W A MIRT ONDERZOEK NOORDWESTKANT AMSTERDAM RUIMTE. april 2016

Transcriptie

1 N W A RUIMTE Achtergrondrapportage VI.d Analysefase MIRT Onderzoek NowA april 2016

2 Ruimtelijke data Regio indeling 1. Demografie Bevolkingsontwikkeling Demografische ontwikkeling naar regio Beroepsbevolking naar regio Migratie Amsterdam Vergrijzing Onderwijs 2. Toerisme en recreatie Slaapplaatsen Logiesaccommodaties naar regio Overnachtingen Horeca bedrijven naar gemeenten Attracties en evenementen 3. Verstedelijking en voorzieningen Detailhandel Detailhandelstructuur en spreiding Voorrraad Leegstand Koopbinding Horeca en onderwijs Zorg Sport 4. Wonen Prognose woningbehoefte Noord-Holland Bevolkingsontwikkeling Nederland op kaart Positie Amsterdam (migratie) Aanbod/ plancapaciteit nieuwe woningen Vraag woningen tot 2040 Confrontatie vraag/aanbod Indicatieve woningbehoefte per RAP regio en per gemeente Bouwproductie vanaf Milieu Contouren en beperkingen 6. Water Deltavisie en waterprogramma hoogheemraadschap 7. Grote projecten in het studiegebied (hard en zacht) 2

3 Regio indeling Voor meeste cijfers is de corop regio-indeling gebruikt. Deze indeling komt niet overeen met de meest gangbare regioindeling, maar deze coropindeling wordt gebruikt door het CBS. 3

4 Regio indeling Regio-indeling gebruikt door het rapport Prognose ; Concentratie in Steden provincie Noord-Holland 2015 over de demografie in Noord-Holland. Indeling Noord-Holland Zuid en Noord-Holland-Noord 4

5 1. Demografie - bevolkingsontwikkeling Bron: Provincie Noord- Holland Bron onderdeel demografie en wonen is rapport Prognose : concentratie in steden provincie Noord- Holland

6 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio Bron: Provincie Noord-Holland Regio Alkmaar bestaat uit twee gezichten: vergrijsde kustgemeenten en het HAL-gebied waar de bevolking relatief jong is. Het aantal huishoudens tot 2040 stijgt met (+9%), met de grootste groei in Alkmaar en Heerhugowaard. De verwachting is dat vrijkomende woningen in de vergrijsde delen van de regio worden opgevuld door instroom van buiten de regio, mede dankzij verwachte verbeteringen van de bereikbaarheid (o.a. programma Hoogfrequent Spoor). 6

7 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio Bron: Provincie Noord-Holland Qua ontwikkeling van de bevolkingsopbouw is regio Alkmaar vergelijkbaar met de rest van regio Noord-Holland noord, d.w.z. een (beperkte) afname van jongeren, een dalende beroepsbevolking en groei van woningbehoefte bij oudere huishoudens. 7

8 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio Zaanstad is in toenemende mate populair bij huishoudens vanuit Amsterdam. De gemeente groeit vooral door vestiging van buitenaf. Vooral de ontwikkeling van de wijk Saendelft heeft hieraan bijgedragen. Verwacht wordt dat deze trend zich doorzet. E.e.a. is afhankelijk van de ontwikkeling van milieu- (haven) en geluidcontouren (haven en schiphol). Bron: Provincie Noord-Holland 8

9 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio Door de komst van grote woningbouwlocaties als Velserbroek en Broekpolder is het migratiesaldo in de IJmond weer positief. Nieuwe nieuwbouwmogelijkheden zijn echter beperkt, waardoor de verwachting is dat er een geringe groei van de bevolking zal zijn. Bovendien vergrijst de regio en daalt de beroepsbevolking. Het aandeel buitenlandse migratie is relatief groot. Bron: Provincie Noord-Holland 9

10 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio In Zuid-Kennemerland is sprake van een trendbreuk: na jarenlange afname van bevolking (vertrekoverschot) is er weer sprake van groei. Dit komt vooral doordat er minder mensen vertrekken naar regio Amstelland-Meerlanden. Vooral Haarlem groeit. Dit hangt mede samen met de meer stedelijke woonvoorkeur. Nabijheid tot Amsterdam speelt hier ook een rol. Toch is ook de vergrijzing vrij groot, dit is het effect van de groei in het verleden. Bron: Provincie Noord-Holland 10

11 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio In regio Amstelland- Meerlanden is door dalende nieuwbouwproductie (m.n. door de recessie) vooral de binnenlandse migratie afgenomen. Verwachting is dat door de aantrekkende economie de productie weer hersteld zal worden. Door de hoge vraag naar woningen in de regio van Amsterdam zal de bevolking de komende jaren nog groeien. Bron: Provincie Noord-Holland 11

12 1. Demografie bevolkingsontwikkeling per regio Amsterdam groeit de laatste jaren met ongeveer bewoners per jaar. Dit vooral door natuurlijke aanwas en jonge mensen die in de stad gaan wonen (vanwege onderwijs). Naar verwachting heeft Amsterdam 1 mln inwoners in 2036, grotendeels door natuurlijke aanwas. De woningbehoefte komt neer op 25 jaar lang woningen per jaar. Het is onzeker of dit haalbaar is. Bron: Provincie Noord-Holland 12

13 1. Demografie ontwikkeling beroepsbevolking per regio Bron: Provincie Noord-Holland Prognose potentiële beroepsbevolking Kop van Noord-Holland Prognose potentiële beroepsbevolking West-Friesland Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er duidelijke krimp in de Kop van Noord-Holland. In 2040 is er per saldo sprake van bijna 21% krimp t.o.v Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er duidelijke krimp in regio West-Friesland. In 2040 is er per saldo sprake van 11,2% krimp t.o.v

14 1. Demografie ontwikkeling beroepsbevolking per regio Bron: Provincie Noord-Holland Prognose potentiële beroepsbevolking regio Alkmaar Prognose potentiële beroepsbevolking Zaanstad Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er duidelijke krimp aan de aanbodkant van arbeid in regio Alkmaar. In 2040 is er per saldo sprake van 11,3% krimp t.o.v Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er lichte groei tot 2030, daarna stagnatie/ lichte krimp. In 2040 is er per saldo sprake van 3,5% groei t.o.v

15 1. Demografie ontwikkeling beroepsbevolking per regio Bron: Provincie Noord-Holland Prognose potentiële beroepsbevolking regio IJmond Prognose potentiële beroepsbevolking regio Zuid- Kennemerland (Haarlem) Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er duidelijke krimp aan de aanbodkant van arbeid na In 2040 is er per saldo sprake van 8,9% krimp t.o.v Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er lichte groei tot 2030, daarna stagnatie/ lichte krimp. In 2040 is er per saldo sprake van 3% groei t.o.v

16 1. Demografie ontwikkeling beroepsbevolking per regio Bron: Provincie Noord-Holland Prognose potentiële beroepsbevolking regio Amstelland-Meerlanden Prognose potentiële beroepsbevolking Amsterdam Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er sterke groei in de hele periode tot 2040 in Amstelland. In 2040 is er per saldo sprake van 8,5% groei t.o.v Vanuit prognose potentiele beroepsbevolking is er sterke groei in de hele periode tot 2040 in Amsterdam. In 2040 is er per saldo sprake van 15,7% groei t.o.v

17 1. Demografie migratie Bron: Provincie Noord-Holland In de periode ten opzichte van de vorige periode is er duidelijk sprake van een toenemende migratie naar Amsterdam, en een afnemende migratie vanuit Amsterdam naar omliggende regio s.

18 1. Demografie vergrijzing Bron: Provincie Noord-Holland Vergrijzing is een van de vier trendbreuken voor de demografie in NH. 18

19 1. Demografie - vergrijzing Bron: Provincie Noord-Holland Vergrijzing: bevolking ouder dan 65 jaar ,0% 30,0% Vergrijzing: relatieve aandeel ouderen in bevolking studiegebied van 1972 tot ,0% 20,0% percentage ouder dan 65 jaar 1972 percentage ouder dan 65 jaar ,0% 10,0% 5,0% ,0% 0 19 In absolute zin zijn er in Amsterdam minder ouderen in 2015 dan in 1972 In absolute en relatieve zin is het aandeel ouderen sinds 1972 overal toegenomen, behalve in Amsterdam.

20 1. Demografie - onderwijs Bron: CBS Laagste plaats (meeste lager en midden opleidingsniveau) in Beverwijk, Uitgeest en Zaanstad. In 2014 heeft Amsterdam de eerste plaats ingenomen qua hoogopgeleiden (meer dan 50%). 1,2 Opleidingsniveau bevolking studiegebied ,2 Opleidingsniveau bevolking studiegebied ,8 0,8 0,6 0, hoog 2014 hoog 0, midden 0, midden 2003 laag 2014 laag 0,2 0, Alkmaar heeft een gemiddelde positie en verhoudt zich met het gemiddelde in Nederland. Opvallende stijging van Uitgeest in hoger opgeleiden. Duidt dit op een toename van forensen?

21 2. Toerisme en recreatie - slaapplaatsen Bron: CBS Kop slaapplaatsen van Noord- hotels en verblijfsrecreatie Holland heeft een grote voorraad aan In Amsterdam is er vooral vakantiehuisjes en een grote voorraad aan campings. hotelbedden. Deze groeit overigens vrij hard

22 2. Toerisme en recreatie - logiesaccommodaties Bron: CBS Logiesaccommodaties 2014 naar regio De meeste logiesaccommodaties bevinden zich in de Kop van Noord- Holland. Hier zitten vooral veel groepsaccommodaties (gebouwen zoals boerderijen die grotere groepen kunnen herbergen). In de Kop van Noord-Holland bevinden de logiesaccommodaties zich vooral in de omgeving van kust en duinen. In Amsterdam zijn vooral veel hotels. 600 accommodaties huisjesterreinen accommodaties kampeerterreinen groepsaccommodaties accommodaties verblijfsrecreatieve logiesvormen hotels, pensions en jeugdaccommodaties Kop van Noord- Holland Alkmaar en omgeving IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Groot-Amsterdam 22

23 2. Toerisme en recreatie - overnachtingen Bron: CBS Overnachtingen in Noord-Holland (bron CBS) In absolute zin is het aantal overnachtingen in Noord-Holland zeer groot. Het groeide van 20,8% naar 22,1% van alle overnachtingen in Nederland overige overnachtingen (buitenlandse gasten) overige overnachtingen (binnenlandse gasten) hotelovernachtingen (buitenlandse gasten) hotelovernachtingen (binnenlandse gasten) Er zijn meer overnachtingen van buitenlandse gasten en daarvan neemt Amsterdam ongeveer de helft voor rekening. 23

24 2. Toerisme en recreatie - Horeca Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering Aantal horecavestigingen Qua horeca uiteraard een dominante positie van Amsterdam. Ook een zeer sterke groei in Amsterdam. Zie volgende sheet voor het beeld exclusief Amsterdam

25 2. Toerisme en recreatie - Horeca Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering Aantal horecavestigingen exclusief Amsterdam Buiten Amsterdam is Haarlem de grootste vestigingsplaats voor horeca. Alkmaar heeft zijn tweede plek (1995) moeten inruilen voor een vierde plek (2013). Dit komt door een opvallende groei van Haarlemmermeer en Zaanstad, die waarschijnlijk samenhangt met de vernieuwing van het stadscentrum van Hoofddorp en Zaandam. Ook Amstelveen ziet een sterke stijging. Ook daar is het stadscentrum recentelijk opgeknapt

26 Uitmarkt Amsterdam Gay Pride Amsterdam Radio 538 Koninginnedag Museumplein IDFA Documentary Festival Amsterdam AutoRAI Amsterdam Amsterdam Marathon ARTZUID sculptuurroute Amsterdam Dam tot Damloop Zaandam-Amsterdam Toppers in concert Amsterdam De Huishoudbeurs Amsterdam Hoornse Kermis Bevrijdingspop Haarlem Kermis Haarlem Intocht Sinterklaas Amsterdam Marinedagen Den Helder Holland Festival Amsterdam Zomerkermis Alkmaar Royal Smilde Olympia's Tour Hoofddorp KLM open Hilversum 2. Toerisme en recreatie attracties en evenementen Top 19 grote evenementen in Noord-Holland NB: rangschikking is combinatie van bezoek, mediabereik en sociale media. Bron: Respons Vooral de Amsterdamse evenementen scoren hoog. Daarnaast ook kermissen in de regio en Marinedagen in Den Helder

27 2. Toerisme en recreatie attracties en evenementen Bezoekersaantallen top 15 dagattracties Noord-Holland 2014 (bron: Respons) Bezoekersaantallen festivals en overige evenementen Voor muziekfestivals zijn vaak recreatiegebieden als Spaarnwoude populair. 27

28 3. Verstedelijking en voorzieningen - detailhandel Verdeling van grote detailhandellocaties in Noord- Holland. Het studiegebied kent een aantal grootschalige (perifere) locaties: Overstad Alkmaar, meubelboulevard Beverwijk, Cruquius Haarlemmermeer, en Zuiderhout Zaandam. Bron: provincie Noord-Holland 28

29 3. Verstedelijking en voorzieningen detailhandel ruimtelijke spreiding Ruimtelijke spreiding detailhandel vestigingen in studiegebied (LISA) 29

30 3. Verstedelijking en voorzieningen - detailhandel voorraad Bron: Locatus Winkelvloeroppervlak (vooraad in m2 wvo) studiegebied Amsterdam domineert de voorraad aan winkelvloeroppervlakte in het gebied. Zie volgende sheet voor het beeld zonder Amsterdam

31 3. Verstedelijking en voorzieningen detailhandel voorraad (excl. Amsterdam) Bron: Locatus Winkelvloeroppervlak (voorraad in m2 wvo) studiegebied exclusief Amsterdam Er is veel winkelvoorraad bijgekomen in Haarlemmermeer en Zaanstad. Dit hangt samen met recente stedelijke ontwikkelingen (Inverdan Zaandam en centrumontwikkeling Hoofddorp). In Alkmaar is ondanks de ontwikkeling van Overstad relatief weinig winkelruimte bijgekomen in vergelijking met bv. Haarlem, Zaanstad en Haarlemmermeer. Alkmaar zakt daardoor in de rangschikking. Heerhugowaard is ook opvallend sterk gestegen. Dit komst door de uitbreiding van winkelcentrum Middenwaard. In Beverwijk is de voorraad afgenomen. Ook daar is sprake van veel leegstand (zie volgende grafiek). voorraad 2003 voorraad

32 3. Verstedelijking en voorzieningen detailhandel leegstand Bron: Locatus 25,0% 20,0% 15,0% Leegstand detailhandel (als percentage van de totale voorraad winkelvloeroppervlak) per gemeente studiegebied Vooral als gevolg van de recessie en de opkomst van internet is de leegstand in vrijwel elke gemeente fors toegenomen. Bron: Locatus. NB: betreft zuivere winkelleegstand, gecorrigeerd voor voorzieningen als kapsalons, banken, etc. 10,0% leegstand 2010 leegstand ,0% 0,0% 32

33 3. Verstedelijking en voorzieningen detailhandel koopbinding Bron: Detailhandelsbeleid provincie Noord-Holland Binding (op basis van koopstroomonderzoek 2011) aan eigen regio voor dagelijkse en niet-dagelijkse boodschappen. In vergelijking met een eerder onderzoek (2004) blijkt dat de binding voor niet-dagelijkse boodschappen in Gooi en Vechtstreek (-5%) en Amstelland-Meerlanden (-14%) vrij hard daalt. Deze trend is ook te zien bij onderzoeken elders in Nederland. Bron: detailhandelbeleid Noord- Holland. 33

34 3. Verstedelijking en voorzieningen detailhandel koopbinding Bron: Detailhandelsbeleid provincie Noord-Holland Als gekeken wordt naar de binding aan eigen regio naar grootteklasse van gemeente voor niet-dagelijkse boodschappen, valt duidelijk op dat hoe groter de gemeente is, des te groter de binding is. Voor ons studiegebied gaat het dan vooral om Amsterdam, Haarlem, Alkmaar en Zaanstad. Kleinere gemeenten met een redelijke voorraad aan winkels, zoals Beverwijk en Velsen, zien in toenemende mate hun regionale betekenis afnemen. 34

35 3. Verstedelijking en voorzieningen detailhandel koopbinding Bron: Detailhandelsbeleid provincie Noord-Holland De omzetontwikkeling in de detailhandelsector geeft per saldo een evenwichtig beeld. Echter, de omzet wordt in toenemende mate gered door de omzetstijging in dagelijkse boodschappen, terwijl de omzet in niet-dagelijkse boodschappen afneemt als gevolg van de recessie en internet. Detailhandel in de straat lijkt zich daarmee steeds meer te bewegen richting dagelijkse boodschappen in kleinere gemeenten. 35

36 3. Verstedelijking en voorzieningen - horeca Ruimtelijke spreiding horeca en vrijetijdsvestigingen Ruimtelijke spreiding grote onderwijsvoorzieningen (naar aantal banen) 36

37 3. Verstedelijking en voorzieningen - zorgvoorzieningen Ruimtelijke spreiding zorgvoorzieningen Zorgvoorzieningen naar grootte (naar banen). Het studiegebied kent veel grote ziekenhuizen die in de top 30 staan van grootste werkgevers. 37

38 3. Verstedelijking en voorzieningen - sport Ruimtelijke spreiding sportvoorzieningen 38

39 4. Wonen - prognose Bron: Provincie Noord-Holland Regio-indeling Noord-Holland in rapport Prognose bevolking, huishoudens en woningbehoefte provincie Noord-Holland (2015). In dit rapport is de prognose dat de bevolkingsgroei in NH bijna geheel voor rekening komt van NH-zuid (vooral Amsterdam). 39

40 4. Wonen - prognose Bron: Provincie Noord-Holland De verwachte groei in en rond Amsterdam en krimp elders is hier te zien. 40

41 4. Wonen - prognose Bron: Provincie Noord-Holland In de periode ten opzichte van de vorige periode is er duidelijk sprake van een toenemende migratie naar Amsterdam, en een afnemende migratie vanuit Amsterdam naar omliggende regio s. 41

42 4. Wonen - prognose Woningen - aanbod Bron: Provincie Noord-Holland Plancapaciteit per 2014 voor nieuwbouw woningen (= nieuwbouw sloop). Gemeenten plannen vaak niet verder dan Dat wil niet zeggen dat na 2025 er geen mogelijkheden zijn. 42

43 4. Wonen - prognose Bron: Provincie Noord-Holland Woningen - vraag Behoefte aan woningen in Noord- Holland voor de periode In Noord-Holland noord (behoefte = woningen) zit de behoefte volledig in de periode tot 2030, daarna wordt krimp voorzien. In Noord-Holland zuid (behoefte = woningen) is de behoefte weliswaar het grootst tot 2030, maar daarna blijft er aanzienlijke vraag naar woningen. 43

44 4. Wonen - prognose Bron: Provincie Noord-Holland Woningen confrontatie vraag/ aanbod Als vraag en aanbod (harde en zachte plancapaciteiten) met elkaar worden geconfronteerd, dan is er een opgave voor Amsterdam ( ), Zuid-Kennemerland (-8.900), IJmond (-2.500), Gooi- en Vechtstreek (-1.900) en Amstelland- Meerlanden (-700). Tot 2030 is echter in de meeste regio s sprake van voldoende plancapaciteit. In Noord-Holland Noord is sprake van overcapaciteit aan plannen. 44

45 4. Wonen - prognose Woningen nut en noodzaak woningbouw per RAP-regio In deze tabel staan de woningbouwbehoeftes per RAP (regionaal actieprogramma) regio tot Deze vormt de basis voor het aantonen van nut en noodzaak zoals dit met de ladder van duurzame verstedelijking moet worden aangetoond (Wro). Voor de provincie vormen deze getallen het uitgangspunt voor het beoordelen van nut en noodzaak van nieuwe woningbouwontwikkelingen. Bron: Provincie Noord-Holland 45

46 4. Wonen - prognose Woningen indicatieve behoefte per gemeente tot 2040 Indicatieve woningbouwbehoefte per gemeente tot Bron: Provincie Noord-Holland 46

47 4. Wonen - bouwproductie Bron: Provincie Noord-Holland Woningbouwproductie studiegebied Ondanks de recessie is bouwproductie toegenomen in Amsterdam, Amstelveen, Haarlem, Uitgeest, Heemstede en Bloemendaal. Zie volgende sheet voor situatie zonder Amsterdam

48 4. Wonen - bouwproductie Bron: Provincie Noord-Holland Woningbouwproductie studiegebied exclusief Amsterdam Ondanks de recessie is Bouwproductie in de bouwproductie toegenomen in Haarlemmermeer Amsterdam, Amstelveen, Heerhugowaard is extreem Haarlem, Uitgeest, Heemstede teruggelopen vanwege de en Bloemendaal. recessie. Bovendien kenmerkte de periode zich door een hoge bouwproductie (Floriande) Bouwproductie in m.n. Haarlemmermeer, Heerhugowaard en Schagen is sterk teruggelopen vanwege de recessie

49 4. Wonen - bouwproductie Bron: Provincie Noord-Holland Geplande bouwproductie woningen in

50 5. Milieu contouren en beperkingen Bron: Provincie Noord-Holland Contouren rondom Schiphol en industriële complexen in de IJmond en Noordzeekanaalgebied beperken vooral mogelijkheden voor woningbouw en intensieve voorzieningen. 50

51 6. Water Deltavisie en waterprogramma (HHS Hollands Noorderkwartier) Klimaatverandering en zeespiegelstijging vormen belangrijke opgaven voor waterberging en veiligheid in Noord-Holland. Bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier 51

52 6. Water Deltavisie en waterprogramma (HHS Hollands Noorderkwartier) Veiligheid primaire waterkeringen en projecten HHS. Vanuit het thema veiligheid is de aanwezigheid van vitale infrastructuur (zoals de A9 corridor) voor evacuatie van groot belang. 52

53 6. Water Deltavisie en waterprogramma (HHS Hollands Noorderkwartier) HHS hanteert het principe van meerlaagse veiligheid. Naast dijken (1 e laag) gaat het om een duurzame ruimtelijke inrichting (bv. zorgen voor piekbergingslocaties) en crisisbeheersing (3 e laag). In laag 2 en 3 kan het ook gaan om bv. evacuatieroutes bij een eventuele calamiteit. 53

54 7. Grote projecten in studiegebied (hard en zacht) Infrastructuur: Omlegging A9 Badhoevedorp (in uitvoering) Tweede Zeesluis IJmuiden Renovatie Velsertunnel (uitvoering 2016, leidt dit tot andere vervoersbewegingen?) Opstelterreinen PHS (Alkmaar of Uitgeest, binnenkort besluit hierover) Doortrekking A8-A9 (zacht, er is nog geen besluit hierover) Fysiek-ruimtelijk: Ontwikkeling Greenport Noord-Holland Noord (lopende ontwikkeling, 300 ha extra kassen, 100 ha extra bedrijven) Outlet Center Halfweg (Sugar City), (lopende ontwikkeling, opening 2017, m2, 150 winkels) Ontwikkeling Zuidasdok (lopende ontwikkeling, infrastructuur en gebiedsontwikkeling, waaronder nog m2 kantoor) Verplaatsing (deels of geheel) van Medisch Centrum Alkmaar (MCA) ziekenhuis van Alkmaar naar Heerhugowaard (nog zacht) Alkmaar Overstad (doorontwikkkeling van herontwikkeling bedrijventerrein, deels retail) Verdere ontwikkeling van recreatiegebied Spaarnwoude (MRA Visie IJmond, nog niet heel concreet) Beleidskader provincie Noord-Holland voor zonne-akkers (in ontwikkeling, momenteel is beleid voor zonne-energie vrij restrictief) Grand design regionaal warmtenet (in ontwikkeling, begin 2016 gereed, mogelijk langs A9) 54