Thema s voor samenwerken aan waterprojecten in de Achterhoek; Aanzet tot een werkplan voor gezamenlijke waterprojecten voor 2010 en 2011.

Transcriptie

1 Thema s voor samenwerken aan waterprojecten in de Achterhoek; Aanzet tot een werkplan voor gezamenlijke waterprojecten voor 2010 en 2011.

2 Doel van dit document en voorstel tot uitwerking. Document ten behoeve van de bestuurlijke waterketenbijeenkomst op 14 januari In dit document wordt ingegaan op kansen voor samenwerken aan waterprojecten in de Achterhoek. Eerst worden enkele aandachtspunten benoemd die naar voren zijn gebracht door deelnemers aan eerdere projecten. Het zijn leerpunten voor vervolgprojecten. Hierna worden enkele kansrijke thema s benoemd en wordt een organisatievorm voorgesteld die in de praktijk goed blijkt te functioneren. Voorgesteld wordt hiermee in te stemmen en opdracht te geven aan de waterambassadeur deze thema s en organisatievorm zorgvuldig te inventariseren bij de potentiële samenwerkingspartners en uit te werken tot projectvoorstellen die tegemoet komen aan wensen uit de regio.

3 Aandachtspunten voor nieuwe projecten. Tijdens de ambtelijke waterketendag Achterhoek op 26 november 2009 is indringend van gedachten gewisseld over het nut en de slagingskans van gezamenlijke projecten. Hieruit zijn de volgende aandachtspunten gedestilleerd als leerpunten voor vervolgprojecten. Gebrek aan draagvlak. Geconstateerd werd dat projecten zonder draagvlak bij de deelnemers weinig zinvol zijn. Het leidt tot drukte zonder bruikbaar resultaat. Het lijkt een open deur, maar speelt toch. Gebrek aan draagvlak kan ontstaan als het gevoel bestaat dat het project van bovenaf is opgedrongen. Bij samenwerken in de waterketen ligt dit bijvoorbeeld op de loer als tijdens een bestuurlijke bijeenkomst aan de bestuurders wordt voorgespiegeld dat enorme winsten te behalen zijn, terwijl men op de werkvloer weet dat dit wel meevalt. Gebrek aan draagvlak kan ook ontstaan als te snel een goedbedoeld idee van één persoon wordt doorvertaald naar een project, terwijl de situatie bij andere deelnemers anders ligt. Voorafgaand aan een gezamenlijk project is daarom een vrij grondige inventarisatie nodig om te bezien wat verschillende instanties al hebben en waaraan behoefte is. Hierna kan een project met passende doelen en schaalgrootte worden opgezet. Op deze wijze ontstaat meer draagvlak en waarschijnlijk meer effectiviteit en efficiency. Vereisten voor zinvolle initiatieven. In de discussie is vervolgens gekeken naar initiatieven die wel als zinvol worden gezien. Kernbegrippen daarbij zijn: probleemurgentie, kennisuitwisseling en schaalgrootte. Probleemurgentie. Als er geen probleem is, moet je er niet teveel energie in steken. Ook dit lijkt een open deur, maar is het zeker niet. Als bijvoorbeeld een gemeente door schaalgrootte, deskundigheid en uitbesteding goed slaagt in het beheer van de rioolgemalen (zowel kwaliteit als kosten), dan is het weinig zinvol een project te starten gericht op het overdragen van dit beheer aan een andere gemeente of het waterschap. Als meerdere gemeenten inzien dat het nuttig is om het functioneren van het rioolstelsel en de overstorten te monitoren en men ziet de vele keuzes die bij het opzetten van een systeem nodig zijn, dan ontstaat probleemurgentie en bereidheid dit traject samen op te pakken. Kennisuitwisseling. Er is behoefte aan het delen van kennis en ervaringen, zowel goede als slechte. Onder de deskundigen bij de gemeenten is duidelijk de wil aanwezig hieraan mee te werken. Tegelijk bestaat de notie dat kennisuitwisseling niet vanzelfsprekend plaatsvindt, maar structureel moet worden georganiseerd. Daarnaast is belangrijk dat de kennis verder gaat dan opsommingen van theorie en feiten. Behoefte bestaat aan het delen van doorleefde casuïstiek die aansluit bij de problemen en ervaringen van de anderen. Dit is van grote waarde en zal bijdragen aan kwaliteit en kostenbesparing.

4 Schaalgrootte. Het is een kunst om bij elke opgave de passende schaal te vinden. Je wilt bijvoorbeeld als gemeente kennis opdoen over de Waterwet of ervaringen delen bij het beheer van wadi s. Voor beide zaken kun je terecht op landelijke cursussen of lezingendagen. Dat voorziet zeker in een behoefte, maar dekt niet de gehele behoefte. Vaak is een tussenvorm gewenst waarin men elkaar kent en zich vrij voelt vragen te stellen en ervaringen te delen. De Achterhoek wordt door menigeen gezien als passende schaalgrootte.

5 Voorstellen voor thema s voor 2010 en Tijdens de ambtelijke waterketendag Achterhoek d.d. 26 november 2009 zijn enkele ideeën geuit die onderstaand zijn verwoord tot aanzetten tot projectvoorstellen. Deze zijn aan de orde geweest tijdens het ambtelijk waterberaad Achterhoek van 17 december Voorgesteld werd deze thema s voor te leggen op 14 januari Thema 1 Waterloket. Gemeenten vormen vanuit de overheid het eerste aanspreekpunt voor de burger. Dit geldt dus ook voor vragen op gebied van water. Voor een deel van de vragen heeft de gemeente de zorgplicht, maar voor een ander deel is dat het waterschap of de drinkwatermaatschappij. Dit vraagt om een goede organisatie van de back-office. Thema 2 Waterkwaliteitspoor en samen doen in de afvalwaterketen. In alle gemeenten wordt het waterkwaliteitspoor uitgevoerd en wordt de samenwerking in de afvalwaterketen ontwikkeld via het programma WAKker. De programmadoelen zijn dat de omstandigheden in het stedelijke oppervlaktewater voor de gebruik- en belevingswaarde verbeterd zijn, dat de afvalwaterketen duurzamer, klimaatneutraler, doelmatiger en goedkoper functioneert en dat de samenwerking in de afvalwaterketen tussen gemeenten en met het waterschap intensiever, vanzelfsprekender, doelmatiger en de voordelen ervan zichtbaarder zijn voor de burger. Het voorstel is om meer samen te doen met alle gemeenten en het waterschap, te beginnen in regionale afvalwaterteams zoals het afvalwaterteam Etten (gemeente Doetinchem, Montferland, Oude IJsselstreek en WRIJ) en Zutphen (gemeente Lochem, Zutphen en WRIJ). Thema 3 Grondwatermeetnet Achterhoek. Gemeenten hebben sinds kort de zorgplicht voor grondwaterstandbeheer in het stedelijk gebied. Dit vraagt om inzicht in de huidige grondwaterstanden, inclusief ruimtelijke variatie en het verloop gedurende de seizoenen. Er zijn al bestaande peilbuizen en registratiesystemen van enkele gemeenten, het waterschap Rijn en IJssel, het drinkwaterbedrijf Vitens en het landelijke systeem DINO van TNO. Het onderzoek moet duidelijk maken wat er al is en wat nog ontbreekt. Verder een plan om te komen tot een systeem waarmee alle gemeenten in de Achterhoek voldoende informatie krijgen voor invulling van hun grondwaterzorgplicht. Thema 4 Monitoring functioneren rioolstelsels en overstorten. Bij riolering lopen theorie en praktijk soms uiteen. De aandacht is niet langer hoofdzakelijk gericht op het theoretisch functioneren, maar ook op de praktijk. Hoe vult het stelsel zich, hoe verloopt de afvoer naar de RWZI en hoe vaak treden overstorten in werking? Deze essentiële informatie is te verzamelen met monitoring. Het onderzoek inventariseert wat gemeenten en waterschap reeds monitoren en geeft aan wat redelijkerwijs nog ontbreekt. Verder is het doel te komen tot een plan waarmee de monitoring vorm kan krijgen. Thema 5 Benchmark monitoring 2010 De Achterhoekse gemeenten en Zutphen en Lochem zijn van plan om allen deel te nemen aan de landelijke benchmark waterketen 2010, zoals ook is afgesproken in het bestuursakkoord waterketen. Deze benchmark bereiden de gemeenten in 1 gezamenlijke

6 sessie voor, zodat interpretatieverschillen over vragen minimaal zijn. De resultaten worden als regio afgezet tegen de landelijke resultaten. Op basis van de uitkomsten wordt een vervolgplan opgesteld.

7 Organisatie van de watersamenwerking in de Achterhoek. Samenwerken gaat niet vanzelf, maar vraagt organisatie. Dit voorkomt dat de projecten wegzakken ten opzichte van de waan van de dag. In het werkgebied van Regio Achterhoek, aangevuld met de gemeenten Zutphen en Lochem, wordt waarde gehecht aan de volgende vormen van organisatie voor de samenwerking: Niveau 1 Bestuurlijk overleg riolering en water Achterhoek. Het bestuurlijk overleg vormt het besluitvormend orgaan voor samenwerking op gebied van riolering en waterbeheer in de Achterhoek, aangevuld met Zutphen en Lochem. Dit overleg vindt zo vaak plaats als nodig. Niveau 2 Ambtelijk beraad Water Achterhoek. Het ambtelijk beraad Water Achterhoek voorziet voor de deelnemers in een duidelijke behoefte. Beleidsmedewerkers wisselen 4 keer per jaar van gedachten over relevante ontwikkelingen op het gebied van riolering en stedelijk waterbeheer. Behoefte bestaat aan een professioneel secretariaat. Het voorstel is dit te introduceren voor 2010 en Niveau 3 Technisch overleg riolering en water Achterhoek. Het Technisch overleg Riolering en Water voorziet voor de deelnemers in een duidelijke behoefte. Rioleringsbeheerders informeren elkaar vanuit eigen vakkennis. Circa 6 keer per jaar ervaringen delen over praktische problemen en oplossingen. Sinds eind 2009 is er een professioneel secretaris. Het voorstel is deze situatie te continueren in 2010 en Januari 2010 Karin Teunissen, Sonja Rasenberg en Rob van der Velde.