RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij. SBO Het Noorderlicht

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij SBO Het Noorderlicht Plaats : Dordrecht BRIN-nummer : 04DY Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 24 mei 2011 Rapport vastgesteld te Breda op: 13 juli 2011

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 24 mei 2011 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op SBO Het Noorderlicht naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 22 juni 2010 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op SBO Het Noorderlicht. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 13 oktober De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Onderzoeksopzet De onderzoeksopzet is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de inspectie gesprekken heeft gevoerd met de directie, de intern begeleider en leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 5 van 11

6

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2009 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast pagina 7 van 11

8 Kwaliteitsaspect 8 Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Op basis van de bevindingen bij dit tussentijds kwaliteitsonderzoek concludeert de inspectie dat SBO Het Noorderlicht gericht werkt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Hoewel de inspectie de onderzochte indicatoren nog niet allemaal als voldoende beoordeelt, is de school zichtbaar op weg om de resultaten van de kwaliteitsverbetering op een voldoende niveau te brengen. Wel zal de school voor een aantal onderdelen van zowel de zorg en begeleiding als van de kwaliteitszorg, de betreffende procedures en werkwijzen scherper moeten uitlijnen en onderbouwen. Tijdens het gesprek met de inspectie gaven de leraren aan dat zij de ingezette cultuurverandering als positief ervaren. Zo geeft het werken met groepsoverzichten en groepsplannen structuur en biedt het ondersteuning bij het realiseren van opbrengstgericht onderwijs. De ontwikkelingsperspectieven voor de leerlingen geven sturing aan het plannend didactisch handelen; dit is in mindere mate het geval voor de jongste leerlingen. Daarnaast kunnen de ouders aan de hand van dit document helder en tijdig geïnformeerd worden over de voortgang in ontwikkeling van hun kind en over het te verwachten uitstroomniveau naar het vervolgonderwijs. De school staat nu voor de uitdaging om het proces van kwaliteitsverbetering af te ronden en de inmiddels verworven kwaliteit stevig te borgen. Daarbij zal aandacht voor een voortgaande professionalisering van het team noodzakelijk zijn. Positief is dat de school voornemens is om met ingang van het volgend schooljaar een ondersteuningsteam in te richten dat zal bestaan uit leraren met uiteenlopende specialisaties. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Leeropbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de uitstroom of de ontwikkelingsperspectieven te beoordelen of de leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school. Wel lijkt met betrekking tot de opbrengsten de uitspraak gerechtvaardigd dat de school uit de leerling haalt wat erin zit. De leeropbrengsten voor technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen en wiskunde lijken overeen te komen met wat van deze groep schoolverlaters verwacht mag worden. Ook de uitstroom naar het vervolgonderwijs lijkt in overeenstemming met de mogelijkheden van pagina 8 van 11

9 deze groep leerlingen. De inspectie baseert deze uitspraak op een grofmazige analyse van de uitstroomgegevens over het schooljaar De inspectie constateert op dit punt een vooruitgang vergeleken met de onderwijsresultaten van de groep leerlingen die in 2010 naar het voortgezet onderwijs is vertrokken. Toen lieten de leerresultaten een 'wisselend beeld' zien. Gezien de beperktheid van de analyse kunnen geen stevige uitspraken worden gedaan. Begeleiding De school maakt gebruik van toetsen uit een landelijk genormeerd leerlingvolgsysteem voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. In de kleutergroepen hanteert de school daarnaast een gestructureerd observatieinstrument van voldoende kwaliteit. De inspectie beoordeelt de betreffende indicator als voldoende. De keuze van de toetsen is afgestemd op de kenmerken van de leerlingenpopulatie. Zo heeft de school dit schooljaar structureel een woordenschattoets toegevoegd. Deze toets is inmiddels eenmaal afgenomen bij wijze van nulmeting. Conform de handleiding zal de tweede afname in juni aanstaande plaatsvinden. Daarbij zal de school het niveau van de toets aanpassen aan het beoogde onderwijsniveau, zoals dat is omschreven in het ontwikkelingsperspectief van de individuele leerling. Overigens is de school voornemens om in het volgende schooljaar ook het woordenschatonderwijs op te nemen in de groepsoverzichten en groepsplannen. De inspectie wijst er in dit verband op dat de woordenschat bij anderstalige leerlingen mogelijk beperkter is en zodoende een belemmerende rol kan spelen in het leerproces. Bij het opstellen van ontwikkelingsperspectieven zou de school met deze factor rekening kunnen houden. De inspectie is van oordeel dat de manier waarop de leraren de vorderingen en ontwikkelingen van de leerlingen volgen, registreren en analyseren nog onvoldoende transparant en eenduidig is. De inspectie heeft niet in alle groepen die zij heeft bezocht een heldere analyse van de toetsresultaten aangetroffen. Wel heeft de inspectie verschillende vormen van registratie gezien, zoals evaluaties op de blokplanningen en op registratieformulieren van de verschillende methoden. Echter, niet in alle bezochte groepen waren deze registraties zorgvuldig bijgehouden. Daarmee is het systeem van zorg en begeleiding niet sluitend genoeg. Om die reden beoordeelt de inspectie indicator 7.2 als onvoldoende. De inspectie constateert dat de school voor alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief heeft vastgesteld. Niettemin beoordeelt zij de betreffende indicator nog niet als voldoende. Reden hiervoor is het ontbreken van een leerrendementsverwachting in het ontwikkelingsperspectief bij de kleuters. Wel zijn de ontwikkelingslijnen voor deze leerlingen helder bepaald, zijn de doelen geformuleerd en zijn de observaties en registraties in orde. Daarnaast echter acht de inspectie het van belang, dat de school een inschatting maakt van de tijd die jonge leerlingen, met een didactisch leeftijdsequivalent (dle) van minder dan 20 nodig hebben voor het traject naar de aanvangsgroep, respectievelijk van de aanvangsgroep naar de basisgroep. Dit gegeven is dan richtinggevend voor de planning van het onderwijs aan deze leerlingen. De school heeft hierover geen schoolbrede afspraken vastgelegd en brengt deze werkwijze nog niet in praktijk. Zorg Het systeem van zorg en begeleiding is beschreven in het schoolspecifieke zorgdocument en bevat onder meer de procedures en protocollen die de school hanteert. De inspectie heeft de kwaliteit van twee indicatoren die zij binnen dit aspect heeft onderzocht als onvoldoende beoordeeld. pagina 9 van 11

10 In de eerste plaats is onduidelijk hoe de school bepaalt dat een leerling in aanmerking komt voor extra zorg. In de leerlingenbesprekingen bespreken de intern begeleider en de leraar de voortgang in ontwikkeling van de leerlingen. Leidraad in een dergelijk overleg vormt het verwachte leerrendement per leerling. Aan de hand daarvan wordt vastgesteld of de ontwikkeling al dan niet stagneert. De inspectie stelt echter vast dat de school daarbij geen heldere criteria hanteert om te bepalen of de stagnatie reden geeft tot zorg, anders gezegd, wanneer er volgens de school sprake is van een te grote achterstand bij de leerling en er dus extra maatregelen moeten worden genomen. Of nadere diagnostiek nodig is om vast te stellen of de gekozen leerweg voldoende adequaat is. De inspectie constateert dat ook in het zorgplan van de school geen duidelijke criteria of omstandigheden zijn omschreven op grond waarvan een leerling van zorgniveau 1 naar zorgniveau 2 en zorgniveau 3 gaat. In de tweede plaats toont de school onvoldoende aan dat consequent wordt gewerkt aan de uitvoering van de zorg. De inspectie heeft tijdens de groepsbezoeken verschillende vormen van planning, roosters en aantekeningen gezien die verwezen naar de uitvoering van de zorg. Er zijn echter geen duidelijke schoolafspraken voorhanden die aangeven hoe leraren op een eenduidige manier de zorgactiviteiten plannen en op welke manier de effecten daarvan worden geregistreerd. Kwaliteitszorg De school heeft haar visie op het opbrengstgericht werken verwoord in een hoofdstuk van het concept schoolplan. Naar het oordeel van de inspectie verdient deze tekst een meer schoolspecifieke uitwerking. De school bezint zich op de wijze waarop zij de streefnormen voor de onderwijsresultaten wil formuleren en hoe zij de prestaties van de leerlingen hier tegen kan afzetten. Omdat het schoolbeleid op basis waarvan een systematische evaluatie van de resultaten kan plaatsvinden nog verduidelijking behoeft, beoordeelt de inspectie de betreffende indicator als onvoldoende. pagina 10 van 11

11 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is op onderdelen verbeterd, maar vertoont nog belangrijke tekortkomingen. Het eerder toegekende toezichtarrangement zwak blijft gehandhaafd. De inspectie heeft er echter vertrouwen in dat SBO Het Noorderlicht het afgesproken verbetertraject alsnog kan realiseren. Afspraken De school draagt er zorg voor dat het zorgplan wordt bijgesteld, mede op basis van de bevindingen uit dit onderzoek. Dit document wordt vóór het onderzoek naar kwaliteitsverbetering toegestuurd aan de inspectie. Het nieuwe schoolplan wordt vóór het onderzoek naar kwaliteitsverbetering toegestuurd aan de inspectie. Het onderzoek naar kwaliteitsverbetering zal in het najaar plaatsvinden conform de afspraak in het toezichtplan. pagina 11 van 11