welke mate het leefgebied van de lemuren verstoord is. Onderzocht wordt of dit te linken is aan de lichamelijke conditie van de lemuren.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "welke mate het leefgebied van de lemuren verstoord is. Onderzocht wordt of dit te linken is aan de lichamelijke conditie van de lemuren."

Transcriptie

1 Reis verslag Madagaskar is Afrikaans eiland met een unieke biodiversiteit, waarvan meer dan 90% endemisch is. Door de menselijk invasie, vele jaren terug, is de natuur op het eiland ernstig aangetast. De oorspronkelijke vegetatie en de soorten hierin te vinden zijn beide sterk afgenomen. Naast aantasting van de natuur, verhoogd de menselijke invasie de kans op parastiet transmissie. Verhoogde transmissie wordt veroorzaakt door het toenemende contact tussen mens en wild life. Een tweede factor die een sterke invloed op de natuur van het eiland uitoefent zijn de weersomstandigheden. Madagaskar kent een tweedeling in klimaat door het jaar heen. In het oosten bevind zich een nat klimaat en in het westen een droog klimaat. Als tweede kent het eiland seizoen verschillen die het jaar in periodes verdeelt. Vroeg droog, laat droog, vroeg nat en laat nat seizoen. De combinatie, van antropogene invloeden en de fluctuerende weersomstandigheden, kan bepalend zijn voor de overleving van soorten in het betreffende gebied. Een primatengroep uniek voor dit eiland, de lemuren, ondervindt de gevolgen van bovengenoemde invloeden. De manier waarop lemuren beïnvloed worden is echter nog onbekend. Onderzoek moet uitwijzen of deze groep primaten zich aan kan passen aan de veranderde omgevingscondities en in de toekomst kan overleven. De specifieke vragen die ik stel gedurende met Master thesis zijn onderstaande. Wat is het effect van antropogene invloeden op de lichaamsconditie en parasiet infecties in lemuren op Madagaskar? Wat is het effect van de klimaat en seizoen invloeden op de lichaamsconditie en parasiet infecties in lemuren op Madagaskar? Is er een correlatie aanwezig tussen parasiet infectie en lichaamsconditie in lemuren op Madagaskar? Om dit te onderzoeken ben ik eind april 2014 voor 3 maanden naar Madagaskar afgereisd. Ik heb verschillende gebieden (nationale beschermde parken) verspreid over Madagaskar meegenomen om de klimaatinvloed mee te kunnen nemen. Het onderzoek is uitgevoerd in het vroege droge seizoen. De andere seizoenen zullen meegenomen worden door data van voorgaande jaren te bekijken. Om de antropogene invloed te bekijken, zijn gebieden met verstoord lemur leefgebied en gebieden met oorspronkelijk lemur leefgebied onderzocht. Een dag uit het veldonderzoek bestond uit twee delen, een ochtend- en middagdeel. Gedurende een dagdeel werd in het leefgebied van de lemuren gezocht naar groepen lemuren van het genus Eulemur. Tijdens het samplen werd de leeftijd, sekse, GPS locatie, body conditie, staart conditie en fecale conditie genoteerd. De fecale samples zijn overgebracht in buisjes met SAF en ethanol om ze te bewaren tot het labonderzoek in Nederland uitgevoerd wordt. Om de mate van verstoring van het tropische bos mee te nemen, zijn metingen aan het bladerdak uitgevoerd. Met behulp van een meetlint en densiometer is het bladerdak over transecten van 250m meter gemeten. Een denosiometer bevat een raster van blokjes, waarmee het percentage bladerdak dat nog aanwezig is geschat kan worden. Om de 12.5m is het percentage bladerdak gescoord. In totaal zijn 7 transecten per gebied meegenomen, wat een afstand van 1750m omvat. In het laboratorium worden de fecale samples onderzocht op de aanwezigheid van parasieten. De lab analyses zullen uit moeten wijzen of er een invloed te vinden is van antropogene, klimaat en seizoen invloeden op de parasiet content van lemur feces. Daarnaast zullen vergelijkingen tussen verstoord en niet verstoord leefgebied gemaakt worden op basis van lichamelijk conditie. Met behulp van het percentage bladerdak kan per gebied bepaald worden in

2 welke mate het leefgebied van de lemuren verstoord is. Onderzocht wordt of dit te linken is aan de lichamelijke conditie van de lemuren. Specifiek omvat dit de lichaamsbeharing, staartbeharing, dikte van het individu en eventueel aanwezigheid van wonden. De resultaten zullen aan tonen of verstoord tropische bos een negatieve invloed heeft op de lichamelijke conditie van lemuren. Eenzelfde vergelijking zal uitgevoerd worden voor klimaat en seizoen invloeden. Gebieden met een verschillend klimaat en periodes in het jaar met een verschillend seizoen, zullen vergeleken worden op basis van lichamelijk conditie. Mogelijk oefenen klimaat en seizoen ook een invloed uit de lichamelijk conditie van lemuren.

3 Foto s veldonderzoek Observatie lemuren Groepscompositie in kaart brengen en lichamelijk conditie scoren Eulemur Rubriventer(male adult)

4 Feces samples verzamelen in zip-lock zakjes Bosmetingen Met behulp van een densiometer het percentage bladerdak meten Transecten afmeten

5 Het tropisch regenwoud Kamperen in het bos Met lokale gidsen opzoek naar lemur groepen

6 Het kronendak van Madagaskar

Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 11

Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 11 Geogenie p. 76-83 Atlas p.... Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 5.. Amazoniië,, van werelldwiijjd bellang 1. De ecologie van het regenwoud Noteer met behulp van je atlas de jaarlijkse

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Lupatini, Manoeli Title: Microbial communities in Pampa soils : impact of land-use

Nadere informatie

- Rieten manden uit Madagaskar - Madagaskar wordt ook wel het rode eiland genoemd, een verwijzing naar de roodbruine aarde.

- Rieten manden uit Madagaskar - Madagaskar wordt ook wel het rode eiland genoemd, een verwijzing naar de roodbruine aarde. - Rieten manden uit Madagaskar - Madagaskar wordt ook wel het rode eiland genoemd, een verwijzing naar de roodbruine aarde. - Rieten manden uit Madagaskar De eerste inwoners kwamen zo n 2000 jaar geleden

Nadere informatie

Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop

Nadere informatie

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? 1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve

Nadere informatie

Hier een weer kort fotoverslag met de wisentontwikkelingen van week 37, 38 en 39, gemaakt door Renée Normann en Linde Veldhoen.

Hier een weer kort fotoverslag met de wisentontwikkelingen van week 37, 38 en 39, gemaakt door Renée Normann en Linde Veldhoen. Hier een weer kort fotoverslag met de wisentontwikkelingen van week 37, 38 en 39, gemaakt door Renée Normann en Linde Veldhoen. Met deze korte verslagen willen we een indruk geven hoe het gaat met de wisenten

Nadere informatie

Kosten- batenanalyse POCT Influenza Spaarne Gasthuis

Kosten- batenanalyse POCT Influenza Spaarne Gasthuis Kosten- batenanalyse Influenza Spaarne Gasthuis Aanleiding Ieder jaar is er tijdens de winterperiode sprake van piek in het aantal patiënten met een influenza luchtweginfectie. De meeste patiënten met

Nadere informatie

Bedrijfsleven optimistischer

Bedrijfsleven optimistischer Conjunctuurenquête Nederland tweede kwartaal 214: Bedrijfsleven optimistischer - Minder belemmeringen voor activiteiten - Ondernemers verwachten verbetering van economisch klimaat - Ondernemers minder

Nadere informatie

Beleving van welzijn door het dier

Beleving van welzijn door het dier Beleving van welzijn door het dier Dr. Ir. Kathalijne Visser-Riedstra Hartmann Studie Zoötechniek Universiteit Wageningen Promotie onderzoek: Horsonality, a study on the personality of the horse Wetenschappelijk

Nadere informatie

Fjäll-wandeling: Fulufjället

Fjäll-wandeling: Fulufjället Fjäll-wandeling: Fulufjället 5-daagse wandeling in nationaalpark Fulufjället, Midden-Zweden Tijdens dit avontuur wandelen we 5 dagen over de verlaten, woeste hoogvlakte die het nationaalpark Fulufjället

Nadere informatie

Deze reis kan geboekt worden in de maanden december t/m april. Data zijn flexibel.

Deze reis kan geboekt worden in de maanden december t/m april. Data zijn flexibel. 6-daagse skitocht 6-daagse ski-tocht door het winterse fjäll-landschap rond het meer Grövelsjön. De tocht leidt ons in 6 dagen rond het Grövelsjön-meer, met het begin- en eindpunt in het vakantiedorpje

Nadere informatie

Toets DMT E3 DMT E4 Rekenen / Wiskunde E4 Begrijpend Lezen M6 Rekenen / Wiskunde E6

Toets DMT E3 DMT E4 Rekenen / Wiskunde E4 Begrijpend Lezen M6 Rekenen / Wiskunde E6 Analyse resultaten juni 2018 De voor onderwijs kijkt bij het beoordelen van de kwaliteit naar de resultaten van de Eindtoets basisonderwijs, die in april wordt afgenomen. IKC Stella Nova heeft als Eindtoets

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

Onderzoek Waterspitsmuis fietspad Groningen-Winsum

Onderzoek Waterspitsmuis fietspad Groningen-Winsum Onderzoek Waterspitsmuis fietspad Groningen-Winsum Datum 7 november 2016 Auteur Ing. M.W. Bokje In opdracht van Provincie Groningen, Mevr. U. Nauta Projectnummer P16078 1 Aanleiding en vraagstelling Tussen

Nadere informatie

Weer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Weer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/87209 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Examen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008

Examen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008 Examen Statistische Modellen en Data-analyse Derde Bachelor Wiskunde 14 januari 2008 Vraag 1 1. Stel dat ɛ N 3 (0, σ 2 I 3 ) en dat Y 0 N(0, σ 2 0) onafhankelijk is van ɛ = (ɛ 1, ɛ 2, ɛ 3 ). Definieer

Nadere informatie

Deze reis kan geboekt worden in de maanden december t/m april. Data zijn flexibel.

Deze reis kan geboekt worden in de maanden december t/m april. Data zijn flexibel. 8-daagse skitocht 8-daagse ski-tocht door het winterse fjäll-landschap rond het meer Grövelsjön. De tocht leidt ons in 6 dagen rond het Grövelsjön-meer, met het begin- en eindpunt in het vakantiedorpje

Nadere informatie

- Gerecycled blik uit Madagaskar - Madagaskar wordt ook wel het rode eiland genoemd, een verwijzing naar de roodbruine aarde.

- Gerecycled blik uit Madagaskar - Madagaskar wordt ook wel het rode eiland genoemd, een verwijzing naar de roodbruine aarde. Madagaskar wordt ook wel het rode eiland genoemd, een verwijzing naar de roodbruine aarde. De eerste inwoners kwamen zo n 2000 jaar geleden vanuit Indonesië en Maleisië. De meerderheid van de bevolking

Nadere informatie

Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars

Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars ALLEMAAL APEN INH UD 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw Kennismaking met de bende Groot en klein Sociaal leven De koning van de slingeraars

Nadere informatie

Isolatie. Hygiëne en Infectiepreventie. Beter voor elkaar

Isolatie. Hygiëne en Infectiepreventie. Beter voor elkaar Isolatie Hygiëne en Infectiepreventie Beter voor elkaar 2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor patiënten die geïsoleerd verpleegd worden en voor familie/bezoek van deze patiënten. Bij u is onlangs een

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting.

Nederlandse samenvatting. . 10 Nederlands samenvatting Uit cijfers van de Hartstichting blijkt dat bijna 1 op de 3 Nederlanders sterft aan een hart- of vaatziekte (HVZ). Daarmee is het een van de voornaamste doodsoorzaken in Nederland.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44704 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Arbainsyah Title: The impact of sustainable forest management on plant and bird

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit

Nadere informatie

Meetonzekerheid. Producten Goed of Afkeur? 1

Meetonzekerheid. Producten Goed of Afkeur? 1 Meetonzekerheid Producten Goed of Afkeur? 1 Goed of Afkeur? Het begint bij de samengestelde constructie. Deze samenstelling bestaat uit losse producten die tezamen de complete constructie gaan vormen.

Nadere informatie

1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar.

1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar. Lees de uitleg over het regenwoud. Ik ga op bezoek in het Amazone gebied, dat is een groot tropisch regenwoud. Zie je de rode lijn? Dat is de evenaar. Zie je de donker-groene kleur? Dat zijn tropische

Nadere informatie

Extra Opgaven. 3. Van 10 personen meten we 100 keer de hartslag na het sporten. De gemiddelde hartslag van

Extra Opgaven. 3. Van 10 personen meten we 100 keer de hartslag na het sporten. De gemiddelde hartslag van Extra Opgaven 1. Een persoon doet een HIV-test. Helaas is de uitslag positief. De test is echter niet perfect. De persoon vraagt zich af wat de kans is dat hij nu ook echt HIV heeft. Gegeven is: de kans

Nadere informatie

OP BEZOEK BIJ KAI-MOOK

OP BEZOEK BIJ KAI-MOOK OP BEZOEK BIJ KAI-MOOK Handleiding en leerdoelen 3de graad Ken je deze dieren? Op het werkblad staan vijf kadertjes met afbeeldingen van Aziatische dieren die je in ZOO Planckendael terugvindt. Er is ook

Nadere informatie

Uitstroommonitor praktijkonderwijs

Uitstroommonitor praktijkonderwijs Uitstroommonitor praktijkonderwijs 2015-2016 Samenvatting van de monitor 2015-2016 en de volgmodules najaar 2016 Platform Praktijkonderwijs december 2016 Definitieve versie 161208 1 Vooraf In de periode

Nadere informatie

Hepatitis E, wat moet je ermee?

Hepatitis E, wat moet je ermee? Hepatitis E, wat moet je ermee? Caroline Swanink, arts-microbioloog Rijnstate 11 oktober 2016 Wanneer verricht u diagnostiek naar hepatitis E virus? A. Altijd bij een acuut hepatitis beeld B. Bij een acuut

Nadere informatie

Samenvatting. Nederlandse samenvatting

Samenvatting. Nederlandse samenvatting Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,

Nadere informatie

Evaluatie Gladheidbestrijding

Evaluatie Gladheidbestrijding Evaluatie Gladheidbestrijding seizoen 2013-2014 Inleiding De winter van 2013-2014 is de op één na zachtste geweest sinds het begin van de metingen. Samen met de winter van 1989-1990 staat ze op de tweede

Nadere informatie

WOW-NL in de klas. Les 2 Aan de slag met WOW-NL. Primair Onderwijs. bovenbouw. WOW-NL Les 2 1

WOW-NL in de klas. Les 2 Aan de slag met WOW-NL. Primair Onderwijs. bovenbouw. WOW-NL Les 2 1 WOW-NL in de klas Les 2 Aan de slag met WOW-NL Primair Onderwijs bovenbouw WOW-NL Les 2 1 Colofon Het lespakket WOW-NL is ontwikkeld door De Praktijk in opdracht van het KNMI, op basis van lesmaterialen

Nadere informatie

9. Lineaire Regressie en Correlatie

9. Lineaire Regressie en Correlatie 9. Lineaire Regressie en Correlatie Lineaire verbanden In dit hoofdstuk worden methoden gepresenteerd waarmee je kwantitatieve respons variabelen (afhankelijk) en verklarende variabelen (onafhankelijk)

Nadere informatie

Vitamine B12 deficiëntie

Vitamine B12 deficiëntie Vitamine B12 deficiëntie Quality of life Retrospectief onderzoek Dit rapport bevat de analyses van de B12 Quality of Life Questionnaire, waarin meer dan 200 personen met een lage vitamine B12 waarde zijn

Nadere informatie

Het meten van loopkarakteristieken

Het meten van loopkarakteristieken SAMENVATTING Ongeveer 45% van alle mensen na een beroerte valt tenminste één keer per jaar. Een val kan leiden tot tijdelijk letsel zoals een gebroken heup. Ook leidt vallen bij mensen met een beroerte

Nadere informatie

Uitstroommonitor praktijkonderwijs

Uitstroommonitor praktijkonderwijs Uitstroommonitor praktijkonderwijs 2016-2017 Samenvatting van de monitor 2016-2017 en de volgmodules najaar 2017 Sectorraad Praktijkonderwijs december 2017 Versie definitief 1 Vooraf In de periode 1 september

Nadere informatie

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE A

PROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE A ONDERWERP Inventarisatie DBH Abdissenbosch DATUM 4 september 2018 PROJECTNUMMER C05057.000164 ONZE REFERENTIE 079968180 A VAN Folkert Volbeda AAN Bodemzorg Limburg KOPIE AAN Frank Gierman en Piet Oudejans

Nadere informatie

Samenvatting. Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam

Samenvatting. Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam Er zijn veel verschillende bostypen in Vietnam, omdat het land een tropisch klimaat heeft en topografisch zeer gevariëerd is. Er zijn tropische regenbossen, mangrovebossen,

Nadere informatie

Belevingsonderzoek Rotterdam The Hague Airport 2012

Belevingsonderzoek Rotterdam The Hague Airport 2012 Belevingsonderzoek Rotterdam The Hague Airport 2012 (Aanvullende analyses op enkele geografische factoren) Rotterdam, 25 juni 2015 1 Probleemstelling. In 2012 onderzocht MEIJERS RESEARCH in hoeverre bewoners

Nadere informatie

Mycosphaerella. 2 e teelt Proefstation voor de Groenteteelt v.z.w. Sint-Katelijne-Waver

Mycosphaerella. 2 e teelt Proefstation voor de Groenteteelt v.z.w. Sint-Katelijne-Waver Mycosphaerella 2 e teelt 2014 Dit onderzoek is gerealiseerd i.s.m. Lava, ADLO, GMO & KBC Proefopzet : Hogedraadteelt Opkweekmethode Ras Plantafstand Substraat steenwolpot 10 cm Kurios 2,4 planten/m² Steenwol

Nadere informatie

Beschrijvende statistieken

Beschrijvende statistieken Elske Salemink (Klinische Psychologie) heeft onderzocht of het lezen van verhaaltjes invloed heeft op angst. Studenten werden at random ingedeeld in twee groepen. De ene groep las positieve verhaaltjes

Nadere informatie

Workshop voor Effectief Samenwerken

Workshop voor Effectief Samenwerken Workshop voor Effectief Samenwerken Spelwijzer modulair programma 1 tot 2 dagdelen 5-20 deelnemers Teamkaart Team Management Game? De hiërarchische organisatiestructuur veroudert en maakt plaats voor netwerkorganisaties.

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26 Inhoud Ontwikkeling productie 2 Verwachting productie 3 Oordeel productiecapaciteit 4 Ontwikkeling aantal orders 5 Verwachting aantal orders 6 Verwachting aantal exportorders 7 Oordeel orderpositie 8 Oordeel

Nadere informatie

Gebruikersinstructie Autorisator: Marc Thelen Eigenaar: KF-Ludo Somers Beoordelaar(s): AWetzels, FSweep, Marc Thelen

Gebruikersinstructie Autorisator: Marc Thelen Eigenaar: KF-Ludo Somers Beoordelaar(s): AWetzels, FSweep, Marc Thelen Gebruikers instructie SKML-semen 1. Toepassingsgebied en doel Deze gebruikersinstructie is van toepassing op de semenanalyse enquête van de SKML, die vier maal per jaar gehouden wordt. Er wordt een voorstel

Nadere informatie

Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl

Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl 6 augustus 2018 Dit is een voorlopige versie. De methode kan nog verbeterd en de droogte van 2018 is nog niet ten einde. Commentaar

Nadere informatie

Samenvatting Hoofdstuk 1

Samenvatting Hoofdstuk 1 Samenvatting Om een duidelijk inzicht te krijgen in de evolutionaire krachten die tot de enorme biodiversiteit in de natuur leiden, probeert de evolutionaire biologie modellen te ontwikkelen die de essentie

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Horeca, makelaardij en reisbranche Oost Nederland Kwartaalcijfers Pagina 1 van 18

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Horeca, makelaardij en reisbranche Oost Nederland Kwartaalcijfers Pagina 1 van 18 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting inkopen bij leveranciers 4 Oordeel orderpositie 5 Ontwikkeling omzet 6 Verwachting omzet 7 Verkoopprijzen/tarieven 8 Productiebelemmeringen

Nadere informatie

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg Reactie van mensen op stemgeluid Frits van den Berg Overzicht Stemgeluid en spraak deel van onze natuur Gemeten hinder en slaapverstoring Omgang met stemgeluid Stem/spraak: deel van onze natuur Ons gehoorsysteem

Nadere informatie

Red de Jamaica Iguan

Red de Jamaica Iguan Red de Jamaica Iguan Door Evert Henningheim In het vrijwel ondoordringbare droogbos van Jamaica leeft een bijzondere leguaansoort. Het voortbestaan van deze Jamaicaanse leguaan wordt ernstig bedreigd.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten

Nadere informatie

hoofdstukken 2 en 3 Hoofdstuk 3

hoofdstukken 2 en 3 Hoofdstuk 3 Samenvatting Na de ontdekking, ongeveer 3 decennia geleden, dat Oesophagostomum infecties bij de mens endemisch zijn in delen van noordelijk Ghana en Togo, startte Dr A.M. Polderman tegen het einde van

Nadere informatie

Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen.

Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Aarde Opgave 3 Klimaat in Siberië Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik de bronnen 1 en 2 en de atlas. In zowel Chatanga als Ojmjakon valt weinig neerslag

Nadere informatie

Bestrijding van Myrothecium in lisianthus

Bestrijding van Myrothecium in lisianthus Bestrijding van Myrothecium in lisianthus 2015 PT nummer.: 14980 Proef nummer: 14512 Proeftuin Zwaagdijk Tolweg 13 1681 ND Zwaagdijk Phone +31 (0)228 56 31 64 Fax +31 (0)228 56 30 29 E-mail: proeftuin@proeftuinzwaagdijk.nl

Nadere informatie

Resultaten kim-versie van Veilig leren lezen blijven overtreffen

Resultaten kim-versie van Veilig leren lezen blijven overtreffen Resultaten kim-versie van Veilig leren lezen blijven overtreffen In het schooljaar 2014-2015 is de kim-versie van Veilig leren lezen op de markt gekomen. Inmiddels zijn veel scholen al aardig gewend aan

Nadere informatie

1. De doorstroming op etmaalniveau op de t Goylaan is in 2017 t.o.v licht verbeterd;

1. De doorstroming op etmaalniveau op de t Goylaan is in 2017 t.o.v licht verbeterd; Arane Adviseurs in verkeer en vervoer Groen van Prinsterersingel 43b 2805 TD Gouda Memo e info@arane.nl t 0182 555 030 Van: Aan: Arane Adviseurs in verkeer en vervoer Gemeente Utrecht Datum: 6 april 2017

Nadere informatie

Resultaten van het eerste gebruikersjaar met Veilig leren lezen-kim overtreffen landelijk gemiddelde en de 2 e maanversie

Resultaten van het eerste gebruikersjaar met Veilig leren lezen-kim overtreffen landelijk gemiddelde en de 2 e maanversie Resultaten van het eerste gebruikersjaar met Veilig leren lezen-kim overtreffen landelijk gemiddelde en de 2 e maanversie In het schooljaar 2014-2015 is de vernieuwde versie van Veilig leren lezen de kimversie

Nadere informatie

Cerebrale parese en de overgang naar de adolescentie. Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven.

Cerebrale parese en de overgang naar de adolescentie. Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven. * Cerebrale parese en de overgang naar de adolescentie Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven In dit proefschrift worden de resultaten van de PERRIN CP 9-16 jaar studie (Longitudinale

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht

Nederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht Nederlandse samenvatting Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht 222 Elke keer dat je naar iets of iemand op zoek bent, bijvoorbeeld wanneer je op een

Nadere informatie

Glucose ademtest. Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest

Glucose ademtest. Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest Glucose ademtest Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest Afname Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium. Afname voorkeur: Afname condities: Uitademlucht (adem) Patiënt

Nadere informatie

Beverwijkerstraatweg 44 - Castricum

Beverwijkerstraatweg 44 - Castricum Quick scan flora en fauna Beverwijkerstraatweg 44 - Castricum Gemeente Castricum 0 INHOUD 1. Aanleiding... 2 2. Gebiedsomschrijving en beoogde ingrepen... 3 3. Wettelijk kader... 4 4. Voorkomen van beschermde

Nadere informatie

ZorgCijfers Monitor. Verblijfsduur in verpleging en verzorging niet korter in de Wet langdurige zorg. Van goede zorg verzekerd FEBRUARI 2018

ZorgCijfers Monitor. Verblijfsduur in verpleging en verzorging niet korter in de Wet langdurige zorg. Van goede zorg verzekerd FEBRUARI 2018 ZorgCijfers Monitor Verblijfsduur in verpleging en verzorging niet korter in de Wet langdurige zorg FEBRUARI 2018 Van goede zorg verzekerd Dit is een uitgave van Zorginstituut Nederland Postbus 320 1110

Nadere informatie

Overzicht responsaantallen enquête Amstelveen: Aantal personen benaderd Respons (aantal) Respons percentage ,2%

Overzicht responsaantallen enquête Amstelveen: Aantal personen benaderd Respons (aantal) Respons percentage ,2% Grafieken en tabellen enquête evenementenbeleid Amstelveen Datum verslag: 26-03-2015 Periode van gegevensverzameling met digitale enquête: 2 t/m 16 maart 2015 Overzicht responsaantallen enquête Amstelveen:

Nadere informatie

Hoe determineren we het klimaat aan de hand van een klimatogram? Agenda: Het klimaat determineren WB p27-32

Hoe determineren we het klimaat aan de hand van een klimatogram? Agenda: Het klimaat determineren WB p27-32 Hoe determineren we het klimaat aan de hand van een klimatogram? Agenda: Het klimaat determineren WB p27-32 Het klimaat determineren 1. Temperatuurzones 2.Neerslagspreiding 3. Determineertabel 4. Grensvoorwaarden

Nadere informatie

Lactose ademtest. Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest. Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium.

Lactose ademtest. Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest. Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium. Lactose ademtest Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest Afname Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium. Afname voorkeur: Afname condities: Uitademlucht (adem) Patiënt

Nadere informatie

Fruitmot in peer. Hoe dichter bij de oogst van Conference, hoe meer kans op aantasting. H. Helsen, M. Polfliet, M. Trapman

Fruitmot in peer. Hoe dichter bij de oogst van Conference, hoe meer kans op aantasting. H. Helsen, M. Polfliet, M. Trapman Fruitmot in peer Hoe dichter bij de oogst van Conference, hoe meer kans op aantasting H. Helsen, M. Polfliet, M. Trapman Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit onderdeel

Nadere informatie

Rapportage cliëntervaringsonderzoek WMO Gemeente Aalburg

Rapportage cliëntervaringsonderzoek WMO Gemeente Aalburg Rapportage cliëntervaringsonderzoek WMO Versie 1.0.0 Drs. J.J. Laninga juni 2017 www.triqs.nl Voorwoord Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over het uitgevoerde cliëntervaringsonderzoek

Nadere informatie

16 Daagse Reis, Beklimming Kilimanjaro met Safari verlenging

16 Daagse Reis, Beklimming Kilimanjaro met Safari verlenging 16 Daagse Reis, Beklimming Kilimanjaro met Safari verlenging We beklimmen de Kilimanjaro via de Marangu Route, dit is de oudste route en ook de enige route waar u verblijft in hutten. Er zijn verschillende

Nadere informatie

DE OVERLEVING VAN VISDIEFJES STERNA HIRUNDO: TUSSENTIJDSE RESULTATEN VAN EEN GRONINGS KLEURRINGPROGRAMMA

DE OVERLEVING VAN VISDIEFJES STERNA HIRUNDO: TUSSENTIJDSE RESULTATEN VAN EEN GRONINGS KLEURRINGPROGRAMMA 66 JAARLIJKSE OVERLEVING VAN VISDIEFJES Sula 21(2) DE OVERLEVING VAN VISDIEFJES STERNA HIRUNDO: TUSSENTIJDSE RESULTATEN VAN EEN GRONINGS KLEURRINGPROGRAMMA ANNUAL SURVIVAL OF COMMON TERNS: PRELIMINARY

Nadere informatie

ONDERZOEK METALEN 3. Welke metalen geleiden het best warmte en elektriciteit? Welke metalen worden aangetast door vocht?

ONDERZOEK METALEN 3. Welke metalen geleiden het best warmte en elektriciteit? Welke metalen worden aangetast door vocht? ONDERZOEK METALEN 3 Onderzoeksvraag Welke metalen geleiden het best warmte en elektriciteit? Welke metalen worden aangetast door vocht? Werkwijze Je leest aandachtig de vragen. Aan de hand hiervan los

Nadere informatie

een schetsontwerp in het kader van het Groen- en waterplan / reconstructie Plesmanweg Gemeente Beverwijk LUNA IN PHREAR PAUL DE KORT 2004

een schetsontwerp in het kader van het Groen- en waterplan / reconstructie Plesmanweg Gemeente Beverwijk LUNA IN PHREAR PAUL DE KORT 2004 een schetsontwerp in het kader van het Groen- en waterplan / reconstructie Plesmanweg Gemeente Beverwijk LUNA IN PHREAR PAUL DE KORT 2004 De voormalige Stelling van Beverwijk kan beschouwd worden als een

Nadere informatie

Uitgebreide toelichting van het meetinstrumenten

Uitgebreide toelichting van het meetinstrumenten 1 Uitgebreide toelichting van het meetinstrumenten Life Habits 22 September 2010 Review: 1) E. Bernges, M. Bertrand, L. Patelski 2) Sandra Joeris Invoer: Eveline van Engelen 1 Algemene gegevens Lichaamsregio

Nadere informatie

Presentatie. Afsterven steenfruitbomen. Klantendag Stonefruitconsult. Echteld Donderdag 7 maart. Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO

Presentatie. Afsterven steenfruitbomen. Klantendag Stonefruitconsult. Echteld Donderdag 7 maart. Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO oetermeer Presentatie Afsterven steenfruitbomen Klantendag Stonefruitconsult Echteld Donderdag 7 maart Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO Boomuitval Grotere verliezen aan bomen binnen steenfruit

Nadere informatie

Samenvatting. Chapter12

Samenvatting. Chapter12 Samenvatting Chapter12 Coinfectie met Mycobacterium Tuberculose tijdens HIV-infectie is een groot probleem in de derde wereld, daar dit leidt tot een grotere sterfte. (hoofdstuk I) In de studies beschreven

Nadere informatie

Grafiek 20.1a Belangrijkste aspecten die Leidenaren prettig vinden aan de eigen buurt, * (meer antwoorden mogelijk) 16% 15% 10% 10%

Grafiek 20.1a Belangrijkste aspecten die Leidenaren prettig vinden aan de eigen buurt, * (meer antwoorden mogelijk) 16% 15% 10% 10% 20 ONDERHOUD EN NETHEID EIGEN BUURT In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de prettige en de mindere prettige kanten van de openbare ruimte in de eigen buurt of wijk. Vervolgens wordt gekeken hoe men verschillende

Nadere informatie

Waterbroei tulp: Ontsmetting van de bollen?

Waterbroei tulp: Ontsmetting van de bollen? Waterbroei tulp: Ontsmetting van de bollen? juli 2002 Ing. H. Meester Proeftuin Zwaagdijk Tolweg 13 1681 ND Zwaagdijk-Oost Telefoon (0228) 56 31 64 Fax (0228) 56 30 29 E-mail: info@proeftuinzwaagdijk.nl

Nadere informatie

Vroege bloemverdroging bij narcis cultivar Bridal Crown

Vroege bloemverdroging bij narcis cultivar Bridal Crown Vroege bloemverdroging bij narcis cultivar Bridal Crown Voortgezet diagnostisch onderzoek 2012 Peter Vink, Peter Vreeburg en Paul van Leeuwen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen

Nadere informatie

Publieksdiensten. B&W voorstel Aanpassen checklisten Duurzaam Bouwen regio Zuid-Holland Zuid

Publieksdiensten. B&W voorstel Aanpassen checklisten Duurzaam Bouwen regio Zuid-Holland Zuid Publieksdiensten B&W voorstel Aanpassen checklisten Duurzaam Bouwen regio Zuid-Holland Zuid Status : voorstel college van B&W Redactie : Bea Veen Telefoon : 6587 Datum : 6 juli 2005 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding

Nadere informatie

Versie 2003 Academisch Ziekenhuis Groningen Afdeling Psychiatrie Rikus Knegtering & Stynke Castelein

Versie 2003 Academisch Ziekenhuis Groningen Afdeling Psychiatrie Rikus Knegtering & Stynke Castelein Antipsychotics and Sexual Functioning Questionnaire A.S.F.Q. Versie 2003 Academisch Ziekenhuis Groningen Afdeling Psychiatrie Rikus Knegtering & Stynke Castelein Inleiding In het kader van wetenschappelijk

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden

Nederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden Nederlandse samenvatting 161 1 2 3 Samenvatting Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nederlandse samenvatting 163 Wereldwijd is het percentage kinderen dat te vroeg geboren

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel

Nadere informatie

memo mitigatieopgave vleermuizen Stationsweg te Wezep.

memo mitigatieopgave vleermuizen Stationsweg te Wezep. memo aan: van: ons kenmerk: RVG Development B.V. SAB GER/ZON/100637 datum: 6 december 2013 betreft: mitigatieopgave vleermuizen Stationsweg te Wezep. AANLEIDING Aan de stationsweg in Wezep (Gemeente Oldebroek)

Nadere informatie

Over omvallende palmbomen en wurgslangen. Door: Diego Marquez, Fundacion Parke Nacional Arikok, Aruba

Over omvallende palmbomen en wurgslangen. Door: Diego Marquez, Fundacion Parke Nacional Arikok, Aruba Chaos in de tropen Over omvallende palmbomen en wurgslangen Door: Diego Marquez, Fundacion Parke Nacional Arikok, Aruba Chaos in de tropen Belang Caribish Gebied Arikok Nationaal Park Onrustige stranden

Nadere informatie

9 Daagse Camp-Safari Budget

9 Daagse Camp-Safari Budget 9 Daagse Camp-Safari Budget Een voordelige manier om de nationale parken in Tanzania te bezoeken is door tijdens de safari de nachten kamperend door te brengen. Tijdens de Safari reist u naast uw gids

Nadere informatie

Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer

Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.

Nadere informatie

Braziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7

Braziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7 Braziliaanse regenwoud Jesse Klever Groep 7 Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik dit een heel interessant onderwerp vind. We hebben er al op school over gesproken en het leek mij wel een leuk

Nadere informatie

Age Stinissen September 2017

Age Stinissen September 2017 Age Stinissen September 2017 Inhoud Inhoud 2 Samenvatting 3 1. Inleiding 4 1.1 Aanleiding en doel van het onderzoek 4 2 De respons 6 3 De resultaten 8 3.1 Algemeen 8 3.2 Jongens en meisjes. 9 3.3 De Stadsdelen

Nadere informatie

2 Landschapszones op aarde SO 1

2 Landschapszones op aarde SO 1 Aardrijkskunde 1 havo/vwo 2 Landschapszones op aarde SO 1 Deze toets bestaat uit tien vragen: open vragen en meerkeuzevragen. Ook zijn er vragen waarbij de atlas (Grote Bosatlas, editie 54) nodig is. Bij

Nadere informatie

Aanpassingen van delen van de plant aan de levensomstandigheden

Aanpassingen van delen van de plant aan de levensomstandigheden Onderzoeksactiviteit in de serres van Plantentuin Meise Te begeleiden door de leerkracht Aanpassingen van delen van de plant aan de levensomstandigheden 1 Centrale onderzoeksvraag Op welke manieren zijn

Nadere informatie

Morfologie kwelders en. platen Balgzand

Morfologie kwelders en. platen Balgzand Morfologie kwelders en platen Balgzand Autonome ontwikkeling Hoogwatervluchtplaatsen Werkdocument RIKZ/AB - 99.607x ir. B.B. van Marion December 1999 Samenvatting In het kader van het project GRADIËNTEN

Nadere informatie

NATIONALE BOOMFEESTDAG

NATIONALE BOOMFEESTDAG NATIONALE BOOMFEESTDAG maart Boomfeestdag Rond het begin van de lente is het Nationale Boomfeestdag. Op deze dag planten scholieren uit het hele land bomen. Doelgroep Leerlingen van de hoogste klassen

Nadere informatie

1. RSV: testaanbod. 1.1 RSV antigeen = sneltest

1. RSV: testaanbod. 1.1 RSV antigeen = sneltest RSV en influenza seizoen 2018-2019 Met het nieuwe RSV seizoen voor de deur en het daaropvolgend influenza seizoen, wilden we graag even stil staan bij de optimale diagnostische keuze. - Voor de detectie

Nadere informatie

LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN

LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN Mission X: Train Like an Astronaut LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN Naam leerling In deze les leer je manieren kennen om je botten sterk te houden en zie je het effect van verminderde zwaartekracht op len.

Nadere informatie

Functioneren kunstmatig eiland voor sterns in de Inlaag Oesterput en op eilanden in de Inlaag s Gravenhoek, Noord-Beveland: Broedseizoen 2017

Functioneren kunstmatig eiland voor sterns in de Inlaag Oesterput en op eilanden in de Inlaag s Gravenhoek, Noord-Beveland: Broedseizoen 2017 Functioneren kunstmatig eiland voor sterns in de Inlaag Oesterput en op eilanden in de Inlaag s Gravenhoek, Noord-Beveland: Broedseizoen 2017 Mark Hoekstein Delta ProjectManagement (DPM) Postbus 315 4100AH

Nadere informatie

DOPERWT vergelijking efficiëntie fungiciden tegen valse meeldauw

DOPERWT vergelijking efficiëntie fungiciden tegen valse meeldauw DOPERWT vergelijking efficiëntie fungiciden tegen valse meeldauw Vergelijking van de efficiëntie van fungiciden tegen valse meeldauw in groene erwt - eigen onderzoek 1 Efficiëntie van middelen tegen valse

Nadere informatie

Web van begrippen. Tijdsduur Het maken van de opdracht: 50 minuten Het nabespreken van de opdracht: 20 minuten (voor vraag 3 t/m 5)

Web van begrippen. Tijdsduur Het maken van de opdracht: 50 minuten Het nabespreken van de opdracht: 20 minuten (voor vraag 3 t/m 5) Web van begrippen Tijdsduur Het maken van de opdracht: 50 minuten Het nabespreken van de opdracht: 20 minuten (voor vraag 3 t/m 5) Inleiding In thema 1 begin je de wereld te verkennen aan de hand van de

Nadere informatie

Soort-verspreiding-modellen Om ruimtelijke patronen van plantendiversiteit en -zeldzaamheid vast te stellen, hebben we

Soort-verspreiding-modellen Om ruimtelijke patronen van plantendiversiteit en -zeldzaamheid vast te stellen, hebben we De biodiversiteit van Borneo, het derde grootste eiland ter wereld, wordt ernstig bedreigd door houtkap en veranderd landgebruik. Ondanks de erkenning van Borneo als een van de belangrijkste centra van

Nadere informatie

4. Buienradar:

4. Buienradar: Hoe betrouwbaar zijn de windverwachtingen van de verschillende weersites? Robbert van der Eijk, Groningen juli 2011 Inleiding Voor kanoërs en watersporters in het algemeen is het weer een belangrijke factor

Nadere informatie

Veldwerk in Tapajós, de Brazliaanse Amazone Mei juli 2014 Masha van der Sande

Veldwerk in Tapajós, de Brazliaanse Amazone Mei juli 2014 Masha van der Sande Veldwerk in Tapajós, de Brazliaanse Amazone Mei juli 2014 Masha van der Sande Tropische bossen zijn van wereldwijd belang, onder ander omdat ze vele soorten huisvesten en grote hoeveelheden CO 2 uit de

Nadere informatie