Shell in Nederland. Actuele informatie over de activiteiten van Shell-maatschappijen in ons land

Transcriptie

1 Shell in Nederland Actuele informatie over de activiteiten van Shell-maatschappijen in ons land

2 NIEUWE TECHNOLOGIEËN WERKGELEGENHEID WINNEN VAN OLIE EN GAS ALTERNATIEVE ENERGIE Nieuwe technologieën In Nederland steekt Shell jaarlijks vele miljoenen in het ontwikkelen van nieuwe technologieën voor duurzame brandstoffen. Verantwoord ondernemen Shell speelt een sleutelrol in de energievoorziening en probeert op verantwoorde wijze aan de groeiende energiebehoefte te voldoen. Historie De Nederlandse historie van Shell begint in Toen werd de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlandsch-Indië opgericht. Bewerken en verkopen Aardolie of ruwe olie is in pure vorm niet of nauwelijks te gebruiken. Pas door raffinage en andere bewerkingen ontstaan tal van producten. Werkgelegenheid Shell is een belangrijke partij in veel economieën en zorgt indirect voor een veelvoud aan werkgelegenheid bij toeleveranciers en onderaannemers. KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ VERANTWOORD ONDERNEMEN BEWERKEN EN VERKOPEN VAN PRODUCTEN

3 Inleiding Shell in Nederland Shell is al vele decennia een van s werelds grootste producenten van olie en gas Auto s, vrachtwagens, schepen, treinen, vliegtuigen: ze doen het dankzij energie. De verwarming in huis, de boiler, het licht, de tv en computers, MP3-spelers, smartphones en tablets werken alleen als er energie voorhanden is. En ook winkels en winkelcentra, kantoren en industriële bedrijven zouden niet meer zonder kunnen. Die energie is wereldwijd voor tachtig procent afkomstig van fossiele brandstoffen. Soms nog turf, maar vooral olie, gas en steenkool. Shell is al vele decennia een van s werelds grootste producenten van olie en gas. Het Nederlands- Britse concern is met honderden werkmaatschappijen in negentig landen op alle continenten actief met het winnen, bewerken en distribueren van deze fossiele brandstoffen. Grote industrieën, transportbedrijven, luchtvaartmaatschappijen en miljoenen burgers vertrouwen, vaak onbewust, op Shell voor een constante levering van olie en gas, brandstoffen die de motor vormen voor onze economie en onze welvaart. Alle activiteiten van Shell worden wereldwijd aangestuurd vanuit Den Haag. Daar is het hoofdkantoor gevestigd van de Royal Shell Group plc. Maar de medewerkers van Shell in ons land doen meer. Ze winnen gas en olie uit Nederlandse bodem, bijvoorbeeld in Groningen en Schoonebeek. Raffineren en bewerken olie en gas tot brandstoffen en halffabrikaten voor de chemische industrie in onder meer Pernis en op Moerdijk. Distribueren alle producten naar gasleveranciers, vervoersmaatschappijen en industriële bedrijven in tal van Europese landen. Verkopen de Shell-producten in de vele honderden Shell-tankstations. En zijn elke dag weer hard bezig om nieuwe technieken te ontwikkelen om fossiele brandstoffen te winnen, méér te doen met minder energie, de uitstoot van CO 2 te verminderen en milieuvriendelijke biobrandstoffen te ontwikkelen. Shell in Nederland 5

4 In 1890 begonnen met lampenolie De Nederlandse historie van Shell begint in In dat jaar werd de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlandsch-Indië opgericht. Nederlandse zakenlieden hadden olie ontdekt in het oerwoud van Sumatra. Met houten boortorens werd de olie gewonnen. Via pijpleidingen werd de olie naar de kustplaats Pankalan Brandan gepompt. Daar werd de ruwe olie in een speciale installatie gezuiverd, zodat het te gebruiken was als lampenolie. Rechts: 1925 depot Groningen Winschoterdiep, vanaf hier gingen de producten per dekschuit naar de stad om daar met paard en wagen of een vrachtauto te worden vervoerd naar afnemers Links: De raffinaderij van de Koninklijke/Shell Groep in Balikpapan, Nederlandsch- Indië in 1930 In het begin van de 20ste eeuw ging de Koninklijke samenwerken met The Shell Transport and Trading Company. Dit bedrijf was in 1833 begonnen met de handel in sierschelpen. Onder leiding van Sam en Marcus Samuel jr. veroorzaakte het bedrijf in 1892 een revolutie in de oliehandel toen het olie niet meer in vaten maar in bulk ging transporteren. Doordat de speciaal gebouwde tankschepen ook nog eens gebruik gingen maken van het nog niet zo lang bestaande Suezkanaal, daalde de prijs van olie fors, werd de brandstof veel aantrekkelijker en groeide de vraag explosief. Alliantie De oliemarkt werd in die tijd gedomineerd door de VS en dan vooral door het bedrijf Standard Oil van Rockefeller. Zowel de Koninklijke als het toenmalige Shell streed tegen de hegemonie van dat bedrijf. Ze besloten mede daarom in 1907 een alliantie te smeden en verder te gaan als de Koninklijke/Shell Groep. De Nederlander Henry Deterding bouwde deze alliantie in korte tijd uit tot een uiterst florerende onderneming. Ook veel (kleine) aandeelhouders hebben altijd kunnen meeprofiteren van het ondernemerschap van Shell. De aandelen waren voor veel mensen een mooi appeltje voor de dorst, omdat ze alleen maar in waarde stegen en elk jaar weer een aantrekkelijk dividend uitkeerden. De Nederlands-Britse historie is nog steeds terug te vinden in het bedrijf. Tot 2004 heeft Shell zelfs twee hoofdkantoren gehad: een in Den Haag en een in Londen. Die duale structuur bleek echter niet flexibel genoeg voor het zakendoen in de 21ste eeuw. In 2005 is het bedrijf omgedoopt in Royal Dutch Shell plc en omgevormd tot een onderneming naar Brits recht, met het hoofdkantoor in Den Haag. Shell wordt tegenwoordig geleid door één Chief Executive Officer (CEO) die in Den Haag kantoor houdt en daar wordt ondersteund door een reeks van stafdiensten. De organisatie kent wereldwijd vier kernonderdelen met elk een Executive Director aan het hoofd. Van die vier kernonderdelen zijn er drie ook in Nederland operationeel: Upstream International, Downstream en Projects & Technology. De vierde divisie is Upstream Americas die uitsluitend op het Amerikaanse continent actief is. De Nederlands-Britse historie is nog steeds terug te vinden in het bedrijf Historie 6 Shell in Nederland Shell in Nederland 7

5 Boven: Hoogrendementspompen zijn nu essentieel voor olieproductie in Schoonebeek Rechts: Oude tijden toen de olie in Noord - Nederland met jaknikkers werd geproduceerd Winning van olie en gas in Nederland Het opsporen en winnen van olie en gas wordt in de olie-industrie samengevat onder de term upstream. Upstream International van Shell is in Nederland onder meer verantwoordelijk voor de winning van olie en gas. De NAM produceert driekwart van al het aardgas dat in Nederland wordt gewonnen In 1943 werd aardolie ontdekt bij het Drentse Schoonebeek. Vier jaar later kreeg Shell vergunning om dit olieveld samen met Esso te exploiteren. De beide bedrijven gingen samenwerken in de NAM, de Nederlandse Aardolie Maatschappij. Met zogeheten jaknikkers begon het bedrijf de olie bij Schoonebeek uit de grond te halen. Later vond de NAM ook aardolie in het westen van Nederland en onder de Noordzee. De zware Schoonebeekse olie was steeds moeilijker te winnen en daarom ging het olieveld in 1996 dicht. In bijna vijftig jaar tijd had het veld zo n 250 miljoen vaten olie opgeleverd. Begin 2011 is Schoonebeek echter weer geopend. Nieuwe technieken maken het steeds beter mogelijk om ook moeilijk winbare olie te produceren. De verwachting is dat de NAM tot 2035 nog eens meer dan 100 miljoen vaten uit de bodem bij Schoonebeek kan halen. Slochteren Veel belangrijker voor de NAM is de winning van aardgas. Al in de jaren 40 werd gas ontdekt onder de bodem van Coevorden. Die vondst was reden voor de NAM om ook elders naar gas te gaan speuren. Met succes. In 1959 bleek dat er diep onder het Groningse Slochteren een enorme bel aardgas zat, later zou blijken dat de gasvelden onder de provincie samen een van de allergrootste aardgasreservoirs ter wereld vormen. De gasvondst zou voor een revolutie zorgen in Nederland. De kolenkachels in de huizen werden vervangen door gaskachels en later gasgestookte cv-ketels. Elektriciteitscentrales hoefden niet meer op kolen te stoken, maar konden ook kiezen voor het veel makkelijker te transporteren gas. Grote industrieën schakelden voor hun productieactiviteiten over op Nederlands aardgas dat ook nog eens veel schoner was. Al snel werd besloten dat de Limburgse kolenmijnen maar beter dicht konden: de winning van aardgas was veel gemakkelijker en veiliger, en de voorraden enorm. De NAM produceert driekwart van al het aardgas dat in Nederland wordt gewonnen in 2010 was dat 67 miljard kubieke meter. Het gas wordt verkocht via GasTerra, een bedrijf waarin Shell een aandeel heeft van 25 procent. De Gasunie zorgt voor het transport van al het aardgas. De overheid vaart wel bij de winning en exploitatie van olie en gas uit Nederlandse bodem: de staat deelt in de opbrengsten en ontvangt allerlei heffingen zoals de vennootschapsbelasting. Het gaat om vele miljarden euro s per jaar, en dat al decennialang. Alom wordt dan ook erkend dat Nederland een groot deel van zijn welvaart heeft te danken aan de winning van deze bodemschatten. Winnen van olie en gas Shell in Nederland Shell in Nederland 9

6 Het bewerken en verkopen van de producten Aardolie of ruwe olie (crude oil) is in pure vorm niet of nauwelijks te gebruiken. Pas door raffinage en andere bewerkingen ontstaan tal van producten die zeer gewild zijn als brandstof of als halffabrikaten voor de chemische industrie. Het raffineren, verder bewerken en verkopen van ruwe olie en aardgas wordt in de olie-industrie samengevat onder de term downstream. Links: Brandstofdepot: tankwagens gevuld met verse benzine of diesel Shell Pernis kan dagelijks vaten ruwe olie verwerken, ofwel 20 miljoen ton per jaar Het kernonderdeel Downstream van Shell is volop actief in Nederland. In Pernis heeft Shell de grootste raffinaderijen van Europa. Het gehele terrein, inclusief de Europoort Terminal waar de producten worden opgeslagen, beslaat 550 hectare en dat is zo groot als duizend voetbalvelden. Hier werken zo n tweeduizend Shell-medewerkers, plus nog eens een paar duizend medewerkers van onderaannemers die nodig zijn voor het aanleggen, verbouwen en de periodieke revisie van alle installaties. Shell Pernis kan dagelijks vaten ruwe olie verwerken, ofwel 20 miljoen ton per jaar. Als de fabrieken voluit draaien, verwerken ze achthonderd liter ruwe olie per seconde tot dieselolie, benzine, kerosine, stookolie, basisoliën (smeermiddelen) en LPG. In Pernis maar vooral op Moerdijk beschikt Shell over chemische fabrieken die uit aardolie chemische producten maken zoals oplosmiddelen en grondstoffen voor de productie van bijvoorbeeld kunststoffen, cosmetica, auto-onderdelen, geneesmiddelen, kunstvezels, isolatiemateriaal, latexverf en antivries. Op Moerdijk werken ruim achthonderd Shell-medewerkers en daarnaast doorgaans nog eens driehonderd medewerkers van onderaannemers. Veel van de basisproducten, halffabrikaten en eindproducten van Shell worden via pijpleidingen vervoerd. Dat bespaart miljoenen transportkilometers. Zo krijgen de fabrieken in Moerdijk maar liefst vijftig procent van hun grondstoffen via pijpleidingen aangeleverd. Schiphol ontvangt al zijn kerosine via een lange pijpleiding die begint in Shell Pernis. Ook veel van de halffabrikaten voor de chemische industrie vinden hun weg via pijpleidingen, tot in Noord-Duitsland toe, naar de eindgebruikers. Verder vervoert Shell veel van de producten via tankschepen, ook binnenvaartschepen. Slechts een klein deel van het transport vindt plaats via de rails en de weg. Dealers In Nederland beschikt Shell over een netwerk van zo n 535 tankstations voor de rechtstreekse verkoop van benzine, diesel, LPG en smeermiddelen aan consumenten. Overigens is maar een beperkt aantal van deze tankstations in bezit van Shell, de meeste tankstations zijn eigendom van zelfstandige ondernemers ofwel dealers die graag het merk Shell verkopen. Daarbij maken ze meteen gebruik van de formule waarmee de tankstations van Shell zijn uitgegroeid tot succesvolle gemakswinkels. De laatste jaren komen er steeds meer onbemande tankstations die uitsluitend brandstoffen verkopen, maar dan aantrekkelijker geprijsd en alleen te verkrijgen via elektronisch betalen. Bewerken en verkopen van producten 10 Shell in Nederland Shell in Nederland 11

7 Altijd op zoek naar nieuwe technologieën Shell steekt alleen al in Nederland jaarlijks meer dan 350 miljoen euro in het zoeken naar nieuwe olie- en gasvelden, het ontwikkelen van technieken om ook moeilijk winbare voorraden te ontsluiten, het verbeteren van processen en producten en het ontwikkelen van nieuwe technologieën voor de productie van duurzame brandstoffen. Dat werk is de verantwoordelijkheid van het kernonderdeel Projects & Technology. Veel van dat onderzoek vindt plaats in Nederland. Steeds effectiever bij het aanboren en exploiteren van olie en gas Het Projects & Technology Centre in Rijswijk houdt zich bezig met alle technologische ontwikkelingen die van belang zijn bij het opsporen van delfstoffen en de productie van olie en aardgas. De ruim veelal hoogopgeleide medewerkers zijn gespecialiseerd in seismisch onderzoek en nieuwe boortechnieken voor olieen gasvelden. In een hypermodern Virtual Reality Centre kunnen de onderzoekers werkelijk elke ondergrond nabootsen en analyseren, waardoor wereldwijd de medewerkers van Upstream steeds effectiever kunnen opereren bij het aanboren en exploiteren van olie en gas, op kilometers diepte, ook ver onder zee. Rijswijk is medeontwikkelaar van de technieken die nodig zijn om in de zomermaanden aardgas weer in de grond op te slaan, zodat de NAM ook in koude winters toch iedereen van voldoende gas kan voorzien. Links: Onderzoekslaboratorium, Amsterdam Onder: Virtueel zoeken naar olie en gas Nieuwe technologieën CO 2 opslaan Het Shell Technology Centre in Amsterdam doet onderzoek naar verbetering van bestaande processen en producten op het gebied van aardolie, aardgas, chemie en duurzame energie. Dankzij de nieuwe technieken die de medewerkers hier in het lab ontwikkelen is het mogelijk om olie- en chemieproducten efficiënter te vervaardigen, met minder energiegebruik, lagere emissies en minder ongewenste bijproducten. De Shell-medewerkers in Amsterdam zijn verder erg succesvol in het ontwikkelen en steeds verder verbeteren van technieken om gas om te zetten in vloeibare brandstoffen. Daardoor behalen deze brandstoffen meer rendement, zijn ze gemakkelijk op te slaan en te vervoeren en zijn ze in veel meer situaties te gebruiken. Ook ontwikkelen de Amsterdamse onderzoekers technieken om duurzame brandstoffen te produceren en CO 2 op te slaan. 12 Shell in Nederland Shell in Nederland 13

8 Naast olie ook gas en alternatieve energie Shell is niet alleen meer een oliemaatschappij. Als het gaat om de winning van olie moet het bedrijf het opnemen tegen maar liefst andere oliemaatschappijen. Shell wint zelf ook maar twee procent van alle olie die wereldwijd uit de bodem wordt gehaald, al gaat het dan nog steeds om ruim drie miljoen vaten olie-equivalent per dag. Dat terwijl Shell dagelijks een kleine zeven miljoen vaten olieproducten verkoopt aan bedrijven en consumenten. Veel van de olie die Shell verwerkt, koopt het bedrijf dus op de wereldmarkt. Links: Schoonebeek, 2011 Rechtsonder: Biobrandstoflaboratorium Aardgas is betaalbaar: het is namelijk relatief eenvoudig te winnen Mede dankzij de vondst van het Groningengasveld in de jaren 50 van de vorige eeuw is Shell zich steeds meer gaan richten op aardgas. Vanaf 2012 produceert het bedrijf zelfs meer gas dan olie. Hoewel het zogeheten peak oil-moment, ofwel het moment dat de wereldwijde olieproductie alleen nog maar zal dalen, steeds verder weg lijkt, vindt Shell het verstandig om zich meer te richten op de exploitatie van gasvelden. Aardgas is namelijk overvloedig aanwezig: er is (met de reserves die nu bekend zijn) genoeg voorraad voor 250 jaar, uitgaande van het huidige productieniveau. Het is ook een acceptabele brandstof, omdat het van alle fossiele brandstoffen het minste CO 2 uitstoot: in elektriciteitscentrales maar liefst vijftig tot zeventig procent minder dan de steenkool die nu nog vaak wordt gebruikt. En aardgas is betaalbaar: het is namelijk relatief eenvoudig te winnen. Biobrandstof Shell zet daarnaast in op biobrandstoffen. Ook in de Nederlandse laboratoria van Shell wordt hard gewerkt aan het ontwikkelen van zogeheten tweede generatie biobrandstoffen. Dat zijn biobrandstoffen die geen bedreiging vormen voor de teelt van voedselgewassen doordat ze landbouwgrond vereisen. Er zijn al resultaten behaald in het omzetten van bijvoorbeeld stro, houtsnippers en algen in vloeibare brandstoffen. Overigens is Shell nu een van de grootste distributeurs van biobrandstoffen ter wereld. Last but not least heeft het bedrijf diverse projecten op het gebied van windenergie onder beheer, vooral in de VS, maar ook in Nederland via het NoordzeeWindproject voor de kust van Noord-Holland. Alternatieve energie 14 Shell in Nederland Shell in Nederland 15

9 Verantwoord voldoen aan de energiebehoefte Shell speelt een sleutelrol in de energievoorziening en probeert op verantwoorde wijze aan de groeiende energiebehoefte van de wereld te voldoen. Bij alle activiteiten wordt gekeken of ze passen in de duurzame ontwikkeling die Shell nastreeft. Alle medewerkers moeten ervan doordrongen zijn dat Shell alleen wil werken als het license to operate heeft, het recht dat Shell-maatschappijen van de omgeving moeten verdienen om ergens te mogen werken. Het betekent concreet dat een raffinaderij of een chemiebedrijf zich tot het uiterste inspant om de productieprocessen zo veilig mogelijk te maken en het milieu niet te schaden. Heel belangrijk is dat over dit soort aspecten met de belanghebbenden in een open sfeer wordt overlegd. Verantwoord ondernemen Bij alle activiteiten wordt gekeken of ze passen in de duurzame ontwikkeling die Shell nastreeft Shell beschikt over moderne installaties. Zo is de raffinaderij in Pernis in staat om schone brandstoffen te maken met een relatief lage milieubelasting. De kraker op Moerdijk is als eerste in Europa uitgerust met de meest geavanceerde technologie voor koude destillatie. De uitstoot van onder andere zwaveldioxide, stikstofoxiden en stof is aanzienlijk gereduceerd. Ook het affakkelen van gassen nam sterk in frequentie en volume af. De CO 2 die in Pernis vrijkomt in het raffinageproces gaat voor een deel naar de Westlandse glastuinbouw, waar de kooldioxide wordt gebruikt om de tomaten, paprika s en andere gewassen te laten groeien. Door alle zorg voor het milieu komt er ook steeds minder verontreiniging in het oppervlaktewater. Onder opslagtanks zijn vloeistofdichte vloeren geïnstalleerd, bovendien zijn de tanks voorzien van geavanceerde systemen om lekkages te detecteren. Met behulp van grote kappen in de opslagtanks wordt voorkomen dat vloeistoffen kunnen wegdampen. Het personeel krijgt intensieve trainingen om zo bewust mogelijk met milieu en veiligheid om te gaan. De rapportages over veiligheid, milieu, gezondheid en welzijn worden tegenwoordig, net als financiële jaarverslagen, gecontroleerd door accountants. Shell verricht permanent onderzoek naar energieefficiëntie en is mede daarom initiatiefnemer van de Shell Eco-marathon, wedstrijden op diverse continenten waarmee studenten worden uitgedaagd om omgerekend - zo veel mogelijk kilometers te rijden op één liter brandstof. Doel is uiteindelijk om consumenten te helpen meer rendement te halen uit brandstoffen. Een goede stap is gezet met de introductie van Shell FuelSave, benzine en diesel die gemiddeld één liter per tank besparen, doordat de brandstof de motor schoonhoudt en het rendement dus groter wordt. Rechts: een koolzaadveld voor een tankstation in Rilland. Koolzaad dient als biocomponent in brandstof. 16 Shell in Nederland Shell in Nederland 17

10 Links: Shell-kantoor in Amsterdam Rechts: Pernis en zijn omwonenden Werkgelegenheid Met oog voor mens en maatschappij Shell biedt wereldwijd werk aan ongeveer medewerkers. In Nederland alleen al vinden mensen een leuke, interessante en uitdagende baan bij het bedrijf. Shell is bovendien een belangrijke speler in veel economieën en zorgt indirect voor nog eens een veelvoud aan werkgelegenheid bij toeleveranciers en onderaannemers. Van de miljarden die Shell investeert in projecten in olie- en gaswinning, raffinage en research, komt een aanzienlijk deel bij Nederlandse bedrijven terecht. Shell draagt een grote economische en maatschappelijke verantwoordelijkheid Door de omvang van het bedrijf en de aard van de activiteiten, namelijk het produceren van fossiele brandstoffen, draagt Shell een grote economische en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het bedrijf is zich deze bijzondere positie bewust. Het geeft dan ook grote aandacht aan een goede communicatie met alle groepen van belanghebbenden: medewerkers, aandeelhouders, klanten, omwonenden en de overheid. Een voorbeeld daarvan zijn de Burenraden in Pernis en Moerdijk. In de Burenraden vindt overleg plaats met omwonenden over zaken als veiligheid, milieu en overlast. Kernwaarden Shell hanteert overal ter wereld bij zijn beleid de eigen Gedragscode. Deze code moet de directie en de medewerkers helpen de kernwaarden en de beleidsuitgangspunten van Shell na te leven. Binnen het bedrijf bestaat een managementsysteem dat controleert of en hoe het bedrijf zich houdt aan deze grondregels. De uitkomst wordt jaarlijks gepubliceerd in het Sustainability Report. De resultaten die in dit verslag staan, worden geverifieerd door onafhankelijke auditors. Shell in Nederland 19

11 Royal Dutch Shell Deze brochure beschrijft beknopt en in het algemeen de geschiedenis van Royal Dutch Shell plc. Over de diverse maatschappijen en hun activiteiten bestaat echter meer en gedetailleerder informatie. Indien u belangstelling heeft kunt u dit materiaal aanvragen bij de afdeling Media & Communications in Den Haag, media-nl@shell.com. U kunt ook of bezoeken waar informatie elektronisch beschikbaar is of waar u het kunt aanvragen. Shell geeft ook films en video s uit over haar wereldwijde activiteiten. Een catalogus kan worden besteld bij de Shell Filmcentrale, shellfilmcentrale@shell.com. Shell-maatschappijen hebben een eigen identiteit. Deze brochure duidt ze gemakshalve soms echter aan met de collectieve benaming Shell of Royal Dutch Shell in passages die betrekking hebben op maatschappijen van Royal Dutch Shell plc. in het algemeen, of wanneer vermelding van de naam van de maatschappij(en) gevoeglijk achterwege kan blijven. COLOFON Uitgave: Shell Nederland B.V. Postbus CK Den Haag Productie en redactie: Shell Communicatie NL Tekst: Frank Bokern Ontwerp: Shell Creative Services 2011, Shell Nederland B.V.