten. Binnen de Amerikaanse onderzoeksjournalistiek heeft Computer Assisted Reporting, of CAR (journalistiek met behulp van de PC) afgelopen twee decennia een grote vlucht genomen. Wie de eerste beginselen van CAR wilt leren, kan geen betere aankoop doen dan het boekje Computer Assisted Reporting, te bestellenviadewebsitevandeire.ookindelagelandenisde laatste tijd aandacht voor CAR. Een pas verschenen uitstekend Nederlandstalig boek is: Sprekende cijfers. Technieken voor Computer Assisted Reporting van Daniël Van Nijlen en Bartel Volckaert. EenlaatstebelangrijkestromingindeAmerikaansejournalistiek die aandacht verdient, is de literaire non fictie, aangeduid als New Journalism. Wat veertig jaar geleden in gang werd gezet door schrijvers als Truman Capote, Tom Wolfe, Hunter S. Thompson en Gay Talese, wordt tegenwoordig voortgezet door een jonge generatie journalisten. Ze combineren grondig onderzoekmeteentoegankelijke,verhalendeschrijfstijl.eénvan de succesvolle voorbeelden is Eric Schlosser, die een bestseller schreefoverdeamerikaansefastfoodindustrie,fastfoodnation. Whattheall Americanmealisdoingtotheworld. 9

10 Meer voorbeelden van deze populaire stroming in de AmerikaansejournalistiekvindjeinRobertS.Boynton,Thenew new journalism. Conversations with America s best nonfiction writersontheircraft. 10

11 NEDERLAND DeonderzoeksjournalistiekinNederlandheeftzijnoorsprongin eenaantalgroteaffaires,bijnaallemaalophetvlakvaneconomie enbedrijfsleven: De eerste onderzoeksverhalen stonden rond 1900 in het socialistische blad De Baanbreker, waarvoor onder andere de latere socialistenvoorman Jelle Troelstra schreef. Het waren onthullingenoverwerkomstandigheden(indeslachthuizen!)en overfraudemetpensioengelden. Vanafdecrisisjarendertigstaatdejournalistiekheellangstil.De Greet Hofmans Affaire in 1956 wordt door hoofdredacteuren nauwelijks nieuwswaardig gevonden. Terwijl in Amerika Ed MurrowkritischedocumentairesmaaktvoordeCBStelevisie,is het in Nederland oorverdovend stil als Juliana de hulp van een gebedsgenezeres inroept om een van haar kinderen te genezen. Pas veel later zou blijken dat Bernhard de Raspoetin niet zag zitten en het huwelijk op springen stond En daarmee de toekomstvandenederlandsemonarchie. Pas in de jaren zeventig leggen journalisten iets van hun schuchterheidaf.progressievebewegingenendeontzuilingzijn daar debet aan. Opnieuw komt (in 1976) het koningshuis in opspraak,maarnuzijnereenpaarpienterejournalistendieinde modder beginnen te roeren De Lockheed affaire (Prins Bernhard had van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed steekpenningenaangenomenterwaardevan1,1miljoengulden!) is het eerste grote na oorlogse onderzoeksproject van journalisten.dagbladdewaarheidlooptdaarbijvoorop. Ookeenanderevoormaligeverzetskrant,VrijNederland,doetin dezelfde tijd van zich spreken, met een serie onthullingen over malafide ondernemingen (o.a. Zwolsman affaire). Vooral de naam Rudie van Meurs is in dit verband interessant. Tegelijk ontwikkelde Vrij Nederland een andere vorm van onderzoeksjournalistiek:de sociale reportage verslagen uit achterstandgebieden, plaatsen engezinnenwaaranderemedianietkwamen.somstienpagina s lang,naaramerikaansvoorbeeld. 11

12 Maar de onderzoeksjournalistiek in de jaren zeventig en tachtig in Nederland wordt toch vooral overheerst door bedrijfsschandalen:ogem,rsv,slavenburgsbank... Indejarennegentignemeneenpaarleergierigeredacteuren,met namebijtrouwennrchandelbladdeamerikaansetraditievan CARover.Zebeginnenmetcomputerprogramma sendatabases te experimenteren. Als grondlegger mag Marjan Agerbeek worden genoemd, destijds onderwijsredacteur bij Trouw, en laterdeeerstevoorzittervandevlaams NederlandseVereniging van Onderzoeksjournalisten, VVOJ. Agerbeek toog in 1996 een paarmaandenvoorhaarkrantnaardevsomdekunstvancar af te kijken. In 1997 verrast ze collega s en de overheid met onthullingen over iets wat iedereen aangaat, maar waarover tot dantoealtijdhetstilzwijgenwasbewaard schoolprestaties. Het schoolprestatie onderzoek was om twee redenen interessant: 1. om het gebruik van CAR: grote hoeveelheden data werden verwerktomconclusiestekunnentrekken 2. om het beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur(WOB): de schoolprestaties werden pas door de Onderwijsinspectie vrijgegevennatussenkomstvanderechter.ditwob succesheeft daarna andere journalisten geïnspireerd en de WOB deed op redactieszijnintredealsserieusresearchinstrument. De WOB was echter niet nodig bij de grootste affaire die ons afgelopen jaren heeft bezig gehouden: de bouwfraude. KlokkenluiderAdBosstaptemeteengeheimeboekhoudingnaar tv programma Zembla. Bouwers maakten prijsafspraken waardoor de overheid miljoenen teveel betaalde voor grote projectenzoalsdeschipholtunnel. Dit leidde tot de eerste parlementaire enquête in Nederland die ietsvoorstelde. Ook de literaire journalistiek heeft inmiddels aanhangers gevondeninnederland.in2006wonfreelancejournalistjeroen SmitdeprijsvoorhetjournalistiekeboekmetHetdramaAhold, een levendige reconstructie van de boekhoudfraude bij supermarktconcernahold. 12

13 In 2001 hebben ook Nederlandse en Vlaamse onderzoeksjournalistenzichverenigd,indevvoj.doel,netalsbij de IRE, is het professionaliseren van het vak en het uitwisselen van methoden en technieken. Uit een door de VVOJ uitgevoerd onderzoek bleek, tot ieders verrassing, dat maar liefst 350 journalisten af en toe onderzoek doen op hun redacties. InmiddelsteltdeVVOJruimvierhonderdledeninNederlanden Vlaanderen. Ze organiseert elk najaar een congres, verzorgt trainingen en looft jaarlijks een prijs uit voor onderzoeksjournalistiek. Eigenschappenvanonderzoeksjournalistiek: 1. Onderzoeksjournalistiek kost tijd. Tijd om zoveel mogelijk feitenteverzamelen:timeequalstruth! Noot: slim gebruik van computertechnieken spáárt tijd. Een onderzoekjournalist werkt niet alleen grondig (en tijdrovend) maar ook efficiënt (en tijdbesparend). Bovendien kan ook een goedeplanningveeltijdwinstopleveren. 2. Kennis van processen en procedures (staatsrechterlijk, juridisch, financieel, zakelijk) maakt het gemakkelijker om te bedenken wat er aan de hand zou kunnen zijn. Onderzoeksjournalisten werken vanuit een hypothese om hun onderzoeksgebied af te bakenen en doelgericht naar nieuws te speuren. 3. Omdat de feiten in onderzoeksverhalen dikwijls nogal droog en taai zijn, moet juist de onderzoeksjournalist extra inspanningen doen om het verhaal te verlevendigen: met interessantepersonages,reportages,beschrijvingenvanplaatsen en voorwerpen. Zijn opdracht luidt niet alleen: reporting for facts,maarook:reportingforstory. 4. Een onderzoeksjournalist leest veel (in tegenstelling tot de doorsnee journalist!). Hij heeft een documents state of mind. Vooralprimairedocumenten dataenverslagendienognietzijn gepubliceerd hebben zijn belangstelling. Een goede journalist herkenjeaandekwaliteitvanzijnprimairebronnen. 13

14 5. Alert op nieuwe bronnen, zal de onderzoeksjournalist ook nu en dan op ruwe data stuiten die nog geordend en geanalyseerd moeten worden. Daartoe gebruikt hij Computer Assisted Reporting technieken. 14

15 Literatuur: Overonderzoeksjournalistiek: Brant Houston, Len Bruzzese en Steve Weinberg, The Investigative Reporters Handbook.AGuidetoDocuments,DatabasesandTechniques,vierdedruk,2002 BillKovachenTomRosenstiel,TheElementsofJournalism:WhatNewspeople ShouldKnowandthePublicShouldExpect,2001 RobertS.Boynton,TheNewNewJournalism.ConversationswithAmerica sbest nonfictionwritersontheircraft,2005. Philip Meyer, The Vanishing Newspaper. Saving Journalism in the Information Age,2004 OverComputerAssisted Reporting: BrantHouston,Computer AssistedReporting.ApracticalGuide,IRE Daniël Van Nijlen en Bartel Volckaert, Sprekende cijfers. Technieken voor ComputerAssistedReporting,UniversitairePersLeuven,2005 Onderzoeksjournalistiek: BobWoodwardenCarlBernstein,Allthepresidentsmen.Thetruthaboutthe Watergatescandal,1974 GerardvanWesterloo,Nietsprekenmetdebestuurder,DeBezigeBij2003 Marleen Teugels, Met stille trom. De naweeën van de nieuwe oorlog, Nijgh& VanDitmar2002 DonaldBarlettenJamesSteele,America:Whoreallypaysthetaxes?1994 Donald Barlett en James Steele, Critical condition. How healthcare in America becamebigbusiness&badmedicine,2004 Marilyn W. Thompson, The killer strain. Anthrax and a government exposed, 2003 MarkShapiro,Exposed.Thetoxicchemistryofeverydayproductsandwhat sat stakeforamericanpower,2007 BobDrogin,Curveball.Spies,lies,andtheconmanwhocausedawar,2007 NewJournalism: 15

16 TrumanCapote,InColdBlood,1965 HunterS.Thompson,Hell sangels,1966 HunterS.Thompson,FearandloathinginLasVegas,1971 TomWolfe,Thebonfireofthevanities,1988 TomWolfe,Amaninfull,1998 TomWolfe,Hookingup,2000 BryanBurroughenJohnHelyar,Barbariansatthegate,1990 JonKrakauer,Intothewild(Dewildernisin),1996 Eric Schlosser, Fast Food Nation. What the all American meal is doing to the world,thepenguinpress2001 EricSchlosser,ReeferMadness.AndothertalesfromtheAmericanunderground,

17 Deprincipesvandejournalist Uit: Bill Kovach and Tom Rosenstiel, The Elements of Journalism: What NewspeopleShouldKnowandthePublicShouldExpect Introduction As anthropologists began comparing notes on the world's few remaining primitive cultures, they discovered something unexpected. From the most isolated tribal societies in Africa to themostdistantislandsinthepacific,peoplesharedessentially thesamedefinitionofwhatisnews.theysharedthesamekind of gossip. They even looked for the same qualities in the messengers they picked to gather and deliver their news. They wanted people who could run swiftly over the next hill, accuratelygatherinformation,andengaginglyretellit.historians havepiecedtogetherthatthesamebasicnewsvalueshaveheld constantthroughtime."humanshaveexchangedasimilarmixof news... throughout history and across cultures," historian MitchellStephenshaswritten. Howdoweexplainthemysteryofthisconsistency?Theanswer, historiansandsociologistshaveconcluded,isthatnewssatisfies a basic human impulse. People have an intrinsic need an instinct to know what is occurring beyond their direct experience. Being aware of events we cannot see for ourselves engenders a sense of security, control, and confidence. One writerhascalledit"ahungerforhumanawareness." One of the first things people do when meeting a friend or acquaintanceisshareinformation."haveyouheardabout...?" We want to know if they've heard what we have, and if they heard it the same way. There is a thrill in a shared sense of discovery.weformrelationships,choosefriends,makecharacter judgments, based partly on whether someone reacts to informationthesamewaywedo. When the flow of news is obstructed, "a darkness falls," and anxiety grows. The world, in effect, becomes too quiet. We feel alone.johnmccain,theu.s.senatorfromarizona,writesthatin 17

18 hisfiveandahalfyearsasaprisonerofwarinhanoi,whathe missed most was not comfort, food, freedom, or even his family and friends. "The thing I missed most was information free uncensored,undistorted,abundantinformation." CallittheAwarenessInstinct. We need news to live our lives, to protect ourselves, bond with eachother,identifyfriendsandenemies.journalismissimplythe system societies generate to supply this news. That is why we care about the character of news and journalism we get: they influence the quality of our lives, our thoughts, and our culture. WriterThomasCahill,theauthorofseveralpopularbooksonthe history of religion, has put it this way: you can tell "the worldviewofapeople...theinvisiblefearsanddesires...ina culture'sstories." At a moment of revolution in communications, what do the stories we tell say about our worldview, our fears, desires, and values? ThisbookbeganonarainySaturdayinJune1997,whentwentyfivejournalistsgatheredattheHarvardFacultyClub.Aroundthe long table sat editors of several of the nation's top newspapers, as well as some of the most influential names in television and radio, several of the top journalism educators, and some of the country'smostprominentauthors.theyweretherebecausethey thought something was seriously wrong with their profession. Theybarelyrecognizedwhattheyconsideredjournalisminmuch oftheworkoftheircolleagues.insteadofservingalargerpublic interest,theyfeared,theirprofessionwasdamagingit. Thepublic,inturn,increasinglydistrustedjournalists,evenhated them. And it would only get worse. By 1999, just 21% of Americanswouldthinkthepresscaredaboutpeople,downfrom 41%in1985.Only58%wouldrespectthepress'swatchdogrole, adropfrom67%in1985.lessthanhalf,just45%,wouldthink thepressprotecteddemocracy.thatpercentagehadbeennearly tenpointshigherin

19 WhatwasdifferentthatdayinCambridgewasthatmanyofthe journalists in the room and around the country were beginning to agree with the public. "In the newsroom we no longer talk about journalism," said Max King, then editor of the PhiladelphiaInquirer."Weareconsumedwithbusinesspressure andthebottomline,"agreedanothereditor.newswasbecoming entertainment and entertainment news. Journalists' bonuses were increasingly tied to the company's profit margins, not the quality of their work. Finally, Columbia University professor James Carey offered what many recalled as a summation: "The problemisthatyouseejournalismdisappearinginsidethelarger world of communications. What you yearn to do is recover journalismfromthatlargerworld." Implied in that was something more important. If journalism the system by which we get our news was being subsumed, what would replace it? Advertising? Entertainment? E commerce?propaganda?somenewhybridofallthese?andwhat wouldtheconsequencebe? Theanswersmatter,thegroupthought,tothepublicandnews peopleboth.journalismprovidessomethinguniquetoaculture independent,reliable,accurate,andcomprehensiveinformation that citizens require to be free. A journalism that is asked to provide something other than that subverts democratic culture. Thisiswhathappenswhengovernmentscontrolthenews,asin NaziGermanyortheSovietUnion.We'reseeingitagaininplaces likesingapore,wherenewsiscontrolledtoencouragecapitalism butdiscourageparticipationinpubliclife.somethingakintothis may be taking root in the United States in a more purely commercial form, as when news outlets owned by larger corporations are used to promote their conglomerate parent's products,toengageinsubtlelobbyingorcorporaterivalry,orare intermingledwithadvertisingtoboostprofits.theissueisn'tjust the loss of journalism. At stake is whether, as citizens, we have access to independent information that makes it possible for us totakepartingoverningourselves. Thegroupdecidedonaplan:engagejournalistsandthepublicin acarefulexaminationofwhatjournalismwassupposedtobe.we set out to answer two questions. If newspeople thought 19

20 journalism was somehow different from other forms of communication,howwasitdifferent?iftheythoughtjournalism needed to change but that some core principles needed to endure,whatwerethoseprinciples? Over the next two years, the group, now calling itself the Committee of Concerned Journalists, organized the most sustained, systematic, and comprehensive examination ever conducted by journalists of news gathering and its responsibilities. We held 21 public forums attended by 3,000 peopleandinvolvingtestimonyfrommorethan300journalists. We partnered with a team of university researchers who conducted more than a hundred three and a half hour interviewswithjournalistsabouttheirvalues.weproducedtwo surveysofjournalistsabouttheirprinciples.weheldasummitof First Amendment and journalism scholars. With the Project for Excellence in Journalism we produced nearly a dozen content studies of news reporting. We studied the history of those journalistswhocamebeforeus. Thisbookisthefruitofthatexamination.Itisnotanargument.It is, rather, a description of the theory and culture of journalism that emerged from three years of listening to citizens and journalists, from our empirical studies, and from our reading of thehistoryoftheprofessionasitevolvedintheunitedstates. Welearned,amongotherthings,thatsocietyexpectsjournalists to apply this theory, and citizens to understand it, though it is seldomstudiedorclearlyarticulated.thislackofclarity,forboth citizens and newspeople, has weakened journalism and is now weakeningdemocraticsociety.unlesswecangraspandreclaim the theory of a free press, journalists risk allowing their profession to disappear. In that sense, the crisis of our culture, andourjournalism,isacrisisofconviction. There are, we have distilled from our search, some clear principles that journalists agree on and that citizens have a right to expect. They are principles that have ebbed and flowed over time, but they have always in some manner been evident. Theyaretheelementsofjournalism. 20

21 The first among them is that the purpose of journalism is to provide people with the information they need to be free and self governing. Tofulfillthistask: 1.Journalism'sfirstobligationistothetruth. 2.Itsfirstloyaltyistocitizens. 3.Itsessenceisadisciplineofverification. 4.Itspractitionersmustmaintainanindependencefromthosethey cover. 5.Itmustserveasanindependentmonitorofpower. 6.Itmustprovideaforumforpubliccriticismandcompromise. 7.Itmuststrivetomakethesignificantinterestingandrelevant. 8.Itmustkeepthenewscomprehensiveandproportional. 9.Itspractitionersmustbeallowedtoexercisetheirpersonal conscience. Whythesenine?Somereaderswillthinkitemsaremissinghere. Whereisfairness?Whereisbalance?Aftersynthesizingwhatwe learned,itbecameclearthatanumberoffamiliarandevenuseful ideas includingfairnessandbalance aretoovaguetoriseto thelevelofessentialelementsoftheprofession.othersmaysay thislistisnothingnew.tothecontrary,wediscoveredthatmany ideasabouttheelementsofjournalismarewrappedinmythand misconception. The notion that journalists should be protected by a wall between business and news is one myth. That independence requires journalists be neutral is another. The conceptofobjectivityhasbeensomangleditnowisusuallyused todescribetheveryproblemitwasconceivedtocorrect. Noristhisthefirstmomentthatthewaywegetnewshasgone throughmomentoustransition.ithashappenedeachtimethere is a period of significant, social, economic, and technological change.itoccurredinthe1830sand1840swiththearrivalofthe telegraph,inthe1880swiththedropinpricesofpaperandthe 21

22 influx of immigrants. It occurred again in the 1920s with the inventionofradioandtheriseofthetabloidsandthecultureof gossip and celebrity. And it occurred with the invention of televisionandthearrivalofthecoldwar. It is occurring now with the advent of cable followed by the Internet. The collision this time may be more dramatic. For the first time in our history, the news increasingly is produced by companies outside journalism, and this new economic organization is important. We are facing the possibility that independent news will be replaced by self interested commercialism posing as news. If that occurs, we will lose the press as an independent institution, free to monitor the other powerfulforcesandinstitutionsinsociety. In the new century, one of the most profound questions for democratic society is whether an independent press survives. The answer will depend on whether journalists have the clarity and conviction to articulate what an independent press means, andwhether,ascitizens,therestofuscare. 22

23 23

24 Onderwerpen De volgende thema s en onderwerpen lenen zich uitstekend om in te duiken. Ze hebben namelijk allemaal als kenmerk dat de lezers/kijkers/luisteraarservansmullen! Onderzoek doen kost inspanning. Waarom zouden we ons inspannen voor onderwerpen die de meeste mensen niets kunnenschelen? Deonderstaandethema senonderwerpenzijnontleendaanhet leven van alledag: vanaf dat onze lezers / kijkers / luisteraars opstaan totdat ze naar bed gaan hebben ze, elke dag, rechtstreeks,metmeerderevandezeonderwerpentemaken: Thema:Werk&inkomen Inkomen Loon Pensioen Arbeidsvoorwaarden(CAO's) Werkloosheids enao uitkering Levensloopregeling Armoede Topinkomens Zekerheid Werkgelegenheid Ontslag Dsicriminatie Arbeidsmarktbeleid Illegalewerknemers,gastarbeiders Socialezekerheid Scholing Arbeidsgehandicapten Arbeidsverhoudingen Sociaalcontract Participatie&Re integratie Veiligheid Arbeidsomstandigheden(arbeidsinspectie) Beroepsziekten,beroepsrisico's Veiligheidvankantoorgebouwenenfabrieken 24

25 25 Thema:Kinderen&onderwijs Kwaliteitvanonderwijs(voorbereidingoplevenenwerk) Tweedelinginonderwijs(tussen witte en zwarte scholen Veiligheidvanschoolgebouwen Veiligheidindeklas Opvoeding(hulpbij...) Kindermishandeling... Thema:Voeding&gezondheid Voeding Voedsel Drinkwater Milieu Fijnstof UV Materialen GSM straling Plastics Instituten Huisarts Specialist Ziekenhuis Oudedagsverzorging Thuiszorg Gehandicaptenzorg Onderzoeksinstituten Middelen Medicijnen(Bijwerkingen) Nieuwetechnieken Volksziekten Vetzucht Kanker Roken(rookverbod) Alcoholmisbruik Thema:Verkeer&Transport Openbaarvervoer Capaciteitenfrequentie Infrastructuur Prijs(toegankelijkheid)

26 Milieubelasting(CO2 uitstoot) Veiligheid Auto Infrastructuur Milieubelasting(CO2 uitstoot) Veiligheidopdeweg Capaciteitwegennet Vrachtvervoer(overweg,spoorenwater) Thema:Leefomgeving Veiligheidopstraat Socialecohesie(inwijken) Kwaliteitenveiligheidvanhuizen Beschermingtegendeelementen(i.v.m.klimaatverandering) Milieu Natuur,openbaargroen,natuurparken Openbareruimte,openbarevoorzieningen Ruimtelijkeordening,stadsinrichting Gas,water,licht(nutbedrijven) Architectuur Woningtekort Thema:Burgerschap&moraal Democratie Nationaledemocratie(functionerennationaleparlement) Localedemocratie(functionerengemeenteraad) Europesedemocratie(functionerenEuropeesParlement) Rechtsstaat Discriminatie Klassenjustitie Toegankelijkheidvanrecht Rechters(onpartijdigheid) Boetes,gevangenisstraffen Mensenrechten Vluchtelingen Assielzoekers Martelingen Gevangenen Welvaart Honger Toegangtotveiligdrinkwater Eerlijkehandel 26

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Inger Anneberg, anthropologist, post doc, Aarhus University, Department of Animal Science Jesper Lassen, sociologist, professor, University

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant Vragenlijst in te vullen en op te sturen voor de meeloopochtend, KABK afdeling fotografie Questionnaire to be filled in and send in before the introduction morning, KABK department of Photography Stuur

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In dit essay/werkstuk/deze scriptie zal ik nagaan/onderzoeken/evalueren/analyseren Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Om deze

Nadere informatie

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen?

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? De firewall van de Speedtouch 789 (wl) kan niet volledig uitgeschakeld worden via de Web interface: De firewall blijft namelijk op stateful staan

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Davide's Crown Caps Forum

Davide's Crown Caps Forum pagina 1 van 6 Davide's Crown Caps Forum A Forum for Crown Cap Collectors Zoeken Uitgebreid zoeken Zoeken Forumindex Crown Caps Unknown Caps Lettergrootte veranderen vriend Afdrukweergave Gebruikerspaneel

Nadere informatie

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum Ontpopping Veel deelnemende bezoekers zijn dit jaar nog maar één keer in het Van Abbemuseum geweest. De vragenlijst van deze mensen hangt Orgacom in een honingraatpatroon. Bezoekers die vaker komen worden

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

APPROACHING THE FAMILY

APPROACHING THE FAMILY 1 Journalists Workshop Organ Donation and Transplantation APPROACHING THE FAMILY COLENBIE LUC TRANSPLANTATION COORDINATION 9 October 2012 2 Everybody arriving hospital Start the fight for saving life Family

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Luuk Sengers geeft de volgende cursussen, workshops en trainingen:

Luuk Sengers geeft de volgende cursussen, workshops en trainingen: Cursussen Luuk Sengers geeft de volgende cursussen, workshops en trainingen: Overtuigend schrijven Leer goede brieven, rapporten en voorstellen schrijven. Breng je ideeën helder onder woorden - en overtuig!

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum 16-06-2018 Eyeopener in een wereld waarin je niet bekend bent. Bijzonder om in zo'n korte tijd zo intensief met iemand te spreken. Het was fantastisch

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst Wat is de prijs die je kunt winnen? Flash info early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher

Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Consultant Education Sick Pupils Educational Service Centre University Medical Centre The Netherlands

Nadere informatie

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 QUICK GUIDE C Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 Version 0.9 (June 2014) Per May 2014 OB10 has changed its name to Tungsten Network

Nadere informatie

possessive determiners

possessive determiners personal pronouns possessive determiners SirPalsrok @meestergijs Ik = I (altijd met een hoofdletter schrijven) I am William. I have no brothers or sisters. I play tennis and love to play videogames. I

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Love & Like FILE 2 LOVE & LIKE BK 2

Love & Like FILE 2 LOVE & LIKE BK 2 Love & Like I Like You Come a little closer Honey, come a little closer, let me whisper in your ear. Let me tell it to you quietly, So that no one else will hear. 1 File 2 - Love & Like BK2.indd 1 22-7-2014

Nadere informatie

Next Generation Poultry Health Redt Innovatie de Vleeskuikenhouder?

Next Generation Poultry Health Redt Innovatie de Vleeskuikenhouder? Next Generation Poultry Health Redt Innovatie de Vleeskuikenhouder? Paul Louis Iske Professor Open Innovation & Business Venturing, Maastricht University De wereld wordt steeds complexer Dit vraagt om

Nadere informatie

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition)

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Ron Schipper Click here if your download doesn"t start automatically Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7 Media en creativiteit Winter jaar vier Werkcollege 7 Kwartaaloverzicht winter Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Opbouw scriptie Keuze onderwerp Onderzoeksvraag en deelvragen Bespreken onderzoeksvragen

Nadere informatie

150 ECG-problemen (Dutch Edition)

150 ECG-problemen (Dutch Edition) 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse Click here if your download doesn"t start automatically 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse 150 ECG-problemen

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

(Big) Data in het sociaal domein

(Big) Data in het sociaal domein (Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR

WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR Read Online and Download Ebook WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR DOWNLOAD EBOOK : WEGWIJZER VOOR

Nadere informatie

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NATUURLIJK SAMEN NATURALLY DUTCH. Koolhaas Natuurlijk is a typically Dutch company: Sober, with a clear vision and no-nonsense. That s what our customers may expect

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden.

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden. one English is everywhere Test Luister naar wat Daniel vertelt. Welke Engelse woorden hoor je? Kruis ze aan. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game Lees de tekst. Omcirkel de

Nadere informatie

Iedereen kan Facebook-en, toch? 13.05.2014

Iedereen kan Facebook-en, toch? 13.05.2014 Iedereen kan Facebook-en, toch? 13.05.2014 KICK OFF ANTWERPSE PRESIDIA Hello, my name is Mijn verleden Nu EERST, EEN HEEL KLEIN BEETJE THEORIE Mensen als media-kanaal Mensen als media-kanaal Mensen horen

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and

Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and writing. Out of first hand I can tell you how frustrating it is to struggle with words. Even though I am able to recognize

Nadere informatie

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right. Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Introductie in flowcharts

Introductie in flowcharts Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,

Nadere informatie

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition)

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C. Huizinga-Arp Click here if your download doesn"t start automatically Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C.

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

ANT S KINGDOM Here is some advice for setting up your Master Ant Farm!

ANT S KINGDOM Here is some advice for setting up your Master Ant Farm! ANT S KINGDOM Master NL EN Instructies Mierenboerderij Master Bedankt voor je bestelling van de Mierenboerderij Master. De beste keus! Installatie NL Naast de informatie die te lezen is in ons boekje

Nadere informatie

De wasstraat. Why? FONK James Wattstraat 100, 8ste verdieping 1097 DM Amsterdam +31 (0)

De wasstraat. Why? FONK James Wattstraat 100, 8ste verdieping 1097 DM Amsterdam +31 (0) De wasstraat Why? FONK James Wattstraat 100, 8ste verdieping 1097 DM Amsterdam +31 (0) 20 370 51 42 hello@fonk-amsterdam.com Why? Een van de belangrijkste vragen die je jezelf moet vragen als startup is

Nadere informatie

Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie. Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M.

Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie. Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M. Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M. (Bert) Vrijhoef Take home messages: Voor toekomstbestendige chronische zorg zijn innovaties

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units.

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units. Digit work Here's a useful system of finger reckoning from the Middle Ages. To multiply $6 \times 9$, hold up one finger to represent the difference between the five fingers on that hand and the first

Nadere informatie

Empowerment project. Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal

Empowerment project. Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal Empowerment project Awasi Kenya Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal Empowerment*van* kinderen*in*kenia De#afgelopen#drie#jaren# hebben#we#met#steun#van#de# Rotaryclub##Rhenen: Veenendaal#een#

Nadere informatie

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur Security Les 1 Leerling: Klas: Docent: Marno Brink 41B Meneer Vagevuur Voorwoord: In dit document gaan we beginnen met de eerste security les we moeten via http://www.politiebronnen.nl moeten we de IP

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

Duurzaam gedrag via subtiele beïnvloeding: De kracht van nudging 1 december 2017

Duurzaam gedrag via subtiele beïnvloeding: De kracht van nudging 1 december 2017 Duurzaam gedrag via subtiele beïnvloeding: De kracht van nudging 1 december 2017 tim.smits@kuleuven.be @timsmitstim https://www.feeling.be/psycho-relatie/man-achter-nudging-wint-nobelprijs-wat-het-precies

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

KLANTBELEVING EN DE 9+ FILOSOFIE

KLANTBELEVING EN DE 9+ FILOSOFIE KLANTBELEVING EN DE 9+ FILOSOFIE Workshop Relatie & Rendement Arnhem, 12 februari 2019 LATEN WE BEGINNEN MET EEN VRAAG Bij welke organisatie heeft u een oprechte, positieve klantbeleving, en wat vindt

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: 55 miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen

EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: 55 miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen IP/8/899 Brussel, 9 december 8 EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen Vanaf januari 9 zal de EU een nieuw programma voor een veiliger

Nadere informatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal

Nadere informatie

7 tips voor een onverslaanbare. LinkedIn showcasestrategie

7 tips voor een onverslaanbare. LinkedIn showcasestrategie 7 tips voor een onverslaanbare LinkedIn showcasestrategie Hoe bereik je de klant met LinkedIn showcasepagina s? Sommige producten, diensten of merken die onder een organisatie vallen zijn dusdanig speciaal

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

Ik heb zo n angst. De laatste 12 uren heb ik met een koevoet geslapen, een fles naast mijn bed en de telefoon binnen handbereik.

Ik heb zo n angst. De laatste 12 uren heb ik met een koevoet geslapen, een fles naast mijn bed en de telefoon binnen handbereik. Ik heb zo n angst. De laatste 12 uren heb ik met een koevoet geslapen, een fles naast mijn bed en de telefoon binnen handbereik. Ik ben niet makkelijk te verslaan, maar nu is het over. Ik zie geen uitweg

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Buy Me! FILE 5 BUY ME KGT 2

Buy Me! FILE 5 BUY ME KGT 2 Buy Me! FILE 5 BUY ME KGT 2 Every day we see them during the commercial break: the best products in the world. Whether they are a pair of sneakers, new mascara or the latest smartphone, they all seem to

Nadere informatie

IDENTITEIT IN DE METHODE?

IDENTITEIT IN DE METHODE? 74 IDENTITEIT IN DE METHODE? ONDERZOEK DOOR EEN LERAAR IN OPLEIDING Bram de Muynck en Esther Langerak 75 Van lectoraten wordt gevraagd om ook studenten te betrekken bij onderzoek. Dit gebeurt bij het lectoraat

Nadere informatie

vrij gedeelte

vrij gedeelte Wanda Project: resultaten www.wanda.community: vrij gedeelte Algemene informatie Methode Doelgroep Getuigenissen als teaser Informatie over Wanda trainingen Vorming op maat Open training Wanda gecertificeerde

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

Maagdenhuisbezetting 2015

Maagdenhuisbezetting 2015 Maagdenhuisbezetting 2015 Genoeg van de marktwerking en bureaucratisering in de publieke sector Tegen het universitaire rendementsdenken, dwz. eenzijdige focus op kwantiteit (veel publicaties, veel studenten,

Nadere informatie

Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire

Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire 1 Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire 2 3 Summary of exploratory factor analysis for the immersion questionnaire. Ik voelde mij zoals de hoofdpersoon zich voelde. 0.85 0.23-0.03-0.05-0.13

Nadere informatie