Landenfactsheet Tsjechië

Transcriptie

1 Landenfactsheet Tsjechië Bron illustratie: CIA, The World Factbook Basisgegevens - landoppervlakte km2 - Hoofdstad Praag - Bevolkingsaantal 10,2 miljoen - Godsdienst Niet kerkelijk/ atheïst: 39,9 %, rooms-katholiek: 39,2 %, protestants: 4,6 %, orthodox: 3 %, overig: 13 % - Regeringsvorm Parlementaire republiek - Volgende verkiezingen 2008 presidentsverkiezingen, 2010 algemene verkiezingen - Taal Tsjechisch - Klimaat Landklimaat 2. Economische gegevens (2006 ) - Bruto Binnenlands Product (BBP) 102,6 mld. Euro (2.931,1 mld. CZK) - BBP per hoofd van de bevolking Euro (CZK ) - Economische groei 6.1 % - Inflatie 1,9 % (2005 CSO) - Munteenheid Koruna (CSK) (100 CSK = 3,5 Euro) - Totale invoer 74,12 mld. Euro - Totale uitvoer 75,68 mld. Euro - Totale invoer uit Nederland 3,95 mld. Euro - Totale uitvoer naar Nederland 1,88 mld. Euro 3. Agrarisch economische gegevens (2006) - Nederlandse concurrentiepositie in Tsjechië Buurlanden Slowakije, Polen, Duitsland zijn de belangrijkste (handels)partners. Zij zijn de grootste exporteurs én importeurs van agrarische producten. Ook Spanje en Italië zijn belangrijke exporteurs van voedingsmiddelen naar Tsjechië. Het aandeel van Nederland in invoer en uitvoer van agrarische bedroeg in 1

2 2006 respectievelijk 4,8 % en 1,9 %. Hoewel Nederland formeel de 2 e buitenlandse investeerder is in het land betreft het hier veel slechts in NL geregistreerde (Tsjechische) bedrijven en bovendien weinig agrifood gerelateerde investeringen. 2

3 - Totale agrarische invoer en uitvoer Invoer agrarische producten 3,58 mld. Euro; Uitvoer agrarische producten 2,58 mld. Euro. - Totale agrarische beroepsbevolking ; 3,98 % totale beroepsbevolking - Agrarisch Bruto Nationaal Product 3,057 mld.euro (CZK 87,347 mld.); 2,98 % BBP - Totale invoer agrarische producten uit Euro 319 miljoen Nederland - Invoer agrarische producten per sector: Sierteeltproducten: 41 miljoen Groenten: 40 miljoen Fruit/noten en specerijen: 33 miljoen Vlees: 35 miljoen - Totale uitvoer agrarische producten naar Nederland - Uitvoer agrarische producten per sector 4. Landbouwbeleid Euro 48 miljoen Zuivel 6,3 miljoen Hout/kurk 8,4 miljoen Oliehoudende Zaden Suiker 4,7 miljoen 6,1 miljoen Vlees 4,2 miljoen Dranken 3,5 miljoen - Algemeen landbouwbeleid Het landbouwbeleid zoals onder meer verwoord in het plattelandsontwikkelingsprogramma stelt de ontwikkeling van een duurzame multifunctionele landbouw en dito platteland centraal. Het (subsidie) beleid richt zich in belangrijke mate op het verbeteren van de economische positie van de landbouwbedrijven c.q. stabilisering van de inkomens. Daarnaast richt men zich op verbeteren van de concurrentiepositie van de land- en bosbouwsector alsmede duurzaamheid, levenstandaard en diversificatie en werkgelegenheid van/op het Tsjechische platteland. - Belangrijke thema s - Verbetering concurrentiepositie agrarische sector en VG industrie middels modernisering, innovatie en kwaliteit en overdracht van kennis - Instandhouden/verbeteren biodiversiteit, onder meer door agro-milieu maatregelen - Verhogen aandeel hernieuwbare energiebronnen uit de landbouw in energieverbruik - diversificatie economische activiteiten en creëren van banen op het platteland - verbetering levensstandaard plattelandsbevolking (infrastructuur, diensten) - Tegengaan (verdere) verlating landbouwgronden - Verbeteren kwaliteit oppervlakte- en grondwater - Verhogen water retentievermogen landbouwgronden door stimuleren conversie van akkerland tot grasland, nieuwe verkaveling, revitalisatie waterlopen etc - Verantwoordelijk ministerie Ministerie van Landbouw - Verantwoordelijke minister Petr Gandalovic - Buitenlandse vertegenwoordiging Tsjechische ambassade te Den Haag, geen separate landbouwvertegenwoordiger 3

4 5. Sectorinformatie Bijna 3 jaar na toetreding is de conclusie dat toetreding tot de EU overwegend positief is geweest voor de agri&food sector inmiddels gerechtvaardigd. Het ondernemersklimaat is, door deelname aan het GLB, veel stabieler geworden. Daarnaast is door de interne markt de buitenlandse handel toegenomen. Ook stroomt er nu (m.n. vanuit Brussel) meer geld de sector in, waardoor de economische situatie van de sector aanmerkelijk verbeterd is. Wat zijn in algemene zin de perspectieven voor de landbouw na toetreding tot de EU? Op de korte termijn zal de tweedeling in de landbouwsector sterker zichtbaar worden. In Tsjechië betreft dit de ontwikkeling van grootschalige akkerbouw en intensieve (melk)veehouderij in de voor landbouw geschikte gebieden (de vlaktes) en extensieve veehouderij (e.a. activiteiten zoals toerisme) in de Less Favored Areas (heuvels, bergen). Een aantal sectoren zoals aardappels, groenten en fruit, heeft het moeilijk tot zeer moeilijk. Zij hebben m.n. te lijden onder de concurrentie vanuit collega nieuwe lidstaat Polen aangezien zij minder competitief zijn. Ook de pluimvee maar m.n. de varkenssector heeft het beslist moeilijk. De sector zal flink moeten investeren om aan de eisen van deze tijd te kunnen voldoen te kunnen en alleen zij die in staat zullen zijn de technische resultaten en daarmee productiekosten verder naar beneden te schroeven zullen kunnen overleven. In sectoren waar technologie en arbeid minder van belang zijn (granen, oliezaden e.a. bulkproducten ) is de concurrentiekracht wellicht voldoende om de toegenomen concurrentie het hoofd te kunnen bieden. In de voedingsmiddelenindustrie zal verdere consolidatie, herstructurering en modernisering plaatsvinden. Buitenlands kapitaal zal daarbij een belangrijke rol (moeten) spelen. - Akkerbouw en Tuinbouw Belangrijkste gewassen zijn Granen ( ha), oliezaden ( ha), suikerbiet ( ha) en aardappels ( ha). Vollegrondsteelt groenten ha in 2004, daling tot rond de ha in Geen beschermde teelt. Fruitteelt ha. - Sierteelt Productie potplanten (ca. 215 ha, waarvan ruim de helft bedekte teelt, 126 ha) en boomkwekerijproducten (ruim ha). Productie snijbloemen verwaarloosbaar. - Varkenshouderij 2,84 miljoen varkens, waarvan zeugen. - Rundveehouderij 1,37 mln. stuks, waarvan melkkoeien. - Pluimveehouderij 25,73 mln. stuks. - Visserij M.n extensieve visteelt (karpers) in talrijke visvijvers, belangrijke cultuurhistorische en landschappelijke waarde. - Voedings-/ genotsmiddelenindustrie (VGN) De omzet van de voedingsmiddelenindustrie bedroeg in 2004 circa 8,8 miljard euro, een stijging van 4% ten opzichte van Het aandeel van vlees en vleesproducten in de productiewaarde van de levensmiddelenindustrie bedraagt 22 procent, het aandeel van (fris)dranken 21 procent, het aandeel van zuivel 14 procent en het aandeel van 'overige producten' (bakkerijproducten, zoetwaren, pasta, koffie/thee) 24 procent. Multinationals domineren de segmenten zoetwaren, frisdranken, plantaardige oliën en tabak. Producenten van roodvlees, pluimveevlees evenals de 4

5 conservenindustrie zijn voor het merendeel nationaal. De voedingsmiddelenindustrie is nog niet geconsolideerd en is er sprake van fragmentatie en overcapaciteit, vooral in de zuivel- en roodvleessector. In het niveau van technologie en gebruik van moderne apparatuur bestaan grote verschillen. Ondanks een gestage groei, groeit deze sector minder snel dan andere industriële sectoren. De voedingsmiddelenindustrie is altijd erg nationaal georiënteerd geweest. Hoewel in de meeste gevallen competitief op de locale markt blijkt op de interne EU markt de concurrentiekracht van de industrie in veel productcategorieën vooralsnog problematisch te zijn. Daarbij schort het ook aan ervaring op het gebied van internationale marketing, exportkansen worden onvoldoende benut. - Handel (retail, distributie) In de jaren 90 hebben zich binnen de Tsjechische retail sector zeer dynamische ontwikkelingen voorgedaan. In deze sector is de transformatie, in tegenstelling tot in vele andere sectoren, zeer snel en succesvol verlopen. De structuur en het koopgedrag komen inmiddels dicht in de buurt van die in de West Europese landen. Begin jaren 90 was de retail sector nog zeer gefragmenteerd. Verkoop vanachter de toonbank was de praktijk en verkoop via grote(re) winkels maar mondjesmaat. Deze structuur, met internationalisering en concentratie als belangrijkste trend, is inmiddels omgevormd tot een goed functionerende sector waarin de grote internationale supermarktketens domineren. Na de val van de muur begonnen grote internationale retail ketens, Ahold voorop, actief te worden op de Tsjechische markt, die in tegenstelling tot een aantal andere Oost- en Centraal Europese landen haar markt snel heeft geopend. Ook de geografie, transport, infrastructuur en redelijk goed gekwalificeerd goedkoop personeel waren een reden voor de Westerse retailers op zoek naar expansie, de Tsjechische markt te betreden. De buitenlandse ketens hebben de koopcultuur een bijzonder belangrijke impuls gegeven, door de Tsjechische consument een breed pakket van kwaliteitsproducten tegen redelijke prijs aan te bieden. Deze heeft als respons het Westerse koopgedrag snel overgenomen. Inmiddels vormen shopping malls en grote super- en hypermarkten dan ook voor bijna 60 % van de consumenten het belangrijkste aankoopkanaal. Grote shopping malls en hypermarkten aan de rand van de steden zijn bijzonder populair en zijn verworden tot een nieuw sociaal fenomeen. Maar ook de zogenaamde discount shops zijn bijzonder populair in Tsjechië. Dit vanwege de relatief lagere koopkracht en het feit dat de Tsjechen over het algemeen nog zeer gevoelig voor prijzen zijn. De discounters hebben inmiddels een aandeel van bijna 11%. In 2006 zagen de tien grootste supermarktketens in Tsjechië hun omzet met 14,4% stijgen tot ca. 9,5 miljard euro. Het Duitse concern Schwarz, met o.a. Kaufland hypermarkten en Lidl discounters, heeft inmiddels de grootste omzet in Tsjechië. In 2005 stonden zij nog op de tweede plaats. Ahold en Tesco staan op een gedeelde tweede/derde plaats. Makro Cash&Carry dat in 2005 op 5

6 de eerste plaats stond, is naar een 4 e plaats gezakt. De top vijf voor 2006 ziet er qua omzet als volgt uit: 1. Schwarz CR (Kaufland, Lidl)- 15,83 miljard 2/3. Ahold Czech Republic (Hypernova, Albert) -14,01 miljard Tesco Stores CR- 14,01 miljard 4. Makro Cash&Carry CR-13,94 miljard 5. Rewe CR (Billa, Penny Market) 9,39 mld. Inmiddels heeft een aantal supermarktketens de Tsjechische markt ook al weer verlaten of hebben aangekondigd dit te doen. Het betreft Julius Meinl, Carrefour en Delhaize. Deze ketens zijn/ worden overgenomen door respectievelijk Ahold, Tesco en Rewe/Billa.De verwachting is dat de Tsjechische markt zich verder zal consolideren en er in de toekomst nog meer overnames zullen plaatsvinden. De dynamische ontwikkeling van de retail sector heeft vanzelfsprekend grote gevolgen gehad voor de hele keten: voor de primaire sector, voor de voedingsmiddelenindustrie en voor de groothandel/distributie. De groothandel had voorheen een zeer dominante positie in de handel en distributie van voedingsmiddelen. Nu krijgen de retailers steeds meer hun eigen distributiecentra en is er steeds meer sprake van directe inkoop en import. - Landbouwmachines voor VGN De omvang van de markt voor machines voor de voedingsmiddelenindustrie en verpakkingsindustrie zal zich naar verwachting rond de US$ 330 mln. per jaar stabiliseren. De meest veelbelovende sectoren voor verdere ontwikkeling en continue investering in machines en faciliteiten zijn de drankenindustrie (m.n. niet alcoholisch) en veevoederindustrie. 6. markttoegang - Fytosanitair Interne markt - Veterinair Interne markt 7. Wet- en regelgeving Jacques Verbeek (LNV/I&H) (j.j.m.verbeek@minlnv.nl), of via LNV-Bureau Praag (pra-lnv@minbuza.nl). 6

7 8. Overige - Lidmaatschappen relevante EU (per ), WTO, FAO internationale organisaties - Beschikbare subsidies EZ (PESP) 9. Belangrijke beurzen/activiteiten 10. Andere links Ministerie Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking Ministerie van Economische Zaken Economische Voorlichtingsdienst Atradius FAO OECD USDA/FAS Nederlandse Ambassade Praag LEI CBS Relevante (specifieke) links met betrekking tot land Ministry of Agriculture State Veterinary Administration State Phytosanitary Administration Czech Agriculture and Food Inspection Authority Agricultural Information Server Nederlandse Kamer van Koophandel 11. Contactadressen/gegevens - LNV-bureau - Directie Industrie en Handel Via minbuza LNV-raad: mw. Ir. P.M.B. de Vries (pra-lnv@minbuza.nl) Ambassade der Nederlanden Gotthardska 6/ Praag 6 Tel.: Fax: Internet: Landenbeleidsmedewerker voor Tsjechië: A. (Arie) Veldhuizen MBA (a.veldhuizen@minlnv.nl) Ministerie van LNV Directie Industrie en Handel Postbus EK Den Haag Tel Fax Internet: Uitgave Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Directie Industrie en Handel Maart 2007 Bronnen: Czech Statistical Office, Situation and Outlook Reports Ministry of Agriculture, LEI, 7