Lesbrief beeldvorming VO

Transcriptie

1 Lesbrief beeldvorming VO Doelgroep Alle leerlagen VO Tijdsduur 2 (inleiden en nabespreken) tot 4 (met uitwerken tijdens de les) SBU Leerdoel De leerlingen leren hoe een (historische) film te analyseren op historische juistheid en betrouwbaarheid van het geschetste beeld van het Oude Egypte. Voorkennis Afhankelijk van de te bekijken film(s) is het mogelijk de leerlingen tijdens de inleiding meer te vertellen over de historische achtergrond van de film of om leerlingen daar vooraf over te laten lezen. Lesdoelen - De leerling kan een historische film analyseren op historische juistheid - De leerling kan inschatten of een film een historisch correct beeld schetst van het Oude Egypte - De leerling leert kritisch kijken naar historische films - De leerling leert in te schatten welke rol tijd en plaats spelen (stereotypering, beeldvorming) bij de productie van een film Kerndoelen Van toepassing zijn: - Oriëntatie op jezelf en de wereld > Tijd: 51 en 52 - Kunstzinnige oriëntatie: 54, 55 en 56 Globale opzet Na een klassikale introductie op het medium film kiest de leerling een historische film (of de docent wijst een film toe) en bekijkt die met een medeleerling (of klassikaal). Aan de hand van een stappenplan analyseren de leerlingen de film: recensie, historisch overzicht, formuleren en beantwoorden hoofd- en deelvragen, conclusie. Keuze: klassikaal of individueel (na)bespreken. Vaardigheden - De leerling leert kritisch naar het medium film te kijken - De leerling kan a.d.h.v. een stappenplan een historische film analyseren - Leerlingen verdiepen zich in het Oude Egypte (of een andere historische plaats / persoon / periode)

2 De les Voor de les hanteren we de volgende componenten: - Voorbereiding - Introductie in de klas o Werkvormen ter inleiding o Klassikale introductie thema, film(s) en (film)analyse - Leerlingenopdracht - Nabespreking (klassikaal of individueel) Voorbereiding (oriënteren) Per film kunt u gebruik maken van de beknopte uitwerkingen behorend tot deze lesbrief. Desgewenst kunt u daar eigen elementen aan toevoegen voor in de eigen lespraktijk. Leerlingen: Laat de leerlingen al vóór de les nadenken over de film die ze willen gaan kijken. Laat ze een keuze maken en aan een verantwoording (o.a. verwachting van de film) werken. Wanneer de film klassikaal bekeken gaat worden kunnen de leerlingen alvast e.e.a. betreffende de centrale film voorbereiden (verwachting uitwerken, verkennen, (eventuele) voorkennis activeren). Dit kunnen ze dan in een later stadium voor de verwerking van de opdracht gebruiken. Laat de leerlingen ter voorbereiding tevens het artikel Hoe wordt een film gemaakt lezen (zie bijlage, als download beschikbaar). Dit om de leerlingen kennis te laten maken met de wereld achter de film. Dit artikel is met name geschikt voor leerlingen uit de onderbouw. Introductie in de klas werkvormen ter inleiding Klassikaal kunt u bij de inleidende les denken aan enkele specifieke werkvormen: - Een mindmap rondom het centrale thema Oude Egypte (of een historische hoofdpersoon bij specifieke films, zoals bijvoorbeeld Cleopatra). Bij een andere historische film zou de tijd, historische hoofdpersoon of omgeving waarin de film speelt centraal kunnen staan. - Het spel Echt of nep: museum of Hollywood kunt u uitvoeren met de PowerPointpresentatie die op de website van het RMO te downloaden is. Concluderend kunt u, na het zien van tien objecten uit de tentoonstelling Het Egypte van Hollywood, stellen of de leerlingen echte objecten en objecten uit Hollywood uit elkaar kunnen houden. Bij elk object komt na een muisklik het antwoord met wat achtergrondinformatie tevoorschijn. Op de laatste slide van de presentatie stellen we de open vraag: Hoe zou jouw Oudegyptische object of decor eruit zien?. Hierbij kan gekozen worden voor een tekenopdracht of een (klassikale) discussie. Kiezen de leerlingen voor realistisch en authentiek of laten ze de fantasie de eigen loop wanneer ze zelf een film mogen maken? Een keuze waar filmmakers ook regelmatig voor komen te staan.

3 Introductie in de klas klassikale introductie Een klassikale introductie aan de leerlingen zou de volgende (thematische) structuur kunnen hebben, met daarbij een aantal bekende films die als voorbeeld kunnen dienen. Uiteraard kan deze introductie ook toewerken naar één specifieke film die de leerlingen allemaal gaan bekijken. De achtergrondinformatie vindt u als download op de website van het RMO. Het ontstaan van de cinema Egypte in de oudheidfilm diverse producties m.n. jaren 50 Cleopatra in de film met de ultieme Cleopatra: Elizabeth (Liz) Taylor (1963) Egypte in de Bijbelfilm Mozes en Josef The Ten Commandments (1956) en islamitische verfilmingen Archeologie / archeologen in de film Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark (1981), The Mummy (1999) Mummies in de film Boris Karloff s The Mummy (1932), The Mummy (1999) Egyptische magie in de film Boris Karloff s The Mummy (1932), The Mummy (1999), The Mummy Returns (2001), Night at the Museum (2006), Night at the Museum 2 (2009) Egypte in de futuristische film Stargate (1994), Transformers: Revenge of the Fallen (2009) Enkele belangrijke, algemene zaken die van belang zijn om aan de leerlingen over te brengen m.b.t. het thema Historische film en filmanalyse: - Literatuur, internet, documentaires en uiteraard een bezoek aan het museum zijn belangrijke informatiebronnen om het geschetste beeld in een film te toetsen. Beeld is altijd een interpretatie van de zender, maar ook van de ontvanger. Het is aan ons als ontvangers om het gepresenteerde beeld in de film (beeldvorming) te kunnen vergelijken met de historische werkelijkheid (voor zover mogelijk). - Het kijken naar historische films kan een zoektocht naar details zijn die, historisch gezien, niet kloppen. Te denken valt aan kleding, gebouwen, taalgebruik etc. In iedere historische film zijn anachronistische details te vinden die niet kloppen, maar van groter belang is dat de leerlingen kritisch leren kijken naar dergelijke films. Analyse van het verhaal, besef dat achter wat we zien op het scherm de zienswijze van een regisseur zit, die beïnvloed is door zijn of haar eigen achtergrond, interesse, cultuur en opleiding. Budgettaire keuzes, geschiedenis naar eigen wil gebruiken ; allerlei aspecten die een rol spelen in het uiteindelijk gepresenteerde beeld. Beseffen leerlingen dat het beeld uit deze films, zowel zuiver visueel als narratief, ook op hun eigen beeld van een bepaalde historische periode of persoon grote invloed heeft? - Echter, van belang bij het medium film is ook het verhaal. Filmmakers nemen met grote regelmaat de vrijheid om een film naar het eigen tijdsbeeld en/of inzicht aan te passen. Beschikbare kennis, budget, maar ook belangen van allerlei groeperingen spelen een rol bij de keuzes die men moet maken in de manier waarop men bepaalde zaken in beeld brengt en vertelt (zoals bijvoorbeeld bij de animatiefilm The Prince of Egypt; vele geestelijken werden benaderd om te voorkomen dat het verhaal als aanstootgevend zou kunnen worden ervaren,

4 wat leidde tot veilige keuzes in het verhaal en in de presentatie). Al deze factoren leveren vaak een belangrijke bijdrage aan ons (stereotype) beeld van bijvoorbeeld het Oude Egypte. Het is belangrijk dat de leerlingen kritisch omgaan met de beelden die ze voorgeschoteld krijgen, die in grote mate bepalend zijn voor ons beeld van een bepaalde historische periode of persoon. - Beeldvorming en stereotypen vormen belangrijke begrippen bij de bewustwording van wat beeld met iemand doet. Veel filmmakers maken bepaalde keuzes omdat het publiek een dergelijk beeld verwacht. Stereotypen bevestigen is regelmatig belangrijker voor filmmakers dan historisch correct proberen te zijn, omdat het beeld anders niet aan de verwachtingen van het grote publiek zou kunnen voldoen. Het zegt vaak meer over de eigen tijd waarin de film gemaakt is dan over de periode waarin het verhaal speelt. Bij een film over het oude Rome verwacht men veel grandeur en spektakel, geen smerige en overvolle straten. Laat leerlingen kennismaken met deze sleutelbegrippen. Beeldvorming houdt in: je ergens een beeld van vormen, op eigen kracht of met hulp van buitenaf, en dan dat beeld gebruiken. (Naerebout, F., 2009) - Bij het uitwerken van een historisch overzicht door de leerlingen (onderdeel van de leerlingenopdracht) is het belangrijk dat ze een goed beeld krijgen van de periode waarin de film zich afspeelt. De interpretatie van en vergelijking met het voorgeschotelde beeld in de film vormt een belangrijke indicatie: zijn de leerlingen goed in staat het beeld uit de film los te koppelen van het werkelijke historische plaatje dat we uit de bronnen (leren) kennen? Leerlingenopdracht De opdracht is als download beschikbaar op de website van het RMO. De volgende componenten vormen de opdracht: - Verantwoording: wanneer leerlingen zelf een film uit mogen kiezen, dienen ze die keuze te verantwoorden en hun verwachtingen te verwoorden. Bij een voorgeschreven film gaat dit onderdeel voornamelijk over de verwachtingen van de leerlingen m.b.t. de film. - Recensie: de recensie wordt geschreven direct na het kijken van de film. Het is een eerste indruk; een eerste reactie van de leerlingen op de film. Hebben ze de film begrepen (samenvatting), weten ze voldoende over de betrokkenen (achtergrond regisseur, land van herkomst en productie, de cast). Het vormen van een eigen mening over het werk van anderen vormt de afsluiting van deze component. - Hoofd- en deelvragen: de hoofdvraag ligt al vast in de huidige opdracht. Daarbij dienen de leerlingen nog vier deelvragen te bedenken die ze uiteindelijk leidt naar de beantwoording van de hoofdvraag. Differentiatie is mogelijk door te variëren in het aantal vragen. Leerlingen dienen eerst met u te overleggen alvorens ze overgaan tot de uitwerking en beantwoording van de vragen. - Historisch overzicht: voor goed onderzoek en begrip van een film is goed onderzoek naar de historische achtergrond noodzakelijk. Personages, geografie, architectuur, kleding, het verhaal in de juiste context: door goed onderzoek over de historische achtergrond waartegen een film zich afspeelt, weten de leerlingen de film juist te analyseren.

5 - Antwoord op hoofd- en deelvragen: de film is bekeken, de recensie geschreven, de hoofden deelvragen geformuleerd en het historisch overzicht uitgewerkt. Alvorens een conclusie te schrijven beantwoorden de leerlingen de hoofd- en deelvragen. - Conclusie: de belangrijkste aspecten komen terug in de conclusie. Nabespreken (reflectie) Wat, hoe en waarom zijn belangrijke vragen om te stellen aan de leerlingen bij de nabespreking. Zijn ze zich bewust van wat ze gedaan hebben met het medium film (analyse, schriftelijke reflectie op werk van anderen), kunnen ze goed uitleggen hoe ze dat gedaan hebben (onderdeel van hun logboek) en wat ze deden waardoor dat goed of slecht ging en waarom ze het op die manier hebben aangepakt. Interessant is de open vraag of ze in de toekomst op een andere manier naar historische films gaan kijken. Zijn de leerlingen kritischer geworden? Geloven ze in het gepresenteerde beeld van de filmmakers? Of kijken ze toch vooral voor het plezier en laten ze zich vormen? Nuttige websites - Verdieping: Een bijzonder nuttige website ter voorbereiding op uw lessen i.c.m. film is: Hier vindt u onder andere informatie over de analyse van film door uzelf; zeer nuttig om vóór het geven van de les te bekijken en gebruiken. Alles op deze website is afkomstig van de Universiteit Gent. - Tussen 13 oktober 2012 en 17 maart 2013 kunt u in het Rijksmuseum van Oudheden voor verdere verdieping de tentoonstelling Het Egypte van Hollywood bezoeken. Kijk ook op deze website voor informatie over rondleidingen en lezingen bij het thema Tip: Filmpakket scholen (DVD via de Museumshop van het Rijksmuseum van Oudheden): - The Mummy - The Mummy Returns - The Ten Commandments - Agora - Prince of Egypt - Joseph King of Dreams - Stargate - Cleopatra Stuur voor meer informatie over bestellingen een mail naar: t.epping@rmo.nl of bel naar N.B.: De films kunnen ook per titel besteld worden.