Plan van aanpak coördinatie multiprobleem situaties in Hoogeveen

Transcriptie

1 Plan van aanpak coördinatie multiprobleem situaties in Hoogeveen Aanleiding Er is de afgelopen tijd in gemeenten veel aandacht voor het versterken van de samenwerking in de verschillende netwerken/ketens bij de aanpak van individuele casuïstiek. Steeds meer is duidelijk dat een probleem vaak niet alleen komt, maar samengaat met een complex aan problematiek, zowel op het individuele niveau als binnen het gezin. De roep om een samenhangende en gecoördineerde aanpak werd hiermee steeds duidelijker. Deze roep is vanuit verschillende gezichts- en beleidsvelden ontstaan: vanuit de perspectieven veiligheid en overlast, leefbaarheid, zorg, onderwijs, werk, participatie. Vanuit al deze perspectieven zijn activiteiten geïnitieerd voor het bijeenbrengen van de betrokken actoren op de casus. Niet alleen vanuit de gemeente, maar ook andere organisaties waren hierbij initiatiefnemers. Een goede stap in de richting waardoor de verschillende betrokkenen er in elk geval van doordrongen raakten dat samenwerking meer oplevert om de problemen uiteindelijk daadwerkelijk op te lossen. Ook heeft men elkaar beter leren kennen, hetgeen een randvoorwaarde is voor samenwerking. Er is echter ook een wirwar ontstaan aan deels overlappende casuïstiekoverleggen. Ondanks ieders inzet krijgen onze bewoners toch niet altijd die hulp die nodig is. Bovendien duurt het vaak te lang voordat hulp beschikbaar is. Of doordat de verschillende signalen niet altijd bij elkaar komen worden de risico s niet op hun juiste waarde ingeschat. Kortom: het is de hoogste tijd voor de gemeente om een sterke regie te organiseren op: -De organisatie van de samenwerking binnen/tussen de netwerkstructuren -Het proces van coördinatie van zorg. Zorgcoördinatie is de verzamelterm voor alle activiteiten inzake het volgen, coördineren van de uitvoering van de hulpverlening en samenwerking als meerdere partijen bij een individu/gezin betrokken zijn. Ontwikkelingen op het gebied van coördinatie van zorg: gemeentelijk en landelijk Centrum Jeugd en Gezin (CJG) De gemeente wordt bij wet verantwoordelijk om zorg te dragen voor een effectieve en efficiënte samenwerking tussen organisaties op het gebied van zorg en ondersteuning (w.o. onderwijs, zorg, politie, geestelijke gezondheidszorg, jeugdgezondheidszorg, maatschappelijk werk, huisartsen, e.d.) voor jeugdigen tot 23 jaar en hun ouders. Dit is een nieuwe, extra taak voor de gemeente, waarbij de gemeente zelfs doorzettingsmacht krijgt bij stagnerende coördinatie. Doel van het CJG is om kinderen, jongeren en hun ouders snel, effectief én afdoende ondersteuning te bieden als dat nodig is. Vanuit de ontwikkeling van het Hoogeveense Centrum voor Jeugd en Gezin wordt hiertoe gewerkt aan een sluitende aanpak onder regie van de gemeente, conform het principe één gezin, één plan. Hierbij wordt nauw samengewerkt met bureau Jeugdzorg, zeker in het geval van complexe en meervoudige problematiek. Het model voor de sluitende aanpak van de zorgcoördinatie is interactief tot stand gekomen en vastgesteld door de stuurgroep CJG,

2 waarin onze partners op het gebied van zorg, welzijn en onderwijs op directieniveau participeren. De aanpak voorziet conform de wet in een escalatiemodel, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen complexe en minder complexe problematiek. Belangrijke uitgangspunten voor het model zijn: Ouders zijn en blijven primair verantwoordelijk. Zij worden dan ook betrokken bij het overleg over de aanpak van de problematiek. Het is eenvoudig te hanteren Verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn ondubbelzinnig helder Snelheid van handelen wordt bevorderd De gemeente heeft de regie over het proces. Het ligt in de bedoeling om het model in september 2010 operationeel te hebben, waarna de implementatie nog de nodige tijd in beslag zal nemen. Met de invoering van dit model worden een aantal casuïstiekoverleggen gebundeld, w.o.: Zorgkoepel, JOT, externe ZAT s op scholen, buurtnetwerken, steunpunt 0-18 jaar. Naast de sluitende aanpak CJG is de gemeente verantwoordelijk voor een laagdrempelige informatie- en adviesfunctie en voor een aanbod op het gebied van ondersteuning bij opvoeden en opgroeien. Het ligt in de verwachting dat op termijn (een deel van) de taken van de provincie op het gebied van de Jeugdzorg overgaan naar de gemeente. En mogelijk ook andere taken van het Rijk (gesloten jeugdzorg) en de AWBZ (Licht verstandelijk gehandicapten-jeugd). Dat betekent een aanzienlijke verzwaring van de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Een belangrijke randvoorwaarde is dat we met het CJG een stevige basis leggen op het gebied van zorgcoördinatie. Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) onderscheidt 9 prestatievelden waarop gemeenten samenhangend beleid moeten voeren. Prestatieveld 8 is het bevorderen van Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Bij OGGZ gaat het om zorg gericht op mensen met meervoudige complexe problematiek die hulpverlening ontwijken of afwijzen, maar die wel zorgen en/of overlast veroorzaken bij naasten, buren of instellingen. De hulpverlening aan de doelgroep van de OGGZ wordt met name belemmerd door het gegeven dat er geen sprake is van een enkelvoudige hulpvraag die beantwoord kan worden door één instelling en discipline. Er is daarentegen sprake van meervoudige problematiek die door meerdere instellingen en disciplines in goede onderlinge afstemming moet worden aangepakt. Er is geen sprake van een instelling of discipline die kan worden aangesproken als hoofdverantwoordelijke. Er is sprake van een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waardoor het gevaar bestaat dat geen instelling zich echt verantwoordelijk voelt. Daarom heeft de wetgever de gemeente een initiërende, coördinerende en toezichthoudende rol gegeven op het gebied van de OGGZ. In juni 2008 heeft de gemeente een oggz-convenant gesloten met de GGD Drenthe, GGZ Drenthe, Promens Care, Leger des Heils, Politie Drenthe, Stichting Welzijnswerk Hoogeveen, Verslavingszorg Noord Nederland, Stichting Woonconcept, Stichting Domesta en Woonstichting Actium. Het convenant formaliseert een aantal instrumenten die zich in de praktijk hebben ontwikkeld en bewezen, zoals het Meldpunt OGGZ en de OGGZ-netwerken en de inzet van specifieke OGGZ-hulpverleners.

3 Het Meldpunt OGGZ is een centraal telefonisch meldpunt waar instellingen en burgers OGGZ-cliënten kunnen aanmelden. Hoogeveen heeft samen met andere Drentse gemeenten het meldpunt ondergebracht bij de GGD in Assen (gekoppeld aan het Meldpunt Huiselijk Geweld). Als de problematiek van een individuele cliënt de competenties van een instelling overstijgt, dient de betreffende instelling in eerste instantie zelf samenwerking te zoeken met organisaties die haar competenties kunnen aanvullen. Als de instelling echter niet in staat is zelfstandig of met hulp van een andere organisatie de cliënt te helpen, moet zij de cliënt zo spoedig mogelijk aanmelden bij het Meldpunt OGGZ. Het Meldpunt verzamelt indien nodig aanvullende informatie en bespreekt de melding met de voorzitter van het van toepassing zijnde OGGZ-netwerk. Verder registreert ze de cliëntgegevens, de afspraken tussen de instellingen en het verloop van de hulpverlening. Een OGGZ-netwerk bestaat uit uitvoerende werkers van de gemeente (sociale dienst), GGZ/VNN, de woningcorporaties, de politie en het algemeen maatschappelijk werk. Indien de problematiek daarom vraagt, wordt het netwerk uitgebreid met uitvoerende werkers van Promens Care en/of het Leger des Heils. In een OGGZ-netwerk worden individuele OGGZcliënten besproken en worden afspraken gemaakt en bewaakt over de aanpak en de te treffen maatregelen. Hoogeveen heeft thans twee netwerken: een netwerk voor Centrum Oost (inclusief de Zeeheldenbuurt) en een netwerk voor de hele gemeente. Het netwerk in Centrum Oost is een initiatief van het welzijnswerk en wordt voorgezeten door de buurtopbouwwerker. Het stedelijke netwerk is een initiatief van de gemeente en wordt voorgezeten door de GGD. Het voorzitterschap van het stedelijke netwerk wordt additioneel gefinancierd door de gemeente. In 2009 zijn 64 cliënten in de 2 Hoogeveense OGGZ-netwerken besproken. In 20 gevallen betrof dit een gezin. De oggz-netwerken zijn een belangrijke schakel in onze zorgketen voor marginaal gehuisvesten. Deze keten bestaat naast de oggz-netwerken uit het Project Problematisch Woongedrag, Interwonen, de Inloopvoorziening voor dak- en thuislozen en de nachtopvangregeling voor dak- en thuislozen. De centrumgemeente voor de maatschappelijke opvang Assen investeert thans in het vergroten van de kwaliteit van de Drentse oggz-structuur. Ze financiert de GGD voor beleidsexpertise, deskundigheidsbevordering van de netwerkvoorzitters, het realiseren van een cliëntvolgsysteem e.d. De GGD pleit voor het Drenthe-breed invoeren van oggz-netwerken nieuwe stijl. De hebben de volgende kenmerken: onafhankelijk voorzitter, de voorzitter is procesverantwoordelijk en heeft doorzettingsmacht, per casus wordt een casushouder aangewezen (varieert van casemanagement tot het volgen van de case), partijen hebben leveringsplicht (plicht te leveren wat het netwerk nodig acht) en de casushouder mag partijen aanspreken op de leveringsplicht. De regionale stuurgroep van het Project Problematisch Woongedrag heeft de GGD gevraagd om, binnen de opdracht die ze heeft gekregen van centrumgemeente Assen, te onderzoeken of het wenselijk is het PPW en de oggz-structuur met elkaar te verbinden of te integreren. De uitkomsten van dit onderzoek, de wens van de GGD om te komen tot een oggz-netwerk nieuwe stijl en afstemmingsvraagstukken met de structuur van het CJG en het Veiligheidshuis vragen om een bezinning op de gewenste oggz-structuur in Hoogeveen.

4 Veiligheidshuis (VH) Een andere ontwikkeling is die van het Veiligheidshuis in Hoogeveen. Een Veiligheidshuis is een samenwerkingsverband dat zich richt op het terugdringen van overlast en criminaliteit. De ketenpartners zijn: Gemeenten Politie Openbaar Ministerie Raad voor de Kinderbescherming Reclasseringsorganisaties Welzijnsorganisaties In een Veiligheidshuis werken instanties op één locatie samen aan opsporing, vervolging, berechting en hulpverlening. Het doel van de samenwerking is het terugdringen van overlast, huiselijk geweld en criminaliteit. De ketenpartners signaleren problemen, bedenken oplossingen en voeren die samen uit. Werkprocessen worden op elkaar afgestemd, zodat strafrecht en zorg elkaar aanvullen. Ingezet wordt op gedragsverandering, recidivevermindering en verbetering van de kwaliteit van leven van de delinquent. Men gaat dadergericht, gebiedsgericht en probleemgericht te werk. Een Veiligheidshuis richt zich op de volgende dadergroepen: meerderjarige veelplegers jeugd(ige veelplegers) daders van huiselijk geweld ex-gedetineerden (nazorg) overlastgevende personen Het kabinet heeft gekozen voor een landelijk dekkend systeem van veiligheidshuizen in De Veiligheidshuizen moeten een bijdrage leveren aan de doelstelling om de criminaliteit en overlast met 25 procent te reduceren en de recidive terug te dringen. Het Veiligheidshuis Drenthe beschikt over drie locatiegebonden vestigingen (de drie Drentse politiedistricten: Assen, Emmen en Hoogeveen) en heeft daarmee een provinciale dekking. De locatie van het Veiligheidshuis in Hoogeveen is geopend in december Inmiddels vindt maandelijks het casusoverleg nazorg ex-gedetineerden en veelplegers plaats. Daarnaast zijn werkplekken beschikbaar voor medewerkers van ketenpartners. In het Veiligheidshuis ligt de regie deels bij de gemeenten, deels bij het OM: het OM voert de regie op de strafrechtketen, de gemeente voert de regie op het hulpverleningstraject en op de ketensamenwerking. In 2009 zijn 68 ex-gedetineerden uit Hoogeveen uitgestroomd. Het aantal uitgereikte huisverboden in in 2009 betrof 5. Alleen al in het eerste kwartaal 2010 waren dit er 6. Er zijn in Hoogeveen 2 groepen jongeren die in hinderlijke mate overlast veroorzaken. De omvang van deze groepen: 8 en 15. De leeftijd varieert van 13 tot 18 jaar. Daarnaast zijn er 2 groepen die echt overlast veroozaken. De omvang van deze groepen: 30 en 20. De leeftijd varieert van 14 tot 19 jaar.

5 Jongeren Opvang Team (JOT) Het Jongeren Opvang Team (JOT) is een overleg dat zich afspeelt op het grensvlak van preventie en curatie gericht op jongeren van 12 jaar en ouder. Het JOT wordt, evenals de Zorgkoepel en de buurtnetwerken opgenomen binnen de sluitende aanpak van het CJG. In het JOT zijn in ? Jongeren ingebracht. Het aantal casussen dat in schooljaar 2008/2009 in de Zorgkoepel is ingebracht betrof 30. In schooljaar 2007/2008 waren dit er 40. RAAK: aanpak kindermishandelijk Vanuit centrumgemeente Emmen, in opdracht van het ministerie voor Jeugd en Gezin, gewerkt aan een sluitende aanpak inzake kindermishandeling in Drenthe: de RAAK-aanpak. Het is van groot belang er voor te waken dat dit niet weer een nieuwe aparte zorgstructuur wordt, maar dat deze wordt ingebed in de nieuw te ontwikkelen aanpak voor multiprobleem situaties. Vergroten samenhang en afstemming Doel aanpak coördinatie multiprobleem situaties Gestructureerde samenhangende aanpak voor volwassenen, jeugdigen en gezinnen met meervoudige problemen zodanig dat niemand tussen wal en schip valt en mensen díe ondersteuning, zorg en/of dienstverlening krijgen die nodig is. Deze werkwijze moet versnippering en inefficiency voorkomen en gericht zijn op het versterken van de eigen kracht van de cliënt in zijn/haar sociale context. Vanwege de combinatie van meerdere problemen in meerdere domeinen (zorg en hulpverlening, wonen, onderwijs, veiligheid, welzijn, werk, inkomen, gezondheid) wordt er zeer intensief beroep gedaan op de hulp- en dienstverlening vanuit de verschillende invalshoeken. Bovendien is er in meer of mindere mate sprake van overlap tussen de casuïstiek op het gebied van OGGZ, Veiligheidshuis en CJG. Een risico is dan dat een casus op onderdelen in meerdere casuïstiekoverleggen aan de orde wordt gesteld, of dat een casus tussen de mazen van de 3 netwerken glipt en men niet de integrale hulp krijgt die nodig is Er is veel kennis, ervaring beschikbaar in de verschillende netwerken. Deze wordt echter op dit moment onvoldoende gedeeld en daardoor onvoldoende benut. Dat geldt ook voor de aansluiting tussen de justitiële keten en zorg- en hulpverleningsketen. Om de inzet, zowel preventief als curatief, effectiever en slagvaardiger te maken en de samenwerking tussen hulpverleners binnen het gezin te stroomlijnen en hierbij de zorgcoördinatie éénduidig te organiseren is een verdergaande samenhang en verbinding noodzakelijk tussen de Hoogeveense zorgstructuren op het gebied van OGGZ, Veiligheidshuis en CJG. Een heldere en éénduidige zorgstructuur biedt veel beleidsinformatie over het beschikbare aanbod. Voldoet dit, is er voldoende, zijn er dubbelingen, zijn er witte vlekken of andere knelpunten. Zicht op (de effectiviteit van) het aanbod is van groot belang met het oog op de komende bezuinigingen.

6 Uitgangspunten voor het model 1. De gemeente heeft de regie over het proces; de professionals zijn verantwoordelijk voor de inhoud 2. Hulp dient zo dichtbij mogelijk, zo snel mogelijk en zo licht mogelijk te worden gegeven 3. De aanpak wordt samen met de cliënt en zijn sociale context (gezin, buren, vrienden, familie) ontwikkeld 4. Verantwoordelijkheden zijn helder en éénduidig vastgelegd 5. Gemaakte afspraken zijn niet vrijblijvend; instellingen zijn hierop aanspreekbaar 6. Als hulpmiddel wordt gebruik gemaakt van de Drentse Verwijsindex 7. Indien nodig wordt, bij dreigende impasse, gebruik gemaakt van doorzettingsmacht 8. Gefaseerde aanpak (groeimodel) Voorwaarden voor de organisatorische structuur Het resultaat moet zijn een transparante en eenvoudige structuur van sluitende samenwerking. De professionals van de samenwerkingspartners zijn met deze werkwijze bekend en weten (éénduidig) wat van hen verwacht wordt en werken zodanig. De te ontwikkelen structuur van de netwerksamenwerking verbindt de genoemde (beleids)domeinen veiligheid en overlast, leefbaarheid, zorg, onderwijs en werk. Dat betekent dat er geen sprake is van los van elkaar functionerende structuren. De sluitende aanpak voor het CJG wordt gezien als groeimodel om deze verbinding te bewerkstelligen, waarbij het laagdrempelige karakter van het CJG gewaarborgd moet blijven. Binnen de samenwerkingsstructuur zijn rollen en taken vastgelegd, bekend bij en onderschreven door de betrokken professionals. Ook de verschillende werkprocessen zijn vastgelegd. Evenals een privacyprotocol. De procesregie is in handen van de gemeente. Werkwijze Het project wordt begeleid door een ambtelijke werkgroep bestaande uit: R. Hogervorst, voorzitter en trekker project (o.a. projectleider CJG) A. Overgoor, (verantwoordelijk voor o.a. OGGZ, AMW, Huiselijk geweld) N. van Rij (projectleider Veiligheidshuis) In de analysefase wordt onderzoek gedaan naar vigerend beleid op de verschillende gebieden, verantwoordelijkheidsverdeling (centrumgemeente, gemeente, politie, justitie), aard en oorsprong van de diverse casuïstiekoverleggen, samenwerkingsovereenkomsten, regionaal versus lokaal, knelpunten, mate van overlap, hiaten, gesprekken met de betrokken partners inzake mogelijke oplossingsrichtingen. Ook willen we kijken hoe andere gemeenten dit hebben opgelost. In Tilburg bijvoorbeeld wordt al enige tijd met een integraal model gewerkt. In de ontwerpfase wordt een voorstel opgesteld voor de nieuwe werkwijze. Dit voorstel wordt uitvoerig besproken met de verschillende bestaande netwerken (CJG, OGGZ, VH, PPW). Vervolgens wordt door het College een besluit genomen over de voorgestelde aanpak.

7 Daarna vindt de daadwerkelijke implementatie plaats. Werkenderwijs wordt het model doorontwikkeld. Onderdeel hiervan is een éénduidig gebruik van een registratie- c.q. volgsysteem. Planning in tijd Het model sluitende aanpak Hoogeveense multiprobleemsituaties is medio 2011 gereed, inclusief een implementatieplan. Aansluitend vindt de implementatie plaats. Beleid, strategie en projecten Mei 2010