Risicoanalyse ongevallen scherpe voorwerpen

Transcriptie

1 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 1/12 Risicoanalyse ongevallen scherpe voorwerpen In het kader van het KB van 17 april 2013 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico s bij blootstelling aan biologische agentia op het werk, met het oog op de preventie van scherpe letsels in de ziekenhuis- en gezondheidszorg dient een risicoanalyse te worden uitgevoerd. Met deze risicoanalyse beoordelen we enerzijds het momenteel gebruikt scherp medisch materiaal en anderzijds spreken we een oordeel uit over de risicovolle handelingen en situaties die zich aandienen. Bij dit laatste richten we ons op de verschillende werkposten in de onderneming. Bij de keuze van de werkposten mogen we ons niet beperken tot louter het medisch en het paramedisch personeel maar gaan we zeker ook de schoonmaak, de logistieke dienst, de keuken en de technische dienst moeten meenemen in de risicobeoordeling gezien we merken dat zich ook hier ongevallen door scherpe medische voorwerpen voordoen. Bij de beoordeling kunnen we volgende risicoklassen toekennen: Risicoklasse ZH Zeer hoog Komt regelmatig voor en/of de gevolgen kunnen zeer ernstig zijn H Hoog Komt regelmatig voor en/of de gevolgen kunnen ernstig zijn M Midden Komt af en toe voor en/of de gevolgen zijn minder ernstig L Laag Komt eerder zelden voor en/of de gevolgen zijn beperkt A Mogelijk aanvaardbaar Komt zo goed als niet voor en/of is quasi onmogelijk en/of er zijn geen gevolgen Bij het bepalen van de risicoklasse is het van belang dat we dit doen in groepsverband waarbij volgende personen hieraan meewerken: Diensthoofd; Afvaardiging van de beroepscategorie waarvoor de risicoanalyse wordt uitgevoerd; De preventieadviseur; De arbeidsgeneesheer. Het toekennen van de risicoklasse kunnen we ons baseren op de ervaring van de deelnemers aan de risicoanalyse en op de registratie van arbeidsongevallen, incidenten en EHBO-tussenkomsten en de effectiviteit van de huidige preventiemaatregelen. Hou bovendien rekening met o.a. volgende elementen: Niet alle prikaccidenten worden gemeld; De momenteel toegepaste techniek en het gebruikte materiaal; Het gebruiken van de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen (handschoenen, bril, ); Het al dan niet gevaccineerd zijn tegen bepaalde biologische agentia; De psychosociale factoren op het werk (werkdruk, stress, ); De mate van ervaring of het gebrek eraan; Het kwalificatieniveau van de medewerkers; De omstandigheden waarin de handelingen moeten worden uitgevoerd (zichtbaarheid, bewegingsruimte, klimatologische omstandigheden); Eventueel onaangepast gedrag van de patiënt/bewoner; Het gedrag van derden zoals bezoekers, externe artsen en paramedici; Eens de klasse is toegekend, kunnen bijkomende preventiemaatregelen worden voorgesteld en/of kunnen bestaande preventiemaatregelen worden bijgestuurd. Deze maatregelen moeten betrekking hebben op: Het beëindigen van het onnodig gebruik van scherpe medische instrumenten; Het expliciet verbieden om te herkappen; Het bestaan van effectieve procedures en instructies voor het verwijderen van scherpe instrumenten en besmet afval; Het voorzien en het gebruiken van degelijke containers voor scherp afval en voor medisch besmet afval (zo dicht mogelijk bij de plaats van gebruik van de instrumenten); Het wijzen op de risico s verbonden aan het gebruik van een scherp medisch instrument; Het bewustmaken van de medewerkers door de ontwikkeling van activiteiten en het gebruik van promotiemateriaal in samenwerking met het comité PBW;

2 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 2/12 Informatie verstrekken over beschikbare hulpprogramma s; Het bevorderen van de goede praktijk inzake de preventie, melding en registratie van incidenten / ongevallen; Beschikken en toepassen van procedures en instructies wanneer zich een verwonding / infectie door een scherp medisch instrument (noodprocedures); 1. Opleiding personeel : Het personeel moet de nodige opleiding krijgen (met extra aandacht voor nieuwe werknemers en tijdelijk personeel) mbt: Juist gebruik en juist verwijderen van gebruikt scherp medisch materiaal; De risico s, verbonden aan bloed en lichaamsvochten; De te nemen preventiemaatregelen waaronder de persoonlijke beschermingsmiddelen en de te verstrekken vaccinaties; Inhoud meldings-, reactie- en opvolgingsprocedure en hun betekenis; De bij letsels te nemen maatregelen. 2. Melding en opvolgingsprocedure : Wanneer een incident / ongeval gebeurt met een scherp medisch instrument moet de nodige meldingsen opvolgingsprocedure worden gevolgd: Onmiddellijke verzorging en het eventueel toedienen van postexpositieprofylaxe, het voorzien van medisch onderzoek indien daar indicaties voor zijn; Registratie van het incident / ongeval; Onderzoeken van de oorzaken en omstandigheden met tot doel dit in de toekomst te voorkomen; In geval van letsel en na advies van de arbeidsgeneesheer overwegen van passende psychologische behandeling en medische behandeling. 3. Acties naar d erd en (a annemers en onderaannemers): Indien de instelling een beroep doet op externe aannemers of onderaannemers moeten ook volgende acties worden ondernomen: Informatie verstrekken over de risico s ten gevolge van contact met scherp medisch materiaal en de nodige preventiemaatregelen; Zich ervan vergewissen dat deze werknemers de nodige opleiding en instructies dienaangaande hebben gekregen; De informatie dient te worden verstrekt bij het aan zijn inrichting specifiek onthaal; Garant staan dat deze derden de nodige maatregelen ook naleven.

3 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 3/12 RISICOANALYSE OP ORGANISATIENIVEAU OVERZICHT ONGEVALLEN MET SCHERPE MEDISCHE VOORWERPEN / ACCIDENTEEL BLOEDCONTACT VAN DE LAATSTE 5 JAAR Datum Aard ongeval (prikongeval, spat, andere) Werkpost Betrokken materiaal Oorzaken / handeling

4 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 4/12 BEOORDELING VAN HET MOMENTEEL GEBRUIKTE MATERIAAL / MATERIEEL / WERKMETHODES / PROCEDURES Uitgevoerd door: Datum: Beoordeling Niet Materiaal / materieel OK NOK Commentaar aanwezig, gebruik wenselijk Te nemen preventiemaatregelen Naalden, spuiten en ander scherp medisch materiaal 1. Veilige opslag (onbereikbaar voor onbevoegden) 2. Het gebruik van dit materiaal is enkel voorbehouden aan gekwalificeerd personeel. 3. Geen gebruik van scherp materiaal voor andere doelen dan waarvoor bedoeld. 4. Geen hergebruik van het materiaal 5. Niet rondlopen met onbeschermd scherp medisch materiaal in de hand Persoonlijke beschermingsmiddelen 1. (Latexvrije) verzorgingshandschoenen 2. Prikresistente handschoenen 3. Mondmasker 4. Veiligheidsbril / gelaatsscherm 5. Beschermende kledij (overschort) Voorbereiden van materiaal en activiteit 1. Er wordt vooraf een plateautje / nierbekken klaargemaakt met al het nodige materiaal veilig op (over en weer lopen voorkomen). 2. De plaats waar de activiteit gebeurt, is voldoende ruim, voldoende verlicht, Prikpennen voor bloedtest glucose 1. Er worden enkel pennen gebruikt met veiligheidslancethouders met verschillende naalden (hergebruik van een naald is onmogelijk)

5 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 5/12 Beoordeling Niet Materiaal / materieel OK NOK Commentaar aanwezig, gebruik wenselijk Te nemen preventiemaatregelen Insulinepennen met multidose 1. Worden gebruikt voor 1 persoon 2. De naalden worden niet hergebruikt 3. De naalden kunnen risicoloos worden verwijderd van de pen Multidose flacons insuline 1. Worden gebruikt voor 1 persoon 2. Aanprikken met steriele naald en spuit Bloedafname 1. Er wordt gebruik gemaakt van een veilig vacuümsysteem. 2. De gebruikte bloedbuisjes zijn onbreekbaar en lekvrij. 3. Het transport en het tijdelijk bewaren van de gevulde buisjes is voldoende veilig. Chirurgische mesjes 1. Mesjes worden steeds in combinatie met veilige houder gebruikt 2. De mesjes kunnen veilig in de houder worden ingebracht. 3. De mesjes worden eenmalig gebruikt 4. De gebruikte mesjes kunnen veilig worden verwijderd (niet met de hand) 5. Na gebruik wordt het mesje in de naaldcontainer geworpen. Naaldknippers (bij gebruik insulinepennen en spuiten) 1. Voorzien van een zijdelingse invoer om prikken te voorkomen. 2. De naaldknippers kunnen niet worden geopend en er kunnen geen afgeknipte naaldjes uitvallen. 3. De naaldknippers worden niet overvuld. 4. De naaldknippers zijn voldoende hygiënisch (proper / ontsmet). 5. Volle naaldknippers worden in de

6 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 6/12 Materiaal / materieel naaldcontainer gedeponeerd en als dusdanig verder behandeld. Beoordeling OK NOK Commentaar Niet aanwezig, gebruik wenselijk Te nemen preventiemaatregelen Naaldcontainers: 1. Gebruikte naalden en andere gebruikt scherp medisch materiaal worden steeds in de naaldcontainer geworpen. 2. De naaldcontainers zijn voldoende punctieresistent 3. De naaldcontainers zijn voorzien van het biorisico-pictogram 4. Telkens wanneer scherp medisch materiaal wordt gebruikt, wordt een naaldcontainer meegenomen op de plaats van gebruik (op de kamer). 5. Naalden worden nooit herkapt vooraleer in de naaldcontainer te deponeren. 6. Voor het veilig scheiden van de naald van de spuit wordt de uitsparing in de naaldcontainer gebruikt. 7. Na gebruik worden de naaldcontainers steeds tijdelijk gesloten (dit kan ook gemakkelijk). 8. Het maximum vulniveau van de naaldcontainer is aangeduid en wordt gerespecteerd. 9. De naaldcontainers worden enkel gebruikt voor gebruikt scherp medisch materiaal. 10. Volle naaldcontainers worden na gebruik degelijk definitief afgesloten en tijdelijk veilig opgeborgen op de afdeling 11. De volle naaldcontainers worden definitief gesloten en niet geopend om terug te ledigen. 12. Transport van de volle naaldcontainers naar de opslagplaats voor biologisch afval gebeurt op een veilige manier (geen kans op verwonding / besmetting) 13. Tijdelijke opslag van de naaldcontainers tot ophaling is voldoende veilig (geen kans op verwonding / besmetting)

7 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 7/12 Beoordeling Niet Materiaal / materieel OK NOK Commentaar aanwezig, gebruik wenselijk Te nemen preventiemaatregelen Ontsmetting / (hand)hygiëne 1. Toepassen goede handhygiëne (wassen met water en zeep, gebruik handalcohol) voor en na handeling 2. Alcoholswabs (ontsmetting injectieplaats) 3. Periodieke reiniging en ontsmetting gebruikt materiaal (nierbekken, ) 4. Bij morsen met bloed / lichaamsvochten wordt grondig gereinigd / ontsmet. 5. Kledijwissel wordt toegepast bij verontreiniging met bloed / lichaamsvochten Preventieve vaccinatie / gezondheidstoezicht 1. Personeel is onderworpen aan gezondheidstoezicht 2. Personeel is beschermd tegen HB (en HA) 3. Toepassing TBC-bewaking in orde Registratie, aangifte incidenten / ongevallen en opvolging 1. Alle EHBO-tussenkomsten worden geregistreerd en opgevolgd. 2. Het personeel kent de te volgen noodprocedure bij een accidenteel bloedcontact. 3. Elk accidenteel bloedcontact wordt gemeld aan het diensthoofd, de preventieadviseur en de arbeidsgeneesheer voor opvolging. 4. Bij elk accidenteel bloedcontact wordt de noodprocedure gevolgd zoals voorgeschreven. 5. De noodprocedure is efficiënt en effectief 6. Elk accidenteel bloedcontact wordt aangegeven als arbeidsongeval. 7. Indien nodig wordt voorzien in een verdere medische behandeling 8. Indien nodig wordt gezorgd voor psychologische opvang. 9. Elk incident / ongeval wordt onderzocht en de noodzakelijke preventiemaatregelen worden genomen.

8 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 8/12 Materiaal / materieel Opleiding en vorming personeel 1. Bij het onthaal worden de risico s verbonden aan het hanteren van scherp medisch materiaal geduid. 2. Er zijn schriftelijke instructies over het hanteren van scherp medisch materiaal 3. Er zijn schriftelijke instructies over het hanteren van gebruikt scherp medisch materiaal 4. Er zijn schriftelijke instructies over het hanteren van naaldcontainers 5. Er zijn schriftelijke instructies over het veilig transport en de veilige opslag van de naaldcontainers 6. Er zijn schriftelijke instructies over het hanteren van besmet medisch afval 7. Er zijn schriftelijke instructies over de toepassing van de noodprocedure accidenteel bloedcontact. 8. Er is een voldoende groot risico-inzicht bij de werknemers 9. De instructies worden nageleefd Beoordeling OK NOK Commentaar Niet aanwezig, gebruik wenselijk Te nemen preventiemaatregelen Derden 1. Wanneer aannemers en onderaannemers actief zijn binnen de instelling worden deze geïnstrueerd over de geldende afspraken m.b.t. scherp medisch materiaal (opnemen in procedure werken met derden). 2. Er wordt op toegezien dat de afspraken worden nageleefd en er wordt corrigerend opgetreden wanneer nodig. 3. Externe medici / paramedici respecteren de afspraken mbt omgaan met scherp medisch materiaal 4. Er wordt op toegezien dat de afspraken worden nageleefd en er wordt corrigerend opgetreden wanneer nodig.

9 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 9/12 RISICOBEOORDELING PER WERKPOST Werkpost: Uitgevoerd door: Datum: Activiteit en gehanteerd scherp arbeidsmiddel J N Huidige maatregelen Risico Te nemen maatregelen Restrisico OK PRIMAIR, DOELBEWUST HANDELEN 1. Injectie: 1.1. Standaardinjectie 1.2. Gebruik van insulinepen 1.3. Andere: 2. Bloedafname: 2.1. Via vacuümsysteem 2.2. Met lancetten (vb glycemiebepaling) 2.3. Met losse spuit en naald 2.4. Andere: 3. Snijden incisies 3.1. Instrumenten van het OK 3.2. Scalpel 3.3. Tandheelkundige instrumenten 3.4. Andere: 4. Medicatie- en infuusvoorbereiding en -toediening 4.1. Plaatsen van een infuus 4.2. Aankoppelen infuus / technische hulpmiddelen 4.3. Toedienen medicatie, infuusvloeistoffen via intravasculaire katheters 4.4. Andere: 5. Handeling met kans op wegspatten lichaamsvochten 5.1. Chirurgische ingrepen 5.2. Bevallingen 5.3. Verzorging (wondzorg, aspiratie, ) Risicoklasse ZH Zeer hoog H Hoog M Midden L Laag A Mogelijk aanvaardbaar

10 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 10/12 Activiteit en gehanteerd scherp arbeidsmiddel J N Huidige maatregelen Risico Te nemen maatregelen Restrisico OK 5.4. Andere: Risicoklasse ZH Zeer hoog H Hoog M Midden L Laag A Mogelijk aanvaardbaar

11 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 11/12 Activiteit en gehanteerd scherp arbeidsmiddel J N Huidige maatregelen Risico Te nemen maatregelen Restrisico OK PRIMAIRE INCIDENTELE BLOOTSTELLING 1. Prikongevallen tgv (ongecoördineerde) samenwerking 1.1. Doorgeven van scherpe voorwerpen / instrumenten 1.2. Ongecontroleerde beweging patiënt 1.3. Andere: 2. Incidenten 2.1. Vallen / ontglippen van scherp voorwerp 2.2. Onverwachte obstructie / breken instrument 2.3. Andere: 3. Accidenteel vrijkomen van lichaamsvochten 3.1. Accidentele bloedingen / spatten bij verzorging 3.2. Incidenten bij loskoppelen leidingen 3.3. Spatten bij verwijderen recipiënten met lichaamsvochten 3.4. Andere: SECUNDAIRE INCIDENTELE BLOOTSTELLING BIJ VERWERKING VAN MATERIALEN 1. Opruimen en schoonmaken van herbruikbare scherpe voorwerpen 2. Verwijderen van wegwerpmateriaal 3. Transport van materiaal of afval 4. Zwerfnaalden 5. Andere: Risicoklasse ZH Zeer hoog H Hoog M Midden L Laag A Mogelijk aanvaardbaar

12 Biologische agentia Preventie scherpe letsels Ziekenhuis- en gezondheidssector Risicoanalyse 12/12 Activiteit en gehanteerd scherp arbeidsmiddel J N Huidige maatregelen Risico Te nemen maatregelen Restrisico OK ANDERE MOGELIJKE BLOOTSTELLINGEN Provikmo, 2013 Provikmo geeft u deze informatie op vrijwillige basis. Daarbij streven we er steeds naar om dit op een zeer zorgvuldige manier te doen. Gelet op deze middelenverbintenis, kan op basis van deze informatie nooit de aansprakelijkheid van Provikmo vzw ingeroepen worden. Risicoklasse ZH Zeer hoog H Hoog M Midden L Laag A Mogelijk aanvaardbaar