Dames en heren, 1 NRC Handelsblad, 12 juni 2013.
|
|
- Jasper van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, symposium Smart Specialisation in the Regional knowledge economy, ter gelegenheid van afscheid prof. Frans Boekema, Nijmegen, 31 oktober 2014 Dames en heren, Geen land zo plat als Nederland en toch plakken we overal het label valley op. Dat stond vorig jaar in NRC Handelsblad 1. Het bijbehorende artikel ging over de vraag of al die valleys alleen maar een modeverschijnsel zijn, of dat ze werkelijk broedplaatsen zijn van ondernemerschap en kennisontwikkeling à la Silicon Valley. Zo ken ik er nog één. Geen landsdeel zo plat als het Noorden en tóch plakken we er het label Energy Valley op Ook hier is de vraag gerechtvaardigd of Energy Valley een modeverschijnsel is óf een bruisend kennis- en ondernemingscluster rond energie. Die vraag wil ik graag beantwoorden. Waarbij mijn antwoord u vast niet zal verrassen! Maar allereerst ben ik natuurlijk vereerd dat ik Energy Valley hier vandaag mag presenteren als voorbeeld van een innovatief regionaal kenniscluster. Dat doet meteen al vermoeden dat 1 NRC Handelsblad, 12 juni
2 onze valley meer moet zijn dan een modeverschijnsel! Want vandaag is hier, rond het afscheid van professor Frans Boekema, het neusje van de zalm verzameld op het gebied van de regionale kenniseconomie. Ik draag graag bij aan de discussie over de kansen van die regionale kenniseconomie. Omdat ik er zelf stellig in geloof. Dames en heren, Hoe kwam Energy Valley van de grond? In mei 1959 ontdekte de NAM aardgas in Slochteren. De op dat moment grootste gasbel ter wereld veranderde Nederland én Groningen. Dankzij de vondst van aardgas en olie werd het Noorden dé nationale energieleverancier. Al meer dan 50 jaar zijn we zo een motor voor de Nederlandse economie. Gasunie vestigde zich in Groningen. Het aardgas leverde Noord-Nederland zélf weinig inkomsten op die gingen naar Den Haag -, maar wel bedrijvigheid en een stuwend effect voor de regio. Eind jaren 90 veranderde er veel. Europese energiemarkten werden geliberaliseerd en geprivatiseerd. Het belang van duurzame energie nam toe. Dat alles bracht een nieuwe dynamiek op gang met gevolgen voor Noord-Nederland. Gasunie werd opgesplitst in een transport- en een 2
3 handelsbedrijf. Even was er sprake van dat het handelsbedrijf Noord-Nederland zou verlaten. Dat is niet gebeurd. Maar het was wel de directe aanleiding voor Noord-Nederland om een strategie te ontwikkelen om de energiesector meer aan zich te binden. Basis was de enorme kennis en ervaring van de gassector. Daaromheen zou een groter geheel gebouwd worden. Gericht op de transitie naar een duurzame energiehuishouding en tegelijkertijd op het versterken van de concurrentiekracht van Noord-Nederland. Door regionale investeringen uit te lokken in innovatieve en hernieuwbare energie. Zo ontstond, nu ruim tien jaar geleden, Energy Valley. Een samenwerkingsverband van Noordelijke overheden, ondernemers en kennisinstellingen. Concreet doel: meer kennis, investeringen en banen in de duurzame energiesector. In Drenthe, Fryslân, Groningen en het noordelijk deel van Noord-Holland. In eerste instantie lag de nadruk op het aanjagen van duurzame innovatieprojecten en op het positioneren van Noord-Nederland als complete energieregio. Overheden, ondernemers en onderzoekers sloegen de handen ineen. Energy Valley kreeg al snel bekendheid. In beleid van regio en Rijk bijvoorbeeld de nationale nota Pieken in de 3
4 Delta werd energie sterk verankerd als stuwende sector in Noord-Nederland. Vanaf 2005 is Energy Valley steeds meer gaan werken met een programmatische aanpak, waarbij de focus ligt op sterke, kansrijke punten van Noord-Nederland. Bijvoorbeeld biomassa, groen gas en Power-to-Gas. Of wind op zee, smart grids en opslag en balancering. Daarnaast is er een groeiende nadruk op knowledge & internationalisation : opleidingen, onderzoek en EU-samenwerking. Wat heeft ons dat anno 2014 gebracht? Een paar cijfers: Onder de vlag van Energy Valley zijn ongeveer 200 projecten uitgevoerd op gebieden als zon, wind en groen gas. Daarbovenop zo n 25 kennisprojecten gefinancierd door de EU en het nationale topsectorenbeleid. Er werken in Noord- Nederland rond de 500 energie-onderzoekers. De afgelopen 10 jaar is de energiewerkgelegenheid in Noord-Nederland dubbel zo hard gestegen als nationaal. Het aantal bedrijven dat op energiegebied actief is in Noord- Nederland, is gestegen met ruim 80%. Het energiecluster levert aan werkgelegenheid alleen al meer dan directe banen in Noord-Nederland 2 op, met 1 tot 3% groei per jaar. 2 Cijfer
5 Met meer dan 25 miljard euro aan investeringen zijn we nog steeds een belangrijke motor voor de Nederlandse economie. Energy Valley is de grootste energieleverancier in Nederland: o 97% van de Nederlandse gaswinning vindt plaats in het Noorden. o We leveren nu 20% van de nationale stroomproductie. Dat aandeel gaat de komende jaren groeien naar 30%. o De Energy Valley-regio produceert ruim een kwart van de Nederlandse duurzame energie. De cijfers laten zien dat het energiecluster in Noord-Nederland voor veel economische dynamiek en werkgelegenheid zorgt. Dat trekt ook weer andere bedrijvigheid aan. Dat zien we niet alleen in de cijfers: In de Eemsdelta verrijzen grote elektriciteitscentrales en windmolenparken. Google bouwt er een enorm datacenter, onder andere vanwege de betrouwbare stroomvoorziening in de buurt. We hebben het energie-onderwijs en -onderzoek gebundeld in de Energy Academy Europe en het Energy College. Met als belangrijk onderdeel het Energy Transition Centre EnTranCe: een proeftuin voor toegepast energieonderzoek van internationale allure. 5
6 In Delfzijl staat BioMCN, een duurzame producent van biomethanol, een belangrijke grondstof voor groene brandstoffen, plastic en verf. In Hoogkerk beschikken 25 huishoudens via het project PowerMatching City over slimme apparatuur die hun energievraag afstemt op de beschikbaarheid van duurzame bronnen als zon en wind. De kernvraag is natuurlijk of deze positieve ontwikkelingen in Noord-Nederland zich ook hadden voorgedaan zónder Energy Valley. Het antwoord is nee. Waarom niet? Ik noem een aantal redenen: Voor succesvolle ontwikkeling van een regionale kenniseconomie is eendrachtige samenwerking nodig op basis van vertrouwen. Ondernemers en kenniswerkers weten elkaar niet automatisch te vinden. Overheden en bedrijven zitten niet vanzelf met elkaar om de tafel. Er is een organisatie nodig die daar een samenbindende rol in vervult. Die partijen bij elkaar brengt, ontwikkelingen aanjaagt en overzicht heeft. Het is belangrijk om een eenduidige visie en strategie te ontwikkelen en om je daaraan voor langere tijd te verbinden. Dankzij de kracht van Energy Valley is dat in Noord- Nederland nu al tien jaar lang mogelijk gebleken. In een snel veranderende energiewereld zijn we erin geslaagd elkaar als 6
7 overheden, bedrijven en kennisinstellingen vast te houden. Om koers te houden in de richting van de transitie naar een duurzame energiehuishouding. En daarbij fossiele bronnen zoals het relatief schone aardgas strategisch en efficiënt in te zetten, zolang dat nodig zal zijn. In nationaal en Europees verband sta je veel sterker wanneer je als eensgezinde regio optreedt, dan wanneer je daar als individuele bedrijven of overheden aan de deur klopt. Energy Valley is voor de nationale overheid en in Brussel een gerespecteerde gesprekspartner. We hebben een vooraanstaande rol gespeeld in het opstellen van het Nationaal Energieakkoord. Het Rijk heeft Noord-Nederland aangewezen als Energyport, een topregio voor de Nederlands economie. We werken samen met bedrijven en kennisinstellingen in bijvoorbeeld Duitsland, Noorwegen en Schotland. Zo brengen we energieclusters in verschillende Europese landen bij elkaar om van elkaar te leren en elkaars kenniseconomieën te versterken. Kortom: de toegevoegde waarde van Energy Valley voor Noord-Nederland is groot. Dat betekent niet dat we er nu zijn. Er is de komende jaren veel werk te doen. Ik zie een aantal noodzakelijke ontwikkelingen: Allereerst moeten we meer en meer aandacht besteden aan transparantie en aan het scheppen van maatschappelijk 7
8 draagvlak. Oplossingen voor het energievraagstuk hebben gevolgen voor onze regio en voor de inwoners. Windmolens hebben ruimte nodig en maken geluid. Kolencentrales stoten CO 2 en andere gassen uit. Gaswinning brengt aardbevingen met zich mee, waarmee we in onze eigen regio hardhandig worden geconfronteerd. Iedere oplossing biedt iets én vraagt iets. Daar moet je helder over communiceren. Want als draagvlak ontbreekt, krijgt geen enkele oplossing een reële kans. Ook over onze eigen activiteiten moeten we transparant zijn. Dat bleek onder andere uit een kritisch rapport van de Noordelijke Rekenkamer. We moeten meer zichtbaar maken wat onze toegevoegde waarde is en onze organisatie en het toezicht helder organiseren. Daar werken we hard aan. Inhoudelijk moeten we, in de snel veranderende energiewereld, steeds onze focus aanscherpen. Voortdurend kijken waar we goed in zijn, op welke terreinen we kansen hebben. De komende jaren gaan we ons vooral richten op infrastructuren: o Infrastructuur op de Noordzee om offshore energieopwekking goed te ontsluiten. o Haveninfrastructuur voor offshore wind. o Power-to-Gas-infrastructuur, waarbij duurzaam opgewekte elektriciteit omgezet kan worden in bijvoorbeeld waterstof. 8
9 o LNG-infrastructuur, om vrachtwagens en veerboten makkelijk te kunnen laten switchen naar de relatief schone brandstof aardgas. o Een sterke kennisinfrastructuur, door bijvoorbeeld mee te doen aan Europese kennisprojecten en de Energy Academy te ontwikkelen tot een Europees topinstituut. Wat leren we van tien jaar ervaring met Energy Valley? Ga samenwerking aan voor de lange termijn. Ontwikkel een heldere visie en strategie en voer die uit. Doe dat in voortdurende wisselwerking met maatschappelijke en technologische ontwikkeling. Blijf steeds kijken waar je goed in bent en zoek continu naar nieuwe kansen. Wees transparant en communiceer goed. En vooral: blijf leren. Daarom ben ik blij om hier vandaag te kunnen zijn. Ik deel graag onze ervaringen met u. Tegelijkertijd hoop ik van u te leren. Ik geloof in de kracht van de regionale kenniseconomie. Regio s zijn groot genoeg om nationaal en internationaal concurrerend te zijn. En klein genoeg om flexibel, wendbaar en hecht te zijn. Krachtige regio s staan aan de basis van een sterk en concurrerend Europa. Ik hoop dat het symposium van vandaag een bijdrage zal leveren aan de kennis op dat gebied. 9
10 Tot slot. Is Energy Valley een modeverschijnsel of een bruisend kennis- en ondernemingscluster rond energie? Ik hoop dat ik u met mijn verhaal overtuigend heb kunnen laten zien dat Energy Valley al ruim tien jaar het kloppende hart is van de energieregio Noord-Nederland. Een geweldige basis, waarop we de komende tien jaar vruchtbaar kunnen voortbouwen. Ik eindig met een mooi citaat van de Amerikaanse schrijver Waitley: When you are in the valley, keep your goals firmly in view and you will get the renewed energy to continue the climb. Laten we ons met die spirit blijven inzetten voor de ontwikkeling van de regionale kenniseconomie! En ik hoop, professor Boekema, dat we ook na uw afscheid een beroep kunnen blijven doen op uw kennis en deskundigheid op dit gebied. Het ga u goed! 10
Speech van commissaris van de koning Max van den Berg, debatavond Europese Commissie 'Energievoorziening in de toekomst', 30 januari 2014
Speech van commissaris van de koning Max van den Berg, debatavond Europese Commissie 'Energievoorziening in de toekomst', 30 januari 2014 Dames en heren, [Intro] Europa begint in Groningen. Zéker als het
Nadere informatieregelgeving gericht op decentrale energieopwekking of opslag van duurzame energie.
Toespraak van commissaris van de Koning en voorzitter Raad van Toezicht Energy Valley Max van den Berg, nieuwjaarsreceptie Energy Valley, Groningen, 9 januari 2014 Dames en heren, Mooi dat we vandaag weer
Nadere informatieAllereerst natuurlijk de beste wensen voor 2013.
Speech van Commissaris van de Koningin en voorzitter Raad van Toezicht Energy Valley Max van den Berg, nieuwjaarsreceptie Energy Valley, Groningen, 8 januari 2013 Dames en heren, Allereerst natuurlijk
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin en voorzitter RvT Energy Valley Max van den Berg, inspiratiemiddag Enexis, Dwingeloo, 7 september 2012
Speech van commissaris van de koningin en voorzitter RvT Energy Valley Max van den Berg, inspiratiemiddag Enexis, Dwingeloo, 7 september 2012 Dames en heren, [Inleiding] Mensen die op inspiratie wachten
Nadere informatiegesprekken te voeren van ondernemer tot ondernemer en verbindingen te leggen.
Toespraak commissaris van de koningin Max van den Berg t.g.v. bezoek Duitse handelsdelegatie onder leiding van Minister Bode op 31 oktober 2011, Gasunie Groningen. Dames en heren, Vandaag en morgen wijzen
Nadere informatiePROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST
NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin
Nadere informatieToespraak commissaris van de koningin Max van den Berg, Statenexcursie 17/18 november 2011 naar Hannover
Toespraak commissaris van de koningin Max van den Berg, Statenexcursie 17/18 november 2011 naar Hannover Geachte aanwezigen, Noord-Nederland zet stevig in op sterke economische clusters rond agrofood,
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet
Nadere informatieToespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011
Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011 Dames en heren, Degenen, die hier te lande na 1820 verbetering van
Nadere informatieHet Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten
Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Lustrum Vindicat-jaar 1964, Groningen, 1 november 2014
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Lustrum Vindicat-jaar 1964, Groningen, 1 november 2014 Dames en heren, [Intro] 1964: Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov komt ten val. Nelson Mandela
Nadere informatieKennis van Energietransitie Kansen voor Noord Nederland EDIAAL
Kennis van Energietransitie Kansen voor Noord Nederland EDIAAL EDIAAL is een programma van Energy Delta Institute dat zich toelegt op het verzamelen, bewerken en ontsluiten van onafhankelijke, toepasbare
Nadere informatieDe Europese lidstaten in het kader van de Lissabon-afspraken de EU tot de meest innovatieve economie ter wereld willen maken;
INTENTIEVERKLARING CO 2 AFVANG, TRANSPORT en OPSLAG Partijen 1. De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, vertegenwoordigd door de heer ir. J. van der Vlist, Secretaris-Generaal
Nadere informatiehoe wij het best op die uitdagingen kunnen inspelen, wat daarvoor nodig is en hoe wij daar samen aan kunnen werken.
Toespraak van SNN-voorzitter Max van den Berg, bijeenkomst EFMI Business School (Academisch kennisinstituut voor de foodsector), Groningen op 18 november 2010 [Inleiding] Sommige mensen verdienen hun geld
Nadere informatieDames en heren, 1 DVHN, 9 september 2015.
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, opening bijeenkomst Klantengroep Samenwerking Noord (Holland Web Week), Groningen, 16 september 2015 Dames en heren, Goed nieuws is geen nieuws, zeggen
Nadere informatiePower to gas onderdeel van de energietransitie
Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte
Nadere informatieNEW BUSINESS. Guy Konings
2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN
Nadere informatieTOESPRAAK JOHAN REMKES, COMMISSARIS VAN DE KONINGIN IN NOORD-HOLLAND, TIJDENS HET SYMPOSIUM GROEN GAS IN ZICHT, OP 25 NOVEMBER 2010, TE ALKMAAR
TOESPRAAK JOHAN REMKES, COMMISSARIS VAN DE KONINGIN IN NOORD-HOLLAND, TIJDENS HET SYMPOSIUM GROEN GAS IN ZICHT, OP 25 NOVEMBER 2010, TE ALKMAAR Groen Gas als kans voor Noord-Holland Dames en heren, Kansen
Nadere informatieEnergieakkoord voor duurzame groei
Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord
Nadere informatieIk ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.
Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieSubsidie voor innovatieve projecten. Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen. provincie groningen
Subsidie voor innovatieve projecten Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen provincie groningen Subsidie voor innovatieve projecten INFORMATIE OVER HET INNOVATIEF ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieNieuwjaarsspeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Groningen, januari 2010
Nieuwjaarsspeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Groningen, januari 2010 Dames en heren, geëerde gasten, [Inleiding] Zuinig over de drempel! Zo heette de eerste oudejaarsconference van
Nadere informatieDe rol van biomassa in de energietransitie.
De rol van biomassa in de energietransitie. Bert de Vries Plaatsvervangend directeur-generaal Energie, Telecom en Mededinging, Ministerie van Economische Zaken Inhoud 1. Energieakkoord 2. Energietransitie
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieVerslag Europadialoog over energie
Verslag Europadialoog over energie 30 januari 2014 in Het Kasteel in Groningen Hoe denken Groningers over energie en de rol die de Europese Commissie daarbij speelt? In het filmpje waar de bijeenkomst
Nadere informatieProvinciehuis Westerbrink 1 Assen Assen, 3 oktober 2011 Nummer: 11-089 Postbus 122
Provinciehuis Westerbrink 1 Assen Assen, 3 oktober 2011 Nummer: 11-089 Postbus 122 9400 AC Assen Dit is een gezamenlijk persbericht van de provincies Groningen, Fryslân, Drenthe en Noord- Holland, de gemeenten
Nadere informatieAmsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz
RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen
Nadere informatieNoord-Nederland en OP EFRO
N o o r d - N e d e r l a n d Noord-Nederland en OP EFRO versterking van de noordelijke economie O P E F R O De afgelopen jaren heeft Noord-Nederland hard gewerkt aan de versterking van haar sociaal economische
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieBijlage 1 Programma- en actielijnen Pieken
Bijlage 1 Programma- en actielijnen Pieken Inhoud: A. Energie B. Water C. Sensortechnologie D. Agribusiness E. Life Science A. Energie Onder energie wordt verstaan: handel en distributie van aardgas, brandstoffen,
Nadere informatieEnergie voor morgen, vandaag bij GTI
Energie voor morgen, vandaag bij GTI Jet-Net docentendag 5 juni 2008 GTI. SMART & INVOLVED GTI is in 2009 van naam veranderd: GTI heet nu Cofely SLIMME ENERGIENETWERKEN, NU EN MORGEN 2008 2010 Centrale
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatieEnergie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland
Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland Nijmegen, 01 Februari 2018 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW - Industriële
Nadere informatieDuurzame energie in balans
Duurzame energie in balans Duurzame energie produceren en leveren binnen Colruyt Group I. Globale energievraag staat onder druk II. Bewuste keuze van Colruyt Group III. Wat doet WE- Power? I. Globale energievraag
Nadere informatieMANAGEMENT SAMENVATTING ENERGIERAPPORT 2008
MANAGEMENT SAMENVATTING ENERGIERAPPORT 2008 Er is de komende jaren een fundamentele verandering van onze energievoorziening nodig om het hoofd te bieden aan de mondiale uitdagingen op energiegebied: de
Nadere informatieSamen maken we Nederland aardgasvrij
Samen maken we Nederland aardgasvrij Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Bakkeveen Achtergrond Klimaatverdrag van Parijs: well below
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieInzichten uit een regio:
Er is een brede duurzaamheidsscope nodig voor afwegingen rond de bodem; de energietransitie staat daarin centraal. Inzichten uit een regio: Sneller afbouwen van fossiele energie De bodem is onmisbaar bij
Nadere informatieLes Ons gas raakt op
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Ons gas raakt op Werkblad Les Ons gas raakt op Werkblad Aardgas bij Slochteren In 1959 deed de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in opdracht van de regering een proefboring
Nadere informatieWaterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft
Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische
Nadere informatieENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019
ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatiesnelwegen voor de wind
snelwegen voor de wind Snelwegen voor de wind GroenLinks stelt voor om grond langs snelwegen beschikbaar te stellen voor de bouw van windmolens. Er is in Nederland meer dan 2300 kilometer snelweg. Langs
Nadere informatieToets_Hfdst10_BronnenVanEnergie
Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Nadere informatieGas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0)
Gas op Maat De maatschappij is op weg naar een CO 2 -neutraal energiesysteem. De gassector wil graag bijdragen aan het behalen van deze doelstelling. In de transitieperiode is de rol van aardgas maatwerk:
Nadere informatie1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen
achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept
Nadere informatieDe kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen
De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy
Nadere informatieOpeningswoord Max van den Berg bijeenkomst Energy Valley in de nieuwe kabinetsperiode, 24 januari 2013, Huis van Europa, Den Haag
Openingswoord Max van den Berg bijeenkomst Energy Valley in de nieuwe kabinetsperiode, 24 januari 2013, Huis van Europa, Den Haag Dames en heren, Van harte welkom! Vanmiddag informeren wij u graag over
Nadere informatieZonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft
Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieElektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA
ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom
Nadere informatie2. Lees nu de tekst met het stappenplan. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp.
Tekst lezen 1. Lees de tekst nog niet! Maak eerst deze vraag: Wat weet je van de aardbevingen in Groningen? Schrijf het op in de linkerkolom. Wat weet ik van de aardbevingen? Wat ben ik te weten gekomen?
Nadere informatie100% groene energie. uit eigen land
100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse
Nadere informatieBetekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs
Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs Inhoud Introductie Duurzame Energie Koepel en Sector beschrijving
Nadere informatieVoorzitter, daar waar het kan schrik niet
Aan Provinciale Staten Noord-Holland Commissie RWW t.a.v de commissieleden en betrokkenen voor het inloophalfuur van 30 november 30 november 2015, Dorpsraden H.meer Zuid, Inspreker Hr. R. Hoogendoorn,
Nadere informatieCampus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta
Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta BZW Bijeenkomst Middelburg, 4 april 2017 Inhoudsopgave 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken
Nadere informatieachtergrond Ineens Wilde Iedereen Zelf Stroom Opwekken. Maar Toen Gebeurde Er Dit. FORUM 25.09.14
Ineens Wilde Iedereen Zelf Stroom Opwekken. Maar Toen Gebeurde Er Dit. 18 De stroom valt uit. Eén dag windstilte plus een flink wolkendek en de stroomtoevoer stokt. Ineens zitten we zonder licht, computers,
Nadere informatie6 Pijler 4: Het energietransportnetwerk gereedmaken
6 Pijler 4: Het energietransportnetwerk gereedmaken 6.1 Aanpassingen van de infrastructuur in Nederland De energietransitie kan ingrijpende gevolgen hebben voor vraag en aanbod van energie en voor de netwerken
Nadere informatieWaterstof: de energiedrager van de toekomst. Frank de Bruijn. Waterstof. Een Gas Kleurloos;Geurloos;Niet Giftig; Brandbaar
Waterstof: de energiedrager van de toekomst Frank de Bruijn www.ecn.nl Waterstof Een Gas Kleurloos;Geurloos;Niet Giftig; Brandbaar Hoge energie dichtheid op gewichtsbasis Lage energiedichtheid op volumebasis
Nadere informatiePresentatiegehoudenop 11 april2017 tijdensde bijpraatsessiemet de burenvan Aardgasbuffer Zuidwending
Presentatiegehoudenop 11 april2017 tijdensde bijpraatsessiemet de burenvan Aardgasbuffer Zuidwending Zuidwending, 11 april 2017 1 Henk Abbing: directeur EnergyStock, een 100% Gasunie-dochteren eigenaar
Nadere informatie1 Inleiding. Verslag. HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning
Verslag In kader van: Ruimtelijke Visie Grootschalige Duurzame Energie Gemeente Heumen Datum: 30 november 2018 HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning Ons kenmerk: BG2639N004D01 Onderwerp: Verslag
Nadere informatieTransitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog
Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam
Nadere informatieRegio Stedendriehoek
Regio Stedendriehoek 1 Energieneutrale regio Energietransitie Stedendriehoek Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst,Zutphen Netbeheer en Duurzame Gebiedsontwikkeling Pieter van der Ploeg, Alliander
Nadere informatieChange. Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Document. magazine
Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Nederland is verslaafd aan fossiele energie, zeker in vergelijking met landen om ons heen, vertelt Paul Korting, directeur van ECN. Er zijn genoeg scenario
Nadere informatieSmart Grids, bouwstenen voor slimmer energiegebruik. ENGIE Infra & Mobility
Smart Grids, bouwstenen voor slimmer energiegebruik ENGIE Infra & Mobility De daad bij het woord, de techniek bij de plannen Over een aantal jaren ziet de energievoorziening in Nederland er geheel anders
Nadere informatieWerkgelegenheid energiesector in de Energy Valley regio (verslagjaar 2014)
Werkgelegenheid energiesector in de Energy Valley regio (verslagjaar 2014) Inhoudsopgave Inleiding 2 Bevindingen 3 1.1. Totale energiesector 4 1.1.1 Vestigingen energiesector 5 1.1.2 Werkgelegenheid energiesector
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatieAfsluiting TIM 2. Woord van welkom. Doel van de avond. Programma. Afsluiting. presenteren van klankborden over
Afsluiting TIM 2 Woord van welkom Doel van de avond presenteren van klankborden over Programma Afsluiting TIM 2 Eindpresentatie Visie op de regio Eindhoven Programma Doelstelling van de eindpresentatie
Nadere informatieSAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND JAARVERSLAG 2007 OP WEG NAAR PIEKEN
SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND OP WEG NAAR PIEKEN SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND 5 SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND Voorwoord 2007 STOND VOOR ONS IN HET TEKEN VAN TRANSITIE. WE HEBBEN HET
Nadere informatieSymposium De Groene Delta van Nijmegen. Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014
Symposium De Groene Delta van Nijmegen Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014 Noodzaak tot veranderen 13-10-2014 2 En toen was daar... http://www.energieakkoordser.nl/ https://energiekgelderland.nl/paginas/default.aspx
Nadere informatieDuurzame energie. Een wenked perspectief? 2003-2011 G.P.J. Dijkema, TU Delft, TBM, B.Sc Opleiding Technische Bestuurskunde
Duurzame energie Een wenked perspectief? Naar een nieuwe Delta Wet Energie Manifest van 6 politieke partijen 16 maart 2010 Ons land kan en moet voor 2050 helemaal overstappen op hernieuwbare energie, zoals
Nadere informatieEnergieakkoord: Wij zijn aan zet!
Energieakkoord: Wij zijn aan zet! Energieakkoord in het kort - Akkoord over energiebesparing binnen de SER tussen overheid, natuur- en milieuorganisaties, vakbonden, energieproducenten, netbeheerders,
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatieDe energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.
De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde
Nadere informatieRegie op energie. Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen
Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen Regie op energie Wij, de 22 gemeenten in de regio Arnhem- Nijmegen, maken ons sterk voor een versnelde transitie van fossiele
Nadere informatieDoel is om voor deelnemers een beeld te schetsen van hoe het pensioen in elkaar steekt en hoe hun eigen pensioen er voorstaat.
Majesteit, dames en heren. Hartelijk welkom! En, Majesteit, ik weet zeker dat ik hier namens alle aanwezigen spreek als ik zeg dat wij buitengewoon vereerd zijn dat U bij een deel van dit programma aanwezig
Nadere informatieColumn Maak van Nederland de energiehub en leverancier van flexibiliteit aan het Europese energiesysteem
Column Maak van Nederland de energiehub en leverancier van flexibiliteit aan het Europese energiesysteem Maarten Meijburg en Ruut Schalij 13 oktober 2016 Door de staatsbedrijven Gasunie en Tennet zijn
Nadere informatieVol gas op weg naar een duurzame energietoekomst
Vol gas op weg naar een duurzame energietoekomst Innovaties op gasgebied Hans Overdiep en Henk Ensing GasTerra B.V. VSK 2014 Onderwerpen - Verleden, heden en toekomst (aard)gas - Wikipedia, Gas en Energie
Nadere informatieHernieuwbare energie in Nederland
Hernieuwbare energie in Nederland Nieuwe business modellen Amsterdam, 25 juni 2015 Rapport over hernieuwbare energie in Nederland Accenture en Climex onderzoeken kansen binnen het veranderende energielandschap
Nadere informatieOan Provinsjale Steaten
Oan Provinsjale Steaten Gearkomste : Wurklistnûmer : Beliedsprogramma : Economie, recreatie en toerisme Ôfdieling : Kennis en Ekonomy/Regel en Beheer Behanneljend amtner : R.Zijlstra-Ytsma Tastel : 5599
Nadere informatieCor Lamers burgemeester Schiedam
Schiedam & Europa What s in it for us? 25 november 2013 Cor Lamers burgemeester Schiedam Dames en heren, Ik ben vandaag gevraagd om u iets te vertellen over het belang van Europa voor gemeenten in het
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatieHét groene energieplan voor Nederland
Hét groene energieplan voor Nederland Doelen Green4sure Ontwikkeling pakket instrumenten en strategie voor reductie van 50% broeikasgassen in 2030. Verbeteren energievoorzieningzekerheid Tonen baten en
Nadere informatieFactsheet: Dong Energy
Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9
Nadere informatieZonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013
Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,
Nadere informatieVraag 1: wat voor soort stroom gebruikt u om uw huis van elektriciteit te voorzien?
Uitslagen enquête HISWA Vraag 1: wat voor soort stroom gebruikt u om uw huis van elektriciteit te voorzien? Uitsluitend grijze stroom van mijn energiebedrijf 43,6% 123 Uitsluitend groene stroom van mijn
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieTussenstand OP EFRO Noord-Nederland 2014 2020. SNN PS bijeenkomst 25 juni Yvonne van Mastrigt
Tussenstand OP EFRO Noord-Nederland 2014 2020 SNN PS bijeenkomst 25 juni Yvonne van Mastrigt Noordelijke specialisatie in beeld Samengestelde behoeften Samengestelde oplossingen Achtertuin als proeftuin/
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde.
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Dames en heren, Het is een mooie gewoonte om een boom te planten om een ingrijpende
Nadere informatieSamen omschakelen Arnhem, 7 september 2016
Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013 Dames en heren, Wetenschap is ontstaan uit verwondering en nieuwsgierigheid. Al
Nadere informatie16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013
16% Energie van eigen bodem 17 januari 2013 Inhoud Klimaatverandering Energie in Nederland Duurzame doelen Wind in ontwikkeling Northsea Nearshore Wind Klimaatverandering Conclusie van het IPCC (AR4, 2007)
Nadere informatieBesluiten Provinciale Staten 24 juni 2015 Algemene Beschouwingen bij de Voorjaarsnota 2015
p e r s b e r i c h t e-mail: website: statengriffie@provinciegroningen.nl www.provinciegroningen.nl PS-besluitenlijst, nr. 123, 25 juni 2015 Besluiten Provinciale Staten 24 juni 2015 Algemene Beschouwingen
Nadere informatieSamen voor duurzaam. Jaarverslag 2013 Eneco Holding N.V.
Samen voor duurzaam Jaarverslag 2013 Eneco Holding N.V. Strategie Trends en ontwikkelingen Ontwikkelingen in de energiemarkt De energiemarkten in Europa zijn in transitie van een centraal gestuurde energievoorziening,
Nadere informatieEnergie-infrastructuur: enabler of showstopper van de energietransitie
Energie-infrastructuur: enabler of showstopper van de energietransitie Ik kom uit een tijd waarin we niets van energie wisten. Ons huis werd warm via een thermostaat en het licht werkte via een knopje.
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatie