Preek n.a.v. Joh.13:1b en 1 Joh.4:8

Transcriptie

1 Preek n.a.v. Joh.13:1b en 1 Joh.4:8 De vier liefdes Preek n.a.v. Joh.13:1b en 1 Joh.4:8 Gemeente van Christus, Hij heeft de Zijnen, die in de wereld waren en die Hij liefgehad had, liefgehad tot het einde. Zo staat het in de Evangeliewoorden die wij lazen met elkaar De schrijver, Johannes, heeft daar bijzonder oog en gevoel voor Het gaat in alles wat Jezus doet om goddelijke liefde Verderop in dit hoofdstuk keert het weer terug: Een nieuw gebod geef Ik u, namelijk dat u elkaar liefhebt; zoals Ik u liefgehad heb, moet u ook elkaar liefhebben. Hierdoor zullen allen inzien dat u Mijn discipelen bent: als u liefde onder elkaar hebt. Liefde van God, die zichtbaar en tastbaar wordt in Jezus Christus: Het is een terugkerend thema in dit Evangelie Ook in de brieven van Johannes trouwens

2 Johannes is met recht de apostel van de liefde genoemd In het vierde hoofdstuk van 1 Joh, de verzen die wij lazen Komt Johannes tot die korte, maar wereldschokkende uitspraak: GOD IS LIEFDE Wat God laat zien en horen in Jezus, dat bewijst: Vol(maakt)heid van liefde is (in) God Daarom is de Here God ook niet enkelvoudig : Hij is Vader, Zoon en Heilige Geest Zij hebben elkaar wederkerig lief met een heilige liefde Samen zijn zij de ene God (in mei n.a.v. Catech. meer hierover) In God is geen honger die gestild moet worden Maar niets anders dan overvloed die geven wil Zou dat niet een van de belangrijkste dingen zijn Waarom de Here God de wereld met alles daarop heeft geschapen: Om vanuit de overvloed die bij Hem is Zijn schepselen te kunnen liefhebben en te vervolmaken? Goddelijke liefde is gevende liefde De Vader geeft al wat Hij is en heeft aan de Zoon De Zoon geeft zichzelf terug aan de Vader En geeft zich aan de wereld En voor die wereld geeft Hij zich aan de Vader En geeft zo ook de wereld aan Zijn Vader terug

3 De gevende liefde van God, dat is de hoogste liefde. Het is ook de oorsprong van alle andere liefdes Want God heeft iets van zichzelf gelegd in alle schepselen Dat is voor Johannes net zo duidelijk als het feit dat God liefde is De liefde in God wil zich uiten, Niet alleen door te scheppen en te verlossen Maar ook door iets ervan mee te geven aan Zijn schepselen En als er iets is op de wereld, vooral ook in mensen Iets dat rechtstreeks van God komt, is dat de liefde God heeft ons zowel gevende als vragende liefde ingeplant Gevende en vragende liefde: We begrijpen denk ik Allemaal wel zo ongeveer wat daarmee bedoeld wordt C.S. Lewis geeft van ieder een voorbeeld en zegt: Gevende liefde is de liefde die een man ertoe brengt Te werken te sparen voor de toekomst van zijn gezin Ook al zou hij er zelf niet meer van genieten En vragende liefde is: Dat wat een eenzaam en angstig kind doet vluchten In de armen van zijn moeder Gevende en vragende liefde, het is beide liefde Laten we niet te snel denken dat alleen gevende liefde echte

4 liefde is Want als je er goed over nadenkt Is onze liefde tot God voor het grootste deel Of zelfs bijna uitsluitend vragende liefde We smeken, we bidden, we vragen, we zijn behoeftig En we doen/zijn dat in liefde/verbondenheid met God Maar wat géven we van onze liefde aan God, Zonder enig spoor van eigenbelang? De eerste liefde is dus de gevende liefde van God zelf En dan zijn er nog die andere liefdes, die allemaal gevend én vragend kunnen zijn Genegenheid bijvoorbeeld Genegenheid is een warme vertrouwelijkheid Een duurzaam vertrouwd zijn met elkaar, Waarvan je je vaak pas bewust wordt Als het al lang zo is. Dat wil zeggen: Je kiest er niet bewust voor om vertrouwd te worden met iemands nabijheid Het groeit met de jaren, te beginnen met de band tussen moeder en kind Het is een soort liefde waar je niet mee te koop loopt

5 Die er gewoon is, onopvallend, bijna vanzelfsprekend Het is die band die er is tussen mensen Die soms tegen je zeggen: Als we maar bij elkaar zijn, Kunnen we een halve avond in de kamer zitten Zonder veel te zeggen; het is goed dat de ander er ís Genegenheid kan bestaan tussen de meest verschillende mensen Tussen mens en dier en zelfs tussen dieren onderling Het heeft een basis in de relatie tussen ouders en kinderen Het patroon van zorgen en verzorgd worden Er zit dus ook iets in van vragende én van gevende liefde Nodig zijn en nodig hebben in een vertrouwde relatie Het is een soort liefde die God onze Schepper diep in ons heeft gelegd Of het goed gaat, in gezinnen vooral, hangt vaak af Van hoe aan de genegenheid vorm wordt gegeven Het is heel herkenbaar dat mensen graag nodig gevonden worden En tegelijk ook zelf zorg en aandacht nodig hebben Dat kreeg al op een bepaalde manier gestalte in je gezin van afkomst En dat werkt ook weer door in je gezin nu, als je dat hebt Het is goed om daar soms even bij stil te staan: Wat heb ik ontvangen, wat had ik nodig? Wat heb ik gegeven, wat heb ik betekend?

6 Hoe was/is het met de balans tussen dat geven en ontvangen? Ik kom op een derde soort van liefde: Vriendschap Vriendschap: Het is een vrijwillig samengaan van mensen Vriendschap is een kalme, zelfgekozen relatie Van mensen die zij aan zij gaan En dezelfde interesse, dezelfde waarheid delen Vriendschap gaat ergens over, je moet iets te delen hebben Niet iedereen heeft misschien zo n vriendschap Toch dacht ik dat het voor ons als christenen een bijzondere dimensie heeft Als vriendschap iets is tussen mensen Die hetzelfde geloof, hetzelfde uitzicht hebben Is dat dan niet hoe de christelijke gemeente bedoeld is? Mensen met hetzelfde vertrouwen, dezelfde hoop Dezelfde Here die wij liefhebben en voor wie wij leven Deze vriendschap heet in de Bijbel: broederschap Jezus zegt het zelf op een bepaald moment: Ik noem u niet meer slaven ( ) Maar Ik heb u vrienden genoemd Vriendschap is niet jaloers: Hoe meer er gaan delen In het gezamenlijk verlangen, Hoe meer mensen dezelfde waarheid ontdekken,

7 Hoe beter dat is Dat is toch ook hoe het in de gemeente is: Kom ga met ons en doe als wij, zo zingen we En binnen vriendschap / broederschap weet ieder zich de minste Iedereen prijst zich gelukkig erbij te mogen horen Lewis haalt in zijn boekje een passage aan uit Bunyan Het gaat over vrouwen die op weg zijn naar de hemel Zij vervulden elkaar met ontzag Omdat ze hun eigen glorie niet konden zien Maar wel die in een ander Dus begonnen ze elkaar hogen te achten dan zichzelf Jij bent schoner dan ik, zei er één En jij aangenamer dan ik, zei een ander Het is precies wat de apostel Paulus voorhoudt aan christenen: Fil 2:3 Laat in nederigheid de een de ander voortreffelijker achten dan zichzelf Als de broeders en zusters binnen de gemeente zo leven Dan wordt het een gemeente zoals God die op het oog heeft Dan is het ook niet erg wanneer binnen de gemeente Er bepaalde mensen zijn die elkaar beter kennen Die behalve de vriend-/broederschap ook nog iets Van genegenheid kennen ten opzichte van elkaar Of samen optrekken omdat ze naast het gezamenlijk geloof

8 Ook nog een speciaal iets (interesse oid) kennen Het gevaar van negatieve groepsvorming wordt voorkomen Doordat ieder zich broeder en zuster weet in het geheel vd gemeente Vriendschap, het is een groot goed, door God aan ons gegeven En dan is er de vierde liefde: de verliefdheid Een opgetogen-in-beslag-genomen-zijn door de geliefde Als je aan iemand die verliefd is vraagt wat hij/zij graag wil Dan zegt zo iemand: Doorgaan met denken aan hem/haar Als verliefdheid je in bezit neemt, doet die dat als een veroveraar Neemt die de zaak van je over en reorganiseert alles Je bent in beslag genomen door die ander Die voor jou helemaal bewonderenswaardig is Kenmerk van deze liefde is dat we liever Ongelukkig met iemand samen zijn Dan ons zonder de geliefde gelukkig te voelen Daar komt het verschijnsel van de ongelukkige liefde vandaan Tegelijk is de verliefdheid de meest kortstondige liefde Zo snel als het gevoel opkwam, kan het ook weer weg zijn Het kan aan allerlei invloeden onderhevig zijn Maar, schrijft Lewis, zo n terugval zal een huwelijk

9 Tussen twee verstandige mensen wel overleven De terugval is pas gevaarlijk voor een huwelijk Waarin deze liefde, de verliefdheid, tot een afgod is geworden Dat kan, en dat horen we heel vaak om ons heen De verliefdheid is alles geworden, en gaat die weg, dan is alles weg Maar onze taak en roeping bestaat hierin: Als we eenmaal de verliefdheid hebben leren kennen Dan moeten wij eraan werken dat ons dagelijks leven-met-elkaar Steeds meer gaat lijken op wat die vluchtige blik van verliefdheid Ons onthuld heeft. Doe daden van liefde, ook als verliefdheid verdwijnt! Onderdeel van deze soort van liefde is de seksualiteit (wat trouwens veel breder is dan alleen de gemeenschap als daad) Betekent dit dat seksualiteit altijd samengaat met verliefdheid? Natuurlijk niet. Vroeger (en tegenwoordig ook nog hier en daar) Werden mensen uitgehuwelijkt. Ook in de Bijbelse tijden gebeurde dat Van een relatie die begon met gevoelens van verliefdheid was geen sprake

10 Anderen bepaalden dat je bij elkaar paste en beslisten over het huwelijk En het waren en zijn vaak goede en hechte relaties geworden Relaties waarin seksualiteit een plaats heeft En waarin die seksualiteit veilig is niet vanwege verliefdheid Maar vanwege de beloften van trouw Die aan elkaar gedaan zijn en die gehouden worden Veilig ook vanwege het feit dat mensen bereid zijn Het geluk van de ander te laten gaan boven dat van zichzelf Als die trouw, als dat afzien van egoïsme er maar is (genegenheid, kameraadschap, vriendschap kan daarbij helpen) Dan kan het ook zonder het verliefde gevoel heel goed gaan Maar mét het goede soort liefde erbij is seksualiteit nog beter af Want de liefde zoekt in de eerste plaats de méns, de geliefde terwijl de lichamelijke begeerte de liefdesdaad zoekt Dus omdat het de liefde gaat om de méns, Schept liefde een veilige sfeer: dit zorgt in de diepe zin voor save sex Ware liefde wacht, hoor je soms zeggen; en zo is het ook Ware liefde kan, als het nodig is, wachten/zich onthouden Ook al blijft de begeerte naar de gemeenschap met de ander bestaan

11 Als ik dat zeg, wil ik tegelijk een misverstand wegnemen Want In de kerkgeschiedenis is nogal eens gezegd Dat liefde het zuiverst is wanneer de seksualiteit wordt uitgebannen Dat kan niet waar zijn. Het is ook niet waar Je hoeft niet zo diep in de Bijbel te spitten om te merken Dat seksualiteit binnen de grenzen van liefde en trouw Een vol-waardige plaats krijgt toebedeeld, ja zelfs wordt bezongen (Hooglied!) Het probleem is alleen dat wij mensen geneigd zijn Al het goede dat er is een hogere plaats te geven dan het toekomt Met andere woorden: We vergoddelijken de gaven van God Dat kan gebeuren met genegenheid (bijvoorbeeld als je er altijd helemaal prat op gaat Dat je zo n ontzettend gevende en zorgzame vrouw/man/vader/moeder bent) Dat kan gebeuren met vriendschap (bijvoorbeeld als je je vriendschapsrelatie zo bijzonder gaat vinden Dat je je afsluit voor iedereen en denkt dat je als vrienden alles bent) Dat kan gebeuren met verliefdheid (ik gaf dat net al aan: Verliefdheid vermindert -> relatie

12 stuk) Of met seksualiteit (dan heerst je begeerte over je) Het vergoddelijken van de liefdes, dat is een gevaar Lewis zegt dat de gaven van God dan duivels worden De genegenheid/vriendschap/verliefdheid wordt zo Een rivaal / tegenstander / bedreiging van de liefde van God Daarom tenslotte is het belangrijk Dat we al onze liefdes laten vervolmaken door de liefde van God Zo wordt natuurlijke liefde (van welke soort ook) opgenomen in de Liefde zelf en wordt ze daar een gewillig instrument van Op deze manier komt er iets eeuwigs in onze natuurlijke liefdes Eeuwige liefde, gevende liefde tot het einde toe (Joh.13:1) En wat eeuwig is, dat blijft dus. Ook als dit aardse leven ophoudt Als wij onze laatste adem uitblazen, Verandert het geloof in aanschouwen De hoop wordt ten volle vervuld Maar de liefde zal blijven voor eeuwig Wat gedaan werd uit liefde tot Jezus zal blijven Wat gedaan én ontvangen werd in werkelijke liefde tot de

13 medemens blijft En vooral blijft ook de liefde tot God zelf De liefde waarvan ik hoop dat die in uw/jullie hart is Omdat u ontdekt hebt wat Johannes schreef: Hij heeft óns éérst liefgehad! Amen