Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Master opleiding Jeugdzorg deeltijd. Hogeschool Leiden

Transcriptie

1 Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Master opleiding Jeugdzorg deeltijd Hogeschool Leiden

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Masteropleiding Jeugdzorg deeltijd Hogeschool Leiden Hobéon Certificering BV Datum juni 2008 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg Prof. dr. N.W. Slot Drs. C.J. Kleijbergen Secretaris: Drs. G. W.M.C. Broers

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Plaats van de Masteropleiding Jeugdzorg binnen Hogeschool Leiden Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 1 april BEVINDINGEN EN BEOORDELING 5 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 5 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 5 Facet 1.2. Bachelor en Master 8 Facet 1.3. Oriëntatie HBO/WO 10 Onderwerp 2: Programma 12 Facet 2.1. Eisen HBO 12 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Programma 16 Facet 2.3. Samenhang Programma 18 Facet 2.4. Studielast 20 Facet 2.5. Instroom 22 Facet 2.6. Duur 23 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 24 Facet 3.1. Eisen HBO/WO 24 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 26 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 27 Onderwerp 4: Voorzieningen 29 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 29 Facet 4.2. Studiebegeleiding Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Facet 5.1. Systematische aanpak 33 Facet 5.2. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 35 Onderwerp 6: Condities voor Continuïteit 37 Facet 6.1. Afstudeergarantie 37 Facet 6.2. Investeringen 38 Facet 6.3. Financiële voorzieningen SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO Master Opleiding, deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 41 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren Bijlage II: Programma visitatie

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld in het kader van een Toets Nieuwe Opleiding ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde beoogde HBO Masteropleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool Leiden in casu de afdeling Social Work van het cluster Zorg en Welzijn verzorgt de HBO Bachelor opleidingen Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Culturele en Maatschappelijke Vorming Het onderhavige rapport heeft betrekking op de beoogde opleiding Master Jeugdzorg. Deze opleiding zal worden uitgevoerd in een deeltijd variant De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de beoogde opleiding Master Jeugdzorg, deeltijd Plaats van de Masteropleiding Jeugdzorg binnen Hogeschool Leiden Het aanbieden van een Masteropleiding Jeugdzorg past bij het beleid van Hogeschool Leiden en het nieuwe instellingsplan Deze masteropleiding strookt met de ambitie van de hogeschool om zich tot kennispartner voor de beroepspraktijk te ontwikkelen. Bovendien is de nieuwe opleiding een uiting van de maatschappelijke verantwoordelijkheid die de school hoog in het vaandel heeft. En tenslotte sluit de master ook aan bij de inhoudelijke terreinen waarop de hogeschool kennisontwikkeling en kenniscirculatie wil stimuleren; jeugd is er daar een van. Dit laatste komt ook tot uitdrukking in het sinds oktober 2007 actieve Lectoraat Jeugdzorg en Jeugdbeleid dat een belangrijke bijdrage levert aan de ontwikkeling en uitvoering van de masteropleiding. De Masteropleiding Jeugdzorg onderscheidt zich van een wetenschappelijke Masteropleiding Orthopedagogiek door de professionele specialistische zorgpraktijk centraal te stellen in plaats van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Studenten (en docenten) van de masteropleiding kunnen in het kader van hun opleiding binnen het lectoraat projecten uitvoeren. Studenten kunnen bovendien tijdelijk een plaats krijgen in de kenniskring om een publicatie van hun afstudeeronderzoek voor te bereiden. Professionele begeleiding is hier voorhanden: deze werkwijze wordt momenteel in de praktijk gebracht bij de Masteropleiding Advanced Nursing Practitioner (ANP) van Hogeschool Leiden Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende beoogde opleidingsvariant is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een beoogde opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die beoogde opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 1

5 Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de beoogde opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Toetsingskader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende beoogde opleidingsvariant geldt het volgende: De beoogde opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op de eisen die door het beroepenveld aan afgestudeerden van deze opleiding gesteld worden (zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een HBO masteropleiding. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van (i) de door de Master Jeugdzorg aangeleverde Management Review met betrekking tot de deeltijdvariant van de genoemde opleiding, (ii) de in het kader van de interne sturingscyclus opgeleverde managementrapportages en (ii) de onderliggende documentatie die betrekking had op bijvoorbeeld: strategische keuzen en de positie in de markt, interne organisatie, de (systematiek van) interne kwaliteitszorg, ontwikkelingen in het beroepenveld, beroeps- en opleidingsprofielen, (validatie) eindkwalificaties, curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, werkvormen, kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, internationalisering, instroombeleid, studiebegeleiding, condities voor continuïteit. Op basis van de door de masteropleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende beoogde opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van de documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten meerdere externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van jeugdzorg, een auditor, een auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering die tevens de rol van secretaris vervulde. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen kunnen worden geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. 1 Visitatie heeft op 1 april 2008 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 2

6 Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de beoogde opleiding(en) overleg (zullen) voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten zullen worden opgeleverd. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet en uitvoering van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Toetsingskader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Toetsing zoals vastgelegd in het NVAO-Toetsingskader 2 heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. B. Binnen de beoordeling van een facet is er ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie; (beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven dan omgekeerd); primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. 2 Volgens de NVAO-Beslisregels Toetsing kunnen zowel een Onderwerp als een Facet uitsluitend onvoldoende of voldoende scoren. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 3

7 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Onderwijskundige/secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg Prof. dr. W. Slot Drs. C.J. Kleijbergen Drs. G.W.M.C. Broers Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Master Jeugdzorg noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg is bij een groot aantal audits als lead auditor opgetreden. Dit betreft audits bij zowel bekostigde als niet-bekostigde hoger onderwijs instellingen en bij sociaal agogische-, gezondheidszorg-, technische- en kunst opleidingen. De werkvelddeskundige de heer Kleijbergen en de vakdeskundige de heer Slot hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen beoogde opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel beoordeeld. De heren Kleijbergen en Slot hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld en vakgebied een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op hbo-niveau. De deskundige onderwijs, de heer Broers, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. De heer Broers heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan beoogde HBO-opleiding gesteld worden. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de beoogde opleiding: management, coördinatoren, docenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 1 april 2008 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 4

8 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. Domeinspecifieke Eisen; 2. Bachelor en Master; 3. Oriëntatie HBO/WO Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de beoogde eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De opleiding geeft aan dat er binnen de jeugdzorg behoefte bestaat aan beroepskrachten die het voortouw kunnen nemen in de hulpverlening aan multi-problem gezinnen en bij andere complexe hulpvragen. Ook binnen de overheid is dit een onderwerp dat steeds meer in het centrum van de maatschappelijk belangstelling komt te staan. Deze beroepskrachten moeten daarvoor beschikken over kennis van interventies en methoden om de keuze en toepassing van de juiste interventie te kunnen beoordelen. Duidelijk is, en daarmee sluit de opleiding aan bij ontwikkelingen in het werkveld, dat de jeugdzorg vraagt om competenties die het bachelorniveau van de huidige SPH ers en MWD ers overstijgen. De position paper over de Masteropleiding Jeugdzorg bevestigt dit beeld (zie hierna). De master voorziet in een grote behoefte, zo meent het auditteam. In de jeugdzorg is professionalisering een zeer actueel onderwerp. Dat blijkt ondermeer uit de grote belangstelling voor programma s en methoden die als evidence based gelden. Echter met het implementeren van een dergelijk programma is nog geen kwaliteit en resultaat gegarandeerd. Het staat of valt met goed opgeleide professionals. The leading professional. Deze typering kwam tijdens de audit verschillende malen terug. De master mikt erop deze professional toe te rusten op zowel inhoudelijk, organisatorisch als onderzoeksmatig gebied. Belangrijk daarbij is het feit dat men die aspecten niet als afzonderlijke expertises ziet maar steeds als onderling samenhangend. De master is ambitieus. Dit is een positieve kwalificatie. De ambitie kan echter ook tot een Achilleshiel worden als de lat voor de leading professional te hoog gelegd wordt. De praktijk zal straks uitwijzen welke niveaus realistisch zijn en waar de onder- en de bovengrenzen liggen. De missie staat impliciet verwoord in het rapport Inhoudelijke en strategische verkenning master jeugdzorg, dat het Verwey-Jonker Instituut en Hogeschool Leiden hebben uitgebracht. De masteropleiding is een middel om de effectiviteit, de kwaliteit en de professionaliteit van de dagelijkse hulpverlening in de jeugdzorg te vergroten. De afgestudeerden zijn leading professionals, dat wil zeggen senior hulpverleners en leidinggevenden met als hoofdtaken: kennis creëren en toepassen (uitvoeren, onderzoeken, bijstellen) en leiden en begeleiden (inhoudelijk aansturen, trainen en coachen). De leidende beroepskracht moet de juridische en ethische context kennen en hiermee kunnen werken. Hij of zij moet goed kunnen samenwerken en in staat zijn om in een complexe casus een effectief team te vormen vanuit diverse instellingen en disciplines. De opleiding heeft in aparte documenten aandacht besteed aan een meer uitgewerkte visie op deze expertrol en een nadere visie beschreven op de leading professional. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 5

9 De relevantie van de eindkwalificaties en de inhoud van de masteropleiding vormen onderwerp van gesprek tussen het beroepenveld en de opleiding. Allereerst gebeurt dit periodiek in de klankbordgroep. Daarnaast is de inbreng van het beroepenveld gegarandeerd door de experts die onderwijs geven, door terugkoppeling van de resultaten van de praktijkopdrachten (opdrachten vanuit het werkveld die door studenten worden uitgevoerd) naar de masteropleiding en door de alumnicontacten (onder andere via een periodieke enquête). De maatschappelijke ontwikkelingen, het gewenste profiel (zoals beschreven in de position paper en het rapport Inhoudelijke en strategische verkenning master jeugdzorg ) en de functiebeschrijvingen van senior hulpverlener en teamleider zoals gehanteerd binnen de jeugdzorg en de jeugdhulpverlening, leiden tot een set opleidingskwalificaties van de afgestudeerde master die als volgt luiden: 1. Cliëntgericht werken 1.1 In dialoog kunnen onderzoeken, ontwerpen, uitvoeren, evalueren en bijstellen van een hulpverleningsaanbod, gebruikmakend van verschillende invalshoeken, methodes en disciplines in complexe situaties. 1.2 Kunnen nemen van weloverwogen beslissingen in situaties waarin niet alle informatie voorhanden is. 1.3 In dialoog met cliënt, voor de cliënt belangrijke anderen en hulpverleners effectief en efficiënt kunnen communiceren over het hulpverleningsaanbod dat gerelateerd is aan doorgaans complexe situaties. 1.4 Verder kunnen ontwikkelen en aanpassen van bestaande (evidence based en practice based) methoden aan nieuwe inzichten, waarbij zonodig een innovatieve en creatieve handelswijze wordt gehanteerd. 1.5 Hulpverlening kunnen bieden aan een diversiteit van doelgroepen en daarbij recht doen aan de eigenheid van de cliënt, rekening houdend met diens religieuze, culturele en sociale achtergrond. 2. Werken binnen de organisatie 2.1 Samenwerken met collega s en zich in samenwerkingsverbanden positioneren als initiatiefrijk vertegenwoordiger van de eigen organisatie, ten einde samenwerkingsmogelijkheden en ketenafspraken te realiseren. 2.2 Een herkenbare bijdrage leveren aan het instellingsbeleid, verantwoordelijkheid nemen en leiding en/of begeleiding geven aan collega s en anderen in het veld. 2.3 Een herkenbare bijdrage leveren aan onderzoek, ontwikkeling en innovatie van hulpverlening in de eigen instelling vanuit een regionale, nationale en/of internationaal geïnspireerde visie op jeugdzorg en jeugdbeleid. 3. Professionalisering 3.1 Een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen van de beroepsmethodiek en de wetenschappelijke verankering daarvan, door onder meer praktijkgestuurd onderzoek te verrichten, praktijktheorieën te ontwikkelen, onderzoeken te beoordelen en nieuwe vragen en ontwikkelingen te beschouwen op de consequenties voor bestaand beleid en bestaande methodieken. 3.2 Kritisch reflecteren op eigen en andermans beroepsmatig handelen, houding en motivatie vanuit theoretische en normatieve kaders. 3.3 De eigen loopbaan sturen en vormgeven door actief gebruik te maken van de mogelijkheden die de studie, de organisatie en het werkveld bieden om de eigen deskundigheid verder te ontwikkelen. De opleiding heeft bij het opstellen van de set eindkwalificaties tevens gebruik gemaakt van relevante literatuur waaronder publicaties van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg en vakrelevante literatuur. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 6

10 Oordeel: Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beoogde variant van de beoogde opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding beschikt over relevante contacten met het werkveld; de opleiding heeft zich bij het opstellen van de eindkwalificaties laten leiden door de eisen van uit het beroepenveld; de opleiding heeft bij het opstellen de eindkwalificaties ook gebruik gemaakt van relevante vakliteratuur; de opleiding sluit aan bij maatschappelijke ontwikkelingen, in het bijzonder de vraag naar hoogprofessionele werkers in de jeugdzorg. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 7

11 Facet 1.2. Bachelor en Master Criterium Het facet Bachelor en Master is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de beoogde eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master? Bevindingen Het cluster Zorg en Welzijn van de Hogeschool Leiden heeft samen met de vier lectoraten voor zijn masteropleidingen een beschrijving gemaakt van de verschillen tussen bachelor- en masterniveau. Deze is door de beoogde opleiding verder uitgewerkt in een vergelijking van de eindniveaus van de bachelor- en professional masteropleidingen. De opleiding heeft vervolgens de Dublin Descriptoren en de opleidingscompetenties zoals beschreven in 1.1 gekoppeld. Het resultaat hiervan laat zich als volgt concreet samenvatten. Kennis en inzicht De HBO-bachelor verwerft kennis en inzichten uit handboeken en artikelen uit vaktijdschriften. De masterstudenten verdiepen gedurende de masteropleiding hun vakkennis over de evidence based practice. Daarnaast verbreden ze ook hun kennis op het gebied van praktijkonderzoek. Kennis en inzichten over de principes van wetenschappelijk onderzoek, kwaliteitszorg, vakinhoud en communicatie (met cliënten, collega s, verwijzers en andere zorgverleners) verwerven zij via projecten en via het relevante bijbehorende conceptuele- en vaardigheidsonderwijs. Op hun werkplek bouwen ze deze kennis en inzichten verder uit door erop te reflecteren. De vereiste kennis wordt vastgelegd in een literatuurlijst. Studenten worden op die kennis getoetst. De afgestudeerde van de Masteropleiding Jeugdzorg zet de wetenschappelijke kennis in bij de diagnostiek, behandeling en preventie van complexe cliëntenproblematiek. Hij is op de hoogte van de wetenschappelijke evidence van de werkzaamheid van behandelingen en diagnostische methoden. Zet de wetenschappelijke kennis in bij preventie van complexe cliëntenproblematiek. Hij is op de hoogte van de wetenschappelijke evidence van de werkzaamheid van behandelingen en diagnostische methoden. Verzorgt de wetenschappelijke kennis bij het efficiënt en effectief inrichten van zorg bij minder complexe problematiek door collega s. Integreert de resultaten van wetenschappelijk onderzoek in de ontwikkeling van de praktijk en de organisatie waar hij werkzaam is. Toepassen kennis en inzicht De professional master kan als bekwame beroepsbeoefenaar kennis en inzichten toepassen in complexe beroepssituaties. Masterstudenten leren tijdens opdrachten om de theoretische kennis en vaardigheden op een verantwoorde manier te gebruiken bij cliënten met complexe en meervoudige problemen. Het gaat dan vrijwel steeds om nieuwe problemen in nieuwe situaties. Door vernieuwende concepten in de praktijk toe te passen, krijgen zij beter inzicht in de reikwijdte en gebruikswaarde van de theorie. De studenten werken enerzijds met casuïstiek uit de praktijk waarin zij de bestudeerde theorie toepassen. Anderzijds werken zij naast hun studie als senior hulpverlener of teamleider in de jeugdzorg, waardoor zij de theorie in de praktijk leren gebruiken. Daarnaast bespreken studenten de verkregen inzichten regelmatig onderling (via intercollegiale toetsing) en met hun coach. De afgestudeerde van de Masteropleiding Jeugdzorg is actief in de verdere beroepsontwikkeling op basis van specifieke deskundigheid: bijvoorbeeld door nieuwe inzichten en beproefde theorieën te vertalen naar interventies, (lokale) richtlijnen, protocollen en interventies. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 8

12 Levert bijdragen aan kennisontwikkeling door het formuleren van probleemstellingen of onderzoeksvragen, het leveren van bijdragen aan onderzoek en totstandkoming van interventies en richtlijnen. Oordeelsvorming De professional master baseert zijn oordelen op alle relevante beschikbare (wetenschappelijke en praktische) informatie over een bepaald onderwerp. Hij kan deze veelheid van vaak strijdige en/of onvolledige informatie verwerken en op grond daarvan voor de cliënt goede beslissingen nemen. Daarbij spelen ethische, juridische, politieke en sociaal-maatschappelijke aspecten een vanzelfsprekende rol. De professional master heeft een eigen visie op jeugdzorg en jeugdbeleid. De kern van het werk van een professional master bestaat uit de beoordeling en beantwoording van complexe zorgvragen. Daarbij volstaat het niet om op de hoogte te zijn van de belangrijkste actuele methoden, maar moet de afgestudeerde master een methode ook kunnen beoordelen op bruikbaarheid, op de mate van onderbouwing en op de mate waarin de methode claims waarmaakt. De masterstudenten leren daarnaast nieuwe ontwikkelingen in onderzoek en methoden te beoordelen, zodat zij in de praktijk kunnen beslissen om al dan niet door te gaan met een gebruikte methode, deze verder te ontwikkelen of te vervangen door een andere. Tenslotte beoordelen zij ook hun eigen professionele handelen in overleg met collega-studenten en expertdocenten. Communicatie De professional master kan nieuwe, vaak nog ongestructureerde informatie en nieuwe inzichten overbrengen. Afgestudeerde masters communiceren effectief en efficiënt in multidisciplinair verband door hun inbreng zo te kiezen dat die gewaardeerd wordt. Ze begrijpen de opvattingen en argumenten van de andere zorgverleners en brengen die in verband met hun eigen expertise. Ze ontwikkelen hun eigen deskundigheid door actief contact te zoeken met belangrijke anderen zoals docenten, de eigen organisatie en het werkveld. Leervaardigheden Uitgangspunt van de masteropleiding is dat de student de basis opbouwt die nodig is om te kunnen functioneren als een lerende professional. Voorwaarde hiervoor is dat de student leert hoe hij de nieuwe wetenschappelijk kennis en inzichten intensief kan blijven volgen. Een masterstudent leert in de opleiding problemen of studievragen in groepsverband effectief en efficiënt aan te pakken. Ook leren studenten elkaar onderling te begeleiden en adviseren. De opleiding heeft in de documentatie verder op een duidelijke wijze het verschil aangegeven tussen de HBO bachelor afgestudeerde, de HBO-master afgestudeerde en de WO-master afgestudeerde. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beoogde opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de beoogde opleiding heeft aantoonbaar aandacht besteed aan het masterniveau en dit vervolgens op een adequate wijze uitgewerkt waardoor de Dublin Descriptoren op een eenduidige wijze gekoppeld zijn aan de eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 9

13 Facet 1.3. Oriëntatie HBO/WO Criteria Het facet Oriëntatie HBO/WO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: HBO Zijn de beoogde eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Heeft de HBO-master de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is? Bevindingen De eindkwalificaties van de masteropleiding zijn gebaseerd op functie- en competentieprofielen uit het werkveld en het rapport Inhoudelijke en strategische verkenning master Jeugdzorg van het Verwey-Jonker Instituut en Hogeschool Leiden. Het resultaat is voorgelegd aan vertegenwoordigers van het beroepenveld. Het auditteam is gebleken dat de opleiding aan de gesprekspartners vanuit het werkveld heeft gevraagd of er behoefte bestaat aan een beroepsgerichte master in de jeugdzorg en over welke kwalificaties de afgestudeerde van deze opleiding dient te beschikken. Hieruit zijn door de opleiding behalve de eindkwalificaties ook het leidend principe en het kader voor de opleiding bepaald alsmede de thema s waar in de opleiding aandacht aan zal worden besteed. De opleiding heeft op 15 februari en 8 maart jl. een expertmeeting georganiseerd. Hieruit zijn een aantal aanvullingen naar voren gekomen die in de beoogde opleiding verwerkt zijn/zullen worden. Deze aanvullingen hadden onder meer betrekking op de door het werkveld gebruikte functieprofielen met de daarbij beoogde competenties en de begeleiding van de studenten vanuit de praktijk. De ontwikkeling van een professional kent vijf fasen, zo geeft de opleiding aan: beginner, geoefend beginner, competente professional, gevorderde professional en expert. Studenten die aan de masteropleiding beginnen zijn als bachelor Social Work afgestudeerd en hebben minstens vier jaar praktijkervaring. Zij zijn daarmee al competente professionals. In de masteropleiding ontwikkelen zij zich naar het niveau van een gevorderd professional binnen hun vakgebied. Voor de Masteropleiding Jeugdzorg is gekozen voor het benoemen van een generieke rol: de leidende professional. Hierin is de rol van beroepsontwikkelaar ondergebracht. De academische of wetenschappelijke vorming van de masterstudent (beroepsontwikkelaar) is als apart aandachtspunt in het programma meegenomen. Het programma kent hiervoor een aparte lijn Onderzoek en methodologie. Centraal daarin staat het beroepsmatig handelen vanuit een evidence based benadering. De masterstudent leert kritisch omgaan met wetenschappelijke informatie en denk- en werkwijzen. Als afsluiting van dit onderdeel voert de student een praktijkgericht onderzoek of een vernieuwingsproject uit. De student schrijft en presenteert een werkstuk of thesis waarbij de evidence based approach expliciet vereist is. De masteropleiding sluit aan bij relevante internationale ontwikkelingen. Veel methoden in de jeugdzorg zijn geheel of gedeeltelijk gebaseerd op methoden die in met name de Angelsaksische landen zijn ontwikkeld. Publicaties over onderzoek naar de toepassing en effectiviteit van deze methoden vindt grotendeels plaats in internationale tijdschriften. De masteropleiding maakt gebruik van recente publicaties over effectiviteit in de jeugdzorg. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 10

14 De studenten leren aan de hand van de internationale literatuur de actualiteit en de wetenschappelijke status van methoden te beoordelen. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beoogde opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties ontleend aan de eisen die het beroepenveld stelt aan afgestudeerde professional masterstudenten op het terrein van jeugdzorg; de opleiding is actief bij het benaderen van het beroepenveld. Uit de documentatie is het auditteam gebleken dat de opleiding terdege rekening houdt met de opinies uit het werkveld, zonder de eigen verantwoordelijkheid hierbij uit de weg te gaan, i.c. eigen keuzes te maken. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de beoogde opleiding als voldoende gelet op de volgende overwegingen: de beoogde opleiding sluit met deze professional master opleiding goed aan bij maatschappelijke ontwikkelingen i.c. de noodzaak tot verdere professionalisering van de jeugdzorg; de beoogde opleiding heeft zicht op ontwikkelingen in de relevante beroepspraktijk en zij heeft dit inzicht duidelijk vertaald naar de eindkwalificaties; de beoogde opleiding beschikt over contacten met het relevante werkveld en gebruikt deze contacten bij het inhoudelijk vormgeven van de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 11

15 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent zes facetten: 1. Eisen HBO; 2. Relatie tussen doelstellingen en programma; 3. Samenhang programma; 4. Studielast; 5. Instroom; 6. Duur. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: HBO Vindt kennisontwikkeling door studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Het studieprogramma van de beoogde Masteropleiding Jeugdzorg is vormgegeven op basis van eindkwalificaties die zijn opgesteld in overleg met het werkveld. Daarnaast zijn er ook meer informele banden van het docentenkorps met het werkveld. Door de opleiding wordt er aantoonbaar naar gestreefd, zo is het auditteam gebleken, docenten aan te trekken die deels in de praktijk werkzaam zijn of recentelijk in deze praktijk werkzaam zijn geweest (zie ook onderwerp 3). Gerelateerd hieraan is het streven van de opleiding om nadrukkelijk aansluiting te zoeken bij de ontwikkelingen in het werkveld. De eindkwalificaties en het studieprogramma zijn ontleend aan de beroepspraktijk. Hogeschool Leiden ontwikkelt de Masteropleiding Jeugdzorg in nauwe samenwerking met het veld van jeugdzorg. Ten behoeve van de verkenning van het Verwey-Jonker Instituut is met directies van instellingen en met de MO Groep gesproken over de behoefte aan deze opleiding, de gewenste eindkwalificaties en de opbouw van de opleiding. De opleiding bestaat uit vijf samenhangende programma s. Wij zullen deze hierna ter adstructie kort beschrijven. Helpen bij problemen met opvoeden en opgroeien Dit programma is opgebouwd uit drie onderdelen. Het eerste onderdeel is kennis over en een visie op opvoeden en opgroeien. De basis hiervan wordt in de master bekend verondersteld. In literatuur en in de colleges wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren, ouderschap en opvoeding in verschillende culturen. Het tweede onderdeel is kennis over en een visie op problemen met opvoeden en opgroeien. De hoofdstromen in theorie en onderzoek worden behandeld aan de hand van literatuur en colleges. Aan bod komen het medischbiologische model, het model van beschermende- en bedreigende factoren en de systeemtheorie. Het derde onderdeel betreft de vraag welke methoden en hulpvormen effectief zijn bij welke hulpvragen en problemen. Dit onderdeel krijgt de meeste aandacht in dit programma. Aan de hand van de databank effectieve interventies van het Nederlands Jeugdinstituut en actuele literatuur en onderzoek krijgt de student een overzicht Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 12

16 van de belangrijkste actuele methoden in de jeugdzorg. In projecten leert de student de toepasbaarheid en beperkingen van bestaande methoden. De nadruk in dit programma ligt op de inhoudelijke visie op en de theorie over problemen met opvoeden en opgroeien. Van daaruit wordt de vraag gesteld welke hulpvorm of strategie moet worden ingezet om optimaal resultaat te bereiken. Juridische en ethische aspecten van jeugdzorg Hulp en recht worden in deze opleiding gezien als bij elkaar horende samenstellende delen van jeugdzorg. Het belang van het kind is een centraal begrip in het jeugdrecht en dit begrip moet worden ingevuld op basis van kennis en inzichten uit de opvoedkunde. De student leert dat de juridische aspecten niet moeten worden gezien als het sluitstuk van een methode of een beoogde innovatie, maar dat juridische en ethische vragen van meet af aan moeten worden betrokken in het ontwerp van de jeugdzorg. In een aantal colleges worden de hoofdpunten van ouderschap en gezag, de maatregelen van kinderbescherming, de Wet op de jeugdzorg en het Verdrag inzake de rechten van het kind behandeld. Deze colleges zijn ondersteunend aan de literatuur. De literatuur wordt bestudeerd aan de hand van een leeswijzer en opdrachten. De belangrijkste thema s van recht in de praktijk van de jeugdzorg worden door de studenten uitgewerkt in de projecten. Aan de hand van casuïstiek komen onderwerpen aan bod zoals vrijwillige en gedwongen hulp, melden en privacy, gegevensuitwisseling, gesloten jeugdzorg, jeugdstrafrecht. Beleid en organisatie van jeugdzorg en jeugdbeleid De student in de Master Jeugdzorg krijgt inzicht in de hoofdlijnen van het overheidsbeleid en in de wisselwerking tussen praktijk, wetenschap en beleid. Dit stelt de student in staat op nieuwe ontwikkelingen te anticiperen en beleidsbewegingen beter te kunnen schatten op waarde en doorwerking voor de praktijk. Naast het bestuderen van de basisliteratuur en enkele colleges werkt de student de wisselwerking tussen beleid en praktijk uit aan de hand van praktijkvoorbeelden die aansluiten op de eigen beroepspraktijk. Hierbij komen aan bod: hoe wordt het zorgaanbod bepaald? Hoe wordt het gefinancierd? Wie voert het uit? Wat is de positie van de cliënt in het beleid? Onderzoek en methodologie Voor een master volstaat het niet om op de hoogte te zijn van de belangrijkste actuele methoden. Een master moet een methode kunnen beoordelen op bruikbaarheid en op de mate waarin de methode onderbouwd is en de claims van de methode kunnen worden waargemaakt. In de opleiding leert de student onderzoek op te zetten en uit te voeren, dat voldoet aan de standaard voor sociaal-wetenschappelijk praktijkonderzoek. De student leert daarmee tevens nieuwe ontwikkelingen in onderzoek en methoden te beoordelen, waarmee in de praktijk beslissingen genomen kunnen worden om door te gaan met een gebruikte methode, de methode verder te ontwikkelen, of te vervangen door een andere methode. De student kiest in het begin van de opleiding een onderwerp voor het eigen onderzoek. In overleg met de docent maakt de student een onderzoeksontwerp. Vervolgens wordt het onderzoek uitgevoerd en wordt een rapportage gemaakt. De student wordt voor dit onderdeel beoordeeld op basis van het onderzoek, inclusief een te geven presentatie. Leerbegeleiding Het programma leerbegeleiding bestaat uit twee onderdelen, te weten de coaching van de student op de eigen ontwikkeling en het opleiden van de student tot (team)begeleider. Vanaf de start van de opleiding begeleidt de coach de studieloopbaan ten aanzien van de voortgang, persoonlijke leerdoelen en te verwerven competenties. Hiervoor wordt gewerkt met een persoonlijk ontwikkelingsplan en een portfolio. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 13

17 Het tweede onderdeel, het leren werken als (team)begeleider is een standaard onderdeel van de opleiding. De student kan ervoor kiezen dit meer of minder accent te geven. Gewerkt wordt met basisliteratuur en vervolgens met het oefenen en analyseren van door de student ingebrachte praktijksituaties. Bij het programma onderzoek en methodologie krijgt volkomen terecht - het toepassen van wetenschappelijke kennis een belangrijke plaats. Maar ook hier geldt dat er sprake is van een hoge ambitie. Studenten moeten soms van ver komen als het gaat om belangstelling voor en voorbereidende kennis over wetenschappelijk onderzoek. Zelf onderzoek doen is vaak al moeilijk genoeg. Het voor de praktijk toepasbaar maken van wetenschappelijk onderzoek en omgekeerd: het onderzoeksminded maken van het veld om de dagelijkse praktijk tot onderwerp van evaluatie te maken zal de nodige additionele vaardigheden vereisen. Bij het programma Helpen bij problemen met opvoeden en opgroeien werd de aandacht gemist voor (assessment van) psychopathologie en problemen in de bredere zin. Het is niet reëel om te verwachten dat dit in de vooropleiding voldoende aan bod is geweest. En ook hier geldt weer dat de leading professional straks in de praktijk als het ware een dubbele deskundigheid aan de dag moet leggen. Hij/zij moet niet slechts kennis hebben van stoornissen en problemen en hoe je die kunt vaststellen/meten maar tevens moet hij/zij wegen wijzen hoe deze problematiek vertaald kan worden in termen van opvoeden en behandelen. Ons werd tijdens de audit wel uitgelegd dat dit element zeker aandacht zal krijgen in het desbetreffende programma. Bij het ontwerp van het programma heeft men vooral de nadruk op het handelen willen leggen en wilde men voorkomen dat de student te lang in de vraag naar de achtergronden van de problematiek zou blijven hangen. Studenten lezen basisliteratuur en oefenen en analyseren vervolgens zelf ingebrachte praktijksituaties. In de opleiding vindt vakinhoudelijke verdieping, uitwisseling en verbreding plaats, doordat studenten in groepen zitten met collega s uit verschillende delen van de jeugdzorg en het jeugdbeleid. Bespreking van de leerresultaten en leerervaringen gebeurt op verschillende manieren. In regelmatige collegiale consultatiebijeenkomsten bespreken studenten eigen casuïstiek met collega-studenten. Daarnaast is er studieloopbaanbegeleiding. De studieloopbaan van de studenten wordt gevolgd met behulp van een persoonlijk ontwikkelingsplan en een portfolio. Ieder jaar bespreekt een expertdocent op basis hiervan de gerealiseerde en gewenste vorderingen met de student. De hogeschool wil de samenwerking tussen lectoraat, docenten, masterstudenten, experts en expertisecentra (als NSCR, Universiteiten, Trimbos etc.) op termijn uitbouwen tot een virtuele gemeenschap of community waarbinnen intensieve uitwisseling plaatsvindt van kennis en ervaring. Dit stimuleert en helpt de studenten tijdens en na de masteropleiding om hun kennis steeds verder te ontwikkelen. De studenten bestuderen in het onderwijs van de master de recente wetenschappelijke literatuur die vanuit het beroepenveld en de opleiding nodig geacht wordt voor een professional master jeugdzorg. Die vakliteratuur is vastgelegd in een literatuurlijst met verplichte boeken en vakartikelen. Naast deze voor hen geselecteerde literatuur zullen studenten ook zelfstandig gericht literatuur raadplegen in de bibliotheken van de expertisecentra. Dit geldt met name voor de opdrachten, voor het werkstuk en voor het voorbereiden en nabespreken van cliëntcontacten. Verder zijn er regelmatig capita selecta over actuele onderwerpen. Ook studenten dragen hieraan bij: zij organiseren in het laatste half jaar zelf een capita-selectaprogramma over onderwerpen die zij relevant vinden voor hun professioneel functioneren (programmaonderdeel action learning). Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 14

18 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beoogde opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het studieprogramma van de beoogde opleiding sluit in voldoende aan bij recente ontwikkelingen in het werkveld jeugdzorg; het studieprogramma is aantoonbaar ontworpen in samenspraak met het beroepenveld; de gebruikte vakliteratuur is in voldoende mate up-to-date en relevant. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 15

19 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAOcriteria: Weerspiegelen het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding? Zijn de te bereiken eindkwalificaties aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma? Bevindingen Gedurende de gehele opleiding volgen studenten cursorisch onderwijs, projecten en trainingen. De overdracht van kennis vindt plaats door het lezen van vakliteratuur, ondersteund door colleges. Beroepssituaties en hieraan gekoppelde beroepsvraagstukken nemen hierbij een belangrijke plaats in. De opleiding levert cases. Ook worden studenten in de gelegenheid gesteld om eigen praktijksituaties in te brengen. Aanvullend zijn er workshops, lezingen en debatten over actuele kwesties in de jeugdzorg. Uit de documentatie is af te leiden dat het studieprogramma tot stand komt in nauw overleg met vertegenwoordigers van de praktijk. Het auditteam constateert op basis van de documentatie dat de opleiding de kwalificaties en doelstellingen op traceerbare wijze vertaald heeft naar de inhoud van de opleiding en dat zij daarbij ook expliciet het didactisch concept en de studeerbaarheid betrekt. Uit de documentatie blijkt, dat de beoogde opleiding de competenties en de afgeleide kennisaspecten en vaardigheden heeft verdeeld over de opleiding waardoor het voor studenten mogelijk is om te komen tot een goede beheersing van alle eindkwalificaties tot het niveau van een professional master Jeugdzorg. De opleiding beschikt over voldoende vakdidactische kennis waardoor het mogelijk is gebleken een studieprogramma te ontwerpen dat wat opzet en uitvoering betreft goed is. De opleiding heeft op basis van de eindkwalificaties en de uitwerking hiervan per eindkwalificatie leerinhouden benoemd en in het curriculum ondergebracht. Na overleg met het docententeam en de praktijkvertegenwoordigers, zijn de leerinhouden vastgesteld en in programma s. De interactie tussen het werkveld en de opleiding krijgt op diverse manieren vorm. Zo vindt over de formulering van studieopdrachten overleg plaats met het beroepenveld, experts en het lectoraat. Dit betreft vooral de opdrachten van het onderdeel Onderzoek en methodologie. Verder kunnen studenten participeren in de onderzoekslijnen van de afdeling (jeugd in combinatie met verslaving, verwaarlozing en criminaliteit) en kunnen zij profiteren van de contacten die daar zijn gelegd. Daarnaast hebben de studenten op hun werkplek contact met collega s en cliënten. Hun ervaringen met deze cliënten worden in de collegiale consultatiebijeenkomsten, supervisiebijeenkomsten en tijdens coaching besproken. Ten slotte bespreekt iedere student zijn vorderingen met een docent aan de hand van het portfolio. Bij de opzet van de masteropleiding is er nadrukkelijk voor gekozen om theorie en praktijk nauw aan elkaar te koppelen: de theorie gaat pas leven indien de student deze in de praktijksituatie herkent en/of de theorie op zijn werkplek kan toepassen. Studenten leren dan ook de praktische vaardigheden die nodig zijn in de beroepspraktijk deels tijdens de onderwijsdagen op de hogeschool. Voor een ander deel leren de studenten ze op de werkplek. Beroepsvaardigheden op het vlak van innovatie en praktijkonderzoek leren de studenten in aparte workshops, door projectopdrachten uit te voeren en onderzoek te doen. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 16

20 Om goed aan te sluiten bij de behoeften van het werkveld, kiest de opleiding ervoor de vragen uit de praktijk leidend te laten zijn bij de (vak)inhoudelijke invulling van het onderwijs. Dit vertaalt zich in diverse vormen van interactie tussen de student en de praktijk, waarbij het werkveld deel uitmaakt van de leeromgeving van de student. Zo kan de instelling waar de masterstudent werkzaam is, betrokken worden bij de voorbereiding, de uitvoering van een deel van de projecten en het onderzoek en eventueel ook bij de beoordeling van de studenten. Ervaringen bij andere opleidingen laten zien dat dit een succesvolle aanpak is: het vergroot in sterke mate de motivatie van studenten en bevordert daarmee de kwaliteit van het leren; het versterkt de beroepsidentiteit van studenten; het versterkt de band tussen opleiding en werkveld. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beoogde opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de beoogde opleiding heeft in het studieprogramma de leerdoelen vastgesteld die zijn afgeleid van de eindkwalificaties; de leerdoelen en opdrachten nemen in complexiteit toe om tenslotte in het laatste studiejaar het niveau te bereiken dat naar het oordeel van het auditteam als professional masterniveau omschreven kan worden; de beoogde opleiding heeft er zorg voor gedragen dat theorie en praktijk nauw met elkaar verbonden zijn hetgeen de relevantie van de opleiding voor de student vergroot, een belangrijk uitgangspunt van het door de opleiding gekozen didactisch concept. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 17

21 Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het beoogde programma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen De tweejarige opleiding bestaat uit vijf samenhangende programma s. De samenhang is zowel in de inhoud van de programma s als in de werkvormen doorgevoerd. Verdieping van juridische- en ethische aspecten gebeurt aan de hand van een casus die zowel pedagogische- als juridische- en ethische vragen oproept. Het programma is erop gericht dat de studenten gedurende de twee jaar van de opleiding de relevante vakinhoud en competenties leren die passen bij een professional master Jeugdzorg. De blauwdruk Programma en de blauwdruk Programma en opleidingskwalificaties geven een overzicht van de inhoudelijke opbouw en samenhang van het programma. Hieruit is afleidbaar dat de student tijdens het eerste studiejaar vooral een theoretische basis verwerft waarbij er al een relatie wordt gelegd naar de (eigen) beroepspraktijk. In het volgende studiejaar wordt van de student verwacht dat deze de theorie niet alleen beheerst maar deze ook kan toepassen in de praktijk waarbij van de student verder verwacht wordt dat deze zijn handelen kan verantwoorden vanuit de theorie. De beoogde Masteropleiding Jeugdzorg reikt theoretische inzichten en conceptuele kaders aan, zodat studenten leren de analyse van situaties te verdiepen, nieuwe handelingsmogelijkheden te ontdekken en het handelen te verantwoorden. De conceptuele component in het programma bestaat uit kennis en vaardigheden: studenten passen concepten, theorieën en modellen toe op casuïstiek uit het beroep. De opleiding stimuleert continu dat een student zijn ervaringskennis en de theorie integreert. De conceptuele component loopt door de hele studie heen. Naarmate de studie vordert kunnen studenten hierin zelf keuzes maken, zeker wanneer zij aan de slag gaan met hun onderzoek. De samenhang in het studieprogramma is als volgt samen te vatten. In het eerste jaar analyseert de masterstudent een praktijkvraag met behulp van wetenschappelijke kennis. Tevens vergelijkt deze de uitkomst met een vergelijkbare situatie in het buitenland. Dit eerste jaar is vooral bedoeld om inhoudelijk ingewerkt te raken in het werkgebied, de eigen organisatie en de plaats in het veld en in de methoden en technieken van praktijkgericht onderzoek. Daarbij staan de functies van senior hulpverlener en die van teamleider centraal. Tijdens het tweede jaar vindt er een verdere verdieping plaats. De studenten zijn zelf verantwoordelijk voor de studieloopbaan en dragen er zelf toe bij dat deze aansluit op hun vragen en verwachtingen. Zij bespreken de opzet, de voortgang en eventuele aanpassing van de studieloopbaan aan voortschrijdend inzicht tegelijk met het portfolio met de leerbegeleider. In het tweede jaar werkt de student aan een opdracht in samenspraak met een instelling en doet een praktijkgericht onderzoek. De masterstudent kan in dit programma zijn innovatieve talent ontwikkelen en aanscherpen. Het meest omvangrijke studieonderdeel Helpen bij problemen met opvoeden en opgroeien kent in de twee opeenvolgende jaren grotendeels dezelfde thema s. In het eerste jaar ligt de nadruk op kennis vergaren en het overzicht krijgen. In het tweede jaar ligt de nadruk op de individuele verdieping. Het programma dat in grootte op de tweede plaats komt, is Onderzoek en methodologie. De masterstudent leert in dit programma onderdeel wetenschappelijke vakliteratuur te raadplegen en eigen ervaring en die van vakgenoten om te zetten in onderzoeksvragen. Hobéon Certificering Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Master Jeugdzorg, Hogeschool Leiden 18