Profielschets Van Eesteren leerstoel. Afdeling Urbanism Faculteit Bouwkunde TU Delft

Transcriptie

1 Profielschets Van Eesteren leerstoel Afdeling Urbanism Faculteit Bouwkunde TU Delft 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doel van de leerstoel 4 Leeropdracht 4 Positionering van de leerstoel 5 Organisatie van de leerstoelhouder 6 Werkzaamheden van de leerstoelhouder 6 Functie-eisen aan de leerstoelhouder 7 Bijlage 1: leerstoelenplan afdeling Urbanism 8 Profielschets Hoogleraar Van Eesteren 2

3 1. Inleiding De Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen (EFL) Stichting, het Deltaprogramma IJsselmeergebied en de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft nemen gezamenlijk het initiatief tot het instellen van een leerstoel. Cornelis van Eesteren was van 1948 tot 1957 de eerste hoogleraar Stedebouwkunde aan de faculteit Bouwkunde van de toenmalige Technische Hogeschool Delft. Zijn collega bij de Amsterdamse Dienst Publieke Werken, Theodoor van Lohuizen, bekleedde in dezelfde periode de leerstoel Stedebouwkundig Onderzoek ( ). Zij gaven de Delftse opleiding tot stedebouwkundig ingenieur het karakter van een ontwerpopleiding, met veel nadruk op de maatschappelijke component van de stedebouw en op het belang van onderzoek als integraal onderdeel van de planvorming. Dit vormt tot op de dag van vandaag de kern van de stedebouwopleiding in Delft. Met de instelling van de Van Eesterenleerstoel eert de faculteit haar eerste hoogleraar Stedebouwkunde en benadrukt zij het streven de eenheid van ontwerp, onderzoek en beleid opnieuw inhoud te geven in de actuele praktijk. De EFL Stichting beheert de nalatenschap van de naamgevers, maar rekent het ook tot haar taak om "ruimtelijke ordening, stedebouwkunde, architectuur, planologie en landschapsarchitectuur te ontwikkelen en te bevorderen in de geest van Van Eesteren en Van Lohuizen". De stichting heeft daartoe sinds 1975 talloze projecten, onderzoeken en publicaties geëntameerd en (financieel) ondersteund. Een recent voorbeeld is het project De Tweede Impuls, waarin verschillende onderzoeken een bijdrage geleverd hebben aan het debat over de transformaties van Amsterdam Nieuw-West, onderdeel van het door de naamgevers opgestelde Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam. In 2010 heeft de EFL Stichting haar meerjarenplan geactualiseerd. De stichting heeft daarin onder andere uitgesproken een bijdrage te willen leveren aan het debat over de ruimtelijke ontwikkelingen in het IJsselmeergebied. Beide naamgevers van de EFL Stichting hebben bijgedragen aan de planvorming voor het IJsselmeergebied in de 20 ste eeuw: Van Lohuizen in de startfase, Van Eesteren met zijn bijdragen aan de opzet van de Zuidelijke IJsselmeerpolders en Nagele en met zijn baanbrekende plan voor de opzet van Lelystad. Het Deltaprogramma is in 2009 geïnitieerd door de Rijksoverheid om Nederland voor te bereiden op de toekomstige opgaven met betrekking tot waterveiligheid en zoetwatervoorziening. Duidelijk is geworden dat deze opgave nauw verband houdt met de opgaven op het gebied van de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland. Hier ligt een belangrijke uitdaging op het gebied van de combinatie en integratie van ruimtelijke ordening, stedebouw en landschapsarchitectuur met waterbouw en waterhuishouding. Deze uitdaging is onder andere uitdrukkelijk aanwezig in het IJsselmeergebied, waarvoor in het kader van het deltaprogramma een apart deelprogramma is gestart. Beslissingen op het gebied van rivierwaterafvoer naar en peilverhoging van het IJsselmeer moeten in verband worden gebracht met mogelijke en wenselijke ruimtelijke, stedelijke en landschappelijke ontwikkelingen rondom het IJsselmeergebied. Bij een leerstoel voor een periode van drie jaar past een thematische aanpak gericht op actuele problematieken van de ruimtelijke disciplines. De polders en het IJsselmeer staan opnieuw in het centrum van het debat over de ontwikkeling van de Noordvleugel van de Randstad, met onder andere een nieuwe relatie tussen Amsterdam en Almere, de schaalvergroting in de landbouw, inpassing van windturbines, het veilig stellen van de Nederlandse zoetwatervoorraad, de ecologische waarden van IJmeer en Markermeer en niet in het minst het verwerken van hogere rivierafvoeren. Aan deze vraagstukken kan alleen effectief gewerkt worden vanuit een breed interdisciplinair perspectief. Het stimuleren van een interdisciplinaire aanpak vormt dan ook een focus in het meerjarenplan van de EFL-stichting. Profielschets Hoogleraar Van Eesteren 3

4 2. Doel van de leerstoel De Van Eesterenleerstoel wordt vervuld voor een periode van 3 jaar, van najaar 2012 tot en met zomer De Van Eesterenleerstoel richt zich volgens het adagium 'eenheid van ontwerp, onderzoek en beleid' op het geven van onderwijs in en het verrichten van onderzoek naar actuele ruimtelijke vraagstukken in de Nederlandse planpraktijk vanuit een interdisciplinair perspectief. Aansluitend bij het meerjarenplan van de EFL-Stichting en bij de looptijd van het deltaprogramma staat in de periode het IJsselmeergebied centraal, met de vraagstukken die onder andere in (het debat rond) de Van Eesterenlezing 2011 verkend zijn. De Van Eesterenleerstoel is onderdeel van de sectie Stedebouwkundig Ontwerpen van de afdeling Urbanism aan de faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Delft. Onderwijs en onderzoek van de leerstoel sluiten aan op de in 2011 vernieuwde programma's van de afdeling Urbanism. 3. Leeropdracht Onderwijs De medewerkers van de Van Eesterenleerstoel verzorgen onderwijs in het MSc. programma Urbanism, bij voorkeur zoveel mogelijk gericht op de problematiek van het IJsselmeergebied. Dit zal vorm krijgen in een van de verplichte kwartaalprojecten. Daarnaast zal gewerkt worden aan de oprichting van zogenaamde Stedebouwkundige Studiegroepen. In de periode wordt onder andere gestreefd naar het opzetten van enkele interdisciplinaire Stedebouwkundige Studiegroepen. Gedacht wordt aan een gezamenlijke afstudeerfase, afhankelijk van de afstudeerstructuur van de deelnemende opleidingen. Onderzoek Het onderzoek van de leerstoel is onderdeel van het Urbanism-onderzoeksprogramma, thema Urban Deltas, dat loopt in de periode Centraal staat de thematiek van duurzame verstedelijking in deltagebieden. Deze thematiek is al enige jaren een belangrijk onderwerp in het onderzoek van de afdeling Urbanism. Bij het thema zijn zeven promovendi betrokken, deels met een focus op de Nederlandse delta, deels op vergelijkbare problematiek in deltagebieden elders in de wereld. Verschillende projecten in dit programma worden uitgevoerd in breed samengestelde consortia en met financiële support van partijen als NWO, STW, Stimuleringsfonds Architectuur, Deltaprogramma Kust, provincies en de Gemeente Den Haag. Binnen Urban Deltas richt het onderzoek van de Van Eesterenleerstoel zich primair op het in kaart brengen, begrijpen en bewerken van de specifieke ruimtelijke problematiek verbonden met het IJsselmeergebied. Daarbij gaat het vooral om het doordenken van de actuele breuk in het transformatieproces van de lagune. Sinds de Middeleeuwen is de uitgestrekte getijdelagune in het noordelijk deel van de Rijn-Maas-Delta omgebouwd tot een complex stelsel van veenweidegebieden, droogmakerijen en laaglandmeren. Mede onder invloed van de gunstige positie van deze delta in Noordwest-Europa trad een sterke verstedelijking op, vooral in het laatste kwart van de 20 ste eeuw, met een uitgestrekt havencomplex, een internationale luchthaven en een serie New Towns, waaronder de grootste van Europa (Almere). De regeringsbeslissing uit 2001 om het Markermeer (definitief) niet droog te leggen betekent een grote breuk in dit proces en noodzaakt ertoe het ontwikkelingsperspectief voor het IJsselmeergebied opnieuw te definiëren. Dit geldt voor de kwaliteit en de ontwikkelingsmogelijkheden van zowel het natuurlijke als het stedelijke systeem. In de afgelopen jaren is onderzoek gedaan naar mogelijkheden om de ecologische kwaliteit van het IJsselmeergebied te verbeteren. Cruciaal is nu de verbinding te leggen met stedelijke kwesties als veiligheid, ontsluiting, energie- en zoetwatervoorziening, groei en krimp. De ambitie is met het onderzoek bij te dragen aan een duurzaam perspectief voor de ontwikkeling van het IJsselmeergebied en deze bijdrage te integreren in het Deltaprogramma. 4

5 Internationaal zal deze kennisontwikkeling van groot belang zijn voor lagune- en deltagebieden met vergelijkbare opgaven. De leerstoel zal daarom ook belangrijke internationale onderzoek output tot stand brengen. 4. Positionering van de leerstoel Algemeen De Nederlandse stedebouwkunde heeft wereldwijd een faam ontwikkeld, die in belangrijke mate gebaseerd is op de noodzaak om de inrichting van stad en landschap nauwkeurig af te stemmen op de fysieke condities van het grondgebied in de Nederlandse delta, en op de technische mogelijkheden om deze condities te manipuleren. Om die reden is historisch gezien altijd sprake geweest van een nauwe relatie tussen de stedebouwkundige praktijk en kennisontwikkeling en de waterbouwkundige praktijk en kennisontwikkeling. De nieuwe Van Eesteren leerstoel zal weer een nieuwe impuls geven aan deze essentiële relatie tussen twee kennisgebieden, en daarmee bijdragen zowel aan nieuwe kennis en oplossingen op dit gebied geënt op de Nederlandse praktijk, als aan het versterken van de internationale reputatie van de Nederlandse ingenieurswetenschappen op dit gebied. Positionering ten opzichte van praktijk en andere universiteiten De leerstoel zal nauwe relaties ontwikkelen en onderhouden met organisaties in de praktijk van ruimtelijke planning, stedebouwkundig ontwerp, landschapsarchitectuur en waterbouwkunde. Daarbij moet gedacht worden aan het Deltaprogramma IJsselmeer (medeinitiatiefnemer van deze leerstoel), provinciale en gemeentelijke overheden, adviesbureaus stedebouwkunde en landschapsarchitectuur, ingenieursadviesbureaus. Tevens zullen relaties worden verstevigd of ontwikkeld met relevante partijen in het veld: INTI (International New Town Institute), CASLa (Centrum voor Architectuur, Stedebouw en Landschapsarchitectuur Almere), Nieuw Land Erfgoedcentrum (Lelystad), Van Eesteren-museum (Amsterdam). Ten behoeve van de noodzakelijke interdisciplinaire aanpak van de opgave, zowel in het onderzoek als in het onderwijs (o.a. met de genoemde Interdisciplinaire studiegroepen), zal de leerstoel nauwe banden dienen te ontwikkelen met faculteiten en opleidingen van andere universiteiten. De thema s van de stedebouwkundige studiegroepen worden vastgesteld in overleg met de Programmaraad. Afhankelijk van de thematiek wordt invulling gegeven aan een lezingenreeks, een (buitenlandse) excursie en worden externe peers bij de studie betrokken. Positionering ten opzichte van andere leerstoelen binnen de faculteit Verbindingen dienen te worden aangegaan met andere leerstoelen binnen de TUD: Stedebouwkundig Ontwerpen, MIT en Landschapsarchitectuur - Bouwkunde; Beleidsanalyse, Waterpolicy and Governance en Institutionele Bestuurskunde - TBM, Probabilistic and Hydraulic Structures, Kustmorfologie en Stedelijk Watermanagement - CiTG, alsmede participatie in het Delft Initiative for Mobility and Infrastructure (DIMI). 5. Organisatie van de leerstoel Leerstoel De leerstoel maakt deel uit van de sectie Stedebouwkundig Ontwerpen, en bestaat uit: De hoogleraar (0,4 fte) 1 universitair docent (0,8 fte) 1 docent (0,4 fte) 1 junior-onderzoeker (0,8 fte) Voor deze opbouw van de leerstoel is gekozen in samenspraak met de financiële partners. De 0,4 fte docent komt uit de vaste staf van de sectie, en zal zich voor de looptijd van de leerstoel specifiek committeren aan de thematiek van het IJsselmeergebied. Voor de overige posities zullen tijdelijke medewerkers worden geworven. Profielschets Hoogleraar Van Eesteren 5

6 De financiering van de 0,8 fte junior-onderzoeker is afkomstig uit de bijdrage van het Deltaprogramma IJsselmeer; deze bijdrage zal maximaal ,- p.j. omvatten voor de jaren 2012, 2013 en De onderzoektaken zullen aansluiten op het onderzoekprogramma van het Deltaprogramma IJsselmeer en zullen in nauw overleg met de directeur van dit Deltaprogramma worden opgesteld. Voor het aantrekken van enkele PhD-kandidaten worden verschillende financieringsopties onderzocht. Zo wordt gedacht aan zelfvoorzienende scholarship-kandidaten, maar wordt bovendien met diverse geïnteresseerde partijen gesproken over de financiering van PhDonderzoek. De Van Eesterenleerstoel is de 'erfopvolger' van de leerstoel Stad en Regio die is opgeheven per 31 december Programmaraad Er wordt een Programmaraad samengesteld met vertegenwoordigers van de EFL Stichting, de afdeling Urbanism, het Delta-programma IJsselmeergebied, betreffende provincies en de deelnemende zusterfaculteiten. De Programmaraad komt minimaal eenmaal per jaar bijeen of zoveel vaker als wenselijk, om het werkplan en de voortgang van onderzoek en onderwijs van de leerstoel te bespreken. De hoogleraar zal de keuze voor de thema's van de Stedebouwkundige Studiegroepen in nauw overleg met de Programmaraad bepalen. 6. Werkzaamheden van de leerstoelhouder De hoogleraar zal een aanstelling van 0,4 fte krijgen voor een periode van 3 jaar. Taken van de hoogleraar zijn: Onderzoek het verrichten en leiding geven aan zelf geformuleerd wetenschappelijke onderzoek, alsmede van onderzoek in opdracht van derden; het coördineren en uitbouwen van het onderzoeksprogramma; het publiceren van academische onderzoeksresultaten; het begeleiden van PhD onderzoek. Het zorgen voor een nauwe relatie met en relevantie voor de actuele praktijk van ruimtelijke ontwikkelingen en ruimtelijk ontwerp van het IJsselmeergebied. Onderwijs het leveren van inhoudelijke bijdragen aan het stedebouwonderwijs in de Masteropleiding Urbanism; het verzorgen van colleges en voordrachten, binnen en buiten de faculteit; het vervullen van tutor /docentenrollen; het begeleiden van afstudeerders. Organisatie het leiding geven aan de medewerkers van de leerstoel; het onderhouden en uitbouwen van relaties met de collega-hoogleraren binnen Bouwkunde, de praktijk, de aanverwante faculteiten, de wetenschappelijke instituten en de beroepsorganisaties in binnen- en buitenland. Profielschets Hoogleraar Van Eesteren 6

7 7. Functie-eisen aan de leerstoelhouder academische opleiding in de architectuur, stedenbouw of een andere relevante ontwerpopleiding; aantoonbare onderzoekservaring op wetenschappelijk niveau; blijkend uit onderzoekrecord en bij voorkeur promotie; uitstekende didactische eigenschappen en ervaring ook in het opzetten van een onderwijsprogramma; in staat om de koppeling onderzoek en onderwijs verder uit te bouwen; aantoonbare expertise op het gebied van stedebouwkundige en landschapsarchitectonische planvorming en ontwerp in relatie tot geomorfologische en civieltechnische condities; in staat om een bijdrage te leveren aan de theorievorming van stedebouwkundige en landschaps-architectonische planvorming en ontwerp in relatie tot geomorfologische, hydrologische, ecologische en civieltechnische condities; goede leiderschap- en managementcapaciteiten; goede nationale en internationale contacten in de wereld van de stedebouwkunde, landschapsarchitectuur en/of civiele techniek; samenwerkingsgericht, goede sociale vaardigheden; mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands en Engels. 7

8 Bijlage 1: leerstoelenplan Urbanism 8