Haalbaarheid invoering diftar. in de gemeente Heusden

Transcriptie

1 Definitief concept Haalbaarheid invoering diftar in de gemeente Heusden Zeist, juli 2005

2 2 De Jonge MilieuAdvies Utrechtseweg HA ZEIST T F E. info@dejongemilieuadvies.nl W. Beslisdocument diftar gemeente Heusden

3 3 Inhoudsopgave 1 AANLEIDING 5 2 WAAROM DIFTAR? REDENEN EN DOELSTELLINGEN COLLECTIEVE OF INDIVIDUELE HEFFING 6 3 DIFTARVORMEN IN NEDERLAND 7 4 DIFTAR IN DE GEMEENTE HEUSDEN INZAMELMIDDELEN IN DE GEMEENTE HEUSDEN DIFTAR MET MINICONTAINERS OP BASIS VAN VOLUME/FREQUENTIE OVERSTAPPEN NAAR ANDERE DIFTARVORM DIFTAR EN TECHNISCHE AANPASSINGEN Inzamelmiddelen en inzamelmaterieel Scan gft-afval 15 5 GEVOLGEN INVOERING DIFTAR AFVALSTROMEN EN DIFTAR EFFECTEN INVOERING DIFTAR AFVALHOEVEELHEDEN REDUCTIE VAN HET AFVALAANBOD MILIEUWINST OP LANDELIJK NIVEAU HOOGTE VAN DE AFVALSTOFFENHEFFING 24 6 ORGANISATIE INVOERING DIFTAR ADMINISTRATIE EN ORGANISATIE JURIDISCHE INBEDDING HANDHAVING EN ONGEWENST GEDRAG FLANKEREND BELEID COMMUNICATIE 27 7 KOSTEN EN BATEN BEREKENING OPTIMALISATIE INZAMELSTRUCTUUR EN DIFTAR KOSTEN INVOERING DIFTAR BATEN INVOERING DIFTAR FINANCIEEL OVERZICHT OPBOUW AFVALSTOFFENHEFFING 31 8 DRAAGVLAK VOOR DIFTAR 32 9 CONSEQUENTIES INVOERING DIFTAR 33

4 4 10 CONCLUSIES 34 BIJLAGE 1 BESCHRIJVING DIFTARVORMEN 36 BIJLAGE 2 DIFTAR EN VERZAMELCONTAINERS 38 BIJLAGE 3 MILIEURENDEMENT 41 BIJLAGE 4 LANDELIJKE VOORDELEN MILIEURENDEMENT 45 BIJLAGE 5 ADMINISTRATIEVE EN ORGANISATORISCHE ASPECTEN 46 BIJLAGE 6 JURIDISCHE ASPECTEN 48 BIJLAGE 7 HANDHAVING EN ONGEWENST GEDRAG 50 BIJLAGE 8 FLANKEREND DIFTAR BELEID 52 BIJLAGE 9 COMMUNICATIE EN DIFTAR 53 BIJLAGE 10 KOSTENUITGANGSPUNTEN 54 BIJLAGE 11 OVERZICHT INVESTERINGSKOSTEN 58 BIJLAGE 12 OVERZICHT BATEN INVOERING DIFTAR 60 Beslisdocument diftar gemeente Heusden

5 5 1 Aanleiding In 2000 heeft de raadscommissie MOW positief geadviseerd over de invoering van een gedifferentieerd tarievensysteem (diftar). Als basis voor het advies is een onderzoek naar de haalbaarheid van diftar uitgevoerd. Hierin zijn de volgende zaken afgewogen: De kans op ontwijkgedrag versus de mate van een rechtvaardige kostenverdeling; De verhouding tussen de kosten van realisatie van het systeem en de lagere kosten (baten) door betere scheidingsresultaten en minder aangeboden restafval; De maatschappelijke acceptatie en de daadwerkelijke gedragsverandering van de burger; Aandacht voor financiële consequenties bij afschrijving van het huidige containerpark c.q. de mogelijkheden het bestaande containerpark te blijven gebruiken. Bij verdere uitwerking van het voorstel bleek dat de invoering van diftar in 2000 alleen mogelijk was tegen substantiële meerkosten. De gemeenteraad heeft daarom op 12 december 2000 besloten het huidige serviceniveau, met onderlinge verschillen tussen de kernen, voor een periode van 4 tot 5 jaar te handhaven. De periode tot 2005 is benut de landelijke ontwikkelingen op het gebied van diftar nauwlettend in de gaten te houden. De voorkeur is daarbij uitgesproken op termijn diftar op basis van volume/frequentie in te voeren. In het Afvalbeheerplan van de gemeente Heusden zijn de voorbereiding en de eventuele invoering van diftar per 1 januari 2007 opgenomen. Voor een definitief besluit over het al dan niet invoeren van diftar is een hernieuwd haalbaarheidsonderzoek naar diftar nodig. In onderhavig beslisdocument zijn de actuele consequenties van de mogelijke invoering van diftar voor de gemeente Heusden inzichtelijk gemaakt. 2 Waarom diftar? 2.1 Redenen en doelstellingen Met de invoering van diftar wordt een directe relatie gelegd tussen de hoogte van de afvalstoffenheffing en het afvalgedrag van een individueel huishouden. Een huishouden dat als gevolg van goed scheidingsgedrag relatief weinig afval aanbiedt, betaalt zodoende een lagere afvalstoffenheffing dan een huishouden dat weinig aan afvalscheiding doet en daardoor relatief veel afval aanbiedt. Met andere woorden; de kosten voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval worden naar rato van het afvalaanbod doorberekend.

6 6 In een onderzoek uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VROM, in 2004, wordt diftar genoemd als één van de meest succesvolle vergroeningen van het belastingstelsel op decentraal niveau. 1 In het rapport wordt de invoering van diftar zonder voorbehoud aanbevolen. Met de invoering van diftar worden onder andere de volgende doelen nagestreefd: Stimuleren van de gescheiden inzameling; het verbeteren van afvalscheiding en afvalpreventie Terugdringen van de hoeveelheid afval; Stimuleren van preventie; oftewel een verbetering van Veranderen van het aankoopgedrag van de burger; het milieurendement Belonen van goed scheidingsgedrag/ bestraffen van slecht scheidingsgedrag ( de vervuiler betaalt ); het bereiken van een rechtvaardiger verdeling van de kosten Vergroening van het belastingstelsel; Kostenbeheersing; Optimalisatie van de afvalinzameling. De gemeenteraad van de gemeente Heusden heeft al op 26 september 2000 een voorkeur uitgesproken voor de invoering van een rechtvaardige kostenverdeling, een verhoging van het milieurendement en een optimalisatie van de afvalinzameling. Het voornemen is daarbij uitgesproken op termijn over te gaan tot de invoering van diftar op basis van volume/frequentie. 2.2 Collectieve of individuele heffing De invoering van diftar is veelal een politiek besluit waarbij een keuze wordt gemaakt tussen enerzijds het collectief dragen van de kosten voor de inzameling en verwerking van afval en anderzijds een individuele afvalstoffenheffing die ook wel wordt gezien als een uitvloeisel van het principe de vervuiler betaalt. De collectiviteitsgedachte wordt in de meest zuivere vorm nog in zo n 20 procent van de gemeenten toegepast. 2 Dat wil zeggen dat in deze gemeenten een omslagheffing wordt gehanteerd waarbij ieder huishouden dezelfde afvalstoffenheffing betaalt. Onder invloed van de discussie over het toepassen van het principe de vervuiler betaalt, hanteert ruim 1 Vergroening van het fiscale en financiële stelsel, mogelijkheden voor gemeenten en provincies, M.J. Blom, et al, CE, Delft, Coelo, atlas van de lokale lasten Beslisdocument diftar gemeente Heusden

7 7 25 procent van de gemeenten in Nederland inmiddels een individuele heffing, zo blijkt uit de inventarisatie in 2003 van het Afval Overleg Orgaan, AOO, Eerste hulp bij discussie over diftar. In totaal passen circa 140 gemeenten een vorm van diftar toe. 3 In 2004 woonde zo n 16 procent van de inwoners van Nederland in een diftargemeente. In 2003 was dat nog circa 14 procent en in procent. 2 De meeste gemeenten, circa 50 procent, hanteren nog een tussenvorm van de collectiviteitsgedachte en het principe de vervuiler betaalt. Zij maken voor het vaststellen van de hoogte van de afvalstoffenheffing onderscheid naar éénpersoons- en meerpersoonshuishoudens. Ook in de gemeente Heusden wordt deze vorm van tarifering gebruikt. Bij deze heffingsvorm wordt impliciet verondersteld dat een meerpersoonshuishouden meer afval produceert dan een eenpersoonshuishouden. Uit onderzoek is bekend dat het afvalaanbod niet per definitie direct afhankelijk is van het aantal personen per huishouden. 4 Daaruit is bijvoorbeeld gebleken dat milieubewuste meerpersoonshuishoudens (veel) minder afval kunnen produceren dan niet milieubewuste eenpersoonshuishouden. 3 Diftarvormen in Nederland Zoals eerder gezegd wordt in ruim 75 procent van de gemeenten een bepaalde vorm van tarief differentiatie gehanteerd. De mate waarin verschillende diftarvormen bijdragen aan het verbeteren van afvalscheiding en -preventie, is afhankelijk van de gekozen diftarvorm. De in Nederland te onderscheiden diftarvormen zijn: 5 1. Aantal personen per huishouden 2. Volume, grootte van de container 3. Frequentie 4. Volume/frequentie 5. Dure zak of koopzak 6. Gewicht 7. Gewicht/frequentie 3 Differentiatie op basis van het aantal personen per huishouden is hierin niet meegenomen. 4 Afval voorkomen loont; een gedifferentieerd tarief voor huishoudelijk afval gebaseerd op het gewicht in de praktijk gebracht Novem, RIVM, Opgenomen in volgorde van toenemende bijdrage aan scheiding en preventie.

8 8 Randvoorwaarde bij de invoering van diftar is vanzelfsprekend dat voldaan blijft worden aan de steeds strenger wordende ARBO-eisen die gelden voor het inzamelpersoneel bij de inzameling met behulp van zakken, minicontainers en verzamelcontainers. Voor de afvalinzameling is de zogenaamde P-90 norm van kracht. De P-90 norm geeft aan hoeveel uren, kilogrammen en minicontainers (colli s) gedurende een achturige werkdag door een belader mogen worden verzet. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen medewerkers jonger dan 30 jaar, medewerkers tussen de 30 en 39 jaar en medewerkers ouder dan 40 jaar. In concreto betekent dit dat een medewerker van bijvoorbeeld 35 jaar per dag maximaal 2,8 uur of vuilniszakken mag laden. De praktijk leert dat de planning van de inzameling daardoor bemoeilijkt wordt. Differentiatie op basis van aantal personen per huishouden, volume van de minicontainer en dure zak voldoen niet aan de doelen uit paragraaf 2.1 en de hierboven genoemde randvoorwaarde vanwege de volgende redenen: Differentiatie op basis van het aantal personen per huishouden Deze diftarvorm wordt momenteel gehanteerd in de gemeente Heusden, maar komt niet tegemoet aan het principe de vervuiler betaalt, omdat een eenpersoonshuishouden niet per definitie minder afval heeft dan een (afvalbewust) meerpersoonshuishouden. Bovendien gaat van dit systeem geen enkele prikkel uit voor preventie of afvalscheiding. Elk huishouden betaalt immers een van tevoren vastgesteld bedrag, ongeacht het afvalaanbod. Het gemiddelde afvalaanbod in gemeenten waar differentiatie op basis van aantal personen per huishouden wordt gehanteerd bedraagt circa 240 kilgram per inwoners per jaar. Terwijl het gemiddelde afvalaanbod in Nederland 229 kilogram per inwoner per jaar bedraagt. Volume, grootte van de container Diftar op basis van het beschikbaar gestelde volume van de container stimuleert de burger niet tot preventie en afvalscheiding. Het betreft een eenmalige prikkel die na keuze van het containervolume is uitgewerkt. Opvullen van de container kost de burger immers geen extra geld. Indien geen sluitende containerregistratie en Figuur 1: Kwalitatief overzicht afvalaanbod 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Aantal personen Diftar o.b.v. volume Containermanagement Beslisdocument diftar gemeente Heusden

9 9 controle wordt ingevoerd is het systeem niet waterdicht. Voor een adequate registratie van het volume en aantal containers per aansluiting is de invoering van een containermanagementsysteem noodzakelijk. Na invoering van diftar op basis van volume zal een aantal inwoners overstappen op een klein volume minicontainer, waardoor het afvalaanbod daalt. Uit ervaring in andere gemeenten blijkt echter dat na een gewenningsfase het afvalaanbod weer toeneemt tot het oude niveau, zie ook figuur 1. In een aantal gemeenten is na invoering van diftar op basis van volume het afvalaanbod echter wel gedaald. Deze daling wordt daar niet veroorzaakt door de keuze voor het volume minicontainer, maar door de gelijktijdige invoering van een containermanagementsysteem. In figuur 1 worden de gevolgen op het afvalaanbod van diftar op basis van volume en een containermanagementsysteem inzichtelijk gemaakt. Dure zak of koopzak Met de dure zak of koopzak worden qua milieurendement goede resultaten behaald. 6 Verder is ook deze diftarvorm relatief eenvoudig in te voeren. Zoals eerder aangegeven is de maximale toelaatbare belasting voor een belader van zakken in de P-90 norm gelimiteerd. Hierdoor worden de mogelijkheden voor de inzameling van huishoudelijk afval met vuilniszakken gelimiteerd. Een vuilniszak past qua inzamelingsystematiek dan ook niet meer binnen de steeds strenger wordende ARBO-eisen. Diftarvormen die voldoen aan de randvoorwaarde met betrekking tot de ARBO en de doelstellingen uit paragraaf 2.1 zijn: 1. Frequentie 2. Volume/frequentie 3. Gewicht 4. Gewicht/frequentie Zoals eerder opgemerkt heeft de gemeente Heusden de voorkeur uitgesproken voor de eventuele invoering van diftar op basis van volume/frequentie. In deze haalbaarheidsstudie worden in eerste instantie de gevolgen van de invoering van diftar op basis van volume/frequentie inzichtelijk gemaakt. Vervolgens worden de gevolgen voor het milieurendement en de kosten van een overstap van diftar op basis van volume/frequentie naar diftar op basis van gewicht beschreven. 6 Vergelijkbaar met diftar op basis van gewicht.

10 10 4 Diftar in de gemeente Heusden Het staat iedere gemeente, dus diftar en niet diftargemeenten, vrij de wijze van inzamelen vast te stellen per gebouw of perceel. Deze criteria dienen duidelijk te zijn vastgelegd in de Algemene Plaatselijke Verordening, de APV. Dit betekent bijvoorbeeld dat in een deel van de gemeente het afval met minicontainers kan worden ingezameld en in een ander deel van de gemeente met verzamelcontainers. In de huidige wijze van aanslagoplegging in de gemeente Heusden speelt het afvalaanbod of het soort inzamelmiddel geen rol. Hierdoor bestaat geen financiële prikkel tot afvalscheiding en preventie. Met de eventuele invoering van diftar wordt een directe relatie geïntroduceerd tussen afvalaanbod en hoogte van de afvalstoffenheffing. Dit betekent wel dat het afvalaanbod van inwoners uit de gemeente Heusden geregistreerd dient te worden. 4.1 Inzamelmiddelen in de gemeente Heusden Circa 80 huishoudens uit Heusden-Vesting bieden hun afval tweewekelijks aan in afvalzakken. In het afvalbeheerplan van de gemeente Heusden wordt aangegeven dat in Heusden-Vesting een aantal ondergrondse verzamelcontainers wordt geplaatst waarin deze huishoudens hun afval kunnen aanbieden. In de doorrekening voor de invoering van diftar wordt aangenomen dat huishoudens uit Heusden-Vesting het afval aanbieden in ondergrondse verzamelcontainers. De kosten voor onderzoek naar en aanschaf en plaatsing van ondergrondse containers zijn dan ook niet meegenomen in de diftarberekening. Huishoudens in hoogbouw maken gebruik van bovengrondse verzamelcontainers voor gft- en restafval. Huishoudens uit de voormalige gemeente Heusden maken gebruik van minicontainers, terwijl huishoudens uit de voormalige gemeenten Vlijmen en Drunen gebruik maken van duocontainers. JMA adviseert de gemeente Heusden voor invoering van diftar een keuze te maken tussen wekelijks inzameling met duocontainers of alternerende inzameling met minicontainers. In de nulmeting zijn de voor- en nadelen van de inzameling van duo- en minicontainers uitgewerkt. Gezien de nadelen van een wekelijkse inzameling met duocontainers ten opzichte van een alternerende inzameling Beslisdocument diftar gemeente Heusden

11 11 met minicontainers adviseert JMA de gemeente Heusden in de gehele gemeente de duocontainers te vervangen door minicontainers. 7 De gemeente Heusden heeft de uitstaande duocontainers in 2001 verkocht aan de Afvalstoffendienst Den Bosch. De Afvalstoffendienst brengt jaarlijks een leasebedrag van circa in rekening voor het gebruik van deze duocontainers. Indien de gemeente overstapt op de inzameling met minicontainers zal een regeling moeten worden getroffen met de Afvalstoffendienst voor het afkopen van de restwaarde van de duocontainers. Deze mogelijke extra kosten zijn niet meegenomen in de diftarberekening. 4.2 Diftar met minicontainers op basis van volume/frequentie In deze paragraaf wordt de diftarvorm volume/frequentie beschreven. Een beschrijving van de diftarvormen frequentie, gewicht en gewicht/frequentie is bijgevoegd als Bijlage 1. In de beschrijving is onderscheid gemaakt naar individuele inzamelmiddelen en verzamelcontainers. Registratie van het afvalaanbod van gebruikers van minicontainers is eenvoudiger te realiseren dan registratie van het afvalaanbod bij verzamelcontainers. Zo wordt na invoering van diftar iedere aangeboden minicontainer geregistreerd via de unieke code in de chip en de gegevens worden opgeslagen in de boordcomputer van de inzamelwagen. De technische aspecten van de invoering van diftar bij minicontainers worden toegelicht in paragraaf 4.4. De technische en organisatorische aanpassingen van verzamelcontainers worden beschreven in Bijlage 2. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar boven- en ondergrondse verzamelcontainers. Bij diftar op basis van volume/frequentie wordt de hoogte van de afvalstoffenheffing bepaald door het volume van de minicontainer dat bij een huishouden in gebruik is in combinatie met het aantal keren dat de minicontainer aan de inzameldienst wordt aangeboden. Een huishouden kan, binnen door de gemeente aangegeven grenzen, het volume van de eigen gft- en restafvalcontainers bepalen. Dit houdt in dat de gemeente een voorraad van verschillende volumen minicontainers moet aanhouden, zodat inwoners op gezette 7 Uit ervaring in gemeente Heusden en vergelijkbare gemeenten blijkt dat alternerende inzameling met minicontainers resulteert in betere scheidingsresultaten dan een wekelijkse inzameling met duocontainers. Vervolgens zijn de aanschafkosten van duocontainers, circa 80, hoger dan de aanschafkosten van twee minicontainers, met circa 55. Tot slot is de wekelijkse inzameling met duocontainers circa 5 per aansluiting per jaar duurder dan de alternerende inzameling met minicontainers.

12 12 tijden van volume kunnen wisselen. De minicontainers worden vervolgens naar behoefte aangeboden aan de inzamelaar. Ieder huishouden kan zelf het volume van zijn minicontainer kiezen en bepaalt zelf hoe vaak hij deze aanbiedt. Door zoveel mogelijk fracties gescheiden van het restafval te houden wordt het afvalvolume en daardoor ook de aanbiedfrequentie zo laag mogelijk gehouden. Zo heeft een huishouden veel invloed op de kosten en worden afvalscheiding en -preventie gestimuleerd. Tegelijkertijd wordt ook een rechtvaardigere kostenverdeling bereikt. Doordat de frequentieprikkel zorgt voor een daling van het aantal aanbiedingen heeft deze diftarvorm een positief effect op de optimalisatie van de afvalinzameling. Een nadeel van een frequentieprikkel is dat inwoners het afval in de containers mogelijk aanstampen om de container zodoende minder vaak aan te bieden. 4.3 Overstappen naar andere diftarvorm De gemeente Heusden heeft een uitgesproken voorkeur voor de invoering van diftar op basis van volume/frequentie. Dit betekent echter niet dat de keuze voor een bepaalde diftarvorm een overstap naar een andere diftarvorm onmogelijk maakt. De gemeente Heusden kan na invoering van diftar op basis van volume/frequentie in een later stadium overstappen op diftar op basis van gewicht of gewicht/frequentie. Aandachtspunten bij een dergelijke overstap zijn: 8 Investeringen: bij diftar op basis van gewicht wordt het aangeboden afval gewogen. Hiertoe worden de inzamelwagens voorzien van weegcellen; Containers: Bij de overstap naar diftar op basis van gewicht kan elke inwoner dezelfde container behouden. Wel verdwijnt de frequentieprikkel waardoor mogelijk een financieel nadeel ontstaat doordat de inzamelefficiëntie afneemt. Indien gekozen wordt voor diftar op basis van gewicht/frequentie zal de inzamelefficiëntie niet veranderen ten opzichte van de situatie waarin sprake is van volume/frequentie. Bij diftar op basis van gewicht/frequentie wordt afgerekend op basis van het aangeboden gewicht en de frequentie waarmee containers worden aangeboden. Huishoudens zullen bij dit systeem bij voorkeur de grootst mogelijke container in bezit hebben, aangezien op deze wijze de aanbiedfrequentie laag kan blijven. Dit 8 Indien in de gemeente Heusden de voorkeur, door gewijzigde inzichten, uitgaat naar invoering van diftar op basis van gewicht of gewicht/frequentie is het ook mogelijk in een later stadium over te stappen op diftar op basis van volume/frequentie of frequentie. Hierbij spelen dezelfde aandachtspunten een rol. Beslisdocument diftar gemeente Heusden

13 13 betekent dat inwoners die in het bezit zijn van een kleine container deze (in meerderheid) zullen omwisselen voor een grote container. Hierdoor kan sprake zijn van kapitaalvernietiging aangezien de nog niet afgeschreven kleine minicontainers niet meer in gebruik zijn. Software: voor de administratie van het aangeboden gewicht en de aanslagoplegging zal adequate software nodig zijn. In de praktijk kan een software pakket waarmee afgerekend kan worden op basis van volume/frequentie ook gewichtsgegevens verwerken zonder dat daarvoor extra modules moeten worden aangeschaft. Milieurendement: de ervaring leert dat gemeenten waar diftar op basis van gewicht of gewicht/frequentie is ingevoerd een hoger milieurendement behalen dan gemeente met diftar op basis van volume/frequentie. Dit uit zich in lagere verwerkingskosten voor gft- en restafval. Vervuiler betaalt : diftar met een gewichtsvariant komt volledig tegemoet aan het principe de vervuiler betaalt. De kosten voor de verwerking van het aangeboden afval zijn immers direct afhankelijk van het aangeboden gewicht. Bij diftar op basis van volume/frequentie betalen inwoners die bijvoorbeeld een container met plastic aanbieden evenveel als inwoners die de container aanbieden met puin. 4.4 Diftar en technische aanpassingen Voor de invoering van diftar moeten alle uitgezette inzamelmiddelen, zoals gezegd, individueel herkenbaar zijn. Hiertoe is de invoering van een containermanagementsysteem noodzakelijk. Daarbij wordt elke container voorzien van een chip en geregistreerd bij het pand waar deze in gebruik is. Containerwisselingen worden bijgehouden in een containerbestand. Het containerbestand vormt de basis voor de uiteindelijk facturatie Inzamelmiddelen en inzamelmaterieel Vooruitlopend op de eventuele voorbereidingen voor de invoering van diftar wordt een onderzoek naar de nog te verwachte levensduur van de minicontainers aangeraden. Immers, het plaatsen van chips op minicontainers die naar verwachting nog 1 à 2 jaar meegaan is niet zinvol. De in de gemeente Heusden in gebruik zijnde bruine en groene minicontainers hebben een leeftijd van respectievelijk 13 en 11 jaar en zijn reeds, over een periode van 10 jaar, afgeschreven. Gezien de leeftijd van de minicontainers kan de eventuele invoering van diftar een logisch moment zijn de minicontainers te vervangen. 9 9 Oude minicontainers worden tot korrels vermalen en vervolgens gerecycled.

14 14 De uitstaande duocontainers zijn aangeschaft in 1993 en 1997 en worden afgeschreven over een periode van 10 jaar. In Tabel 1 is een overzicht gegeven van de in gebruik zijnde containers in de gemeente Heusden. Het aantal uitstaande containers is groter dan het aantal aansluitingen in de gemeente Heusden, dit wordt veroorzaakt doordat een aantal huishoudens twee of meer dezelfde containers in gebruik heeft. JMA adviseert de gemeente Heusden bij invoering van diftar te kiezen voor een uniform inzamelmiddel voor de gehele gemeente. Zoals eerder aangegeven in paragraaf 4.1 adviseert JMA de keuze voor alternerende inzameling met minicontainers. Tabel 1 Overzicht uitstaande inzamelmiddelen in de gemeente Heusden op basis van een schatting Type container Volume Gft- Rest- Aantal Locatie in [l] afval afval aan- [stuks] [stuks] sluitingen a Minicontainer Laagbouw Minicontainer 240 Laagbouw Duocontainer Laagbouw Vuilniszak Heusden-Vesting Verzamelcontainers Hoogbouw a Het betreft het aantal aansluitingen per 1 januari 2004 conform het CBS Wanneer de chips worden aangebracht in reeds uitstaande containers is dit traject arbeidsintensief. Bij het aanbrengen van chips op straat is de efficiëntie van de werkzaamheden in grote mate afhankelijk van de bewoners. Ervaring leert dat een aantal adressen meerdere keren bezocht moet worden voordat alle containers voorzien zijn van een chip. Het plaatsen en programmeren van chips in nieuwe minicontainers voordat deze worden uitgezet, biedt logistieke en daardoor financiële voordelen. De logistieke voordelen treden op doordat de containers in de fabriek in serie achter elkaar van een chip worden voorzien. Bij het uitzetten van de nieuwe minicontainers worden de oude containers direct ingenomen. Zodoende is één bezoek per adres voldoende. Oude containers die niet worden ingeleverd kunnen niet meer worden aangeboden aan de inzameldienst omdat deze niet voorzien zijn van een geregistreerde chip en dus niet worden herkend. Ook de (nog te plaatsen) ondergrondse verzamelcontainers in Heusden-Vesting moeten worden voorzien van toegangscontrole, zodat het afvalaanbod kan worden geregistreerd en sluikstort wordt voorkomen. De bovengrondse containers, tot slot, moeten afgesloten Beslisdocument diftar gemeente Heusden

15 15 worden, zodat wordt voorkomen dat niet geregistreerde gebruikers afval in deze containers storten. Voor het invoeren van diftar zijn ook enkele aanpassingen aan de inzamelwagen noodzakelijk. In de gemeente Heusden wordt ingezameld met achterladers met een beladingskam en zijbeladers met grabber. In figuur 2 worden de twee typen inzamelvoertuigen weergegeven. De beladingskam of grabber op de inzamelwagen worden voorzien van een antenne waarmee de chip op de minicontainer Figuur 2: Inzamelwagens kan worden gelezen. In de cabine van de inzamelwagen wordt een boordcomputer geïnstalleerd, die elke containerlediging registreert. In Tabel 2 is een overzicht gegeven van de technische aanpassingen die nodig zijn voor de Een grabber Een achterlader met beladingskam invoering van diftar. Tabel 2 Overzicht benodigde technische aanpassing per diftarvorm Minicontainers Inzamelvoertuig Aanpassing Boordcomputer Chip voorraad Antenne Volume/frequentie Scan gft-afval Verwerking van gft-afval in de vorm van compostering is alleen dan goed mogelijk als het aangeleverde gft-afval geen vervuiling bevat. 10 Vervuiling van het gft-afval heeft meestal een lagere kwaliteit compost tot gevolg. Deze compost kan niet of zeer moeilijk worden afgezet, waardoor het composteren van vervuild gft-afval niet zinvol is. Indien een vracht ingezameld gft-afval in de gemeente Heusden vervuild is, zal deze door de verwerker niet worden geaccepteerd. Het gft-afval wordt dan als restafval verwerkt. Aangezien de kosten voor de verwerking van restafval ongeveer twee keer zo hoog als de verwerkingskosten van gft-afval heeft dit een direct effect op de totale verwerkingskosten. 10 Vervuiling betreft niet-composteer- of vergistbare afvalfracties.

16 16 Tijdens de inzameling van het gft-afval is het technisch mogelijk de vervuilingsgraad van het gft-afval vast te stellen, door een zogenaamde gft-scan. Indien het gft-afval een te hoge vervuilingsgraad heeft, wordt het aangeboden gft-afval niet meegenomen. Het gftafval zal dan op een later moment als restafval moeten worden ingezameld. In de gemeente Heusden wordt nu weinig vervuild gft-afval aangeboden. Het vervuilde gft-afval wordt hoofdzakelijk aangeboden door duocontainer gebruikers. De gft-scan is echter moeilijker toepasbaar bij duocontainers. Aangezien in de gemeente Heusden (bijna) geen sprake is van vervuild aangeboden gft-afval in minicontainers lijkt de plaatsing van een gft-scan op de inzamelwagens ook niet direct nodig. De gft-scan wordt in Nederland nog niet toegepast. Een aantal gemeenten is echter wel geïnteresseerd in de toepassing van de gft-scan. Het betreft gemeenten waar diftar op restafval is ingevoerd. In de betreffende gemeenten kan het gft-afval zonder financiële consequenties worden aangeboden, terwijl voor iedere aangeboden restafval container een tarief in rekening wordt gebracht. Hierdoor kan het financieel aantrekkelijk zijn restafval in de gft-afval containers aan te bieden. 5 Gevolgen invoering diftar In de gemeente Heusden wordt gft- en restafval huis-aan-huis ingezameld. Voor de overige eenvoudig te scheiden afvalstromen, zoals papier, glas, textiel en kca kunnen inwoners onder andere terecht bij verschillende verzamelcontainers, op de milieustraat of bij verenigingen en/of charitatieve instellingen. 11 Grof huishoudelijk afval kan tegen betaling aan huis worden opgehaald of naar de milieustraat in Drunen worden gebracht. 5.1 Afvalstromen en diftar Door de invoering van diftar treedt een verschuiving en een vermindering op van het totale afvalaanbod. Dit betekent bijvoorbeeld meer glas naar de glascontainer en een vermindering van het aanbod gft-afval door een toename van het thuiscomposteren. Ook wordt naar verwachting meer gebruik gemaakt van de milieustraat. Door dit gedrag en door preventie, dit is zoveel mogelijk voorkomen van het ontstaan van afval, neemt het aanbod van restafval af. Om het scheidingsgedrag te stimuleren dienen de voorzieningen voor de eenvoudig te scheiden fracties geoptimaliseerd te zijn. 11 Kca wordt ook twee keer per jaar aan huis ingezameld. Beslisdocument diftar gemeente Heusden

17 17 Met de invoering van diftar worden, door het toewijzen van containers aan een huisaansluiting en het invoeren in een containerbestand, illegaal uitstaande minicontainers gelokaliseerd en ingenomen. Ook worden illegaal meeliftende (bedrijfsafval) containers niet meer geleegd. Ook hierdoor neemt het aanbod van restafval af. De invoering van diftar heeft ook een daling van het gft-afval aanbod tot gevolg. Deze afname wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een toename van thuiscomposteren. Ook zal het aanbod van tuinafval op de milieustraten toenemen. In figuur 3 worden de gevolgen voor de afvalstromen na de invoering van diftar kwalitatief inzichtelijk gemaakt. De linker en rechter helft van het stroomdiagram zijn in evenwicht. Hieruit blijkt dat na invoering van diftar verschuiving optreedt in afvalstromen. Zo zal een deel van het restafval worden aangeboden als gescheiden afvalstromen, zoals glas, papier, textiel, et cetera. Ook zal meeliftend afval uit het totale afvalaanbod verdwijnen waardoor de totaal aangeboden hoeveelheid afval daalt. Het meeliftende afval zal echter op een andere wijze als afval worden aangeboden, waardoor dit geen effect heeft op de totale afvalbalans. 12 Wel heeft het vervallen van meeliftend afval direct effect hebben op de huishoudelijke afvalbalans van de gemeente Heusden. Figuur 3: Verschuiving afvalstromen als gevolg van diftar Totale afvalaanbod Restafval Gft-afval Gescheiden fracties (glas, papier, textiel, kga) Milieustraat (gescheiden en ongescheiden afval) INVOERING DIFTAR Preventie Illegaal meeliften Thuiscomposteren Restafval Gft-afval Gescheiden fracties (glas, papier, textiel, kga) Milieustraat (gescheiden en ongescheiden afval) Totale afvalaanbod 12 De totale afvalbalans betreft het totaal van al het aangeboden afval in Nederland, dus zowel huishoudelijk als bedrijfsafval.

18 18 Ter voorkoming van lekstromen dient bij de tariefstelling op de milieustraat rekening gehouden te worden met de tarieven voor het aanbieden van gft- en restafval in de minicontainers. Voor de tarifering van de verschillende afvalfracties is dus een integrale benadering wenselijk. Door de wijze van tarifering kan tegelijkertijd sturing gegeven worden aan het halen en brengen van bijvoorbeeld grof huishoudelijk afval. In de gemeente Heusden is het tarief van het halen van grof huishoudelijk afval hoog ten opzichte van het tarief op de milieustraat. Hierdoor zullen inwoners relatief vaker afval naar de milieustraat brengen dan afval aan huis laten ophalen. In de gemeente Heusden wordt in de zomer van 2005 een nieuwe milieustraat aangelegd. Op deze milieustraat is sprake van een route voor betaalde en gratis afvalstromen. Bij de ingang voor de betaalde stromen wordt een weegbrug geplaatst. Vanaf 2006 wordt het aangeboden afval afgerekend op basis van het aantal aangeboden kilo s afval. Hiertoe zal het college een voorstel doen voor het vaststellen van de tarieven per kilogram. Ook wordt aan de poort toegangscontrole toegepast, door middel van legitimatie. De door de gemeente Heusden gekozen systematiek voor de milieustraat sluit goed aan bij de mogelijke invoering van diftar. 5.2 Effecten invoering diftar In het algemeen wordt geconcludeerd dat de invoering van tariefdifferentiatie resulteert in betere afvalscheiding en een afname van het totale afvalaanbod. 13, 14, 15, 16 Naarmate de financiële prikkel groter is, zijn ook de effecten groter. Het gemiddelde aanbod restafval in volume/frequentie gemeente was in 2003 ruim 30 procent lager dan het landelijk gemiddelde. Het gemiddelde aanbod restafval in gemeenten met een gewichtsvariant was in 2003 zelfs ruim 35 procent lager dan landelijk gemiddeld. Voor het aanbod gftafval was het aanbod in gemeenten met volume/frequentie en gewicht respectievelijk 35 en 46 procent lager dan het landelijk gemiddelde aanbod gft-afval. Tegelijkertijd wordt geconcludeerd dat indien de financiële prikkel groter is, ontwijkgedrag lonender wordt en dus vaker voorkomt. 13 Deze negatieve gevolgen zijn met behulp van gerichte communicatie en handhaving echter goed in de hand te houden. 13 Onderzoeken zoals deze zijn uitgevoerd door het ministerie van VROM in 1997, 1999 en Deloitte&Touch, Verkenning naar ervaring met: Diftar BECO groep NV, diftar in de praktijk, AOO, eerste hulp bij diftar, 2004 Beslisdocument diftar gemeente Heusden

19 19 Ervaring leert dat deze effecten beperkt zijn en korte tijd na de start van diftar wegebben. In Bijlage 3 wordt dieper ingegaan op de positieve en negatieve gevolgen van de invoering van diftar. 5.3 Afvalhoeveelheden Zoals beschreven in bovenstaande paragraaf heeft de invoering van diftar gevolgen voor de afvalbalans van de gemeente Heusden. In Tabel 3 wordt een overzicht gegeven van de aangeboden afvalhoeveelheden in gemeente Heusden in 2004 in kilgram per inwoner. Ook is het landelijk gemiddelde afvalaanbod in vergelijkbare gemeenten en het afvalaanbod in vier Nederlandse gemeenten, waarvan twee diftargemeenten, weergegeven. 17, 18 Uit Tabel 3 blijkt dat de gemeente Heusden relatief veel afval aanbiedt ten opzichte van vergelijkbare gemeenten. Dit zijn gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse als de gemeente Heusden, namelijk stedelijkheidsklasse Met name ten opzichte van de twee diftargemeenten wordt in de gemeente Heusden veel afval aangeboden. Tabel 3 Overzicht afvalbalansen in 2004 in kilogram per inwoner Heusden Landelijk gemiddeld c Gemeente 1 d Gemeente 2 d Gemeente 3 Gemeente 4 Huishoudelijk restafval Gft-afval Overig gescheiden fijn afval a Grof huishoudelijk restafval Overig gescheiden grof huishoudelijk afval b TOTAAL Gekozen is voor vier gemeente waar de landelijke scheidingsdoelstellingen worden behaald. Een definitie van de scheidingsdoelstelling is weergegeven in de nulmeting huishoudelijke afvalstoffen voor de gemeente Heusden. 18 Het betreft diftargemeenten in de omgeving van gemeente Heusden. 19 De omgevingsadressendichtheid is een maatstaf om de concentratie van menselijke activiteiten als wonen, werken, schoolgaan, winkelen, uitgaan etc. weer te geven. Voor ieder adres binnen een gemeente is de adressendichtheid vastgesteld van een gebied met een straal van 500 meter rondom dat adres. Vervolgens is het gemiddelde bepaald van alle adressen in de gemeente. De omgevingsadressendichtheid en de daarbij behorende stedelijkheidsklasse zijn afkomstig van de website van het CBS. Stedelijkheidsklasse 4 betekent dat de gemeente tussen de 500 en omgevingsadressen per vierkant kilometer heeft.

20 20 a b c d Het betreft de afvalstromen papier, glas, textiel, kca, WeB, Luiers, blik en drankkartons Het betreft grof gescheiden ingezameld afval, zoals puin, hout, snoeihout, grof tuinafval, etc. Het betreft het landelijk gemiddelde voor stedelijkheidsklasse 4 Het betreft een diftargemeente In Tabel 4 wordt een overzicht gegeven van het aandeel gescheiden ingezameld afval ten opzichte van de totale hoeveelheid aangeboden afval. Hieruit blijkt dat in de gemeente Heusden relatief weinig afval gescheiden wordt ingezameld. Tabel 4 Percentage gescheiden ingezameld afval a Gescheiden ingezameld Doelstelling Heusden 54% > 60 % Landelijk gemiddeld b 57% > 60 % Gemeente 1 64% > 60 % Gemeente 2 68% > 60 % Gemeente 3 64% > 60 % Gemeente 4 62% > 60 % a b Het betreft dezelfde gemeente als in Tabel 3. Het betreft het gemiddelde voor stedelijkheidsklasse Reductie van het afvalaanbod Uit een recent onderzoek van Deloitte & Touche, januari 2003, blijkt dat de invoering van diftar invloed heeft op het afvalgedrag van burgers, vooral op het gft-afval. 14 Inwoners gaan onder invloed van diftar meer zelf composteren. Uit dat onderzoek is gebleken dat in 54 procent van de gemeenten het aanbod gft-afval met meer dan 10 procent is gedaald na invoering van diftar. Reducties van 30 tot 40 procent zijn geen uitzondering. 20 Op basis van sorteeranalyses blijkt dat in de gemeente Heusden ruim 50 procent van het restafval bestaat uit eenvoudig te scheiden afvalfracties. Het betref met name de fracties gft-afval, papier, glas en textiel. Dit betekent dat op jaarbasis ruim 125 kilogram per inwoner, oftewel bijna ton, eenvoudig te scheiden afval wordt verbrand. Als gevolg van de invoering van diftar zal een gedeelte van dit afval gescheiden worden aangeboden. Ook worden inwoners gestimuleerd het ontstaan van afval te voorkomen (preventie) en het gft-afval thuis te composteren. Tot slot zal als gevolg van het in te voeren containermanagementsysteem het niet meer mogelijk zijn voor kleine bedrijven 20 Ervaringen JMA. Beslisdocument diftar gemeente Heusden

21 21 mee te liften met de inzameling van huishoudelijk afval. Door deze verbeterde scheiding en preventie van het afval en het voorkomen van meeliftend afval neemt de hoeveelheid aangeboden gft- en restafval af waardoor het milieurendement verbetert. De invoering van diftar in vergelijkbare gemeenten heeft geleid tot een reductie van het gft- en restafvalaanbod. In Tabel 5 wordt een overzicht gegeven van het huidige aanbod gft- en restafval in de gemeente Heusden en het gemiddelde aanbod in vergelijkbare diftargemeenten. Het betreft diftargemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse als de gemeente Heusden, namelijk stedelijkheidsklasse 4. Tabel 5 Overzicht afvalaanbod in 2004 in stedelijkheidsklasse 4 Afvalaanbod (kg/inw) Restafval Gft-afval Landelijk gemiddeld Gemiddeld in niet diftargemeenten Gemiddelde in volume/frequentie gemeenten De gemeente Heusden In de gemeente Heusden wordt circa 100 kilogram restafval per inwoner meer ingezameld dan in vergelijkbare diftargemeenten. Voor gft-afval bedraagt dit verschil circa 35 kilogram per inwoner. Na invoering van diftar zal het gemiddelde aanbod gft- en restafval naar verwachting overeenkomen met diftargemeenten uit stedelijkheidsklasse 4. Dit betekent dat het aanbod restafval met zo n 35 à 40 procent kan dalen. Het aanbod gft-afval kan met zo n 35 à 45 procent dalen. In Tabel 6 wordt op basis van ervaringscijfers en een analyse van de samenstelling van het restafval een overzicht gegeven van de minimaal haalbare geachte reductiepercentages in de gemeente Heusden als gevolg van de invoering van diftar op basis van volume/frequentie. Hierbij is indicatief aangegeven waardoor de reductie van het gft- en restafval wordt gerealiseerd.

22 22 Tabel 6 Minimaal haalbare afvalreductie in de gemeente Heusden als gevolg van invoering diftar. Restafval Gft-afval Voorkomen meeliften afval 5-10 % -- Extra gescheiden aangeboden % -- Preventie 5-10 % -- Tuinafval naar milieustraat % Thuiscomposteren % Totaal 25 % a 30 % a a Bij invoering van diftar met een gewichtsvariant zal de gft- en restafval reductie met circa 5 procent toenemen. 5.5 Milieuwinst op landelijk niveau Zoals blijkt uit Tabel 6 wordt de reductie van het restafval als gevolg van de invoering van diftar hoofdzakelijk veroorzaakt door een verschuiving van afvalstromen. Circa 5 tot 10 procent van de afvalreductie is toe te wijzen aan preventie van afval, waardoor sprake is van een direct milieurendement. Een indirect milieurendement wordt verkregen door verbeterde scheiding van het huishoudelijk afval. Circa 10 tot 15 procent van de reductie van het restafval is toe te wijzen aan een verbeterde scheiding. Een verbeterde scheiding betekent onder andere meer glas naar glascontainer en meer papier naar de papiercontainer. Gescheiden ingezamelde afvalstromen worden als grondstof hergebruikt. Voordat gescheiden ingezamelde afvalstromen kunnen worden hergebruikt zullen zij eerst in meer of minder mate een voorbewerking ondergaan. Zoals bijvoorbeeld het wassen en breken van verpakkingsglas. Ook zijn gescheiden ingezamelde materialen bij de huidige technologische ontwikkelingen niet tot in de oneindigheid herbruikbaar. Het is bijvoorbeeld mogelijk een papiervezel circa 7 tot 10 keer opnieuw te gebruiken. Het totale milieurendement van gescheiden ingezamelde afvalstromen ten opzichte van integraal verbranden is dus geen 100 procent. Gemiddeld genomen kan gesteld worden dat het milieurendement op circa 75 procent ligt. 21 Hierbij is rekening gehouden met zowel de milieudruk voor bijvoorbeeld het wassen van gescheiden ingezameld glas als ook de levensduur van een papiervezel. De gevolgen van recycling ten opzichte van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen is niet meegenomen. Het financiële rendement van recycling wordt uitgedrukt als het verschil tussen de kosten voor het verbranden van afval en de kosten voor verwerking van de gescheiden ingezamelde afvalstromen. 21 De 75 procent milieurendement is indicatief. Beslisdocument diftar gemeente Heusden

23 23 De reductie van het gft-afval wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een toename van thuiscomposteren van tuinafval. Het betreft circa 20 tot 25 procent van het aangeboden gft-afval. Doordat het gft-afval in kleinere hoeveelheden bij de bron wordt gecomposteerd en hergebruikt neemt de milieudruk af ten opzichte van de milieudruk die wordt veroorzaakt door het inzamelen, composteren van gft-afval en het afzetten van compost. Deze toename van het milieurendement komt direct tot uiting in verminderde verwerkings- en inzamelkosten van gft-afval. Circa 5 tot 10 procent van de reductie van het gft-afval wordt veroorzaakt door een toename van het aanbod grof tuinafval op de milieustraat. Het betreft met name moeilijk composteerbaar afval, zoals takken. Het verwerken, composteren of vergisten, van grof tuinafval is goedkoper dan het verwerken van integraal aangeboden gft-afval, waardoor een kostenvoordeel ontstaat. In paragraaf 7.3 wordt de financiële besparing als gevolg van een verbetering van het milieurendement na de invoering van diftar voor de gemeente Heusden inzichtelijk gemaakt. In Tabel 7 wordt een raming gegeven van het financiële voordeel als gevolg van een toename van het milieurendement door invoering van diftar in Nederland in 2003 en indien alle gemeenten in Nederland een vorm van diftar zouden toepassen. 22 Hieruit blijkt dat de totale verwerkingskosten voor gft en restafval in miljoen euro lager uitvallen dan in het geval geen enkele gemeente diftar ingevoerd zouden hebben. 23 Indien alle gemeente in 2003 diftar zouden hebben ingevoerd zou dat een extra besparing opleveren van 175 miljoen euro per jaar. 24 In Bijlage 4 wordt de berekening verder uitgewerkt. Tabel 7 Landelijk financieel voordeel als gevolg van diftar in miljoen euro s per jaar. Restafval Gft-afval Totaal Werkelijke besparing Fictief mogelijke extra besparing in Totaal Het betreft diftar op basis van frequentie, volume/frequentie, gewicht en gewicht/frequentie 23 De betrouwbaarheidsmarge bedraagt plus of min 25 procent. 24 Gezien de onzekerheden rond het exacte rendement van diftar zal de werkelijke potentiële besparing variëren tussen de 120 en 200 miljoen euro per jaar.

24 Hoogte van de afvalstoffenheffing Uit onderzoek is gebleken dat in diftargemeenten de afvalbeheerskosten gemiddeld circa 10 procent lager zijn dan in niet-diftargemeenten. 25 Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat in gemeenten die diftar hebben ingevoerd de afvalstoffenheffing daalt of voor een aantal jaren gelijk blijft. Dit terwijl gemiddeld genomen de afvalstoffenheffing in Nederlandse gemeenten jaarlijks, onder ongewijzigde omstandigheden, stijgt. In 2004 bedragen de kosten in gemeenten met diftar gemiddeld 227,- per huishouden. In nietdiftargemeenten is de gemiddelde afvalstoffenheffing 0252, Het verschil in afvalstoffenheffing wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door betere scheiding van het afval, waardoor een besparing optreedt op de verwerkingskosten. Daarnaast worden in diftargemeenten de kosten rechtvaardig verdeeld, conform het principe de vervuiler betaalt. In Tabel 8 wordt een overzicht gegeven van de hoogte van de afvalstoffenheffing in diftar en niet-diftargemeenten in In Figuur 1 is de ontwikkeling van de afvalstoffenheffing in diftar en niet diftar gemeenten vanaf 1998 weergegeven. Tabel 8 Overzicht hoogte gemiddelde afvalstoffenheffing in 2004 Afvalstoffenheffing Gemiddelde Nederland 235 Gemiddelde diftargemeenten a 227 Gemiddelde gemeenten zonder diftar: Vastrecht 250 Aantal personen per huishouden 255 Gemeente Heusden 285 a Het betreft alleen gemeenten met diftar op basis van frequentie, volume/frequentie, gewicht en gewicht/frequentie, dus exclusief volume en dure zak. De afvalstoffenheffing in de gemeente Heusden is dus in vergelijking met andere gemeenten relatief hoog. Een aantal oorzaken hiervan zijn: - De inzamelkosten in de gemeente Heusden zijn relatief hoog. Op deze inzamelkosten zal in een separate notitie verder worden ingegaan. Hierbij zal onder andere de historie van de samenwerking met de Afvalstoffendienst s- Hertogenbosch worden betrokken. - De huidige tarieven die bezoekers van de milieustraat moeten betalen voor het aanbieden van niet-gratis afvalstromen zijn nauwelijks kostendekkend. In een 25 Eerste hulp bij diftar, AOO, 2004 en Afvalstoffenheffingen 2004, AOO, Het betreft gemeenten met vastrecht en aantal personen per huishouden Beslisdocument diftar gemeente Heusden

25 25 separate notitie zal duidelijk worden gemaakt dat deze kostendekkendheid slechts ca. 15% is. De overige kosten dienen te worden gedekt door de afvalstoffenheffing. Figuur 1 Overzicht ontwikkeling afvalstoffenheffing in Nederland 275,00 250,00 tarief op aantal personen vast tarief diftar kosten ( /hh/jaar) 225,00 200,00 175, Organisatie invoering diftar De invoering van diftar is meer dan technische aanpassingen aan de inzamelwagen en inzamelmiddelen. Voor het aanmaken van een correcte individuele aanslag moeten ook wijzigingen op het gebied van organisatie, financiën, administratie, ICT en communicatie worden doorgevoerd. Aangezien deze onderdelen nauw met elkaar samenhangen zal de invoering van diftar integraal, dus rekening houdend met alle facetten, plaats moeten vinden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar: 1. administratie en organisatie; 2. juridische inbedding; 3. handhaving en ongewenst gedrag; 4. flankerend beleid; 5. communicatie en voorlichting. 6.1 Administratie en organisatie Een betrouwbare administratie is noodzakelijk voor het aanmaken van de juiste afvaloverzichten en de daarbij behorende individuele aanslagen. Bij de administratieve verwerking tot een individuele heffing wordt, indien noodzakelijk, onderscheid gemaakt naar het gebruikte inzamelmiddel, aangezien de aanslagoplegging voor gebruikers van mini- en verzamelcontainers van elkaar verschilt. Invoering van diftar heeft eenmalige en structurele gevolgen voor de gemeentelijke organisatie en personele inzet. Bij de ontwikkeling en inrichting van het systeem moet

26 26 continue aandacht worden besteed aan de administratieve, organisatorische en personele gevolgen ten einde de continuïteit van de uitvoering te waarborgen. De administratieve en organisatorische aspecten worden verder uitgewerkt in Bijlage Juridische inbedding De organisatie van de afvalverwijdering en de zorgplicht voor de inzameling van huishoudelijk afval wordt binnen de Wet milieubeheer (Wm) toegewezen aan de gemeentelijke overheid. De invoering van diftar moet daardoor juridisch worden ingebed. Aandachtspunten zijn: APV of afvalstoffenverordening; Belastingverordening; Protocollen; Wet bescherming persoonsgegevens. In Bijlage 6 worden de aanpassingen als gevolg van de invoering van diftar op deze vier aspecten verder uitgewerkt. 6.3 Handhaving en ongewenst gedrag Uit de ervaringen in andere gemeenten waar tariefdifferentiatie is ingevoerd, blijkt dat ongewenst gedrag voorkomt, maar beheersbaar blijft. Ook uit enkele recente evaluaties van diftargemeenten blijkt dat de invoering van diftar minder een waagstuk is dan algemeen wordt aangenomen en dat negatieve aspecten zeer beperkt zijn. Als gevolg van diftar neemt het ontwijkgedrag toe van circa 1 procent naar 2 procent. Het betreft met name huishoudens die afval meenemen naar familie of vrienden in een niet diftargemeente of huishoudens die afval meenemen naar het werk. Als gevolg van diftar neemt het dumpen van afval in de openbare ruimte echter niet aantoonbaar toe. Gezien ervaring in vergelijkbare gemeenten bestaat dan ook geen reden aan te nemen dat in de gemeente Heusden het ongewenst gedrag niet beheersbaar blijft. De mate waarin ongewenst gedrag voorkomt hangt sterk samen met de wijze waarop communicatie omtrent diftar wordt vorm gegeven en de wijze waarop handhaving wordt ingericht. In Bijlage 7 wordt dieper ingegaan op handhaving en ongewenst gedrag in de gemeente Heusden. 6.4 Flankerend beleid Onder flankerend diftar beleid worden alle maatregelen verstaan die niet noodzakelijk zijn voor invoering van diftar maar wel direct bijdragen aan een verbetering van de afvalscheidingsresultaten en het draagvlak voor diftar. Te denken valt onder andere aan: Beslisdocument diftar gemeente Heusden