LEOZ-WOSO Quick scan competentieprofiel Inclusief Bekwaam

Transcriptie

1 LEOZ-WOSO Quick scan competentieprofiel Inclusief Bekwaam In een gezamenlijk project van de 3 WOSO-opleidingen is een eerste versie van een generiek competentieprofiel voor inclusief onderwijs ontwikkeld. Een uitvoerige verantwoording en beschrijving kunt u vinden in Inclusief Bekwaam (Claasen e.a., 2009). Een generiek competentieprofiel beschrijft de kwaliteiten van iedereen die inclusief onderwijs verzorgt. Deze quick scan is gericht op drie taken die voor inclusie van belang zijn: de leraar voor de groep/klas, de leerlingbegeleider en de zorgcoördinator. In de praktijk zijn er natuurlijk grote verschillen in taakstelling; daarom is de quick scan zodanig zodanig ontworpen dat het als hulpmiddel kan dienen voor een eigen profiel op maat : Individuele leraren en scholen kunnen het gebruiken worden om (meer) zicht te krijgen op de eigen bekwaamheden. Als leraren en schoolteams de quick scan invullen kan LEOZ de gegevens gebruiken om het competentieprofiel verder te verbeteren Als studenten/alumni de quick scan invullen kunnen de opleidingen de gegevens gebruiken voor verbetering van de opleidingen. Rapportage van de resultaten: Als u de quick scan heeft ingevuld en het betreffende icoon aanklikt, worden uw individuele scores in de vorm van een overzichtelijke grafiek voor u geprint. Als u gebruik maakt van de BRIN-code van de school kunt u de resultaten op schoolniveau laten printen. Als u gebruik maakt van een (aangeleverde) opleidingscode kunnen de resultaten voor een specifieke opleiding worden weergegeven. TOELICHTING BIJ DE UITDRAAI VAN UW SCORES Individuele rapportage U ziet achtereenvolgens: Een overzicht van de personalia die u hebt ingevuld Een waardering van de typering van de 3 taken (leraar, begeleider, (zorg)coördinator) kunt vinden Drie spinnewebben: In elk spinneweb wordt met een gestippelde lijn aangegeven in hoe belangrijk de betreffende basisdimensie of competentie voor de gekozen taak wordt gevonden. Per competentie/basisdimensie wordt het gemiddelde van de score over alle items die bij die competentie/basisdimensie horen weergegeven. Dit gemiddelde ligt tussen het getal 1 (niet belangrijk) en het getal 5 (heel belangrijk). Met een doorgetrokken, groene, lijn wordt aangegeven in welke mate de betreffende competentie of basisdimensie wordt beheerst. Ook hierbij zijn de scores van alle items gemiddeld. Dit gemiddelde ligt tussen 1 (vrijwel niet beheerst) en 5 (goed beheerst). - In het eerste spinneweb vindt u de resultaten van de scores op de bekwaamheidseisen behorend bij de 7 competenties - In het tweede spinneweb vindt u de resultaten van de scores op de bekwaamheidseisen behorende bij de 2 basisdimensies (onderverdeeld naar de subdimensies: zie de hiernavolgende beschrijving van het competentieprofiel) - In het derde spinneweb vindt u de resultaten van de scores op de handelingen behorend bij de 7 competenties. Dit spinneweb is leeg als de verkorte vorm van de quick scan is ingevuld. Een kennismatrix: Hierin wordt aangegeven in hoeverre voor de betreffende taak kennis op de diverse gebieden en niveaus als relevant en beheerst is beoordeeld. 1

2 Twee diagrammen In elke diagram zijn de absolute scores die per item zijn gegeven terug te vinden. - In het eerste diagram staan de scores voor de bekwaamheidseisen van de basisdimensies en de competenties - In het tweede diagram staan de scores op de handelingen van de competenties (alleen als de uitgebreide scan is ingevuld). School- of opleidingsrapportage De rapportage komt qua vormgeving overeen met de individuele rapportage. Het belangrijkste verschil is dat nu gemiddelde scores van iedereen die onder hetzelfde BRIN-nummer of Opleidingscode hebben gewerkt zijn ingevuld U ziet achtereenvolgens: Betreffend BRIN-nummer of Opleidingscode Een gemiddelde waardering van de typering van de 3 taken (leraar, begeleider, (zorg)coördinator) Drie spinnewebben: In elk spinneweb wordt met een gestippelde lijn aangegeven in hoe belangrijk de betreffende basisdimensie of competentie voor de gekozen taak wordt gevonden. Per competentie/basisdimensie een gemiddelde van de scores van alle personen en over alle items. Dit gemiddelde ligt tussen het getal 1 (niet belangrijk) en het getal 5 (heel belangrijk). Met een doorgetrokken, groene, lijn wordt aangegeven in welke mate de betreffende competentie of basisdimensie wordt beheerst. Ook hierbij zijn de scores van alle items gemiddeld. Dit gemiddelde ligt tussen 1 (vrijwel niet beheerst) en 5 (goed beheerst). - In het eerste spinneweb vindt u de resultaten van de scores op de bekwaamheidseisen behorend bij de 7 competenties - In het tweede spinneweb vindt u de resultaten van de scores op de bekwaamheidseisen behorende bij de 2 basisdimensies (onderverdeeld naar de subdimensies: zie de hiernavolgende beschrijving van het competentieprofiel) - In het derde spinneweb vindt u de resultaten van de scores op de handelingen behorend bij de 7 competenties. Dit spinneweb is leeg als de verkorte vorm van de quick scan is ingevuld. Een kennismatrix: Hierin wordt in percentages aangegeven in hoeverre voor alles 3 taken samen kennis op de diverse gebieden en niveaus als relevant en beheerst is beoordeeld. Twee diagrammen In elke diagram zijn de gemiddelde scores die per item zijn gegeven terug te vinden. - In het eerste diagram staan de scores voor de bekwaamheidseisen van de basisdimensies en de competenties - In het tweede diagram staan de scores op de handelingen van de competenties (alleen als de uitgebreide scan is ingevuld). 2

3 DRIE TAKEN: LERAAR, LEERLINGBEGELEIDER & ZORGCOÖRDINATOR Op basis van de literatuurstudie blijkt dat Inclusief Onderwijs behoefte heeft aan drie soorten leraren/docenten: de leraar voor de groep/klas, de leerlingbegeleider en de (zorg)coördinator. Hieronder volgt een typering van elke taak die gebaseerd is op literatuurstudie en raadpleging van mensen uit diverse inclusiepraktijken. We verzoeken u om te scoren in hoeverre u zich in deze beelden kunt vinden. In deze quick scan wordt de term leraar gebruikt als algemene aanduiding. Hiermee wordt zowel de leraar in het basisonderwijs bedoeld als de leraar in het voortgezet onderwijs of in een ROC, hoewel de aanduiding van docent daar gebruikelijker is. Omdat de meeste leraren tegenwoordig vrouwelijk zijn, verwijzen we met zij en haar. Vanzelfsprekend bedoelen we steeds elke leraar, man of vrouw. De (groeps)leraar De (groeps)leraar (in het voortgezet onderwijs vaak de mentor) is de sleutelfiguur voor haar leerlingen. Zij is van betekenis voor de leerling en handelt preventief, zowel didactisch als pedagogisch. De diversiteit van de leerlingen is voor haar het uitgangspunt van haar werk. Ze heeft dan ook een grondige kennis van (diversiteits)leren. Zij gaat uit van de kracht van samen leren en samen werken - dat is voor haar de basis van het leren in diversiteit. Zij is in staat haar begeleiding af te stemmen op de individuele leerling op basis van een waarderend assessment. En tenslotte is zij medeorganisator van een variatie aan activiteiten. Zij heeft een opleiding op het niveau van de bachelor, bijvoorbeeld Pabo of lerarenopleiding. De begeleider/specialist De begeleider/specialist is de leraar die specialist is in het onderzoeken/begeleiden van leerlingen met hun specifieke ondersteuningsbehoeften. Zij werkt met leerlingen en heeft hierover frequent en open contact met hun ouders/verzorgers. Zij is thuis in de speciale onderwijszorg en heeft veelal een specialistische scholing op het niveau van de Master (bijvoorbeeld een specialistische opleiding als Dyslexie- of gedragsspecialist in het kader van de Master SEN). Zij deelt haar specialisme met collega s en is in staat haar collega s te coachen en te begeleiden op het gebied van haar specialisme. De (zorg)coördinator De (zorg)coördinator is de leraar die verantwoordelijk is voor een goede ondersteuningsstructuur op de school en deze coördineert. Zij is goed thuis in de speciale onderwijszorg. Bovendien is ze op de hoogte van relevante wet- en regelgeving en is in staat om die in begrijpelijke taal te vertalen voor haar collega s. Zij weet zich gestuurd door de visie en identiteit van haar organisatie en maakt dat zichtbaar in haar werkwijze met collega s, ouders en anderen die bij de school betrokken zijn. Zij ondersteunt en coacht collega s en teams. Zij draagt zorg voor de professionele ontwikkeling van de leraren/docenten. Zij heeft een specialistische opleiding op Masterniveau, bijvoorbeeld de Master SEN met een specialisatie op het gebied van organiseren van zorg. 3

4 KORTE BESCHRIJVING VAN DE BASISDIMENSIES EN COMPETENTIES Basisdimensie A: professionele beroepshouding en daaraan verbonden kwaliteiten - Visie op inclusie en waarderen van diversiteit: De leraar handelt vanuit een positieve en onderbouwde visie op inclusie, diversiteit en burgerschap. Zij gaat uit van gelijkwaardigheid. Ze ziet diversiteit in de groep als uitdaging en weet die effectief in te zetten bij de vormgeving van haar onderwijs. Ze heeft zelfvertrouwen en vertrouwen in eigen competenties in de omgang met verschillen. - Normatieve professionaliteit: De leraar zorgt voor een goede balans tussen instrumentele, communicatieve en normatieve aspecten van het beroep - Authentiek functioneren: zichzelf hanteren in werksituaties De leraar weet dat zij er toe doet. Zij zorgt ervoor dat zij fysiek, emotioneel en cognitief in evenwicht is, om zo effectief te functioneren. Basisdimensie B: diepgang in kennistoepassing en -ontwikkeling - Kritisch toepassen van kennis: De leraar maakt constructief en effectief gebruik van de kennis die voor de uitoefening van haar beroep van belang is. Op basis van haar praktijkervaringen en praktijkonderzoek draagt ze bij aan de verdere kennisontwikkeling: voor haar eigen praktijk, en waar mogelijk ook toepasbaar in andere praktijken. - Hanteren van de cyclus van professioneel werken: Gerichtheid op ontwikkelingsmogelijkheden: De leraar werkt handelingsgericht, waarbij zij de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerling centraal stelt. Zij is zich ervan bewust dat de leerling zich ontwikkelt in wisselwerking met zijn of haar omgeving, wetend dat zij zelf daar ook deel van uitmaakt. Samenwerkend leren: De leraar is gericht op actieve participatie van en partnerschap met leerlingen, ouders/verzorgers en anderen die bij de ontwikkeling van de leerling(en) betrokken zijn. Onderzoekend handelen: De leraar beschouwt haar werk en haar professioneel functioneren vanuit een onderzoekende houding; zij is nieuws- en leergierig. Zij past haar handelen aan steeds nieuwe omstandigheden aan en maakt hierin keuzes die zowel instrumenteel als moreelethisch gefundeerd zijn. Zij verbetert haar praktijk door deze systematisch te onderzoeken. 1 Interpersoonlijk competent in de omgang met leerlingen Een leraar die interpersoonlijk competent is in de omgang met leerlingen creëert voor haar leerlingen een veilige basis voor onderlinge verstandhouding en communicatie. Zij gaat uit van diversiteit en speelt hier op in. 2 Pedagogisch competent in de omgang met leerlingen Een leraar die pedagogisch competent is, creëert een veilige en uitdagende omgeving, zodat leerlingen zich sociaal-emotioneel en moreel kunnen ontwikkelen. Zij erkent, herkent en waardeert daarbij de diversiteit van leerlingen. 3 Vakinhoudelijk en didactisch competent in de omgang met leerlingen Een leraar die vakinhoudelijk en didactisch competent is helpt alle leerlingen zich de culturele bagage eigen te maken die zij nodig hebben in de hedendaagse samenleving, waarbij zij aansluit bij de individuele mogelijkheden van de leerlingen. 4

5 4 Organisatorisch competent Een leraar die organisatorisch competent is organiseert, in afstemming en waar mogelijk in samenwerking met collega s, het werk zo, dat iedere leerling van en met elkaar kan leren en zich daarbij gewaardeerd voelt. Hierbij zorgt zij, samen met de leerlingen en collega s, voor een veilige, overzichtelijke, ordelijke en taakgerichte sfeer. 5 Competent in samenwerking met collega s Een leraar die competent is in het samenwerken met collega s, levert haar bijdrage aan het pedagogisch en didactisch klimaat op haar school, aan onderlinge samenwerking en aan de schoolorganisatie, met als doel het ontwikkelen van een inclusieve schoolpraktijk, een inclusieve cultuur en een schoolbeleid. 6 Competent in samenwerking met de omgeving Een leraar die competent is in het samenwerken met de omgeving geeft ouders/verzorgers van leerlingen een stem. Zij beschouwt hen als medeverantwoordelijke partners, erkent beslissingen die zij (willen) nemen en werkt effectief met hen samen. Zij levert een zodanige bijdrage aan de samenwerking met mensen en instellingen in de omgeving van de school, dat er sprake is van een goede aansluiting tussen buitensschoolse en binnensschoolse activiteiten voor alle leerlingen. 7 Competent in reflectie en ontwikkeling De leraar die competent is in reflectie en ontwikkeling denkt na over haar beroepsopvattingen en haar bekwaamheid. Zij is voortdurend en doelgericht bezig zich verder te ontwikkelen en te professionaliseren, om goed in te kunnen spelen op diversiteit en om zo een bijdrage te kunnen leveren aan de participatie en emancipatie van haar leerlingen. 5

6 UITVOERIGE BESCHRIJVING VAN DE BASISDIMENSIES EN COMPETENTIES Het competentieprofiel is opgebouwd uit 7 competenties en 2 basisdimensies: De zeven specifieke beroepscompetenties; deze competenties zijn dezelfde als in het regulier onderwijs, maar anders uitgewerkt Voor het Inclusief onderwijs hebben we de volgende basisdimensies toegevoegd: o A Professionele beroepshouding en kwaliteiten o B Diepgang in kennistoepassing en kennisontwikkeling Een bijzonder kenmerk van inclusief onderwijs is dat het professioneel handelen van de leraar én van andere betrokkenen afgestemd dient te zijn op de ontwikkelingsmogelijkheden en behoeften van de leerlingen in het perspectief van actieve participatie in de maatschappij, nu en later. Dit vraagt om professionele diepgang op interpersoonlijk, pedagogisch, didactisch en organisatorisch gebied. Omdat deze diepgang op al deze gebieden dezelfde kenmerken heeft vatten we die in deze scan in de beide basisdimensies samen. Deze diepgang moet dus niet worden opgevat als een specifieke competentie, maar als een kwaliteit die u in wezen bij elke competentie dient te realiseren. De beschrijving van alle onderdelen heeft dezelfde opbouw: Gestart wordt met een algemene omschrijving die aangeeft wat het doel van de betreffende dimensie is Dan wordt beschreven welke bekwaamheden van een leraar verwacht worden. Deze beschrijvingen zijn genummerd. In de uitgebreide scan wordt bij de competenties beschreven welke handelingen daarbij verwacht worden. Deze beschrijvingen zijn alfabetisch geordend. 6

7 Basisdimensie A Professionele houding en beroepskwaliteiten A1 Visie op inclusie en waarderen van diversiteit De leraar handelt vanuit een positieve en onderbouwde visie op inclusie, diversiteit en burgerschap. Zij gaat uit van gelijkwaardigheid. Ze ziet diversiteit in de groep als uitdaging en weet dit effectief in te zetten bij de vormgeving van haar onderwijs. Zij is zich er van bewust dat (groepen) leerlingen deel uitmaken van een groter geheel (school; omgeving; samenleving), dat dit van invloed is op (het functioneren van) de leerling en de groep, en dat dit gegeven dus betekenis heeft voor haar functioneren als leraar. 1. Vertrouwen heeft in haar eigen kracht en competenties om te kunnen omgaan met die diversiteit. 2. De wereld van de leerlingen (thuis; omgeving; culturele en maatschappelijke achtergrond) kent, zich daarin verdiept en weet dit te vertalen naar haar professioneel handelen. 3. In staat is zich als partner op te stellen in de samenwerking met leerlingen, met collega s van binnen en buiten de school, met ouders en met beroepskrachten van instellingen buiten het onderwijs. 4. Haar professioneel handelen (uiteindelijk) baseert op een ethische grondslag. Dit blijkt o.a. uit) op een ontwikkelde pedagogische visie op haar taak/functie in het perspectief van een visie op burgerschap(svorming). 5. Zich heeft verdiept in vraagstukken rond burgerschap en o[p grond hiervan een visie heeft ontwikkeld die ze kan verbinden aan haar professioneel functioneren. 6. Zich op de hoogte houdt van de maatschappelijke discussie over goed onderwijs, inclusie en diversiteit, haar standpunt hierin weet te bepalen en het lef heeft, als ze hierop aangesproken wordt, te gaan staan voor dit standpunt. A2 Normatieve professionaliteit De leraar zorgt voor een goede balans tussen instrumentele, communicatieve en normatieve aspecten van het beroep. 7. Werkt vanuit een passende balans tussen de drie niveaus van haar professionaliteit: instrumentele professionaliteit: effectief pedagogisch, didactisch en organisatorisch handelen op basis van een goede kennis en beheersing van werkwijzen/methoden en instrumenten/materialen; communicatieve professionaliteit: onderhouden van een basis van samenwerking met de leerling op basis van vooral haar interpersoonlijke kennis en vaardigheden; normatieve professionaliteit: aansluiten op motieven/bestaansvragen van de leerlingen (burgerschap); kiezen voor een aanpak die past bij de (gewenste) identiteitsontwikkeling van de leerling 8. De ondersteuningsvragen van de leerling kan duiden en weet op welke niveaus van haar professionaliteit dit een beroep doet. 7

8 A3 Authentiek functioneren De leraar weet dat zij er toe doet. Zij zorgt ervoor dat zij fysiek, emotioneel en cognitief in evenwicht is, om zo effectief te functioneren. Zij heeft een evenwicht tussen haar eigen behoeften en belangen en die van de mensen met wie zij werkt. Zij heeft een realistisch zelfbeeld ten aanzien van wie zij is, wat zij wil en kan en hoe zij zich wil ontwikkelen. Zij heeft een evenwicht tussen denk- en daadkracht, tussen investeren in de voortgang van het dagelijkse werk en investeren in haar eigen ontwikkeling. 9. Voldoende kennis en vaardigheden in huis heeft om er voor te zorgen dat zij in werksituaties (fysiek) gezond, (emotioneel) evenwichtig en (rationeel) kritisch kan functioneren 10. Een goede balans heeft tussen werken en ontspannen 11. Met onverwachte en dynamische situaties kan omgaan, ook als die spanningsvol zijn, zonder uit haar professionele rol te vallen 12. Een goede verstandhouding heeft met de mensen met wie zij werkt (leerlingen; collega s; ouders; professionals van buiten de school; andere personen, bijvoorbeeld vrijwilligers van binnen en buiten de school). 13. Bevrediging uit haar werk put en realistische ambities heeft 8

9 Verdiepingsdimensie B: Diepgang in kennistoepassing en ontwikkeling (gericht op maximale participatie en emancipatie). B1 Kritisch toepassen van kennis De leraar maakt constructief en effectief gebruik van de kennis voor de uitoefening van haar beroep van belang is. Op basis van haar praktijkervaringen en praktijkonderzoek draagt ze bij aan de verdere kennisontwikkeling: voor haar eigen praktijk, en waar mogelijk ook toepasbaar in andere praktijken. 14. Kennis op alle voor de taak relevante kennisgebieden heeft verworven 15. Ervoor zorgt dat haar niveau van kennisbeheersing, en toepassing is afgestemd op de eisen die de taak aan haar stelt. De specifiek gevraagde kennis is voor elke taak en elk type school verschillend. Daarom vragen we u in deze kennismatrix alleen maar aan te geven op welk niveau de diverse kennisgebieden voor de betreffende taak aan de orde zijn. In elke cel zijn als voorbeeld mogelijke inhouden opgenomen. kennisgebied kennisvorm theoretisch de leerling het leren het vakgebied de (school) organisatie identiteitsont wikkeling leertheorieën (diversiteits leren) wetenschappelijke grondslag systeemken-nis; organi-satieleer de maatschap pij processen van uitsluiting methodisch leer- en ontwikkelings problemen vakdidactiek en pedagogiek achtergronden curriculum werkprocessen; (projectwerk in de school) samenwerkingsvormen praktisch leefwereld leermethodes leerinhouden taakverdeling & afstemming in school (onderwijs)- wetgeving, sociale kaart 9

10 B2.1 Hanteren van de cyclus van professioneel werken: gerichtheid op ontwikkelingsmogelijkheden De leraar werkt handelingsgericht, waarbij zij de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerling centraal stelt. Zij is zich ervan bewust dat de leerling zich ontwikkelt in wisselwerking met zijn of haar omgeving, wetend dat zij zelf daar ook deel van uit maakt (transactioneel kader). 16. Professioneel en planmatig handelt, met aandacht voor een goede samenhang tussen alle stappen in de professionele cyclus (signaleren leerlingen specifieke onderwijsbehoeften benoemen onderwijsbehoeften clusteren leerlingen gelijke onderwijsbehoeften opstellen groepsplan uitvoeren groepsplan evalueren) 17. De onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerlingen kent en hen de ondersteuning biedt die zij nodig hebben 18. Hierbij de positieve kanten en mogelijkheden van elke leerling benut 19. De leerlingen en de ouders/verzorgers ziet als bron; hen als partner ziet, op gelijkwaardige basis met hen samenwerkt bij de vormgeving van het onderwijsleerproces. B2.2 Hanteren van de cyclus van professioneel werken: samenwerkend leren De leraar is gericht op actieve participatie van en partnerschap met leerlingen, ouders/verzorgers en anderen die bij de ontwikkeling van de leerling(en) betrokken zijn. Leerlingen en ouders/verzorgers ziet zij als belangrijke bron en als stemhebbend bij het onderwijs. Zij respecteert hun verhaal. 20. Bij alle fases van de cyclus zo veel mogelijk en constructief samenwerkt met leerlingen, ouders/verzorgers, collega s en andere professionals van binnen en buiten de school. 21. De vaak uiteenlopende verwachtingen die anderen van haar hebben kent(leerlingen, ouders, overheid, wetenschap). 22. In staat die verwachtingen en haar eigen interpretaties van die verwachtingen te verbinden aan haar eigen mogelijkheden om aan die verwachtingen te voldoen. B2.3 Hanteren van de cyclus van professioneel werken: onderzoekend handelen De leraar beschouwt haar werk en haar professioneel functioneren vanuit een onderzoekende houding; zij is nieuws- en leergierig. Zij past haar handelen aan steeds nieuwe omstandigheden aan en maakt hierin keuzes die zowel instrumenteel als moreel-ethisch gefundeerd zijn. Zij verbetert haar praktijk door deze, alleen of samen met andere betrokkenen, systematisch te onderzoeken. Zij is een onderzoeker en innovator, zij gebruikt en deelt haar kennis, en ontwikkelt die verder. 23. De kwaliteit van haar werk verbetert door deze op cyclische wijze te onderzoeken (waarnemen interpreteren analyseren/diagnosticeren plannen produceren handelen evalueren bijstellen verantwoorden). 24. In staat is een bijdrage te leveren aan (de verbetering van) de onderwijspraktijk door resultaten te beschrijven en te delen met collega s binnen en buiten de school. 10

11 De 7 competenties 1. Interpersoonlijke competent in werken met leerlingen De leraar die interpersoonlijk competent is in de omgang met leerlingen creëert voor haar leerlingen een veilige basis voor onderlinge verstandhouding en communicatie. Zij gaat uit van diversiteit en speelt hier op in. 25. Zodanig met (machts- en gezags)verhoudingen, afstandelijkheid, nabijheid, vriendelijkheid en vijandigheid om weet te gaan, dat er in de groep een veilige basis is voor onderlinge verstandhouding en communicatie 26. Duidelijk leiding geeft, met ruimte voor eigen initiatief en inbreng van de leerlingen 27. In staat is verschillende vormen van communicatie in te zetten, afhankelijk van de leerling(en) en de situatie. 28. Zich in de omgang met de leerlingen bewust is van de diversiteit en deze positief waardeert 29. In haar (verbale en non-verbale) manier van communiceren en omgaan met diversiteit (bewust) model staat voor de leerlingen. Handelingen: Dat houdt in dat zij: a. oog heeft voor elke leerling en contact met hen maakt; leerlingen weten zich door haar gezien b. ervoor zorgt dat elke leerling contact kan maken met haar en bij haar terecht kan c. contact maakt en onderhoudt met de groep als geheel d. ervoor zorgt dat de groep weet dat deze contact kan maken met haar e. oog heeft voor het sociale klimaat van de groep als geheel en daarbinnen aandacht heeft voor elke leerling f. de leerlingen uitnodigt tot onderlinge samenwerking door haar manier van communiceren (verbaal en non-verbaal) g. haar manier van communiceren weet aan te passen aan het moment, de leerling of groep van leerlingen en de activiteit waar ze mee bezig zijn h. de groep zodanig begeleidt dat er een veilig groepsklimaat bestaat. 11

12 2. Pedagogisch competent in werken met leerlingen De leraar die pedagogisch competent is, creëert een veilige en uitdagende omgeving, zodat leerlingen zich sociaal-emotioneel en moreel kunnen ontwikkelen. Zij erkent, herkent en waardeert daarbij de diversiteit van leerlingen. 30. De pedagogische kennis, inzicht en vaardigheden in huis heeft om de diversiteit van haar leerlingen een pedagogische meerwaarde te geven 31. Weet hoe de sociaal-emotionele en identiteitsontwikkeling (identiteitsvorming, zingeving en waardenontwikkeling) bij kinderen en jongeren verloopt en weet hoe dit verbonden is met hun culturele achtergrond. 32. In staat is om tegemoet te komen aan de basisbehoeftes (relatie, autonomie en competentie) van de individuele leerlingen of van de groep leerlingen waarbij ze afhankelijk van de individuele leerling of groep leerlingen de accenten daar legt waar ze ziet dat ze nodig zijn 33. (Zich realiseert dat zij) in haar pedagogisch handelen ten aanzien van diversiteit als model voor de leerlingen functioneert. Handelingen: Dat houdt in dat zij: i. er voor zorgt dat alle leerlingen weten dat ze erbij horen, welkom zijn en gewaardeerd worden j. hoge verwachtingen heeft van àlle leerlingen, en uit gaat van hun sterke kanten en hun mogelijkheden. k. sensitief en responsief is ten aanzien van de individuele leerling en van de (sub)groep(en); l. er voor zorgt dat alle leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan m. er voor zorgt dat alle leerlingen uitgedaagd worden om verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar n. op basis van eigen observaties, gesprekken met de leerling, met ouders/verzorgers, met collega s een beeld heeft van de ontwikkelingskansen (sociaal-emotioneel; moreel) van iedere leerling en die benut o. weet heeft van de leefwereld van haar leerlingen (hoe de thuissituatie is; in welke omgeving de leerling opgroeit) en daar gebruik van maakt p. leerlingen de mogelijkheid geeft te onderzoeken wie ze willen en kunnen zijn en hen hierbij ondersteunt q. met leerlingen komt tot gezamenlijke gedragen afspraken ten aanzien van gewenst en ongewenst gedrag 12

13 3. Didactisch competent in werken met leerlingen Een leraar die vakinhoudelijk en didactisch competent is helpt alle leerlingen zich de culturele bagage eigen te maken die iedereen nodig heeft in de hedendaagse samenleving, waarbij zij aansluit bij de individuele mogelijkheden van de leerlingen. 34. De didactische kennis en vaardigheden in huis heeft om (in afstemming met collega s) voor iedere leerling op een planmatige manier een krachtige leeromgeving tot stand te brengen. 35. Effectief gebruik maakt van de heterogeniteit van de groep en van de verschillende leerstijlen van de individuele leerlingen 36. Op basis van een gedetailleerde kennis van het curriculum binnen de school het curriculum aanpast aan de mogelijkheden van de leerling 37. De leerinhouden van de vak- en vormingsgebieden beheerst en het belang van die leerinhouden voor het dagelijks leven van alle leerlingen kent 38. Vanuit haar kennis van de eisen die de hedendaagse samenleving aan haar burgers stelt de relatie kan leggen naar deze leerinhouden en haar didactische handelen 39. Bekend is met verschillende theorieën op het gebied van (diversiteits)leren en die kan vertalen naar haar dagelijkse praktijk 40. Kennis heeft van de invloed van taalbeheersing en taalverwerving op het leren en weet hoe zij daar in haar praktijk rekening mee moet houden 41. Kennis heeft van veel voorkomende leerstoornissen en onderwijsbelemmeringen en weet hoe zij daar in haar praktijk mee om kan gaan. Handelingen: Dat houdt in dat zij: r. hoge en tegelijkertijd realistische verwachtingen van alle leerlingen heeft s. de individuele leerling en de leerlingen als groep motiveert tot leren t. op basis van eigen observaties, gesprekken met de leerling, met ouders/verzorgers, met collega s een goed beeld heeft van leerniveau, de leerbehoeften, -mogelijkheden en - stijlen van alle leerlingen u. doelgericht werkt, in de zone van naaste ontwikkeling v. op basis van het curriculum en de leermogelijkheden van de leerling (speel- en) leeractiviteiten ontwikkelt die voor de individuele leerlingen en voor de groep uitvoerbaar zijn w. leerlingen met elkaar en van elkaar laat leren x. leeractiviteiten ontwikkelt die verschillende wijzen van leren stimuleren (zoals: zelfwerkzaamheid; peer-teaching; coöperatief leren enz.) y. op de leerling of (sub)groep leerlingen afgestemde instructievormen hanteert z. zowel formatief (tussentijds) als summatief (eindbeoordeling) de leerontwikkeling beoordeelt aa. de wijze en resultaten van de beoordelingen verantwoordt aan de leerling en zijn/haar ouders/verzorgers bb. samen met de leerling bepaalt wat een volgde succesvolle stap zou kunnen zijn cc. effectief feedback geeft dd. met collega s leeractiviteiten ontwikkelt en samen lesgeeft, waardoor optimaal gebruik gemaakt kan worden van ieders expertise ee. gebruik maakt van het leerlingvolgsysteem om zo de ontwikkeling van leerlingen bij te houden en hierover te kunnen rapporteren ff. voortdurend naar (soms onorthodoxe) wegen zoekt om leerlingen uit te dagen tot leren gg. daarbij ook ouders/verzorgers functioneel inzet. 13

14 4. Organisatorisch competent in werken met leerlingen Een leraar die organisatorisch competent is organiseert, in afstemming en waar mogelijk in samenwerking met collega s, het werk zo, dat iedere leerling van en met elkaar kan leren en zich daarbij gewaardeerd voelt. Samen met leerlingen zorgt zij voor een overzichtelijke, ordelijke en taakgerichte sfeer. 42. Een leeromgeving realiseert, waarin alle leerlingen op diverse manieren kunnen leren en samenwerken (met medeleerlingen van de groep en de school, maar ook met andere collega s) 43. Onderwijsleeractiviteiten en processen zodanig plant, dat leerlingen succeservaringen op kunnen doen en zich op hun gemak voelen 44. De organisatorische kennis en vaardigheden in huis heeft om op school en in de groep tijdens haar lessen een goed doelmatig leef- en werkklimaat tot stand te brengen, voor alle leerlingen, voor zichzelf en voor haar collega s 45. In staat is alle vormen van ondersteuning die haar leerlingen nodig hebben als groep of als individu te structureren en te coördineren (regiefunctie). Handelingen: Dat houdt in dat zij: hh. de groep zodanig organiseert, dat er op diverse manieren geleerd en gewerkt kan worden ii. op een veilige, voorspelbare en doelmatige manier haar werkruimte inricht en, in samenwerking met haar leerlingen, haar leermiddelen/materialen toegankelijk maakt jj. tijd, activiteit en gebruik van leermiddelen adequaat en samen met de leerlingen weet in te plannen kk. haar werkzaamheden en de planning van de activiteiten goed afstemt op die van andere betrokkenen ll. op een consequente manier concrete, functionele en door alle leerlingen gedragen procedures en afspraken hanteert mm. een planning aanhoudt die bij de kinderen bekend is nn. alle vormen van ondersteuning coördineert die haar leerlingen, individueel of als (sub)groep, nodig hebben (regiefunctie) oo. in staat is het leerlingvolgsysteem bruikbaar en inzichtelijk te maken (voor de leerling, voor de ouders/verzorgers, voor collega s) pp. coöperatieve samenwerking en co-teaching plant en organiseert 14

15 5. Competent in samenwerking in het team De leraar die competent is in het samenwerken met collega s, levert haar bijdrage aan het pedagogisch en didactisch klimaat op haar school, aan onderlinge samenwerking en aan de schoolorganisatie, met als doel met als doel het ontwikkelen van een inclusieve school. 46. Beschikt over de kennis en vaardigheden om een bijdrage te leveren aan het pedagogisch en didactisch klimaat van de school, waarbinnen recht gedaan wordt aan de diversiteit tussen leerlingen 47. In staat is samen te werken met collega s en professionals uit andere disciplines 48. Daarbij zelf de regie houdt voor het onderwijs aan de leerlingen waar zij verantwoordelijk voor is. Handelingen: Dat houdt in dat zij: qq. samen werkt en samen leert met collega s rr. haar collega s zowel functioneel als sociaal ondersteunt ss. deze ondersteuning ook van haar collega s vraagt en accepteert tt. (haar kennis over) de begeleiding van de leerlingen overdraagt en afspraken met collega s en binnen haar team maakt, zodat continuïteit in de begeleiding van de leerlingen gewaarborgd is uu. verdere informatie die voor de voortgang van het werk van belang is aan haar collega s overdraagt en op haar beurt de informatie die zij van collega s krijgt benut vv. op een constructieve wijze een bijdrage levert aan verschillende vormen van overleg en samenwerking op school ww. een bijdrage levert aan de verdere ontwikkeling van de school, met name op het gebied van het omgaan van de school met diversiteit xx. effectief gebruik maakt van de sterke kanten van de collega s bijvoorbeeld door gebruik te maken van een coöperatieve manier van werken 15

16 6. Competent in samenwerking met de omgeving De leraar die competent is in het samenwerken met de omgeving geeft ouders/verzorgers van leerlingen een stem. Zij beschouwt hen als medeverantwoordelijke partners, erkent beslissingen die zij (willen) nemen en werkt effectief met hen samen. Zij levert een zodanige bijdrage aan een goede samenwerking met mensen en instellingen in de omgeving van de school, dat er sprake is van een goede aansluiting tussen buitenschoolse en binnenschoolse activiteiten voor alle leerlingen. 49. Op basis van een gelijkwaardig partnerschap met ouders of verzorgers van leerlingen professioneel samen kan werken 50. Bekend is met de leefwereld van de ouders/verzorgers en weet hoe ze daar rekening mee kan houden 51. Kennis en vaardigheden in huis heeft om samen te werken met mensen en instellingen die betrokken zijn bij de leerlingen en haar school (ketenbenadering) 52. De sociale kaart professioneel weet in te zetten voor haar leerlingen. Handelingen: Dat houdt in dat zij: yy. in het overleg met ouders of verzorgers van de leerling en in haar manier van werken laat zien dat zij hen beschouwt als partner zz. een evenwicht heeft gevonden tussen haar eigen professionaliteit en de wensen van de ouders of verzorgers. Dit blijkt onder andere uit: - een frequent, open en positief contact met de ouders of verzorgers - regelmatig overleg met de ouders of verzorgers over het verloop van het leerproces en de ontwikkeling van de leerling - benutten van de mogelijkheden tot samenwerking en de informatie die zij van ouders krijgt - het geven van een actieve rol aan ouders of verzorgers bij het maken, uitvoeren en evalueren van het begeleidings- en ondersteuningsplan van de leerling - het aan alle ouders/verzorgers duidelijk maken en verantwoorden van het inclusieve van haar school én van haar handelen aaa. frequent, open en positief contact heeft instellingen, organisaties en personen die nauw betrokken zijn bij de leerling; haar rol hierbij is initiërend, stimulerend en constructief bbb. haar professionele opvattingen en werkwijze met betrekking tot een leerling aan ouders en andere belanghebbenden verantwoordt en in gezamenlijk overleg zonodig haar werk met die leerling aanpast. 16

17 7. Competent in reflectie en ontwikkeling De leraar die competent is in reflectie en ontwikkeling denkt na over haar beroepsopvattingen en haar bekwaamheid. Zij is voortdurend en doelgericht bezig zich verder te ontwikkelen en te professionaliseren. 53. Voldoende kennis en vaardigheden in huis heeft om zowel haar opvattingen over het leraarschap als ook haar eigen lerarenbekwaamheid te onderzoeken, te expliciteren en te ontwikkelen Handelingen: Dat houdt in dat zij: ccc. doelgericht nadenkt over haar beroepsopvatting en haar professionele bekwaamheid ddd. voortdurend en doelgericht reflecteert op haar beroepsopvattingen en haar professionele bekwaamheid en haar pedagogisch-didactisch handelen in dat perspectief kan zien eee. planmatig haar eigen handelen onderzoekt fff. werkt aan de ontwikkeling en versterking van haar bekwaamheid, door zelf haar competenties te analyseren, door haar taken kritisch te kiezen en door scholingsactiviteiten te volgen ggg. deelneemt aan supervisie en/of intervisie gericht op dilemma s en vraagstukken die ze tegenkomt in haar werk hhh. aan reflectie, scholings- en ontwikkelingsactiviteiten consequenties voor het eigen handelen verbindt, ook waar deze raken aan persoonlijke opvattingen en gevoelens iii. haar handelen verantwoordt aan collega s, ouders en andere professionals binnen en buiten de school. 17