Plotse dood in de Sport

Transcriptie

1 Plotse dood in de Sport Implicaties voor sportkeuring Dr. Johan Vijgen Hartcentrum Hasselt Cardio december 2008

2 Plotse dood bij sporters Hoe groot is het probleem? data Italië / data USA / data België? Wat is de onderliggende pathologie?

3 Phil O Donnell, 29/12/2007 Phil O Donnell, middenvelder en kapitein van de Schotse eersteklasser Motherwell, is zaterdag aan een hartstilstand overleden. Dat heeft een autopsie bevestigd.

4 Plotse dood bij sporters Hoe groot is het probleem? data Italië / data USA / data België? Wat is de onderliggende pathologie? Richtlijnen voor degelijk sportgeneeskundig onderzoek Jonge gezonde sportertjes Het competitiebeest > 40 j De professionele sporters Is een automatische defibrillator nodig in sportclubs?

5 Epidemiologie van plotse dood Algemene populatie Sporters Incidentie 2/1.000/jaar? Ischemisch hartlijden? Cardiomyopathie Index event: AMI, CHF?

6 Flow Chart of the Italian Protocol of Cardiovascular Pre-Participation Screening Corrado, D. et al. J Am Coll Cardiol 2008;52:

7 Italian athlete screening program disqualifications Myerburg, R. J. et al. Circulation 2007;116:

8 Annual Incidence Rates of Sudden Cardiac Death Among Screened Competitive Athletes and Unscreened Nonathletes in the Veneto Region of Italy From 1979 to 2004 Corrado, D. et al. J Am Coll Cardiol 2008;52:

9 Plotse Dood tijdens Sport Omvang van het probleem? Risico bij jonge sporters 2.5x niet-sporters Incidentie: 2.3 per atleten per jaar Mannen 10 x meer risico dan vrouwen

10 Epidemiologie van plotse dood Algemene populatie Atleten Incidentie 2/1.000/jaar 2.3/ /jaar Ischemisch hartlijden??? Gedilateerde CMP Index event: AMI, CHF???

12 Plotse Dood tijdens Sport Oorzaken?

13 Evolutie van het risico volgens leeftijd Myerburg, R. J. et al. Circulation 2007;116:

14 1. Hypertrofe Cardiomyopathie

15 ECG afwijkingen

16 Hypertrofe Cardiomyopathie Behandeling Negatief inotrope medicatie indien obstructie Beta-blocker Isoptine Automatische defibrillator Zo syncopes of maligne familiale geschiedenis Familiale screening Genetische typering Competitief sporten is tegenaangewezen!

17 2. Aritmogene Re Ventrikel Dysplasie

18 Histologie Normaal ARVD

19 Aritmogene Re Ventrikel Dysplasie Cardiomyopathie RV >> LV Progressieve infiltratie van het myocard door vetcellen en fibrose Presentatie: syncope tijdens inspanning Eerste presentatie plotse dood 5-20% Supraventriculaire aritmieen (25%) Genetische aandoening

20 Jonge profrenner

21 Tijdens cyclo-ergometrie

22 Behandeling Anti-aritmica Sotalol (3 x 160 mg) Amiodarone (400 mg) Tambocor (2 x 100 mg) Automatische defibrillator Ablatie Sportbeoefening tegenaangewezen!

23 Rechter Ventrikel Cardiomyopathie geïnduceerd door sport? Ironman Triatlon acute toename van RV syst en diast dimensies bij aankomst Studie Leuven: 46 atleten (80% wielrenners) (pre)-syncope of palpitaties tijdens inspanning Ventriculaire aritmieën tijdens cyclo of holter 90 % afwijkingen van het rechter ventrikel 9 plotse dood 9 ICD: 6 terechte shock owv VF Alle episoden tijdens lichte inspanning Douglas et al, JACC 1990 Heidbüchel et al, Eur Heart J. 2003

24 32j dame, bewustzijnsverlies tijdens het zwemmen

25 3. Verlengd QT syndroom Genetische aandoening van Na of K-kanalen Repolarisatiestoornissen QT verlenging Manifestatie op jonge leeftijd Frequente syncopes of hartstilstand Hoge mortaliteit indien niet behandeld

26 Invloed sympatisch zenuwstelsel

27 Verhoogd risico op plotse dood

28

29 Beta-Blocker Long QT Syndroom Behandeling Automatische defibrillator Maligne familiale geschiedenis Plotse dood als presentatie Duidelijk LQT 3 Familiale screening Competitiesport tegenaangewezen

30 4. Syndroom van Brugada

31 Syndroom van Brugada Genetische afwijking van de Na-kanalen Structureel normaal hart Spontane ventrikelfibrillatie Vooral rond jaar

32 Syndroom van Brugada Behandeling Automatische defibrillator Familiale screening Contra-indicatie voor sportbeoefening?

33 48 jarige marathon loper : syncope tijdens lopen. Laatste week enkele keren. Wordt door vriend naar spoedgevallen gebracht. Onderweg terug syncope. De MUG wordt gebeld. Op de spoedgevallen doet de patiënt spontane ventrikelfibrillatie Geen ST-optrekkingen of tekens van infarct. Dringende coronarografie: aberrante oorsprong van de rechter coronair vanuit de linker cusp. Geen ernstige stenosen. CT: Aberrante origine van de rechter coronaire arterie in de groeve tussen de aorta ascendens en truncus pulmonalis met gecomprimeerd verloop postostiaal in deze groeve.

34

35

36 Ao AP RAC Ao AP

37 6. Wolff-Parkinson-White

38

39 Risico op Ventrikelfibrillatie

40 Risico op plotse dood Meerderheid waren reeds symptomatisch 12 % asymptomatisch, 20% minimale symptomen Risico 0.1% per patiëntenjaar Gevoelige marker : RR interval < 250 ms bij VKF gevoeligheid 95% PPV 5.6% (over 10 jaar) Risicoberoepen, atleten (invloed cathecholamines) > verwijzen voor ablatie Zardini, Klein et al: PACE 1994

41 Niet elke plotse dood tijdens sport is tgv. ritmestoornissen Screening naar Marfan Syndroom Lange extremiteiten (span > lengte) Arachnodactyly Afwijkingen thorax (pectus excavatum) Grote oren Lensafwijkingen Hartgeruis Maron B. N Engl J Med 2003;349:

42 Epidemiologie van plotse dood Algemene populatie Incidentie 2/1.000/jaar Atleten 2.3/ /jaar Ischemisch hartlijden Cardiomyopathie HCM, ARVD, LQTS, WPW, Brugada, abnl coronairen, Marfan Index event: AMI, CHF???

43 Index Event

44 Braziliaan Serginho sterft tijdens match De grote en krachtige speler (1.90 meter) volgde de laatste maanden een behandeling nadat onderzoek had uitgewezen dat hij een hartprobleem had dat nog niet helemaal juist kon vastgesteld worden

45 26/09/2004 De 22-jarige veldrijder Tim Pauwels zakte tijdens de veldrit in Erpe-Mere in elkaar Tim Pauwels was veertien dagen geleden in Essen al eens gevallen nadat alles zwart geworden was voor zijn ogen.

46 Epidemiologie van plotse dood Algemene populatie Atleten Incidentie 2/1.000/jaar 2.3/ /jaar Ischemisch hartlijden Cardiomyopathie LQTS, WPW, ARVD, HCM, Brugada syndroom, abnl coronairen Index event: AMI, CHF Palpitaties of syncope tijdens inspanning

47 Plotse dood bij sporters Hoe groot is het probleem? data Italië / data USA / data België? Wat is de onderliggende pathologie? Richtlijnen voor sportgeneeskundig onderzoek Jonge gezonde sportertjes Het competitiebeest > 40 j De professionele sporters Is een automatische defibrillator nodig in sportclubs?

48

49 SPORTMEDISCHE KEURING WETGEVING Enkel voor wielrennen en motorcross

50 MINIEMEN Van 8 tot en met 11 jaar Jaarlijks medische keuring door sportarts!

51 E.C.G. in rust Bij aanvraag eerste vergunning Bij overgang naar nieuwe leeftijdscatergorie: aspiranten,nieuwling, junior

52 E.C.G. bij Inspanning VOOR DE EERSTE WEDSTRIJD ALS JUNIOR

53 Sportkeuring bij de Huisarts De jonge gezonde sporter

54 19-jarige student Komt samen met zijn moeder op consultatie Vraagt invullen sportkaart (basket) Zeer sportief Volledig klachtenvrij Geen medische voorgeschiedenis Geen familiale voorgeschiedenis

55 19-jarige student

56 Cyclo-ergometrie

57 24 h Holter Monitoring

58 Cardiologisch nazicht Echocardio: Gedilateerd linker ventrikel Verminderde contractiliteit ( EF 40%) Gedilateerde atria Electrofysiologisch onderzoek: Atriale standstil Langdurige pauzes na stimulatie EFO vroegtijdig gestopt Behandeling Pacemaker ACE-inhibitor Belang van een grondig onderzoek bij schijnbaar gezonde jonge sporters!!!

59 Screening voor Sportbeoefening Richtlijnen 1. Onderscheid tussen jonge en oudere patiënten Patiënten > 40 jaar (35 jaar?) Uitsluiten coronaire atheromatose Risicofactoren voor coronair lijden Zo intensieve sport: cycloergometrie

60 Screening voor Sportbeoefening Richtlijnen 2. Gehele populatie: Grondige anamnese Klinisch onderzoek ECG Corrado et al, Eur Heart J 2005

61 Screening voor Sportbeoefening Richtlijnen 1. Grondige anamnese Thoracale pijn bij inspanning Pre-syncope tijdens inspanning Ongewone dyspnoe tijdens inspanning Vroegtijdig overlijden in de familie Gekende genetische afwijkingen in familie Betrokkenheid van de ouders

62 Screening voor Sportbeoefening Richtlijnen 2. Klinisch onderzoek hartritme in rust, extra-systolen? hartgeruis tekenen van Marfan syndroom pulsaties onderste ledematen bloeddruk in rust

63 Screening voor Sportbeoefening Richtlijnen 1. Grondige anamnese 2. Klinisch onderzoek 3. ECG Linker ventrikelhypertrofie Rechter ventrikeldysplasie Verlengd QT syndroom Brugada syndroom WPW (pre-excitatie) Repolarisatiestoornissen Ritmestoornissen

64 Hypertrofe Cardiomyopathie

65 Jonge profrenner

66 Verlengd QT syndroom

67 Syndroom van Brugada

68 WPW

69 Ventriculaire Extra-systolen

71 Marc Vivien Foe Federations Cup Semi-finals Camerun - Columbia

72 Hartstilstand = Ventrikelfibrillatie!!! Paul ZOLL 1954

73 Reanimatie en snelle defibrillatie

74 19/01/2008: Voetballer Marco Randriana opgenomen na hartstilstand De 24-jarige Marco Randriana van de Franse tweedeklasser Niort is vrijdagavond het slachtoffer geworden van een hartstilstand tijdens een competitiewedstrijd tegen Sedan Met een defibrillator kon men de Franse voetballer reanimeren!

75 Plotse dood bij sporters Hoe groot is het probleem? Voldoende groot! Wat is de onderliggende pathologie? < 35 jaar aritmogene aandoeningen (ECG afwijkingen!) > 35 jaar coronair lijden (risicofactoren, zn. screening met cyclo) Richtlijnen voor een degelijk sportgeneeskundig onderzoek Jonge gezonde sportertjes Doe het grondig Het competitiebeest > 35 j Risicofactoren voor coronair lijden De professionele sporters Jaarlijks grondig onderzoek CAVE pre-syncope tijdens inspanning Is een automatische defibrillator nuttig in sportclubs? Ja