Lesbrief: Oergevoel. Inhoudsopgave

Transcriptie

1 Lesbrief: Oergevoel Doel: 1 De leerling laten ervaren dat ritme/muziek heel dicht bij jezelf staat. Dat ze samen iets heel krachtigs kunnen neerzetten waarbij iedereen even belangrijk is. 2 De leerling de evolutie van het oorspronkelijke Afrikaanse ritme op de djembé naar de Brazilaanse Samba laten ervaren. 3 De leerling laten ervaren dat ritme/muziek een universele taal is. En dat het vooral heel leuk is om samen muziek te maken ook al heb je nog nooit op het aangeboden instrumentarium gespeeld. Inhoudsopgave Beschrijving van de activiteit Achtergrondinformatie voor de leerkracht met betrekking tot de activiteit Activiteiten ter voorbereiding van de activiteit. Activiteiten ter verwerking van de activiteit. Naslag werk en literatuur Beschrijving culturele activiteit Het eerste uur: De groep wordt ingedeeld in 2 groepen. De ene groep gaat met Midushi mee en gaat aan de slag met de djembé. Zij verdiepen zich in de Afrikaanse ritmes. De andere groep blijft binnen Markant en gaat aan de slag met de samba batucada en het daarbij behorende specifieke instrumentarium. Het laatste half uur: We komen bij elkaar en laten we zien wat we hebben gedaan. Verder proberen we ook te laten zien dat, hoewel beide stijlen van elkaar verschillen, ze toch één oorsprong hebben. Ook proberen we doormiddel van de universele taal der muziek een gesprek tussen beide groepen op gang te brengen. Achtergrond informatie voor de docent/leerkracht Tijdens de workshop batucada zullen de leerlingen ervaren dat ze samen een samba ritme kunnen neerzetten. Naast de kennismaking met de verschillende ritmes zullen ze ook ervaren dat Ieder instrument belangrijk is en dat als ze niet spelen de anderen dat direct voelen. Ook door de communicatie met de Afrikaanse ritmes en instrumenten kan er een mooie dialoog ontstaan. Hoe de Afrikaanse ritmes de Braziliaanse ritmes hebben beïnvloed staat in de bijgeleverde info.

2 Slavenhandel en een reis van ritmes, muziek en dans Vanaf 1600 tot ruim in de achttiende eeuw werden er miljoenen mensen uit Afrika weggehaald. In1600 begon voor Nederland de Gouden Eeuw. Voor Afrika was dit een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Nederlanders waren de grootste zeehandelaren in die tijd. Zij hadden de meeste schepen, de koopvaardijvloot. De Nederlandse West Indische compagnie was de baas over die vloot. Zij namen veel Afrikanen gevangen om ze als slaaf te verkopen in Noord en Zuid Amerika. In 350 jaar werden er bijna 5 miljoen Afrikaanse slaven naar Brazilië gebracht. Zij werden gedwongen om hier hun levenlang als slaaf op de plantages van de eigenaar te werken. Families werden gewoon uit elkaar gehaald, een vader kwam vaak op een andere plantage terecht dan zijn kinderen en hun moeder. Om zich te voelen zoals ze zich thuis voelden, hadden de slaven alleen nog hun muziek en hun eigen geloof. Het was het enige wat ze mee konden nemen op deze lange en angstige reis naar het onbekende. Een van de belangrijkste culturele invloeden in Bahia Brazilië is terug te voeren naar de Bantoevolkeren uit Angola en het zuidwesten van het huidige Congo. Deze slaven namen hun eigen ritmes en dansen mee naar Brazilië. Deze ritmes en dansen hebben de muziek en dans in deze streek van Brazilië heel erg beïnvloed. Van de Semba, een dans van de Bantoevolkeren uit Angola en het zuidwesten van het huidige Congo, naar de Samba. Dit is de dans die wij kennen als de dans van de Brazilianen. In Brazilië probeerden de Portugezen eerst om de INDIANEN die daar Woon

3 den als SLAAF te gebruiken. De indianen konden echter het zware leven op de suikerplantages Semba is een traditionele vorm van muziek uit het Zuid Afrikaanse land Angola. Semba is de voorloper van verschillende muziekstijlen afkomstig uit Afrika. De drie meest bekende zijn Samba (die van het carnaval in Rio), Kizomba en Kuduro. Sommigen zeggen dat Semba het enkelvoud van Masemba is, wat "een duw op de buik" betekent. De buikstoot wordt nog steeds bij een aantal samba vormen gebruikt om de beurt aan iemand anders door te geven. Er zijn ook andere verklaringen die voortkomen uit Afrikaanse woorden zoals: sánba (Angola): gebed, bidden cussámba (Kikongo / Angola, Congo): gebed bidden samba (kimbundu / Angola): erg opgewonden zijn samba (Bangi / Congo Brazaville): de heilige dans dansen sa'ambale (Nigeria): een dans voor jonge mensen. De Semba wordt nu nog gebruikt om te bidden of de zielen van de voorouders en Afrikaanse goden te eren en bij verschillende Angolese bijeenkomsten varierend van begrafenissen tot uitbundige feesten. Samba De Samba wordt ook wel de navel dans genoemd. De geschiedenis van de Samba gaat ver in de tijd terug waarbij Afrikaanse, Europese, Arabische en Zuid Amerikaanse invloeden zich met elkaar vermengd hebben. Die wederzijdse beïnvloeding begint al wanneer in de 8e eeuw na Christus de eerste Afrikanen in Spanje en later Portugal toekomen. In de koloniale periode zijn over een periode van 350 jaar tussen de 3 en de 5 miljoen slaven

4 naar Brazilië verscheept. Zij brachten muziek en danstradities mee die later tot de samba evolueerden. Er zijn heel veel samba s. comum, Samba en Samba Batucada. gebruikt zijn eigen instrumentarium. De instrumenten die batucada (betekend percussie) gebruikt Surdo s, Repinique, de Tamborim. verschillende soorten Bijvoorbeeld: Samba enredo, Samba reggea Iedere Samba soort specifieke tijdens de workshop letterlijk: alleen gaan worden zijn: agogo bells, Chocalho en Communicatie Als je elkaar niet kunt verstaan omdat je niet dezelfde taal spreekt (denk daarbij aan de Afrikanen die meegenomen werden als slaven en in Brazilië hun muziek lieten versmelten met die van de Brazilianen) kan je toch met elkaar communiceren. Dit kan door de universele taal van de muziek! Tijdens de workshop die jullie bij Markant zullen gaan volgen zullen we zowel Afrikaanse ritmes als Braziliaanse ritmes gaan spelen en kijken of we elkaar kunnen verstaan als we gaan communiceren. Misschien voeren we zelfs wel een goed gesprek Wie weet!

5 Batucada Instrumenten Agogô De agogô (bel), wordt in vrijwel alle Braziliaanse muziekstijlen gebruikt. Met de agogô worden basispatronen gespeeld, maar de bel is ook uitermate geschikt als solo instrument. De agogô bestaat uit bellen met verschillende afmetingen, waardoor verschillende toonhoogten te verkrijgen zijn. Caixa De caixa is de Braziliaanse snaredrum. Hij wordt op vrijwel dezelfde manier bespeeld als de westerse snaredrum, alleen heeft de caixa een veel karakteristieker geluid. In sambascholen zorgen de caixas voor de constante, swingende groove. Caxixi De caxixi is een gevlochten mandje met hengsel. Een gebogen stuk kalebas dient als bodem en houdt de vulling van kleine zaadkorrels binnen. Een caxixi heeft verschillende soundschakeringen, afhankelijk van hoe het instrument gehanteerd wordt.

6 Ganzá (Shaker) De ganzá (shaker), wordt in vrijwel elk Braziliaans ritme gebruikt. De metalen cilinder is gemaakt van geborsteld aluminium en gevuld met kleine metalen balletjes die een knisperend geluid produceren. De toon en het volume zijn afhankelijk van de afmetingen van het instrument. Pandeiro Het meest veelzijdige Braziliaanse percussieinstrument is zonder twijfel de pandeiro. Het instrument wordt in allerlei verschillende muziekstijlen toegepast, zoals samba, pagode, capoeira en coco. Repinique De repinique is een middelgrote, hooggestemde, trommel met een groot volume. In de batucada vertolkt hij de belangrijke rol van leidend instrument. Naast het spelen van de sambagrooves wordt de repinique gebruikt om de bateria te starten en te stoppen door het spelen van de start en stopcues, en voor het aangeven van breaks. Verder wordt het instrument gebruikt voor het spelen van solopartijen. In samba batucada wordt de repinique bespeeld met één houten stok en één hand, in samba reggae wordt gebruik gemaakt van twee kunststof stokken.

7 Chocalho Rocars Een instrument welke onmisbaar is om de swingende groove tot stand te brengen. Surdo De surdo is een bastrommel met aan elke zijde een vel. In de samba wordt de surdo bespeeld met één stok, welke is voorzien van een gewatteerde bol, en één hand. De surdo zorgt voor het basis ritme van de samba de hartslag. In de samba reggae wordt het slagvel van de surdo met twee stokken wordt bespeeld. Tamborim De tamborim is een kleine handtrommel met een diameter van 6". Dit instrument wordt voornamelijk gebruikt bij samba, samba reggae en pagode. De tamborim wordt bespeeld met een kunststof of houten stok. Door de felle, hoge toon is de tamborim in samba batucada het solo instrument bij uitstek.

8 Timba De timba is een conisch gevormde trommel welke met beide handen wordt bespeeld. Hij wordt vooral gebruikt voor Afro Braziliaanse ritmen. De speeltechniek voor de timba kent gelijkenissen met die voor conga en djembé. De timba heeft door het gebruik van een kunststof vel een heldere, gedefinieerde klank. Triângulo De metalen, verchroomde triangulo wordt veelvuldig gebruikt als ritme instrument bij muziekstijlen uit het noordoosten van Brazilië, waaronder baião, frevo en xaxado. Samba Fluit Samba is ondenkbaar zonder de sambafluit (apito) waarmee de leider van de sambagroep tekens en aanwijzigingen kan geven. De Djembé Het belangrijkste onderdeel van de djembé is de ketel. Overige onderdelen zijn vervangbaar, de ketel niet.

9 Het type hout waarvan de ketel gemaakt is, bepaalt veelal de klank die het kan voortbrengen. Verschillende houtsoorten Djembé ketels gemaakt van lingue hout worden beschouwd als de beste in hun soort. Deze djembees zijn over het algemeen wat duurder in aanschaf en handgemaakt. Iroko hout is ook een harde houtsoort en behoort tot de betere houtsoorten voor het maken van een djembé. Ook deze djembees zijn handgemaakt! Mahonie is een Aziatische houtsoort die iets lichter qua gewicht is dan lingue of iroko. De ketels worden machinaal vervaardigd. De decoratieve waarde van deze djembees bekleedt vaker een hoog niveau. Palm (tweneboa) behoort tot de lichtere houtsoorten, deze djembees zijn makkelijker mee te nemen. Lagere kwaliteit hout en klank? Handgemaakt. Kleine scheurtjes aan de boven en onderkant van de trommel zijn normaal. Ze ontstaan bij het drogen van het hout. Dit is een natuurlijk proces en de scheurtjes doen niet af aan de kwaliteit van het instrument. Het vel Het vel van de djembé komt van een geit en moet gelijkmatig geschuurd zijn. Op het speelvlak moeten de haren verwijderd zijn. Dikkere geitenvellen hebben een totaal andere klank dan de wat dunnere huiden. Dikke vellen klinken vaak wat minder schel en hebben een andere bas dan dunnere vellen. Verder mogen er geen zichtbare, zwakke plekken op het vel te zien zijn (gaatjes, voormalige tekenbeten, littekens e.d.) De ringen De ringen moeten recht op de ketel liggen. Verder mag er niet vele ruimte zitten tussen de binnenkant van de bovenste ringen en het hout. Het touw/de knopen Het touw moet niet al te elastisch zijn. Op een large djembé zitten plusminus 24 knopen. Voldoende knopen zorgen ervoor dat er goed spanning op het veld gezet kan worden.