Dreiging Drosophila suzukii!

Transcriptie

1 Dreiging Drosophila suzukii! 8 STE STUDIEDAG DRUIVENTEELT Tim Belien pcfruit vzw afdeling Zoölogie

2 Aziatische fruitvlieg (Drosophila suzukii) - Familie van Drosophilidae: typische fruitvliegjes ( bananenvliegjes ) - MAAR speciaal: legt eieren in rijpend fruit aan boom/plant! zoals Rhagoletis kersenvliegen (familie van Tephritidae = boorvliegen) - Elk fruit met een dunne schil is in principe een potentiële eilegplaats. Belangrijkste fruitsoorten die beschadigd worden: kersen, frambozen, bessen, aardbeien en pruimen - Explosieve vermenigvuldiging levenscycli van slechts 1 tot 2 weken; tot >300 eieren per vrouwtje! 2

3 3

4 4

5 Dynamica D. suzukii levenscyclus Eileg: per wijfje: 7-16 eieren/dag 384 eieren max. in 3-9 weken per vrucht: 3 eieren/wijfje eileg meerdere wijfjes mogelijk: tot 50 larven gevonden in één vrucht Pop verlaat fruit; volwassen vliegen 3-15 dagen later Larve: na u uit ei (afh. van T ) 3 larvale stadia in fruit: 3-13 dagen Van ei tot adult gemidd dagen afh. van T en RV Pop: in de vrucht of op het oppervlak ervan; 3-15 dagen Van ei tot adult: Snelste : ± 8 dagen Gemiddeld: ± dagen Traag: >30 dagen 5

6 6

7 Foto s Weinbauinstitut Freiburg 7

8 Drosophila suzukii in druiven - Vliegjes niet altijd zichtbaar; zitten tussen trossen: aan trossen schudden en vliegjes vliegen op - Druivenvariëteiten met dikkere schil: moeilijkere eileg in vruchten, maar observaties dat eieren op vruchten (tussen korrels) in de trossen gelegd worden! - Compacte druiven: kans op openspringen: gevoelig voor eileg - Openspringen druiven met regen: gevoelig voor eileg - Ervaringen buitenland: * Duitsland: druiventeelt: slechts 10 % van de eieren komen uit; maar recent toch stijgende schade in praktijk * Zwitserland: wijndruiven: slechts enkele variëteiten gevoelig, rest <10% ontwikkeling. Meestal geoogst voor grote aantasting. * VS: Geen aantasting van wijndruiven in Californië, wel in Oregon * Italië: ook schade in druiven 8

9 Ontwikkeling Drosophila suzukii - Bij T tussen 25 en 30 C: generatieduur ~2 weken - Modellen (klimaat-fenologie D. suzukii): * In Zuid-Europa: tot 12 generaties mogelijk! * In België: 2-3 generaties (?? Nog veel onzekerheid rond modellen) - Ervaringen in gebieden met een vergelijkbaar gematigd klimaat -> ook bij een klein aantal generaties aanzienlijke schade mogelijk - Overleving in ons klimaat? Overwintering? Diapauze van adulten in beschermde schuilplaats: serre, compost, loods, nabije vegetatie 9

10 Monitoring Drosophila suzukii Vallen Lokstof: - Appelciderazijn, wijnazijn/wijn - gist/suiker/water => Uitvlieg voorkomen door (sla)olie/detergent/spinosad toe te voegen Plaatsing: ter hoogte van gewas 1-2 / perceel (aan rand) Wegvangen: /ha 10

11 Samenvatting D. suzukii België Year # locations monitored # locations with D. suzukii % presence Fruit trees / plants at monitoring location Period Fruit damage observed? / / % 2013 * % Cherries, strawberries, raspberries, blueberries, prunes Cherries, strawberries, raspberries, blackberries, grapes, different berry types, wild cherries, pears ɣ September Not earlier in the year From half July until end of December Not in spring From beginning of August Not in spring No Yes, at one location (raspberries) Yes, on some locations, but no serious damage observed in any fruit crop in Belgium 2014 >90 Monitoring ongoing Monitoring ongoing Monitoring ongoing During winter and also already in early spring! Monitoring ongoing Wallonië: 18 locaties opgevolgd in 2013 D. suzukii op alle 18 locaties gedetecteerd: 100% 11

12 D. suzukii resultaten 2013 Vlaanderen 2013 monitoring op totaal 89 locaties 57 + (64 %) - Alle Vlaamse provincies - Kersen (hoogstam /laagstam /overkapt/niet-overkapt), aardbeien (beschermd/niet-beschermd), frambozen, bramen, diverse bessen, (peren) druiven: 5/8 locaties (open lucht) - Op 3 van de 7 hotspot fruithandelpunten Maar pas laat eerste vangsten (oktober) Later dan eerste vangsten in veld (zomer) 12

13 D. suzukii resultaten 2013 Vlaanderen: dynamica 35,00 30,00 25,00 20,00 braam/bes framboos aardbei blauwe bes kers Gemidd totaal D. suzukii ,00 Openlucht druif 60 10,00 Serre druif 40 5, ,00 10/06/ /07/ /08/ /09/ /10/ /11/ /12/ /01/

14 Resultaten 2014 Vlaanderen Mean Mean Internat. Literatuur: overwinteringsvorm volwassen bevruchte vrouwtjes in diapauze 14

15 Waardplanten Drosophila suzukii - Brede waardplantreeks (alle soorten fruit) - Tussen fruitsoorten/cultivars verschillen in gevoeligheid - Amerikaans laboratoriumonderzoek (Lee et al., 2011) Pas eileg door vrouwtjes vanaf kleuring vruchten kersen, bramen, blauwe bessen Zolang vruchten groen: vrijwel geen eieren gelegd, ook niet als de vrouwtjes geen keus hadden. Uit enkele eieren die toch werden gelegd: slechte ontwikkeling larven Indien keuze tussen vruchten van verschillende rijpheid: lichte voorkeur voor de zoetste vruchten (hogere brix waarde) overrijpe vruchten minder aantrekkelijk voor eileg 15

16 aardbeien Geen-keuze test: Keuze-test: druiven: Keuze-test: Verschillende fruitsoorten Keuze-test: 25 g van iedere fruitsoort: Aardbeien laagste brix-waarde; dus ook andere factoren spelen rol in gevoeligheid voor D. suzukii! 16

17 Beheersing Drosophila suzukii Preventieve maatregelen - Goede teelthygiëne: alle verdord of rottend fruit verwijderen, niet op de grond laten liggen (ev. grond afdekken). - Fruitafval vernietigen: - Begraven, dieper dan 50 cm (volw. vliegen overwinteren in ondiepe grond) Niet composteren Bespuitingen 17

18 Beheersing Drosophila suzukii (1) Actieve stof Middel Teelt Dosis en # toepassingen spinosad Tracer (480 SC) Aardbeien (open lucht/bescherming) Braam- en frambozenstruiken (open lucht/bescherming) Druivelaars (open lucht) Kersen Blauwe bosbessen (open lucht/bescherming) Stekel (kruis-)bessen, aalbessen, blauwe, rode (bos/veen)bessen (open lucht/bescherming) 0.15 l/ha, 1-3 toepassingen (WT 1 d) 0.2 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 3 d) 0,11 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 14 d) 0.15 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 7 d) 0.2 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 3 d) 0.2 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 3 d) Boomerang (120 SC), Conserve pro (120 SC) Aardbeien (open lucht/bescherming) Braam- en frambozenstruiken (open lucht/bescherming) Druivelaars (open lucht) Kersen Blauwe bosbessen (open lucht/bescherming) Stekel (kruis-)bessen, aalbessen, blauwe, rode (bos/veen)bessen (open lucht/bescherming) 0.6 l/ha, 1-3 toepassingen (WT 1 d) 0.8 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 3 d) 0,44 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 14 d) 0.6 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 7 d) 0.8 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 3 d) 0.8 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 3 d) lambdacyhalothrin Karate Zeon (100 CS), Ninja (100 CS) Kersen- en kriekenbomen Pruimenbomen Aardbeien (open lucht/bescherming) Braam- en frambozenstruiken (open lucht) Druivelaars (open lucht) Stekel (kruis-)bessen, aalbessen (open lucht/bescherming) Blauwe, rode (bos/veen)bessen (open lucht) Kiwibes (open lucht) 0,05 l/ha haag (laagstam) of 0,005 l/100 l (hoogstam), 1-2 toepassingen (WT 7 d) 0,05 l/ha haag (laagstam) of 0,005 l/100 l (hoogstam), 1-2 toepassingen (WT 7 d) l/ha, 1-2 toepassingen (WT 3 d) 0.05 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 21 d) 0,075 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 7 d) 0,05 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 21 d) 0,05 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 14 d) 0,05 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 14 d)

19 Beheersing Drosophila suzukii (2) Actieve stof Middel Teelt Dosis en # toepassingen dimethoaat Perfekthion (400 EC), Danadim progress (400 EC), Dimistar progress (400 EC), Rogor 40 (400 EC) piperonylbutoxide + Spruzit pyrethrinen Kersen- en kriekenbomen laagstam: 0,5 l/ha haag, 1 toepassing - hoogstam: 0,05 l/hl, 1 toepassing (WT 28 dagen!) Erkend als bladluizenmiddel, bastaardrupsen, rupsenmiddel, witte vlieg en trips Aardbeien (open lucht/onder bescherming) Braamstruiken (open lucht/onder bescherming) Frambozenstruiken (open lucht/onder bescherming) Blauwe (bos)bessen (open lucht/onder bescherming) Rode bosbessen (veenbessen) (open lucht/onder bescherming) Aalbessen (open lucht/onder bescherming) Stekelbes (open lucht/onder bescherming) Kiwibes (open lucht/onder bescherming) Pruimenbomen Kersen- en kriekenbomen 3l/ha, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d) 3l/ha haag, max 2x/jaar (WT 2d)

20 Dompelen van rijpe rode bes onbehandelde gave vruchten gedipt (1sec) of geweekt (30 sec) in de oplossing op 1/8; telling op 4/8; 5 trossen geteld. 70 # pop of larve op 5 trossen # larve dood op 5 trossen dippen weken dippen dippen weken dippen weken dippen weken water water Karate Perfekthion Perfekthion Calypso Tracer Movento Movento

21 proef atmosfeerbehandeling D. suzukii in rode bes in bewaring (i.s.m VCBT) onbehandelde vruchten (10 trossen) geoogst op 31/07; in koelcel op 1 C om 13h. Atmosfeerbehandelingen in recipiënten van 1,7L. 1ste uur 50 L/h, daarna 10L/h; 3 herhalingen Gas 100 % CO2 lucht (controle) 100% N2 3% O2, 22% CO2 (bewaarconditie) besgewicht levende levende larven/100 % levende bessen geteld dode larven (g) larven bessen larven ,64 0,55 50, , , ,62 11,75 82, , , ,35 1,83 28, , , ,90 5,41 75, , ,33

22 DANK Collega s/telers, ADLO, veilingmensen, proefcentra (Herent Hoogstraten, ),. voor medewerking monitoring/proeven FruitvLieg survey ALs basis voor een Efficiënt Risicobeleid Ter ondersteuning van beheersmaatregelen tegen deze toenemende bedreiging ( FLY ALERT ) (FOD project) GMO-steun van fruitveilingen voor actie actuele plagen Nieuw IWT-project voor toegepast onderzoek naar beheersing D. suzukii (start najaar 2014)