PROFESSIONEEL STATUUT ACCARE

Transcriptie

1 PROFESSIONEEL STATUUT ACCARE Wat is er gewijzigd? Op grond van nieuwe regelgeving van de Nederlandse Zorgautoriteit is het Professioneel Statuut gewijzigd. De eisen aan het hoofdbehandelaarschap zijn strikter geworden. Daardoor is de groep medewerkers die behandelverantwoordelijkheid kan dragen beperkter geworden. Zij zijn ook weer hoofdbehandelaar gaan heten. Ons beleid waarbij ook andere bekwame behandelaren hoofdbehandelaar konden zijn hebben we daarmee helaas bij moeten stellen. Versie 4 4 april 2013

2 Professioneel Statuut Accare Toelichting bij versie 4 van het Professioneel Statuut Dit is de vierde versie van het Professioneel Statuut. Het eerste professioneel statuut is in 2007 vastgesteld, het tweede in november 2011, de derde in Dit laat zien dat het Professioneel Statuut een dynamisch document is. Op grond van nieuwe regelgeving van de Nederlandse Zorgautoriteit moet het Professioneel Statuut worden gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat het hoofdbehandelaarschap is voorbehouden aan een selecte groep van medewerkers. Ons beleid waarin we ook behandelverantwoordelijkheid toekenden aan medewerkers met een andere achtergrond en die wij wel voldoende bekwaam achten om deze verantwoordelijkheid uit te kunnen oefenen, hebben we daarmee helaas moeten bijstellen. De zorgverzekeraar is daarmee niet akkoord gegaan. De volgende zaken zijn aangepast: Behandelverantwoordelijke = Hoofdbehandelaar Bevoegdheden: o Behandelverantwoordelijkheid o DBC-Hoofdbehandelaar o Het stellen van een diagnose o Correspondentie Pagina 2 van 36

3 Documentgegevens Eigenaar Raad van Bestuur Auteurs Peter Dijkshoorn (versie 1 t/m 4), Alice Broersma (versie 1 t/m 4) Erik Mulder (versie 3 en 4) Arien Storm (versie 4) Ruud Minderaa (versie 1 en 2), Peter van der Noord (versie 1) Functie Datum 26 februari 2013 leden Behandel Inhoudelijk Overleg (BIO) Historie Oorspronkelijke versie (versie 1) 25 september 2007 Versie 2 23 november 2011 Versie 3 1 juni 2012 Evaluatie 12 maart 2013 Door BIO Aard wijziging wijzigingen in de bevoegdheden (nav NZa- Beleidsregel en afspraken zorgverzekeraar) Procesgegevens Status Vastgesteld Versie 4 Organisatieonderdeel van toepassing Accare Vindplaats Accarenet Zorg Professioneel Statuut Vastgesteld door Raad van Bestuur Vastgesteld op 4 april 2013 Evaluatie/revisiedatum november 2014 Code BB AJB Aantal pagina s incl. voorblad en bijlagen 44 Pagina 3 van 36

4 Inhoudsopgave Inleiding 6 De high lights uit het professioneel statuut 8 1 Bestuurlijke verantwoordelijkheid 10 2 Organisatorische en professionele verantwoordelijkheid Management Behandelbeleid van de instelling versus professionele autonomie Aansprakelijkheid 11 3 Begrippenkader 12 4 Bevoegdheden en bekwaamheden Inleiding De Wet BIG in vogelvlucht Bevoegdheid en beschrijving van de deskundigheidsgebieden Bekwaam 15 5 Behandelverantwoordelijkheid Inleiding en definitie Wie kan binnen Accare hoofdbehandelaar zijn? Welke consequenties heeft behandelverantwoordelijkheid? De rol van de kinder- en jeugdpsychiater als de behandelverantwoordelijkheid ligt bij een niet-kinder- en jeugdpsychiater 22 6 De verdeling van taken en bevoegdheden tussen de verschillende disciplines Het stellen van de diagnose Indicatiestelling voor behandeling Vaststellen van het behandelplan Het voorschrijven van medicatie BOPZ-verantwoordelijkheden Voorbehouden handelingen uit de BIG Risicovolle handelingen 25 7 Verhouding tussen de diverse disciplines die bij een behandeling van een patiënt zijn betrokken 26 8 Opleidingssituaties Inleiding De opleideling is een arts in opleiding tot psychiater De opleideling is een psychiater in opleiding tot kinder- en jeugdpsychiater De opleideling is een gedragswetenschapper in opleiding tot GZ-psycholoog De opleideling is een GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog Stagiaires van andere opleidingen 29 Pagina 4 van 36

5 9 Spoedeisende hulpverlening Detachering op andere werkplekken Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg 33 Bijlage 1 Formulier Bevoegd- en Bekwaamheidsverklaring Pagina 5 van 36

6 Inleiding De behandeling van een patiënt wordt binnen Accare regelmatig door meer dan één behandelaar uitgevoerd. Er is dan vrijwel altijd sprake van samenwerking tussen verschillende disciplines en behandelaars. Bovendien is het werk organisatorisch ingebed in clusters of afdelingen met leidinggevenden die eveneens een rol vervullen bij het dagelijkse werk. Accare is ervan overtuigd dat goed samenwerkende professionals een belangrijke factor zijn voor het aanbieden en verlenen van adequate zorg. Dit impliceert echter niet dat er gesproken kan worden van teamverantwoordelijkheid; professionals zijn te allen tijde conform relevante wettelijke voorschriften individueel verantwoordelijk te houden. In dit professioneel statuut wordt beschreven hoe de verantwoordelijkheden en bevoegdheden tussen de verschillende disciplines 1 zijn verdeeld en hoe de verantwoordelijkheden van behandelaars en leidinggevenden zich ten opzichte van elkaar verhouden. De beschrijving van de juridische en organisatorische kaders waarbinnen wordt gewerkt is in de eerste plaats ingegeven door de behoefte aan duidelijkheid van medewerkers. Er worden door behandelaars regelmatig vragen gesteld over verantwoordelijkheden en de verdeling van verantwoordelijkheden ten opzichte van elkaar. Ook het begrip medische eindverantwoordelijkheid passeert regelmatig de revue waarbij nog regelmatig wordt gedacht dat de psychiater eindverantwoordelijk is voor de totale behandeling, inclusief het handelen van medebehandelaars. De kaders worden gesteld door: Wet- en regelgeving en jurisprudentie (inclusief gedragscodes) Opleidingseisen Beleid Accare Dit professioneel statuut biedt algemene kaders. Daarbinnen bestaat voor de divisies ruimte voor eigen beleid. Per divisie wordt uitgewerkt welke medewerkers welke verantwoordelijkheden hebben. In dit statuut zijn geen functieomschrijvingen opgenomen. Daar waar taken en verantwoordelijkheden van verschillende disciplines elkaar raken wordt duidelijkheid gegeven hoe de verhoudingen behoren te liggen. De invulling van de eis in de Kwaliteitswet Zorginstellingen dat er sprake moet zijn van transparante verantwoordelijkheden is een tweede reden om een professioneel statuut te maken. Het vastleggen van een heldere verantwoordelijkheidsverdeling is daarnaast ook een HKZ-norm (de rubrieken 2.3 en 5.3) waaraan het professioneel statuut tegemoet komt. Tenslotte beveelt de CAO GGZ een professioneel statuut in de instelling aan. Bij het opstellen van het professioneel statuut is het zinvol om naast een verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden ook iets te zeggen over beroepshouding. Dit vergemakkelijkt de toepassing van het professioneel statuut in de dagelijkse praktijk. 1 Daar waar gesproken wordt over disciplines wordt dit bedoeld in de zin van de functie waarin iemand is aangesteld en op basis waarvan bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn toegekend. Pagina 6 van 36

7 Accare hanteert de volgende uitgangspunten met betrekking tot de beroepshouding van de bij haar werkzame professionals. Deze uitgangspunten geven kort en krachtig weer wat professionals van elkaar en wat patiënten van Accare mogen verwachten: Medewerkers van Accare stellen zich ten dienste van de patiënt en zijn of haar systeem laten geen patiënten tussen wal en schip raken, dat wil zeggen dragen er zorg voor dat er binnen afgesproken en acceptabele termijnen passende hulp geboden wordt nemen de verantwoordelijkheid voor hun eigen taak en daar waar nodig nog wat meer werken volgens de principes van evidence based practice. De Raad van Bestuur heeft de keuze gemaakt om niet te streven naar uniformiteit op alle aspecten maar op onderdelen verschillende werkwijzen tussen de divisies mogelijk te maken. Daar waar dit het geval is wordt het nadrukkelijk genoemd in dit statuut. Het professioneel statuut beschrijft, zoals gezegd, vanuit het multidisciplinaire karakter van de zorg de verhouding tussen Accare als instelling en de professionals en tussen de professionals onderling. Hierbij wordt rekening gehouden met de wettelijk vastgelegde verantwoordelijkheden, beroepscodes, opleidingseisen evenals met de binnen Accare geldende richtlijnen en voorschriften. Dit professioneel statuut geeft weer hoe Accare invulling geeft aan de eis dat er sprake moet zijn van een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling dat dit redelijkerwijs moet leiden tot verantwoorde zorg en goed hulpverlenerschap. Het is de bedoeling dat Accarebreed volgens de uitgangspunten van dit professioneel statuut wordt gewerkt. Daar waar dit niet mogelijk is zal moeten worden bekeken hoe onder de gegeven omstandigheden de uitgangspunten zo dicht mogelijk worden benaderd. Afgezien van de wettelijk vastgelegde verantwoordelijkheden (deze zijn aangegeven met een ) is dit professioneel statuut geen wet maar een leidraad voor het werken binnen Accare. Professionals moeten echter steeds hun handelen blijven afwegen en het belang van de patiënt daarbij voorop stellen. Het professioneel statuut biedt daarbij een handvat maar als feiten en omstandigheden daartoe aanleiding geven kan van dit professioneel statuut gemotiveerd en beargumenteerd worden afgeweken in het belang van de patiënt. Soms is het in de praktijk niet mogelijk gebleken om volgens de uitgangspunten van het Professioneel Statuut te werken, bijvoorbeeld door krapte op de arbeidsmarkt en teruglopende budgetten. Dit wordt gezien als een organisatievraagstuk waarbij de divisiedirectie onder de gegeven omstandigheden beslist om taken en bevoegdheden anders te organiseren waarbij zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de geest van dit Professioneel Statuut. Het is geen reden geweest om de uitgangspunten aan te passen. Het stuk is op een aantal punten bijgesteld en aangevuld. Aan de totstandkoming van dit professionele statuut zijn discussies voorafgegaan. Dit professioneel statuut is blijvend in ontwikkeling. In 2015 zal het professioneel statuut opnieuw worden geëvalueerd, tenzij daartoe eerder aanleiding is. Pagina 7 van 36

8 De highlights uit het professioneel statuut Het duale management draagt gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het behandelbeleid en de bedrijfsvoering maar geen verantwoordelijkheid voor de behandeling van een individuele patiënt. ( 2.1) Accare respecteert de professionele autonomie van professionals. Aan de andere kant dient de professional protocollen en richtlijnen in de instelling in acht te nemen ( 2.2). Een behandelaar is alleen bevoegd handelingen verrichten: die binnen het deskundigheidsgebied van de betreffende beroepsgroep vallen en waartoe hij ook bekwaam is en waartoe hij door de instelling is aangewezen ( 4.1) Onbekwaam = Onbevoegd ( 4.2) Voorbehouden handelingen mogen alleen in opdracht van een arts of psychiater worden uitgevoerd. ( 4.2) Bekwaamheid betekent niet alleen dat een medewerker door opleiding en ervaring goed toegerust is om een handeling te verrichten maar met name ook dat de medewerker weet wanneer de grens van zijn of haar deskundigheid en bekwaamheid is bereikt en wanneer hij of zij een deskundige collega dient te raadplegen c.q. de behandeling aan een ander dient over te dragen ( 4.4). Behandelverantwoordelijkheid is de primaire zeggenschap over en aanspreekbaarheid op de inhoud en uitvoering van het gehele zorgproces van een individuele patiënt. Er is sprake van behandelverantwoordelijkheid in alle fasen van het zorgproces: van de allereerste start in de diagnostiekfase tot ontslag. ( 5.1) Behandelverantwoordelijkheid kan slechts door één persoon worden uitgeoefend: door de hoofdbehandelaar. Verantwoordelijkheid kan niet door een team worden uitgeoefend. ( 5.1). Bij afwezigheid van de hoofdbehandelaar hebben de overige leden van het team ieder voor zich en/of in gezamenlijkheid de plicht om te zorgen dat het behandelproces ook zonder de hoofdbehandelaar doorloopt. Taken die behoren tot de behandelverantwoordelijkheid kunnen worden gedelegeerd ( 5.1). Ieder teamlid is verantwoordelijk voor de uitvoering van het eigen aandeel in de behandeling en is daarop ook aanspreekbaar. Het teamlid voorziet de hoofdbehandelaar regelmatig van informatie zodat de hoofdbehandelaar zijn verantwoordelijkheid kan waarmaken (o.a. door adequate rapportage in het EPD). ( 5.1) Binnen Accare kunnen de volgende disciplines hoofdbehandelaar zijn: De kinder- en jeugdpsychiater De psychiater De klinisch psycholoog Pagina 8 van 36

9 De klinisch neuropsycholoog De GZ-psycholoog De orthopedagoog-generalist De psychotherapeut De orthopedagoog-generalist De GGZ-arts die expliciet de bevoegdheid heeft gekregen om hoofdbehandelaar te zijn ( 5.2) Behandelverantwoordelijkheid brengt met zich mee dat de hoofdbehandelaar beoordeelt of hij de patiënt zelf ziet. In de diagnostiekfase moet hij de patiënt wel zelf zien of spreken (face-toface, ear-to-ear of bit-to-bit. ( 5.3). Behandelverantwoordelijkheid kan worden overgedragen als het zwaartepunt in de behandeling anders komt te liggen. ( 5.2) Wanneer een ander dan de kinder- en jeugdpsychiater behandelverantwoordelijkheid draagt dan moet de kinder- en jeugdpsychiater in een aantal gevallen worden geraadpleegd ( 5.4). Hetzelfde geldt in de dienst buiten kantooruren in de verhouding tussen voorwacht en achterwacht (H9). Het stellen van de diagnose is binnen Accare voorbehouden aan dezelfde disciplines als de disciplines die hoofdbehandelaar kunnen zijn. ( 6.1) De indicatiestelling voor behandeling is voorbehouden aan bepaalde disciplines. Deze zijn omschreven in 6.2. Het voorschrijven van medicatie is voorbehouden aan artsen en onder voorwaarden aan verpleegkundig specialisten ggz ( 6.4). Op grond van de BOPZ zijn er bijzondere bevoegdheden voor psychiaters die andere disciplines niet hebben. Deze staan omschreven in 6.5. In opleidingssituaties moet de supervisor steeds de bekwaamheid van de opleideling inschatten en is ook verantwoordelijk voor deze inschatting (H8). Hoe de verantwoordelijkheid is geregeld bij detachering naar andere werkplekken is afhankelijk van de afspraken daarover (H10). Accare hanteert de volgende uitgangspunten met betrekking tot de beroepshouding van de bij haar werkzame professionals. Deze uitgangspunten geven kort en krachtig weer wat professionals van elkaar en wat patiënten van Accare mogen verwachten: Medewerkers van Accare stellen zich ten dienste van de patiënt en zijn of haar systeem laten geen patiënten tussen wal en schip raken, dat wil zeggen dragen er zorg voor dat er binnen afgesproken en acceptabele termijnen passende hulp geboden wordt nemen de verantwoordelijkheid voor hun eigen taak en daar waar nodig nog wat meer werken volgens de principes van evidence based practice. Pagina 9 van 36

10 1 Bestuurlijke verantwoordelijkheid De Raad van Bestuur bestuurt Accare en is daarmee verantwoordelijk voor het totale beleid en de gang van zaken binnen de instelling. Dit betreft zowel de bedrijfsvoering, de patiëntenzorg, als het scheppen van adequate randvoorwaarden hiervoor. De Raad van Bestuur handelt binnen de Zorgbrede Governance Code. Concreet betekent dit het volgende: De Raad van Bestuur draagt zorg voor het waarborgen van de rechten van de patiënt De Raad van Bestuur draagt zorg voor de inzet van bevoegde en bekwame medewerkers De Raad van Bestuur richt de organisatie zodanig in dat verantwoorde zorg kan worden geboden aan patiënten en dat professionals hun verantwoordelijkheid kunnen nemen De Raad van Bestuur houdt toezicht op goed hulpverlenerschap van medewerkers De Raad van Bestuur houdt toezicht op de naleving van richtlijnen, procedures en protocollen De Raad van Bestuur kan taken delegeren aan divisiedirecties maar blijft eindverantwoordelijk voor de kaders. De divisiedirecties zijn bij delegatie verantwoordelijk voor de organisatie van de zorg binnen hun eigen divisie en de bedrijfsmatige aspecten daarvan. De leden van de Raad van Bestuur dragen, in die hoedanigheid, geen behandelverantwoordelijkheid voor de behandeling van een individuele patiënt maar zijn wel verantwoordelijk voor de randvoorwaarden waarbinnen de patiëntenzorg wordt uitgevoerd. 2 Organisatorische en professionele verantwoordelijkheid 2.1 Management Leidinggevenden dragen, in die hoedanigheid, geen behandelverantwoordelijkheid voor de behandeling van een individuele patiënt. De functies van leidinggevende en hoofdbehandelaar zijn onderscheiden, maar kunnen wel door dezelfde persoon worden uitgeoefend. Binnen Accare is er sprake van duaal management. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een leidinggevende behandelbeleid en een leidinggevende algemene zaken die gezamenlijk collegiaal verantwoordelijk zijn voor het totaal van het desbetreffende organisatieonderdeel 2. Er zijn verschillende functies en benamingen mogelijk (onder andere divisiedirecteur, clusterhoofd, afdelingshoofd). Binnen het management zijn de taken verdeeld. Zo heeft de leidinggevende algemene zaken de organisatie- en beheersaspecten als primair aandachtsgebied en heeft de leidinggevende behandelzaken het behandelbeleid binnen het organisatieonderdeel als primair aandachtsgebied. Dit alles binnen de kaders die door de Raad van Bestuur worden gesteld. 2 Alleen de verantwoordelijkheden die een directeur behandelzaken heeft als geneesheer-directeur in de zin van de BOPZ vallen niet onder deze collegiale verantwoordelijkheid. In gevallen van afwezigheid wordt deze verantwoordelijkheid waargenomen door een collega-directeur behandelzaken van een andere divisie. Zie hiervoor notitie Verplichtingen en bevoegdheden geneesheer-directeur voortvloeiend uit de BOPZ in het Kwaliteitshandboek (Documenten Zorg Juridisch) Pagina 10 van 36

11 2.2 Behandelbeleid van de instelling versus professionele autonomie Een groot aantal beroepsbeoefenaren heeft een eigen professionele autonomie. Dit wil zeggen dat de beroepsbeoefenaar vanuit zijn specifieke deskundigheid en beroepscodes een eigen verantwoordelijkheid (professionele standaard 3 ) heeft. Accare moet en wil deze professionele autonomie respecteren. De beroepsbeoefenaar moet de ruimte hebben om vanuit zijn deskundigheid invulling te geven aan zijn professionele verantwoordelijkheid. Concreet houdt dit in dat Accare niet van een beroepsbeoefenaar kan eisen dat hij of zij handelt in strijd met zijn/haar professionele standaard. Onder professionele autonomie is inbegrepen de verantwoordelijkheid van de beroepsbeoefenaar om verantwoording af te leggen over zijn of haar handelen. De instelling kan aan de uitoefening van de patiëntenzorg wel regels en richtlijnen stellen. Zo dient een beroepsbeoefenaar zich te houden aan protocollen en richtlijnen die de instelling heeft opgesteld, bijvoorbeeld behandelbeleid voor bepaalde doelgroepen. Als de medewerker in een individuele casus afwijkt van instellingsprotocollen dan dient hij dit gemotiveerd te doen met een vermelding in het dossier. 2.3 Aansprakelijkheid Een behandelaar moet betrouwbaar en transparant zijn in de relatie met de patiënt. Dit betekent dat zorgvuldig moet worden gehandeld. Elke behandelaar is alleen verantwoordelijk voor zijn of haar eigen aandeel in de behandeling en is hierop ook aanspreekbaar voor de patiënt. Bij een eventuele procedure 4 zal steeds het toetsingscriterium zijn: de zorgvuldigheid die onder de omstandigheden van het concrete geval van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsgenoot mag worden verwacht. Dit is het goed hulpverlenerschap conform de WGBO. Een behandelaar kan individueel worden aangesproken via het klachtrecht, het tuchtrecht (alleen de BIG-geregistreerde disciplines), het verenigingstuchtrecht (bijv. bij het NIP of de NVO voor leden van die beroepsverenigingen), het strafrecht of het burgerlijk recht. Daar waar onzorgvuldig handelen leidt tot aansprakelijkheid voor de eventuele schade ligt de aansprakelijkheid bij Accare als instelling (Accare heeft hiervoor een aansprakelijkheids-verzekering) en niet bij de individuele medewerker, tenzij er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid 5. 3 Evidence based werken maakt als regel deel uit van de professionele standaard. 4 Wanneer de patiënt van mening is dat een behandelaar inbreuk maakt op zijn of haar rechten dan staan er verschillende wegen open: de klachtencommissie, de tuchtrechter (alleen bij een BIG-geregistreerde behandelaar), verenigingstuchtrecht (bijv. NIP, NVO), de burgerlijke rechter of de strafrechter. 5 Zie hiervoor de nota Schadebeleid Pagina 11 van 36

12 3 Begrippenkader Allereerst is het goed om te starten met het vastleggen van de begrippen die verder in dit professioneel statuut steeds terug zullen komen. Professional De hulpverlener die beroepsmatig diagnostiek, begeleiding of behandeling verleent aan een patiënt en die een arbeidsovereenkomst met Accare heeft. Behandelaar De professional die rechtstreeks betrokken is bij de zorg voor een individuele patiënt. Behandelcoördinator Behandelcoördinator is een functiebenaming en geen aanduiding van een verantwoordelijkheid. De behandelcoördinator is iemand die behandelverantwoordelijkheid draagt voor het geheel van de behandelingen van een team, bijvoorbeeld in een klinisch team. Daarvoor kan dan eventueel de functiebenaming behandelcoördinator gebruikt worden. Behandelverantwoordelijkheid Behandelverantwoordelijkheid is de primaire zeggenschap over en aanspreekbaarheid op de inhoud en uitvoering van het gehele zorgproces van een individuele patiënt. Er is sprake behandelverantwoordelijkheid in alle fasen van het zorgproces: van de allereerste start in de diagnostiekfase tot ontslag. Behandelplan Het individuele plan dat is afgesproken met de patiënt en/of wettelijk vertegenwoordigers en dat het onderzoek en de behandeling beschrijft naar aanleiding van de hulpvraag. Wanneer er meerdere behandelaren zijn betrokken bij de behandeling van een patiënt kan het behandelplan zijn samengesteld uit verschillende deelplannen die zijn opgesteld voor de verschillende onderdelen van de behandeling. Bevoegd Een handeling mogen uitvoeren op eigen gezag. Iemand is bevoegd als de handeling behoort tot het deskundigheidsgebied van de professional én de professional bekwaam is om de handeling uit te voeren en iemand hiertoe is aangewezen Bekwaam Beschikken over de benodigde kennis en vaardigheden, verkregen uit opleiding en/of ervaring, om een handeling uit te voeren door opleiding en ervaring. Hoofdbehandelaar Degene die behandelverantwoordelijkheid draagt. De hoofdbehandelaar is voor de patiënt en anderen aanspreekbaar op de voorgenomen en uitgevoerde diagnostiek, behandeling of begeleiding. Verantwoordelijkheid De aanspreekbaarheid van een behandelaar op de inhoud en uitvoering van een onderdeel van het behandelplan (deelplan) van een individuele patiënt. Pagina 12 van 36

13 4 Bevoegdheden en Bekwaamheden 4.1 Inleiding In de Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg (BIG) wordt voor een aantal beroepen de bevoegdheid geregeld. Iemand mag alleen handelingen verrichten die binnen het deskundigheidsgebied van de beroepsgroep vallen. Bovendien moet de medewerker ook door Accare zijn aangewezen om deze handelingen te verrichten (bijv. in een functiebeschrijving). Het is aan de divisiedirectie om bevoegdheden toe te kennen c.q. aan te geven welke medewerkers welke handelingen mogen uitvoeren. Deze taak kan, binnen gegeven kaders, naar de clusterleiding worden gedelegeerd. Daarnaast moet iemand ook bekwaam zijn, immers onbekwaam maakt onbevoegd. Kortom bevoegdheid is een optelsom van opleiding, beroep, bekwaamheid en aanwijzing door Accare. Dit uitgangspunt geldt niet alleen voor de BIG-beroepen maar voor alle disciplines die binnen Accare werkzaam zijn. 4.2 De Wet BIG in vogelvlucht Bij de verantwoordelijkheidstoedeling zijn een aantal onderwerpen uit de BIG van belang. 1) Titelbescherming Basisberoepen: In de wet BIG is voor acht basisberoepen sprake van titelbescherming en registratie. Dit zijn: de arts, de verpleegkundige, de GZ-psycholoog, de psychotherapeut, de apotheker, de verloskundige, de fysiotherapeut en de tandarts. Aan deze beroepen zijn opleidingseisen gesteld. Als iemand aan de opleidingseisen heeft voldaan kan hij/zij zich laten inschrijven in het BIG-register. Pas dan mag iemand de titel voeren. Een arts die niet is ingeschreven in het register mag zich geen arts noemen. Op deze geregistreerde beroepen is het tuchtrecht van toepassing. Specialisten: Binnen onze organisatie zijn er vier specialismen in de zin van de BIG: de psychiater, de klinisch psycholoog, de klinisch neuropsycholoog en de verpleegkundig specialist ggz. Om de specialistentitel te mogen voeren moet iemand erkend zijn door de Medisch Specialisten Registratie Commissie (psychiater), de Federatie van Gezondheidspsychologen (klinisch psychologen en klinisch neuropsychologen) of de Registratiecommissie Specialismen Verpleegkunde (RSV) (verpleegkundig specialisten). Daarnaast moet iemand worden ingeschreven in het specialistenregister, dit leidt automatisch tot registratie in het BIG-register. De BIG kent geen superspecialismen, zoals bijv. de kinder- en jeugdpsychiater, dit is een interne aantekening van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. 2) Voorbehouden handelingen Het uitgangspunt van de wet BIG is dat iedereen vrij is handelingen te verrichten op het gebied van de individuele gezondheidszorg, inclusief geneeskundige handelingen. Pagina 13 van 36

14 Op dit uitgangspunt zijn twee uitzonderingen: wanneer iemand buiten noodzaak 6 of buiten het eigen deskundigheidsgebied schade of aanmerkelijke kans op schade veroorzaakt dan kan iemand strafrechtelijk worden vervolgd (= dit is een sanctie achteraf tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen). voorbehouden handelingen mogen alleen door bevoegde, in de wet genoemde beroepsbeoefenaren worden uitgevoerd. Voorbehouden handelingen zijn: heelkundige handelingen, verloskundige handelingen, verrichten van endoscopieën, verrichten van katheterisaties, geven van injecties, verrichten van puncties, het onder narcose brengen, gebruikmaken van radioactieve stoffen of toestellen, verrichten van electieve cardioversie, het toepassen van defibrillatie, het toepassen van elektroconvulsieve therapie, steenvergruizing voor geneeskundige doeleinden, verrichten van handelingen ten aanzien van menselijke geslachtscellen en embryo s. Daarnaast is ook het voorschrijven van medicatie een voorbehouden handeling, niet op grond van de BIG maar op grond van de Wet Geneesmiddelenvoorziening. De belangrijkste voorwaarden voor het zelfstandig indiceren en uitvoeren van een voorbehouden handeling zijn: degene die de handeling uitvoert is bevoegd (op grond van de BIG zijn dit de arts, tandarts, verloskundige of verpleegkundig specialist, de laatste voor een beperkt aantal voorbehouden handelingen 7 ) degene die de handeling uitvoert is bekwaam Risicovolle handelingen Daarnaast zijn er ook risicovolle handelingen. Deze zijn niet in de BIG geregeld maar deze handelingen vereisen wel extra zorgvuldigheid en dus bekwaamheid. Dit zijn de volgende handelingen: fixeren, afzonderen, separeren, het verstrekken van medicatie en het toedienen van sondevoeding door middel van een al ingebracht katheter. De voorbehouden en risicovolle handelingen zijn geprotocolleerd. De uitvoeringsprotocollen schrijven voor hoe de handelingen moeten worden uitgevoerd 8. 6 Buiten noodzaak impliceert dat je in acute noodgevallen wel een voorbehouden handeling zou mogen uitvoeren onder opdracht van een arts als dit noodzakelijk is om een leven te redden (denk bijv. aan ambulanceverpleegkundigen). 7 Het geven van injecties, het verrichten van puncties, het toepassen van defibrillatie, het voorschrijven van injecties en het voorschrijven van geneesmiddelen op recept. De bevoegdheid geldt uitsluitend voor zover het handelingen betreft die binnen de uitoefening van het deelgebied van het beroep waarvoor zij een erkende specialistentitel voeren (ic de GGZ), het handelingen betreft van een beperkte complexiteit waarvan de risico s zijn te overzien en die worden uitgeoefend volgens landelijk geldende richtlijnen standaarden en daarvan afgeleide protocollen. In het geval van Accare betreft het alleen het voorschrijven van medicatie op recept (zie hiervoor verder 6.4) 8 Zie hiervoor de Notitie Bevoegdheidsverdeling en uitvoeringsprotocollen voorbehouden en risicovolle handelingen. Pagina 14 van 36

15 3) Het uitvoeren van voorbehouden handelingen in opdracht Andere dan in de BIG genoemde beroepen zijn bevoegd om voorbehouden handelingen in opdracht van een zelfstandig bevoegde uit te oefenen. Hetzelfde geldt voor de risicovolle handelingen. De arts moet aanwijzingen geven over de wijze waarop de handeling moet worden uitgevoerd en moet toezicht houden of bereikbaar zijn om in te grijpen, voor zover redelijkerwijs nodig is. In het kader van de Wet BIG is vastgelegd dat verpleegkundigen beschikken over de deskundigheid om bepaalde injecties (subcutane, intramusculaire of intraveneuze), venapuncties, blaaskatheterisaties en het inbrengen van een maagsonde functioneel zelfstandig uit te voeren. Dit is wel in opdracht maar kan zonder toezicht en tussenkomst. Zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer moet er van overtuigd zijn dat de opdrachtnemer bekwaam is. Immers: niet bekwaam is niet bevoegd. 4) Niet bekwaam is niet bevoegd Als je bevoegd bent op basis van je beroep dan wil dit niet per definitie zeggen dat je de handeling ook mag verrichten. Je verliest nl. je bevoegdheid als je niet meer bekwaam bent. Dit geldt voor alle behandelaars binnen Accare, ook voor de niet-big-geregistreerde behandelaars. Als een behandelaar zich niet bekwaam voelt of niet bekwaam wordt geacht dan dient hij de behandeling of de handeling over te dragen aan een andere behandelaar of een andere behandelaar te consulteren. Voorbeeld Een arts is op grond van de BIG zelfstandig bevoegd om een maagsonde aan te leggen. Na het behalen van zijn artsenbul, inmiddels 15 jaar geleden, heeft een arts dit nooit meer gedaan en voelt en weet zich dan ook niet meer bekwaam. Daarmee is hij ook zijn bevoegdheid verloren. Wel kan hij een ervaren verpleegkundige vragen deze opdracht uit te voeren. Om de sonde zelf weer in te mogen brengen zal de arts eerst bijgeschoold moeten worden. 4.3 Bevoegdheid en beschrijving van de deskundigheidsgebieden De professional is bevoegd om handelingen te verrichten die binnen het deskundigheidsgebied vallen, mits hij of zij bekwaam is. De deskundigheidsgebieden van afzonderlijke disciplines zijn te vinden in de Wet BIG (voor de BIGgeregistreerde beroepsbeoefenaren) of zijn beschreven door de eigen beroepsverenigingen. 4.4 Bekwaam Een professional mag alleen handelingen verrichten als hij bevoegd én bekwaam is. Dit geldt met name voor de voorbehouden en risicovolle handelingen zoals hierboven genoemd in 4.2 onder 3. Accare hecht eraan dat medewerkers zich verantwoordelijk tonen. Het begrip bekwaam vervult hierbij een centrale rol. 9 Bekwaam wil zeggen: op grond van opleiding en ervaring ertoe uitgerust. Kenmerk van bekwaamheid is dat het begrip in enige mate dynamisch van karakter is. Niet alleen vastliggende zaken als bijvoorbeeld opleidingscertificaten maar ook zich wijzigende zaken als persoonlijke ervaring, professionele context en organisatorische inbedding beïnvloeden de bekwaamheid. 9 Voor Wet BIG en bekwaam en bevoegd zie paragraaf 4.3. Pagina 15 van 36

16 Omdat bekwaamheid een dynamisch begrip is, is per discipline niet altijd een strikte grens aan te geven van wat de desbetreffende professional wel of niet zou mogen. Accare erkent dat dergelijke grenzen voortdurend opnieuw moeten worden bepaald en biedt hiertoe onder andere met dit professioneel statuut een kader. Ook is het van belang dat de medewerker steeds in acht neemt wanneer de grens van zijn of haar deskundigheid is bereikt en wanneer hij of zij een deskundige collega dient te raadplegen c.q. de behandeling aan een ander dient over te dragen. Wie beoordeelt of een medewerker bekwaam is? De medewerker zelf. De medewerker dient bij de uitvoering van het werk steeds zelf te beoordelen of hij of zij bekwaam is. Het beoordelen van de eigen bekwaamheid behoort tot de professionele verantwoordelijkheid van de medewerker. Indien de medewerker van mening is dat hij of zij niet bekwaam is om bepaalde handelingen te verrichten dan dient hij of zij dit te melden aan de leidinggevende. De leidinggevende of supervisor Ook de leidinggevende of supervisor kan beoordelen dat een medewerker bekwaam is of niet. De leidinggevende bespreekt de bekwaamheid met de medewerker, bijvoorbeeld in het werkoverleg of in het jaargesprek. De supervisor bespreekt dit met de medewerker in het supervisieoverleg en meldt dit bij de opleider, die zo nodig met de leidinggevende van de medewerker in overleg gaat. Indien nodig worden passende maatregelen getroffen, bijv. het anders inrichten van de functie, aanvullende opleiding of training of in het uiterste geval arbeidsrechtelijke maatregelen. Voor bekwaamheid gelden de volgende voorwaarden: 1) Bij voorbehouden en risicovolle handelingen moet er een opdracht zijn van een arts of psychiater (bij fixeren en separeren in acute situaties waarbij niet kan worden gewacht op de opdracht van de arts of psychiater moet deze zo spoedig mogelijk worden ingelicht voor een toetsing achteraf 10 ). 2) De medewerker is bekwaam Als ondersteuning voor het bepalen van de vraag of een medewerker bekwaam is moeten de volgende vragen positief kunnen worden beantwoord: Behoort de handeling tot het deskundigheidsgebied van de medewerker? Bezit de medewerker de kennis en vaardigheden voor het uitvoeren van deze handeling? Is de medewerker op de hoogte van het geldende protocol voor deze handeling? Weet de medewerker wat hij of zij moet doen als er een onverwachte reactie optreedt? Is de medewerker toegerust op deze specifieke context/situatie? Voldoet de medewerker aan de ervaringseis voor deze handeling? 11 Weet de medewerker wanneer de grens van zijn of haar deskundigheid en bekwaamheid is bereikt en wanneer hij of zij een deskundige collega dient te raadplegen c.q. de behandeling aan een ander dient over te dragen? 10 Zie hiervoor de notitie Het toepassen van middelen en maatregelen en de rol van de arts/psychiater. 11 Deze ervaringseisen staan beschreven in de notitie Bevoegdheidsverdeling en uitvoeringsprotocollen voorbehouden en risicovolle handelingen. Pagina 16 van 36

17 Kunnen één of meerdere vragen niet met ja worden beantwoord dan is de medewerker niet bekwaam om de handeling uit te voeren. 3) De medewerker moet eventuele aanwijzingen en protocollen in acht nemen. 5 Behandelverantwoordelijkheid 5.1 Inleiding Het begrip behandelverantwoordelijkheid vind je niet terug in wetgeving. Wel is in de Kwaliteitswet Zorginstellingen bepaald dat er een goede verantwoordelijkheidstoedeling moet zijn (iedereen moet weten wie waarvoor verantwoordelijk is). De toedeling van deze verantwoordelijkheid aan bepaalde functionarissen is gebaseerd op het beleid van de organisatie, aangevuld door jurisprudentie. In 2013 is de regelgeving over de invulling van het DBC Hoofdbehandelaarschap aangescherpt 12. Dit betekent dat een beperkte groep disciplines DBC Hoofdbehandelaar kan zijn. Nu de definitie van hoofdbehandelaar 13 de definitie van behandelverantwoordelijke in de vorige versies van dit professoneel statuut grotendeels overlapt is een onderscheid gekunsteld, wat kan leiden tot verwarring. Daarom is besloten om de term hoofdbehandelaar (weer) te gaan gebruiken. Definitie behandelverantwoordelijkheid 14 Behandelverantwoordelijkheid is de primaire zeggenschap over en aanspreekbaarheid op de inhoud en uitvoering van het gehele zorgproces van een individuele patiënt. Er is sprake behandelverantwoordelijkheid in alle fasen van het zorgproces: van de al lereerste start in de diagnostiekfase tot ontslag. De hoofdbehandelaar is voor de patiënt en anderen aanspreekbaar op de voorgenomen en uitgevoerde behandeling of begeleiding. Toelichting De hoofdbehandelaar is verantwoordelijk voor de behandeling (inclusief de diagnostiekfase) van de patiënt en voor de organisatie daar om heen. De hoofdbehandelaar draagt ervoor zorg dat alle noodzakelijke besluiten worden genomen. Bij een onoverkomelijk verschil van inzicht over de behandeling tussen de hoofdbehandelaar en medebehandelaren wordt dit verschil van inzicht voorgelegd aan het (cluster)hoofd behandelzaken 15. Wanneer er sprake is van oponthoud in de behande- 12 NZa regeling NR/CU 524 in combinatie met de Spelregels DBC Registratie GGZ 2013 en eventuele aanvullende afspraken met de zorgverzekeraar. 13 DBC Hoofdbehandelaar: Zorgverlener die, in reactie op de zorgvraag van een patiënt, bij de patiënt de diagnose stelt en door wie of ander wiens verantwoordelijkheid de behandeling plaatsvindt. Dit houdt in dat de hoofdbehandelaar verantwoordelijk is voor alle acties die in het kader van de behandeling van een patiënt gedurende het gehele DBC-traject (openen / typeren / registreren /sluiten) plaatsvinden. Die verantwoordelijkheid kan zich dus ook uitstrekken tot gedragingen van andere zorgverleners. Uitsluitend zorgverleners met een beroep dat is opgenomen in het BIG-register en die bevoegd en bekwaam zijn om patiënten te classificeren volgens de systematiek van de DSM-IV-TR kunnen als hoofdbehandelaar worden aangemerkt. 14 Deze definitie is afgeleid van het model-professioneel statuut, opgesteld door GGZ Nederland 15 Indien het (cluster)hoofd behandelzaken zelf de hoofdbehandelaar is wordt het verschil van inzicht voorgelegd aan de directeur behandelzaken van de divisie. Pagina 17 van 36

18 ling dan stelt de hoofdbehandelaar het behandelbeleid bij, wat niet wegneemt dat iedere andere betrokken behandelaar daartoe zo nodig ook initiatieven in kan nemen, in afstemming met de hoofdbehandelaar (bij voorkeur vooraf of zo spoedig mogelijk achteraf). De hoofdbehandelaar draagt ervoor zorg dat het inhoudelijke beleid afgestemd is met medebehandelaren. De focus van de hoofdbehandelaar ligt bij continuïteit, overzicht, afstemming en communicatie rondom het zorgproces van een individuele patiënt. Behandelverantwoordelijkheid is geen hiërarchische verantwoordelijkheid. De hoofdbehandelaar kan wel functionele en operationele aanwijzingen geven aan andere medewerkers die bij de behandeling zijn betrokken maar hij of zij kan geen hiërarchische maatregelen nemen. Dit laatste is voorbehouden aan een leidinggevende. Eén hoofdbehandelaar Behandelverantwoordelijkheid kan slechts door één persoon worden uitgeoefend. Teamverantwoordelijkheid bestaat niet. Waar nodig vindt overleg plaats tussen teamleden en wordt er samen gezocht naar de beste zorg voor de patiënt, maar de hoofdbehandelaar is uiteindelijk degene die de knopen doorhakt. De hoofdbehandelaar voert de regie en is de interne casemanager en is ook naar buiten het aanspreekpunt voor de totale behandeling. Teamleden kunnen uiteraard wel als woordvoerder optreden voor hun eigen onderdeel van de behandeling. De hoofdbehandelaar is niet verantwoordelijk voor de uitvoering van medebehandelaren. Deze zijn hiervoor zelf verantwoordelijk en hierop zelf aanspreekbaar. Wanneer de medebehandelaren afwijken van het behandelplan zonder overleg met de hoofdbehandelaar dan dient de hoofdbehandelaar ze daarop aan te spreken. De hoofdbehandelaar kan ook vanuit zijn specifieke verantwoordelijkheid en deskundigheid aanwijzingen geven aan medebehandelaren. Daarnaast moet het ook vanzelfsprekend zijn dat medewerkers binnen een behandelteam elkaar feedback geven. Medewerkers binnen én buiten een behandelteam kunnen elkaar altijd raadplegen wanneer ze met vragen zitten over de behandeling. Wanneer een deel van de behandeling door een andere behandelaar wordt uitgevoerd dan voorziet deze de hoofdbehandelaar regelmatig van informatie zodat de hoofdbehandelaar zijn verantwoordelijkheid kan waarmaken. Dit kan onder andere door middel van een adequate rapportage in het EPD. Delegatie van taken De hoofdbehandelaar kan onderdelen van zijn of haar taak delegeren aan teamleden maar blijft wel verantwoordelijk voor het behandelproces als geheel. In een opleidingsorganisatie als Accare is dat meestal deel van de praktijk. Er is dan sprake van getraptheid in de omvang en de aard van de taken van de hoofdbehandelaar die door andere behandelaren kunnen worden uitgevoerd. Bij het overdragen van (een deel van) de taken van de hoofdbehandelaar aan anderen krijgen deze anderen geen zelfstandige bevoegdheid. De anderen voeren (een deel van) de taken van de hoofdbehandelaar uit, maar werken onder instructie, begeleiding én verantwoordelijkheid van de hoofdbehandelaar. Een medewerker aan wie behandelverantwoordelijkheid gedelegeerd wordt kan dezelfde taak niet delegeren aan een ander. Binnen de divisies kan een eigen invulling worden gegeven hoe de afspraken over delegatie worden vastgelegd, bijvoorbeeld d.m.v. protocollen, werkinstructies of werkafspraken. Voorbeeld Pagina 18 van 36

19 Op een polikliniek is een klinisch psycholoog hoofdbehandelaar bij de behandeling van een jongere. Er is een tijdelijke opname buiten Accare geïndiceerd. Voorwaarde is wel dat Accare casemanager blijft. De hoofdbehandelaar kan dit delegeren aan één van de andere behandelaars die bij de behandeling is betrokken. Deze regelt de papierwinkel en pakt de ambulante behandeling weer op na ontslag uit de kliniek. Wel ziet de klinisch psycholoog er op toe dat alle taken en werkzaamheden die uit het casemanagement voortvloeien worden uitgevoerd. Overdracht De behandelverantwoordelijkheid kan in de loop van het behandelproces worden overgedragen aan een andere behandelaar. Zo kan de behandelverantwoordelijkheid in het begin van het onderzoeken behandelproces liggen bij een bepaalde discipline en worden overgedragen aan een andere discipline in het verdere verloop van het behandelproces, bijv. omdat de accenten in het behandelproces anders komen te liggen. Deze overdracht wordt afgestemd met de patiënt en/of ouders. Waarneming De behandelverantwoordelijkheid moet bij afwezigheid worden overgedragen aan een waarnemer of vervanger. Bij afwezigheid van de hoofdbehandelaar hebben de overige leden van het team ook ieder voor zich en/of in gezamenlijkheid de plicht om te zorgen dat het behandelproces ook zonder de hoofdbehandelaar doorloopt. 5.2 Wie kan binnen Accare hoofdbehandelaar zijn? De behandelverantwoordelijkheid is juridisch niet gekoppeld aan de discipline kinder- en jeugdpsychiater. Ook andere disciplines kunnen behandelverantwoordelijkheid dragen en hoofdbehandelaar zijn, mits ze daar op basis van opleiding en ervaring voldoende bekwaam voor zijn. Het uitgangspunt van Accare is dat behandelverantwoordelijkheid alleen kan worden gedragen door medewerkers die én bevoegd én bekwaam zijn. Het uitgangspunt van de regelgeving is dat een aantal disciplines in het algemeen redelijkerwijs bekwaam wordt geacht om hoofdbehandelaar te kunnen zijn. Deze beroepsbeoefenaren hebben voldaan aan de opleidingseisen van de voor die discipline noodzakelijke beroepsopleiding en hebben voldoende kennis en ervaring opgedaan. Wanneer de bekwaamheid in individuele gevallen ontbreekt kan worden besloten om de betreffende medewerker geen behandelverantwoordelijkheid toe te kennen. Voor deze beroepsgroepen geldt dat ze bevoegd zijn, tenzij bekwaamheid onvoldoende aanwezig is. Binnen Accare kunnen de volgende disciplines hoofdbehandelaar zijn : 1) de kinder- en jeugdpsychiater 2) de psychiater 3) de klinisch psycholoog 4) de klinisch neuropsycholoog 5) de GZ-psycholoog 6) de psychotherapeut 7) De GGZ-arts die expliciet de bevoegdheid heeft gekregen om hoofdbehandelaar te zijn 8) de orthopedagoog-generalist Pagina 19 van 36

20 De bevoegdheid van de disciplines 1 t/m 7 is gebaseerd op de NZA-regelgeving. De bevoegdheid van de orthopedagoog-generalist is gebaseerd op aanvullende afspraken met de zorgverzekeraar. T.a.v. de GGZ-arts geldt het volgende. GGZ-artsen zijn basisartsen met (langdurige) ervaring in de (kinder- en jeugdpsychiatrie). Er is geen speciale opleiding tot GGZ-artsen. De ervaring onderscheidt ze van AIOS en ANIOS, die ook basisartsen zijn. Een GGZ-arts kan hoofdbehandelaar zijn als de directeur behandelzaken van de divisie hem of haar die bevoegdheid expliciet heeft toegekend. Er is een formulier beschikbaar dat kan worden gebruikt als bepaalde bevoegdheden worden toegekend. Het formulier is als bijlage toegevoegd aan dit professioneel statuut. De keuze voor een discipline is deels afhankelijk van de betrokkenheid van de betreffende behandelaar bij de behandeling en eveneens afhankelijk van waar het zwaartepunt in de behandeling ligt. Dit vereist een goede inschatting in de intake-/screeningsfase. In de loop van de behandeling kan dit veranderen. Het aanwijzen van een hoofdbehandelaar vindt in de regel plaats via de regulier omschreven afspraken (bijv. door degene die de intakes toewijst of indien de taak behoort tot de functie van behandelcoördinator dan draagt deze ook de behandelverantwoordelijkheid). Indien hierover geen overeenstemming bestaat dan is het (cluster)hoofd behandelzaken degene die bepaalt wie hoofdbehandelaar is. voorbeeld Als het zwaartepunt in de behandeling ligt bij psychologische behandelvormen dan kan de keuze om een GZ-psycholoog of een klinisch psycholoog als hoofdbehandelaar aan te wijzen voor de hand liggen. Dit laat onverlet de mogelijkheid een kinder- en jeugdpsychiater bij de behandeling te betrekken. Ligt het zwaartepunt van de behandeling bij medisch-psychiatrische behandeling (bijv. medicatie) dan ligt het voor de hand om een kinder- en jeugdpsychiater als hoofdbehandelaar aan te wijzen. Dit laat onverlet de mogelijke betrokkenheid van een andere discipline. Naamgeving In relatie tot de individuele patiënt wordt alleen de term hoofdbehandelaar nog gebruikt. Begrippen als behandelverantwoordelijke of behandelcoördinator gebruiken we niet meer in relatie tot de individuele patiënt. Het dragen van behandelverantwoordelijkheid is in de regel geen functie op zich maar een onderdeel van de taken, bijvoorbeeld van een kinder- en jeugdpsychiater of een gedragswetenschapper. Het is wel voorstelbaar dat iemand behandelverantwoordelijkheid draagt voor het geheel van de behandelingen van een team, bijvoorbeeld in een klinisch team. Daarvoor kan dan eventueel de functiebenaming behandelcoördinator gebruikt worden. 5.3 Welke consequenties heeft behandelverantwoordelijkheid? De verplichting om een patiënt te zien/spreken Belangrijk uitgangspunt is dat een behandelaar normaal gesproken alleen behandelverantwoordelijkheid kan dragen als hij of zij de patiënt ook zelf ziet. De hoofdbehandelaar moet de patiënt in de Pagina 20 van 36