Plan van aanpak opkomstbevordering

Transcriptie

1 Plan van aanpak opkomstbevordering Aanleiding De gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude fuseren met ingang van 1 januari Na 2014 heeft de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn ruim inwoners, verdeeld over vijf wijken en acht kernen. De werkgroep heeft in de Klankbordgroep ABR op 30 januari 2013 gemeld dat zij een aantal opkomstbevorderende activiteiten wil opzetten en uitvoeren. Dit is het plan van aanpak dat is toegezegd aan de Klankbordgroep ABR. De gemeentelijke herindeling verkiezing is waarschijnlijk op 13 november Deze datum wijkt af van de landelijke gemeenteraadsverkiezingen, deze zijn in maart Op 13 november kunnen inwoners hun stem uitbrengen en daardoor invloed uitoefenen op de samenstelling van de nieuwe gemeenteraad. De nieuwe gemeenteraad zal op zijn beurt de koers van de nieuwe Gemeente Alphen aan den Rijn beïnvloeden. Het gemeentebestuur wil de inwoners betrekken bij de vorming van de nieuwe gemeente. Zo creëert het gemeentebestuur draagvlak voor toekomstige besluiten van de nieuwe gemeente. Doel van opkomst bevorderende activiteiten Al jaren zijn Nederlanders niet meer verplicht om te gaan stemmen. Tegenwoordig heeft de gemeente de taak om inwoners op te roepen om te gaan stemmen. Deze taak wordt voor deze verkiezingen uitgevoerd door de projectgroep Verkiezingen (met afgevaardigden uit de afdelingen burgerzaken van de drie gemeenten) en de werkgroep Raadscommunicatie (met afgevaardigde communicatieadviseurs uit de drie gemeenten). Om inwoners te activeren naar de stembus te komen wordt gezamenlijk gewerkt aan een campagne met opkomst bevorderende activiteiten. In dit plan van aanpak wordt uitgelegd welke opkomstbevorderende activiteiten zijn gepland om inwoners te informeren én om inwoners naar de stembus te krijgen. Het verleden De werkgroep Raadscommunicatie heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar zowel opkomstbevorderende activiteiten als opkomsten in de afgelopen jaren. In bijlage A staat een compleet overzicht van opkomsten in de afgelopen jaren. Er is niet alleen gekeken naar de opkomst in de drie gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude, maar ook naar cijfers van gemeenten die de afgelopen drie jaren zijn gefuseerd. Uit dit overzicht blijkt dat bij tussentijdse verkiezingen de opkomst tussen 2% en 36% lager is dan bij reguliere verkiezingen. In de Gemeente Alphen aan den Rijn is bij de verkiezingen van 2010 het effect van de opkomstbevorderende activiteiten geëvalueerd. Deze evaluatie is meegenomen in de Pagina 1 van 10

2 planvorming voor de campagne bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in november Bij onderzoek (TU Twente/gemeente Bronckhorst in 2005 bronvermelding) naar motieven, om al dan niet te gaan stemmen zijn vele verschillende factoren naar voren gekomen. Een belangrijke groep is de onzekere stemmer. Deze stemmer weet niet precies wat van hem wordt verwacht en blijft daarom liever weg bij het stemlokaal. De werkgroep houdt hiermee rekening in de strategie. Specifieke motieven om niet te gaan stemmen bij tussentijdse verkiezingen bij herindeling zijn vooral van politieke aard. De mate van vertrouwen in de nieuwe gemeente is een belangrijke factor. De mate waarin inwoners zich onderdeel voelen van de nieuwe gemeente, is de tweede factor. Met communicatie in verkiezingstijd kun je geen vertrouwen in de nieuwe gemeente creëren, de gemeente kan dit door houding en gedrag door de jaren heen opbouwen. In de strategie voor de opkomstbevorderende activiteiten zal wel op het gevoel van saamhorigheid worden ingespeeld. De campagne versterken door Samenwerking De werkgroep Verkiezingen en de werkgroep Raadscommunicatie werken samen aan de voorbereiding van de verkiezingen. De leden houden elkaar op de hoogte van de plannen en maken gezamenlijk afspraken zodat efficiënt en effectief gewerkt wordt. Daarnaast zoekt de werkgroep Raadscommunicatie de samenwerking met de politieke partijen en hun lijsttrekkers en campagneleiders. Tot slot zoekt de werkgroep andere organisaties op om de campagne te ondersteunen en te versterken. Daar waar mogelijk wordt samengewerkt met externe organisaties zoals media, het bedrijfsleven en scholen in de drie gemeenten. De Strategie van de campagne De opkomstbevordende activiteiten zijn primair informatief van karakter. De communicatie is gericht op drie pijlers. Dit zijn: 1. Het leveren van informatie over de stemprocedure en de kandidaten. Door de procedures van het stemmen duidelijk en veelvuldig uit te leggen, biedt de gemeente ook de onzekere stemmer steun om toch te gaan stemmen; 2. Een neutrale weergave van de verschillende standpunten. De gemeente vraagt inwoners niet alleen te gaan stemmen, maar maakt hen duidelijk dat er iets te kiezen valt; 3. Het belang om juist nu te stemmen omdat er zoveel veranderingen gaan plaatsvinden die op heel veel aspecten van het dagelijks leven voor de inwoners van invloed kunnen zijn. Pagina 2 van 10

3 Het nieuwe gemeentebestuur zal in 2014 fundamentele besluiten voor de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn nemen. Zeker nu de gemeente een aantal taken overneemt van het Rijk, kunnen inwoners met hun stem laten weten hoe zij over bepaalde zaken denken. Hoe meer mensen stemmen, hoe groter het draagvlak voor de nieuwe gemeenteraad. In deze campagne maakt de gemeente geen onderscheid in leeftijd, afkomst of woonomgeving, met uitzondering van de groep jongeren die voor het eerst mag gaan stemmen. Omdat deze doelgroep aan een nieuwe fase in het leven begint (18 jaar en het voor het eerst mogen stemmen), wil de gemeente hen graag stimuleren om daadwerkelijk te gaan stemmen. Deze doelgroep is relatief gemakkelijk op te sporen en dus eenvoudig, relatief goedkoop en doelmatig te benaderen. De communicatie is frequent, multimediaal en zo mogelijk interactief. De campagne Hierboven staat omschreven wat de gemeente wil bereiken met deze campagne. Hoe de campagne wordt opgezet beschrijft de werkgroep hieronder. In de campagne wordt een kernboodschap gebruikt. Deze boodschap zal in alle activiteiten naar voren komen. De boodschap is onpartijdig en informeel om dicht bij de kiezer te komen en te blijven. Daarbij wordt rekening gehouden met een zeer diverse doelgroep van 18 tot ruim 100 jaar. De werkgroep zorgt voor het ontwerpen van de vormgeving voor publicaties, de website en social media. De basis van de campagne heeft de volgende uitgangspunten: 1. De campagne moet alle inwoners aanspreken; 2. De campagne moet een wij gevoel oproepen bij de inwoners; 3. De campagne moet een gevoel van herkenning oproepen; Deze campagne informeert de inwoners onder andere over: 1. Hoe kan je stemmen; a. Welke procedures gelden bij het stemmen; b. Wat is het voordeel van een stempas; c. Wat zijn de locaties van de stembureaus; d. Wat zijn de openingstijden van de stembureaus; 2. Op wie kan je stemmen; a. De deelnemende partijen en partijprogramma s; b. De deelnemende kandidaten; 3. Waarom ga je juist nu stemmen. a. De start van de nieuwe gemeente; b. De veranderingen in de taken van de gemeente; Pagina 3 van 10

4 Na afsluiting van de verkiezingen zorgt de werkgroep voor de bekendmaking van de uitslag van de verkiezingen. Over het algemeen kan de werkgroep stellen dat de communicatieactiviteiten gericht zijn op het goed informeren van de inwoners over de verkiezingen. Zo kan de gemeente de inwoners een neutraal overzicht verschaffen, waarin de verschillende standpunten van de deelnemende politieke partijen en kandidaten duidelijk worden. Hoe groter de verschillen, hoe aantrekkelijker het voor inwoners wordt, om een standpunt in te nemen en een stem uit te brengen. Welke middelen worden ingezet? In de campagne worden zeer diverse middelen ingezet. 1. Er wordt uiteraard gebruik gemaakt van zowel digitale als schriftelijke middelen op verschillende tijdstippen. Gevraagd budget: maximaal Activiteit/planning Zodra het DT budget toezegt voor deze opkomstbevorderende activiteiten, gaat de werkgroep aan de slag met de vormgeving voor publicaties, zowel schriftelijk als digitaal. De publicaties worden geplaatst in de periode van acht weken voorafgaande aan de verkiezingen tot op de dag van de verkiezingen. Het gaat hier om publicaties in de vorm van advertenties, posters, een algemeen filmpje enzovoort. 2. Gemeentelijke communicatiekanalen De werkgroep raadscommunicatie maakt efficiënt en maximaal gebruik van alle bestaande communicatiekanalen van de drie gemeenten. Gevraagd budget: maximaal Free publicity In samenwerking met media, scholen, en overige maatschappelijke organisaties; Activiteit/planning In de maand juni wordt de media uitgenodigd om mee te denken over de samenwerking rondom de verkiezingsactiviteiten. Hier is inmiddels al contact over gelegd met enkele lokale journalisten. 4. De verkiezingskrant In de verkiezingskrant kunnen inwoners informatie vinden over de politieke partijen en de gemeentelijke verkiezingen. De werkgroep werkt samen met de campagneleiders van de deelnemende partijen aan de inhoud van de krant. De Pagina 4 van 10

5 partijen kunnen met foto en standpunten duidelijk maken aan de inwoners waar zij voor staan. Eventueel kan de tekst worden geschreven aan de hand van de stellingen die worden gebruikt in de Stemwijzer. De uitgever, ETT Media verzorgt, door verkoop van advertentieruimte, de vormgeving, het drukproces en de verspreiding van de kranten. De gemeente betaalt alleen voor de verspreiding van de kranten. Verspreiding kan op drie verschillenden wijzen en voor drie verschillende budgetten: Axender verspreiding De verspreiding wordt uitgevoerd door de firma Axender te Nieuwegein. Van de krant zullen exemplaren worden gedrukt en huis-aan-huis in de nieuwe Gemeente Alphen aan den Rijn bij alle particuliere brievenbussen worden verspreid. Dit is exclusief ja/nee- en nee/nee-sticker en buitengebieden en met overig drukwerk worden verspreid. Hierbij moet u er rekening mee houden dat een dergelijke verspreiding niet zo accuraat is als een verspreiding door bijvoorbeeld PostNL. Deze vorm van verspreiding is voor de nieuwe Gemeente Alphen aan den Rijn kosteloos. Particuliere verspreiding PostNL Verspreiding door PostNL is mogelijk exclusief ja/ nee- en nee/ nee stickers. De krant wordt wel verspreid in de buitengebieden. Kiest u voor deze optie dan zullen er van de krant exemplaren worden gedrukt. De meerkosten voor het verspreiden van de krant door PostNL bedragen 2.159,- (excl. BTW). Overheidsverspreiding PostNL Verspreiding door PostNL is mogelijk inclusief de ja/ nee-, nee/ nee stickers en adressen in het buitengebied. Kiest u voor deze optie dan zullen er van de krant exemplaren worden gedrukt. De meerkosten voor het verspreiden van de krant door PostNL overheidsverspreiding bedragen 6.837,- (excl. BTW) en komen voor rekening van de nieuwe Gemeente Alphen aan den Rijn. Ongeveer exemplaren worden bij de drie gemeenten afgeleverd. Deze zijn zowel af te halen als op aanvraag verkrijgbaar. Voorstel is om te kiezen voor de overheidsverspreiding via PostNL, omdat deze verspreiding het grootste bereik heeft. Alle inwoners van de nieuwe gemeente ontvangen de krant. Dit is geen huis-aan-huis reclame en bevat voor inwoners relevante informatie. Gevraagd budget: 7000 Activiteit/planning De verkiezingskrant wordt in een strak en zeer beperkt tijdbestek gemaakt. De inhoud wordt bepaald in overleg en samenwerking met de politieke partijen. De verkiezingskrant wordt in week 45 (tussen 4 en 9 november) bezorgd bij alle woonadressen in de drie gemeenten. Pagina 5 van 10

6 5. Digitale stemhulp Er bestaan in Nederland twee gerenommeerde bedrijven die een digitaal hulpmiddel produceren waarmee inwoners hun politieke keuze kunnen bepalen. Dit zijn ProDemos, leverancier van de Stemwijzer en Kieskompas B.V leverancier van het Kieskompas. De Stemwijzer heeft inmiddels grote naamsbekendheid in Nederland en wordt bij verkiezingen veel geraadpleegd. Via een te bouwen website geeft de Stemwijzer inzicht in dertig standpunten van de deelnemende politieke partijen. De bezoeker van de site kan kiezen van welke partijen hij de standpunten wil vergelijken. Er kan een vergelijking worden gemaakt van slechts enkele tot alle politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen. In de stemwijzer worden dertig stellingen gepresenteerd, gebaseerd op lokale onderwerpen/issues. Aan elke stelling wordt een toelichting toegevoegd, waarin de partij zijn antwoord beargumenteert. De dertig stellingen worden samen met de campagneleiders vastgesteld. Het systeem slaat geen gegevens van de bezoekers op en vormt geen gevaar voor privacygevoelige informatie. De Stemwijzer is direct bereikbaar, maar ook via de vier websites van de drie gemeenten. Bezoekers kunnen de websites ook bezoeken via een speciale stemwijzer app. Het Kieskompas geeft geen stemadvies. Het digitale programma geeft aan de hand van de door de bezoeker gegeven antwoorden op de dertig stellingen aan waar deze bezoeker staat in het politieke landschap (links-rechts en progressief-conservatief). Vervolgens kan de bezoeker zelf vaststellen bij welke partij hij het dichtst in de buurt staat en met welke partij hij inhoudelijk het meest overeen komt. Of de bezoeker zich verwant voelt met deze partijen en ze dus zijn stem toevertrouwt, blijft uiteraard aan niemand anders dan de bezoeker zelf. Gevraagd budget: De directie is reeds akkoord gegaan met de inzet van de stemwijzer. Activiteit/planning Op basis van prijs en de samenwerking met ETT media stelt de werkgroep voor om de Stemwijzer in te zetten Het verschil in prijs tussen de Stemwijzer en het Kieskompas was bijna ProDemos kan ook op een andere wijze stemmers helpen bij het maken van een keuze. Bijvoorbeeld met behulp van de stemwijzermarkt.. Deze marktkraam kan worden ingezet bij evenementen, deze kosten variëren tussen de 500 en In de maand augustus worden alle politieke partijen uitgenodigd voor een bijeenkomst over de stemwijzer op dinsdag 17 september. Tijdens deze bijeenkomst worden de dertig stellingen, die nodig zijn voor de stemwijzer, besproken en vastgesteld. ProDemos, het bedrijf dat de stemwijzer maakt, heeft ongeveer vijf weken nodig om de stellingen op de website te plaatsen. De stemwijzer zal vier Pagina 6 van 10

7 weken voorafgaande aan de verkiezingen live worden gezet. 6. Evenementen De drie gemeenten hebben in het verleden elk debatavonden georganiseerd met lijsttrekkers van meerdere partijen. Deze gezamenlijke avonden hebben als voordeel dat inwoners kunnen kennis maken met de verschillende politieke standpunten en de lijsttrekkers van alle deelnemende partijen. Uit de evaluatie van de gemeente Alphen is naar voren gekomen dat beter kan worden gekozen voor 1 goed georganiseerd evenement dan diverse kleine evenementen. Bovendien is het streven om zoveel mogelijk inwoners (die niet direct bij politieke partijen betrokken zijn) naar deze evenementen toe te trekken. Om de opkomst te vergroten stelt de werkgroep voor op maandag 11 of dinsdag 12 november een groot debat te organiseren met een bekende (en aansprekende) debatleider in Alphen aan den Rijn op een externe locatie met voldoende capaciteit. Extra evenementen Daarnaast stelt de werkgroep voor om in overleg met de campagneleiders en de politieke partijen te kijken of er behoefte is aan extra kleine evenementen zoals een politieke markt in Boskoop en Rijnwoude. Hierbij zou eventueel de marktkraam van de Stemwijzer kunnen worden ingezet. De marktkraam legt net als de digitale stemwijzer een aantal stellingen voor en vergelijkt de standpunten vervolgens met de standpunten van de politieke partijen. In de marktkraam liggen 24 verschillende soorten groenten en fruit die corresponderen met een stelling, Bij de weegschaal aangekomen verschijnt op de bon de verkiezingsuitslag. Uitslagenavond De bijeenkomst rondom de verkiezingsuitslagen op 13 november wordt door de projectgroep Verkiezingen van Burgerzaken in het stadhuis van Alphen georganiseerd. Gevraagd budget voor alle evenementen (met uitzondering van de uitslagenavond): minimaal en maximaal activiteiten/planning De werkgroep raadscommunicatie zal de werkgroep Verkiezingen ondersteunen bij de organisatie en de uitvoering van deze bijeenkomst. Direct na de verkiezingsdag, zal de werkgroep er voor zorgen dat de (tijdelijke en definitieve) uitslagen bekend worden gemaakt bij de pers en dat de vier websites worden bijgewerkt. Uiteraard zal de werkgroep er ook voor zorgen dat op de websites wordt aangegeven hoe de procedure (coalitievorming en installatie van raad en college) na de verkiezingen verder zal verlopen. Pagina 7 van 10

8 7. Jongeren In samenwerking met de jongerenraad zal een actie worden ontwikkeld om jongeren te stimuleren om te komen stemmen. Het gaat ongeveer om 1600 jongeren die voor het eerst mogen stemmen. Gevraagd Budget: 4000 Planning en budget Na accordering van het budget zal de werkgroep verder gaan met de uitwerking van de plannen. De werkgroep raadscommunicatie is al begonnen met de voorbereidingen van de campagne met opkomstbevorderende activiteiten. Een informatiebijeenkomst voor politieke partijen In samenwerking met de werkgroep Verkiezingen is besloten om gezamenlijk op dinsdag 14 mei 2013 een informatiebijeenkomst te organiseren. Tijdens deze bijeenkomst geeft de werkgroep Verkiezingen uitleg over alle procedures rondom de verkiezingen voor de politieke partijen en de deelnemende kandidaten. De werkgroep verkiezingen huurt een intermediair in, de heer Heemskerk, die dit deel van de bijeenkomst zal verzorgen en presenteren. De werkgroep Raadscommunicatie maakt met de deelnemende partijen afspraken over de campagne en de opkomstbevorderende activiteiten. Zo kunnen de partijen alvast op de hoogte worden gebracht van de planning van de stemwijzer, de verkiezingskrant en het eind debat met de lijsttrekkers. Maar de werkgroep wil hen op dat moment ook de ruimte bieden om mee te denken over de uitvoering van eventuele andere evenementen en middelen die ingezet kunnen worden. Deze bijeenkomst wordt niet alleen bij alle, in de drie raden vertegenwoordigde partijen, aangekondigd. Via advertenties in huis aan huisbladen en op de gemeentelijke websites worden ook nog niet in de raad vertegenwoordigde partijen uitgenodigd, zodat ook nieuwe partijen zich voor deze bijeenkomst kunnen aanmelden. (Dit is een activiteit van de werkgroep Verkiezingen) Budget Voor bovenstaande middelen zijn budgetten noodzakelijk. Naar verwachting zal een budget van ongeveer nodig zijn om alle activiteiten uit te voeren. Besluitvorming De werkgroep raadscommunicatie verzoekt u te bepalen aan welke onderdelen uit onderstaande tabel uitvoering dient te worden gegeven. Pagina 8 van 10

9 Overzicht van planning en budget De middelen die ingezet kunnen worden bij de verkiezingscampagne voor opkomstbevorderende activiteiten zijn: Middel Budget Start productie Inzet vanaf 1. Ontwerp vormgeving Maximaal juni september en betaalde publiciteit zoals posters, algemeen filmpje, spandoeken, banners, advertenties in lokale kranten enz. 2. Inzet gemeentelijke Maximaal Vanaf 13 oktober communicatiekanalen (digitaal-social media/websites en gemeentepagina s) 3. Free publicity p.m. Augustus Vanaf september 4. Verkiezingskrant Maximaal distributie van verkiezingskrant Verspreiding tussen 4 en 8 november 5. Stemwijzer* *Dit budget is al augustus Live vanaf 13 oktober goedgekeurd door de directie. 6. Groot debat met aansprekende dagvoorzitter op externe locatie, politieke markten met inzet marktkraam van ProDemos in Boskoop en Rijnwoude Minimaal Maximaal Debat op maandag 11 of dinsdag 12 november Overige evenementen in oktober of november en ondersteuning voor externe initiatieven 7. Actie voor jongeren >18 die voor het eerst mogen 1600 x 2,50 = Bij verspreiding van de kandidatenlijst stemmen 8. post onvoorzien Uren communicatie p.m. En Totaal benodigd budget Maximaal Pagina 9 van 10

10 Bronvermeldingen Geraadpleegde literatuur: Onderzoek opkomstbevordering Almere 2009, A. Krouwel, W. Kokx, M. Pol Opkomstbevorderende campagne bij tussentijdse herindelingsverkiezingen (gemeente Bronckhorst 2005), F. Jansen, Universiteit Twente evaluatie Opkomstbevorderende campagne Alpen aan den Rijn 2010 memo 30/1/2013 aan Klankbordgroep Pagina 10 van 10