Nederlands tijdschrift voor

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nederlands tijdschrift voor"

Transcriptie

1 36e jaargang Nederlands tijdschrift voor R e v a l i d a t i e g e n e e s k u n d e ö TOP-artikel, de keuze van prof. dr. J.H.B. Geertzen ö Interview met Luc van der Woude ö Richtlijn Lymeziekte ö Richtlijn SAPS ö Schotten uit de CVA revalidatie ö Onderwijs revalidatiegeneeskunde in bachelor geneeskunde

2 Second opinion Op een bepaald moment was mijn geduld op en heb ik een second opinion aangevraagd. Ik heb er geen seconde spijt van gehad. Henk Schouten heeft jarenlang als accountmanager in de grafische sector gewerkt. Zijn favoriete bezigheid is schilderen vanuit zijn eigen Atelier Mirakel. Henk kwam naar De Hoogstraat Orthopedietechniek omdat zijn vorige behandelaars geen oplossing meer zagen voor de problemen met de prothesekoker. Bij De Hoogstraat werd op korte termijn een passende oplossing gerealiseerd. Henk loopt daar nu met gemak vele kilometers mee, zonder pijnklachten De kracht van de aanpassing

3 Index Van de secretaris: Ontwikkeling Behandelmodules 146 Publicatie Psychosociale revalidatie en begeleiding van mensen met een dwarslaesie 147 Het meten van kwaliteit van leven bij mensen met afasie 152 Een nieuwe oefenprothese (BOP) voor patiënten met een transfemorale amputatie 157 Bijblijven of Achterlopen Vragenlijst 161 TOP-artikel Geïnformeerde besluitvorming in CRPS-I en amputatie 162 Interview Acht vragen aan prof. dr. L.H.V. (Luc) van der Woude 168 Proefschrift Véronique Moulaert - Life after survival of a cardiac arrest. The brain is the heart of the matter 172 Innovatie Revalidatie Schotten uit de CVA-revalidatie 175 Actueel Richtlijn Lymeziekte 178 Richtlijn SAPS 180 Resultaten Inventarisatie Onderzoek 183 Medisch onderwijs en opleiding Onderwijs revalidatiegeneeskunde in bachelor geneeskunde 188 Bijblijven of Achterlopen Antwoorden 190 In Memoriam Evert Wieman ( ) 191 Het Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde (NTR) The Netherlands journal of Physical and Rehabilitation Medicine Het NTR is een mededelingen- en informatieperiodiek van de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA). De redactie wordt gevormd door Drs. Annemiek Backx Dr. Hans Bussmann Hans Groen Dr. Lily Heijnen Drs. Esther Jacobs Dr. Clemens Rommers Dr. Ron Meijer Prof. dr. Rob Smeets Prof. dr. Anne Visser-Meily Hoofdredacteur Dr. Casper van Koppenhagen Eindredacteur Heidi Wals colofon Redactieadres Redactiesecretariaat t.a.v. Heidi Wals Nederlandse Vereniging voor Revalidatieartsen (VRA) Postbus GR Utrecht Tel: (030) ntr@revalidatiegeneeskunde.nl Uitgever, advertenties en abonnementen dchg medische communicatie Hendrik Figeeweg 3G BJ Haarlem Tel. (023) info@dchg.nl Opmaak dchg medische communicatie, Haarlem Bij de voorplaat Dutch Congress of Rehabilitation Medicine In dit nummer van het NTR vindt u de aankondiging van het VRA najaarscongres 2014, vanaf dit jaar genaamd DCRM (Dutch Congress of Rehabilitation Medicine). Het congresthema is: Changing Horizons. Voor de invulling van dit thema denkt de Wetenschappelijk Commissie van de VRA aan bijvoorbeeld: revalideren vanuit een andere setting, e-health en het zorglandschap over 10 jaar. Dit jaar zal op iedere cover van het NTR een verband worden gelegd met het thema van dit congres. De vereniging is hard bezig om haar visie, de stip op de horizon, in kaart te brengen. De revalidatiegeneeskunde ontwikkelt zich in rap tempo. Soms langs voorspelbare wegen, maar steeds vaker worden nieuwe paden ingeslagen als uitkomsten van samenwerking met andere (beroeps)groepen. The sky is the limit! Abonnement Standaard 100,- per jaar Buitenland 160,- per jaar Schriftelijke opzegging ten minste 4 weken voor het eind van de termijn. Het NTR verschijnt zesmaal per jaar. Inzending kopij Per met attachments. Complete tekst met eventuele afbeeldingen of tabellen in de tekst aanleveren. Teksten in Word (niet in pdf). Daarnaast tevens figuren, foto s of andere afbeeldingen, ook los van de tekst aanleveren als jpg of tiff. Richtlijnen voor auteurs Deze richtlijnen zijn te downloaden op Verschijning Februari, april, juni, augustus, oktober en december. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever of de hoofdredacteur. De uitgever is niet aansprakelijk voor de inhoud van deze uitgave. 36e jaargang nummer 4 ISSN

4 Van de secretaris Ontwikkeling Behandelmodules Vanaf februari 2014 zijn wij met vele betrokken collega revalidatieartsen aan het werk in het project Behandelmodules en Bekostiging. Dit is een groots project, waarbij we gezamenlijk met RN als doel hebben om te komen tot behandelmodules die gebruikt kunnen worden voor bekostiging van de revalidatiezorg. Vorig jaar is voor de bekostiging van de medisch specialistische revalidatie een nieuwe productstructuur ingevoerd in de vorm van spoor 2b, gecombineerd met de invoering van de zorgvraagindex. Het was de bedoeling deze productstructuur verder door te ontwikkelen. Echter, in overleg met de NZa is eind vorig jaar gekozen voor een andere aanpak, namelijk om op basis van de beschrijving van kenmerkende zorg activiteiten een nieuwe productstructuur (en daarmee bekostiging) te gaan ontwikkelen. Voor ons als revalidatieartsen is dit de kans om vanuit de inhoud een goede basis voor de bekostigingsstructuur neer te zetten. Het programma voor het beschrijven van de behandelmodules is begin van dit jaar gestart. De planning is dat half november alle modules klaar zijn. Een behandelmodule is een eenheid van activiteiten gedurende de behandeling die door één of meerdere behandelaren worden uitgevoerd ten behoeve van een specifiek behandeldoel. Verschillende behandelmodules vormen samen de behandeling. De eerste werkgroep die van start is gegaan, is de werkgroep Raamwerk en Generieke modules. Deze werkgroep heeft het gewenste moduleraamwerk beschreven. Met dit raamwerk zijn de diagnose gebonden werkgroepen vervolgens aan de slag gegaan. Daarnaast zorgt deze werkgroep nog voor een beschrijving van de algemene onderdelen van de revalidatie, de zogenaamde generieke modules. Naast deze generieke modules zijn er de specifieke, diagnosegebonden modules. Er is gekozen om de beschrijving van de behandelmodules op te splitsen in vier tranches, waarin de verschillende diagnose gebonden werkgroepen en managers van revalidatieinstellingen, met ondersteuning vanuit de bureaus van VRA en RN, aan de slag gaan. Onder tranche 1, Neurologie vallen de werkgroepen niet-aangeboren hersenletsel (WCN en WTH), Parkinson en aanverwante Bewegingsstoornissen (WPB) en Multiple Sclerose (WMS) en Neuromusculaire aandoeningen (WNMA). Binnen tranche 2, Pijn, oncologie en orgaanrevalidatie gaan twee werkgroepen aan de slag: Pijnrevalidatie Nederland (WPN) en Oncologische Revalidatie (WOR). De WOR draagt ook zorg voor de moduleontwikkeling voor orgaanrevalidatie, hierbij ondersteund door specialisten uit het veld. De werkgroepen WAP, WAP-A, WTR en NVDG beschrijven de behandelmodules binnen tranche 3, Amputatie, trauma en dwarslaesie. Tranche 4, kinderrevalidatie, maakt gebruik van de uitkomsten van tranche 1 t/m 3 en zal aanvullend de kinderspecifieke behandelmodules beschrijven. Tranche 1, 2 en 4 zijn al bezig. Tranche 3 gaat in september van start. Het VRA bestuur is onder de indruk van het vele werk dat dit jaar door de geaccrediteerde werkgroepen wordt verricht om de behandelmodules te definiëren. De getoonde inzet voor dit belangrijke project wordt enorm gewaardeerd. Ook de ondersteuning door managers van revalidatie-instellingen toont de betrokkenheid vanuit de sector. Vanuit bestuurlijk oogpunt is dit tevens een mooi project. Revalidatie Nederland en de VRA werken hierin intensief samen, zowel het bestuur als beide bureaus. Om iedereen goed te kunnen informeren over de behandelmodules, qua inhoud en de invoering van de modulestructuur per 2015, zullen naast de te verschijnen nieuwsbrieven, verschillende bijeenkomsten worden georganiseerd. U wordt hierover via de VRAnieuwsbrief geïnformeerd. Ik hoop u allen tijdens het VRA-congres te ontmoeten! Luikje van der Dussen, secretaris VRA-bestuur Voorzitter Stuurgroep Behandelmodules & Bekostiging 146

5 Publicatie Ervaringen, wensen en behoeften - een kwalitatief onderzoek op basis van focusgroepen. Psychosociale revalidatie en begeleiding van mensen met een dwarslaesie A.T. Onderwater, C.M.C. van Leeuwen, M.W.M. Post Een dwarslaesie leidt veelal tot ernstige blijvende motorische stoornissen en tot secundaire stoornissen zoals incontinentie, spasticiteit, luchtweginfecties en depressie. 1 Ruim één derde van de mensen met een dwarslaesie ervaart vijf jaar na ontslag uit de klinische revalidatie nog milde tot ernstige mentale gezondheidsproblemen. 2 Deze bevinding komt overeen met resultaten uit internationaal onderzoek. 3 In de klinische revalidatie van mensen met een dwarslaesie ligt desondanks het accent vooral op de fysieke revalidatie. Bij psychosociale revalidatie gaat het om het ondersteunen van de persoon met een dwarslaesie en de familie, ofwel de diagnostiek, behandeling en begeleiding van mentale en sociale problematiek. Hieronder vallen naast aspecten als stemming en cognitie bijvoorbeeld ook het gevoel van eigenwaarde, toekomstperspectief, gezin en functioneren in de maatschappij. In de recente Zorgstandaard Dwarslaesie hebben Dwarslaesie Organisatie Nederland en professionals uit de dwarslaesierevalidatie aangegeven na te willen gaan hoe de psychosociale begeleiding van mensen met een dwarslaesie verbeterd kan worden, zodat optimale steun gegeven kan worden aan het fysiek en psychisch herstel na een dwarslaesie. 4 Het is echter nog onduidelijk wat de specifieke wensen en behoeften van mensen met een dwarslaesie in Nederland ten aanzien van de psychosociale revalidatie zijn. Om deze reden hebben wij een inventariserend kwalitatief onderzoek onder mensen met een dwarslaesie uitgevoerd. Kwalitatief onderzoek kan een waardevolle bijdrage leveren aan inzicht in factoren die het mentale herstel na een dwarslaesie beïnvloeden en hoe revalidatiezorg daar het best op in kan spelen. 5 Het doel van dit onderzoek was het in kaart brengen van ervaringen, wensen en behoeften van mensen met een dwarslaesie op het gebied van de psychosociale revalidatiezorg. Astrid T. Onderwater, psycholoog, De Hoogstraat Revalidatie, Utrecht Christel M.C. van Leeuwen, psycholoog, De Hoogstraat Revalidatie, Utrecht Marcel W.M. Post, psycholoog, De Hoogstraat Revalidatie en Universitair Medisch Centrum Utrecht Methoden Design Het onderzoek bestond uit drie focusgroepen met mensen met een dwarslaesie. Wij kozen voor deze methode vanwege de verwachte interactie tijdens de groepsgesprekken waarbij deelnemers ervaringen delen en vergelijken, waardoor het onderwerp breed kan worden belicht. Deelnemers Inclusiecriterium was: sinds twee tot vijf jaar een dwarslaesie hebben. Exclusiecriteria waren: onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal, dwarslaesie ontstaan ten gevolge van een maligniteit of ernstige comorbiditeit, zoals hersenletsel of ernstige psychiatrische problematiek. Procedure Revalidatieartsen van Revalidatiecentrum Rijndam, De Hoogstraat Revalidatie en De Sint Maartenskliniek selecteerden en benaderden potentiële deelnemers schriftelijk, waarna een onderzoeker (AO) de geïnteresseerden telefonisch benaderde en informatie gaf over het doel en de inhoud van het onderzoek. Alle deelnemers gaven informed consent. De onderzoekers zijn niet betrokken geweest bij de behandeling van de deelnemers. Instrumenten De onderzoekers (AO en CvL) begeleidden de focusgroepen aan de hand van een aantal gespreksonderwerpen. De deelnemers werd gevraagd om met elkaar in gesprek te gaan en ervaringen op het gebied van psychosociale revalidatie met elkaar uit te wisselen en aansluitend met elkaar te spreken over wensen en behoeften ten aanzien van psychosociale begeleiding. De gespreksleiders zorgden ervoor dat alle deelnemers en onderwerpen aan bod kwamen, maar gingen 147

6 Publicatie niet met deelnemers in discussie. Tijdens de tweede en derde focusgroep werden uitspraken uit eerdere gesprekken geverifieerd. De gemiddelde duur van de focusgroepen was twee uur. Analyse Er zijn geluidsopnamen gemaakt van de gesprekken met toestemming van de deelnemers. Deze zijn letterlijk uitgewerkt en de uitwerkingen zijn geanonimiseerd en geanalyseerd met behulp van MAXqda10, 6 volgens richtlijnen voor kwalitatief onderzoek. 7 De onderzoekers codeerden de data onafhankelijk van elkaar en bediscussieerden deze daarna totdat overeenstemming werd bereikt. Vervolgens identificeerden zij gezamenlijk de belangrijkste thema s en codeerden tenslotte de tekstfragmenten nogmaals aan de hand van de geïdentificeerde thema s. Resultaten Deelnemers In totaal namen 20 mensen deel aan de drie focusgroepen (tabel 1). De meerderheid van de deelnemers typeerde zichzelf als positief ingesteld. Sommige deelnemers gaven aan de situatie niet of moeilijk te kunnen aanvaarden en het lastig te vinden om positief te zijn. aandacht is voor het psychosociale aspect van de revalidatie en dat begeleiding geboden wordt: Dat is een stukje in de revalidatie, dat is gewoon minstens zo belangrijk als het fysieke deel en ( ) dat het fysiek, dat het minder een rol speelt in hoe je er over vijf jaar of zo bij zit, je welbevinden, het hele psychische deel ( ). Dus ik ben wel blij dat hier aandacht aan besteed wordt en ik wil heel graag mee doen hieraan. [Man, 26 jaar, complete tetraplegie] Wat ook werd geconstateerd is dat er wel een grens is aan de mogelijkheden van psychosociale begeleiding: persoonlijkheidskenmerken spelen ook een grote rol bij psychosociale problematiek: Kijk, je hebt ook bepaalde karaktertrekken die je van nature mee hebt en die kunnen zij ook niet weg schrapen, dus dat zijn dan de dingen die je bij je draagt en waar je eigenlijk iedere dag wel tegen aan loopt. [man, 64 jaar, incomplete tetraplegie] Ook wordt gesteld dat het voor het welslagen van het revalidatieproces belangrijk is dat het totaalplaatje wat betreft de aangeboden begeleiding klopt: alle onderdelen binnen het hulpaanbod moeten aansluiten. Tabel 1. Algemene gegevens. N=20 Aantal Laesie incompleet/compleet 13/7 Man/vrouw 15/5 Leeftijd < >65 5 Burgerlijke staat Alleenstaand (incl. gescheiden / 7 weduwnaar) Samenwonend /Gehuwd 13 Onderwijs WO-HBO / MBO / LBO 8/8/4 Wel/geen betaalde baan 6/14 Definitie psychosociale revalidatie De term psychosociale revalidatie werd door de deelnemers vooral geassocieerd met verwerking en het omgaan met de omgeving. Een deel koppelde de term psychosociale revalidatie aan het bezoeken van een psycholoog of maatschappelijk werker en het hebben van (psychische) problemen. Verschillende deelnemers gaven aan dat het belangrijk is dat er Onderwerpen die gekoppeld worden aan de term psychosociale revalidatie zijn weergegeven in tabel 2. Tabel 2. Belangrijke thema s binnen de psychosociale revalidatie. Omgang met de omgeving Verwerking Angst Schuldgevoelens Werk Aanvragen van voorzieningen Seksualiteit Sport Lichaamsgewichtbeheersing Vakantie Formulering van hulpvragen (On-)afhankelijkheid Ervaringen in het revalidatiecentrum Meerdere deelnemers gaven aan in de beginfase depressieve gevoelens te hebben gehad, of hun situatie te hebben ontkend. Veel deelnemers gaven aan de (verdere) periode in het revalidatiecentrum over het algemeen als positief te hebben beleefd, vooral door de voortdurende steun tussen revalidanten onderling. De begeleiding van verschillende zorgverleners wordt over het algemeen gewaardeerd: 148

7 Publicatie Nou het gebeuren is natuurlijk een ontzettend grote inbreuk in je leven, in je eigen, maar ook dat van je echtgenote en van je kinderen. Je hele leven staat op z n kop en dan is het goed dat er mensen zijn die je een beetje helpen om de boel weer op de rails te krijgen, want.. dat lukt jezelf niet.. lijkt mij.. [Man, 61 jaar, complete tetraplegie]. Het werd als prettig ervaren wanneer zorgverleners ruimte creëren om ervaringen te bespreken, advies geven op psychosociaal gebied en praktische zaken, bijvoorbeeld over verwerking of over de aanvraag van voorzieningen. Enkele deelnemers gaven (in eerste instantie) aan geen psychosociale begeleiding te hebben ontvangen. Sommige deelnemers zeiden geen behoefte te hebben gehad aan psychosociale begeleiding. Enkele deelnemers merkten op dat er binnen het revalidatiecentrum weinig ruimte werd geboden voor boosheid en verdriet of zij ervoeren een gebrek aan tijd, aandacht en/of inlevingsvermogen van zorgverleners. Discussie Wat allereerst opvalt is dat de term psychosociale revalidatie en hulp van de psycholoog en/of maatschappelijk werker door een deel van de deelnemers vooral geassocieerd worden met psychische problemen. Verder blijkt dat er een grote verscheidenheid aan wensen en behoeften bestaat ten aanzien van de vorm, inhoud en timing van psychosociale begeleiding. Deze verscheidenheid impliceert dat een standaard psychosociaal behandelprogramma nooit toereikend zal zijn voor iedereen; zorgverleners zullen de individuele revalidant steeds goed moeten volgen om te signaleren welke psychosociale begeleiding deze wenst of als wenselijk geacht wordt. Een goede screening op psychosociale problematiek, ook om depressie of posttraumatische stressstoornissen te kunnen identificeren of uitsluiten, en een inventarisatie van wensen en behoeften waarbij, indien relevant, het hulpaanbod herhaaldelijk gepresenteerd wordt, creëeren een nuttige basis voor een zorgplan op maat. 8,9 Wensen en behoeften ten aanzien van psychosociale begeleiding Uit de gesprekken kwam naar voren dat de wensen ten aanzien van de inhoud, vorm en timing van psycho sociale begeleiding sterk uiteenlopen. Verschillende deelnemers merkten op dat de hulpbehoefte per fase verandert, sommigen gaven aan dat psychosociale begeleiding te vroeg aangeboden kan worden, bijvoorbeeld omdat mensen zich eerst richten op fysiek herstel; terwijl anderen benadrukten dat psychosociale hulp meteen na de diagnose aangeboden zou moeten worden, omdat in een later stadium problemen (kunnen) ontstaan als blijkt dat emoties niet goed verwerkt zijn. Een paar deelnemers vertellen in een vroeg stadium (ziekenhuis) al contact te hebben gehad met de revalidatiearts over hun prognose en dit te hebben gewaardeerd, ook in het kader van hun verwerkingsproces. Verschillende deelnemers zouden een vrijwillig karakter van psychosociale begeleiding waarderen. Opgemerkt werd dat het belangrijk is dat de wegen goed worden aangegeven en dat het hulpaanbod wordt herhaald. Belangrijke thema s binnen de psychosociale begeleiding Ondanks de verschillende wensen en behoeften kwam een aantal punten wel herhaaldelijk terug: leren van mede-revalidanten en ervaringsdeskundigen; het hebben van een klik met een zorgverlener; meer (individuele) begeleiding van naasten; evenals meer begeleiding tijdens de overgang naar huis (Tabel 3). Een belangrijke constatering is dat psychosociale steun voor een belangrijk deel wordt vormgegeven door onderlinge steun door het gezamenlijk revalideren. Verschillende revalidatiecentra experimenteren met mogelijkheden om ervaringsdeskundigen deel uit te laten maken van het team, ook in het buitenland wordt gewerkt met peer support. 10 Uit de gesprekken blijkt ook dat psychosociale revalidatie niet het exclusieve domein is van psycholoog en maatschappelijk werker. Daarom is het belangrijk om binnen een behandelteam na te gaan óf en bij welke teamleden de revalidant ervaringen en problemen deelt waardoor relevante informatie beschikbaar is en op de juiste plek komt. Begeleiding van de naaste omgeving, zowel individueel als met aandacht voor de interactie tussen revalidant en naaste, zou een vaste plek moeten innemen zodat er voldoende aandacht is voor het verwerkingsproces en draagkracht van naasten. 11 Door meerdere deelnemers wordt benadrukt dat een vast aanbod aan psychosociale zorg tijdens de overgang naar huis en ook nog een periode daarna wenselijk is omdat deze fase specifieke vragen en hindernissen kent. Juist wanneer problemen ervaren worden op psychosociaal vlak zal het lastiger zijn om daarin zelf het initiatief te nemen. Een mogelijke beperking van het onderzoek is dat de deelnemers aan de focusgroepen een selecte groep vormden omdat mensen met stemmingsproblemen een hogere drempel voor deelname zouden kunnen 149

8 Publicatie Tabel 3. Belangrijke thema s binnen de psychosociale begeleiding. 1. Leren van mederevalidanten en ervaringsdeskundigen 2. Individuele begeleiding: Klik / De ruimte krijgen 3.(Individuele) begeleiding van naasten 4. Nazorg/ Uitrevalidatie Thema Het samen revalideren werkt motiverend en heeft steun gegeven. Revalidanten gaven aan veel van een ander te kunnen leren, zichzelf aan een ander op te kunnen trekken en interactie met andere revalidanten, ex-revalidanten, ervaringsdeskundigen kan daarom heel waardevol zijn. Begeleiding door een ervaringsdeskundige wordt als krachtig ervaren/ingeschat, omdat deze inzicht en vertrouwen in mogelijkheden biedt en de situatie van de revalidant het best zal begrijpen. Interactie met lotgenoten, ervaringsdeskundigen kan ook voorkomen dat revalidanten het wiel opnieuw moeten uitvinden. Vaak werd opgemerkt dat het niet zo belangrijk is wie de individuele begeleiding op psychosociaal vlak geeft, maar dat het vooral belangrijk is dat er ruimte geboden wordt (voor zowel het delen van ervaringen als het verkennen van de eigen grenzen, fysieke mogelijkheden) en dat er een bepaalde klik gevoeld wordt met een zorgverlener. Veel deelnemers merkten op dat er meer (individuele) aandacht voor naasten zou moeten zijn. Sommigen gaven aan dat het voor de omgeving zelfs moeilijker is dan voor hen zelf. Er is wel aandacht voor de naasten, maar geen begeleiding die exclusief op de naaste(n) gericht is. Ook de naaste omgeving moet op een zo normaal mogelijke wijze het leven voort kunnen zetten. Steun tijdens de overgang naar huis en daarna werd door verschillende deelnemers gemist. Na het ontslag worden beperkingen nog duidelijker. De toekomst is onduidelijk en daardoor onzeker. Het weer naar huis gaan werd dan bijvoorbeeld als te vroeg ervaren, of eenmaal thuis ontstond de wens weer terug te zijn in het veilige revalidatiecentrum. Nazorg in de vorm van nabellen werd gewaardeerd. Vaste controles bij de revalidatiearts worden ook als nazorg genoemd. Hoewel daar vooral de fysieke situatie wordt besproken, wordt ook de ruimte ervaren om psychosociale zaken aan bod te laten komen. Sommige mensen geven aan dat het goed is als het revalidatiecentrum actief (meer vormen van) nazorg aan zou bieden. Citaten Als een ander een stap kan zetten ben je net zo blij als dat je het zelf zou kunnen en als een ander zit te brullen, dan brul je mee en probeer je die persoon weer een beetje uit die dip te krijgen, maar ja.. want dat herken ik ook heel erg: we hebben ook ontiegelijk gelachen en echt een heel leuke tijd gehad en af en toe schaamde ik me wel eens om dat aan de buitenwereld te zeggen. Dan zeiden ze: Gelachen? Fijne tijd gehad? Hoe kan je dat nou zeggen? [Vrouw, 58 jaar, incomplete paraplegie]. Tegen mij zei de ergotherapeut: Koop maar zeven serviezen, eer dat je die kapot heb gegooid, kan je best wel een kopje afwassen hoor. Weet je, zulk soort dingen, dat was juist.. dat vond ik heerlijk, juist leuk, hè, dat ik zei van: Nou.. pffff.. [Vrouw, 67 jaar, incomplete tetraplegie]. Ikzelf kon er hard aan werken, maar je man ziet je in de rolstoel en is machteloos. Die denkt van: Mijn leven is nu ook voorbij, we kunnen niet meer dit, we kunnen niet meer dat. Dat (gesprek maatschappelijk werk) heb ik niet nodig zei mijn partner. Na heel veel aandringen is hij toch gegaan en toen helemaal behuild teruggekomen. Daarna was het net alsof het een opluchting was, dat het daarna beter ging. Dat positieve gevoel om vooruit te gaan van de afdeling, krijgen zij minder mee, en dan blijven ze zich maar zorgen maken. [Vrouw, 58 jaar, incomplete paraplegie]. (Overgang van kliniek naar polikliniek:) Ik moest weer opnieuw beginnen, ze wisten niet wat ik allemaal al gedaan had. [Vrouw, 67 jaar, incomplete paraplegie]. Eerst zit je een beetje in een capsule: de dokter, de pies- en poepdokters, ergernistherapie, wel belangrijk trouwens, van alles wordt geregeld. Daar houdt het pakket op. Dan trakteer je op taart. En dan is er het risico dat je in een gat valt. [Man, 65 jaar, complete paraplegie] ervaren Dit kan de generaliseerbaarheid van de uitkomsten beperken. Een tweede beperking is dat dit onderzoek gebaseerd is op retrospectieve beschrijvingen die wellicht met de jaren minder betrouwbaar en gedetailleerd zijn geworden. Tenslotte is hier alleen het perspectief van de oud-revalidant belicht. In het onderzoek zijn ook interviews met zorgverleners gehouden om hun perspectief helder te krijgen. Daarover zal in een volgende bijdrage worden gerapporteerd. Op dit moment wordt op basis van deze uitkomsten en die van de interviews een praktische interventie ontwikkeld. Conclusie De verscheidenheid aan ervaringen, wensen en behoeften op het gebied van psychosociale revalidatie 150

9 Publicatie en begeleiding vraagt om een breed hulpaanbod dat aansluit op het individu. Een duidelijke presentatie van het hulpaanbod is belangrijk, opdat revalidanten psychosociale begeleiding niet vooral met het hebben van psychische problemen associëren, maar als een integraal onderdeel van de totale revalidatie. Referenties 1. Asbeck FWA van. Handboek dwarslaesie revalidatie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, Leeuwen CMC, Post MWM, Asbeck FWA van, et al. Life satisfaction in people with spinal cord injury during the first five years after discharge form patient rehabilitation. Disability & Rehabilitation; 2012;34, Post MWM, Leeuwen CMC van. Psychosocial issues in spinal cord injury: a review. Spinal Cord 2012;50; Spek J. Zorgstandaard dwarslaesie. Dwarslaesie Organisatie Nederland, Hammell KW. Quality of life after spinal cord injury: a meta-synthesis of qualitative findings. Spinal Cord 2007;45; MAXQDA, software for qualitative data analysis, , VERBI Software - Consult - Sozialforschung GmbH, Berlin, Germany. 7. Boeije H. Analyseren in kwalitatief onderzoek: denken en doen. Den Haag: Boom/Lemna, Garrino L, Curto N, Decorte R. Towards personalized care for persons with spinal cord injury: a study on patients perceptions. The Journal of Spinal Cord Medicine; 2011;34: Van Leeuwen CMC, Post MP, Hoekstra T et al. Trajectories in the course of life satisfaction after spinal cord injury: identification and predictors. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 2011;92(2): Haas BM, Price L, Freeman JA. Qualitative evaluation of a community peer support service for people with spinal cord injury. Spinal Cord; 2013; 51(4): Visser-Meily A, Post M, Gorter JW, Berlekom SB, Bos T van den, Lindeman E. Rehabilitation of stroke patients needs a family-centred approach. Disability & Rehabilitation 2006;28: Correspondentie Christel V. van Leeuwen c.v.leeuwen@dehoogstraat.nl Abstract Objective: To examine the needs and experiences of persons with spinal cord injury (SCI) regarding psychosocial care during initial inpatient rehabilitation. Study design: Focus groups with persons with SCI (n = 20) were performed. Conversations were recorded and transcribed verbatim. Subsequently thematic analysis of the focus groups was conducted. Results: Psychosocial rehabilitation was mainly associated with mental adjustment to SCI, being guided by a psychologist or social worker and with having mental health problems. Participants reported a large variety of experiences and needs. Main themes were: the importance of peer support, importance of having a good relationship with a team member, not necessarily the psychologist or social worker, to share experiences and feelings, the wish for more attention and support for close relatives and for more support during the transition from the rehabilitation centre to the community Conclusions: The large variety of experiences, wishes and needs in the field of psychosocial rehabilitation and care requires a broad range of psychosocial services that are well-tailored to the needs of the individual. It is important to present psychosocial care in such a way that it is not only associated with having psychological problems, but as an integral part of the rehabilitation program. Keywords: psychosocial rehabilitation, spinal cord injury, transition, adjustment, close relatives, peer support. 151

10 Publicatie Een critically appraised topic Het meten van kwaliteit van leven bij mensen met afasie E. Raven-Takken, L. van Ewijk, A. Beelen In Nederland worden jaarlijks zo n mensen getroffen door een beroerte, waarvan een deel lijdt aan afasie. Afasie heeft een grote impact op de kwaliteit van leven. Voor het bepalen van de gezondheidgerelateerde kwaliteit van leven na beroerte worden doorgaans vragenlijsten gebruikt. Voor patiënten met afasie is het moeilijk talig-complexe vragenlijsten af te nemen. Het is daarom van belang een instrument te gebruiken, dat de kwaliteit van leven bij patiënten met afasie in kaart kan brengen. Het doel van dit literatuuronderzoek was te achterhalen welke valide instrumenten er beschreven zijn in de literatuur om kwaliteit van leven bij patiënten na een beroerte met afasie te meten. Introductie De World Health Organization (WHO) definieert gezondheid als A state of complete physical, mental, and social well-being not merely the absence of disease... 1 Hieruit volgt dat de evaluatie van de effectiviteit van gezondheidszorg dus niet alleen gemeten dient te worden in termen van de frequentie of ernst van de ziekte, maar ook in een schatting van de impact van de ziekte op de door de patiënt ervaren kwaliteit van leven. Kwaliteit van leven omvat de subjectieve evaluatie door de persoon zelf ten aanzien van zijn fysieke, mentale en emotionele, familiaire en sociale functioneren. 2 Het herstellen en bevorderen van de kwaliteit van leven is het hoofddoel van de zorg. Ook in Nederland is kwaliteit van leven een speerpunt in de zorg; het omvat één van de roadmaps binnen de economische topsector Life Sciences & Health. 3 Binnen deze roadmap wordt het belang van de ontwikkeling en het gebruik van goed gevalideerde vragenlijsten voor specifieke patiëntengroepen onderstreept. Evelijn Raven-Takken, B. Logopedist, Hogeschooldocent, Opleiding Logopedie Hogeschool Utrecht. Revalidatie Centrum de Trappenberg, Huizen Dr. Lizet van Ewijk, Logopedist, Hogeschoolhoofddocent, Opleiding Logopedie Hogeschool Utrecht. Dr. Anita Beelen, Hoofd Onderzoek Merem Behandelcentra, Revalidatie Centrum de Trappenberg, Huizen Afasie komt voor bij 24 tot 30% van de patiënten na een beroerte in de acute fase. Zes maanden na de beroerte is 12 tot 23% nog steeds afatisch. 4 Tevens is bekend dat mensen met afasie in hun participatie sterk belemmerd worden door de afasie en dat dit de kwaliteit van leven beïnvloedt. 2,5 Daarom is het van groot belang de kwaliteit van leven van mensen met afasie in kaart te brengen. De bestaande kwaliteit van leven-lijsten (QoL-lijsten) zijn vaak ongeschikt voor mensen met afasie omdat het begrijpen van de vragen en het geven van de antwoorden door de taalstoornis moeilijk is geworden. Het bevragen van de naasten van een afasiepatiënt geeft niet een zelfde beoordeling van de kwaliteit van leven als wanneer de patiënt zijn eigen oordeel kan geven. 5,6 De centrale vraag voor dit artikel is of er betrouwbare, valide en responsieve instrumenten beschreven zijn in de literatuur die geschikt zijn om kwaliteit van leven bij mensen met en zonder een afasie na een beroerte te meten die bruikbaar kunnen zijn voor de Nederlandse setting. Methode In PubMed werden 12 artikelen gevonden, in Cinahl 32. Na het verwijderen van dubbele zoekresultaten bleven er 35 over. Zoektermen en resultaten search kunnen worden opgevraagd bij de auteurs. Op basis van titel en abstract werden artikelen geselecteerd die voldeden aan de volgende inclusiecriteria: het onderwerp van de studie betreft het bepalen van de psychometrische eigenschappen van een kwaliteit van leven-vragenlijst voor mensen met afasie na een beroerte het artikel moet na 2000 zijn verschenen artikel moet geschreven zijn in Engels, Nederlands of Duits. De geïncludeerde artikelen werden beoordeeld op methodologische kwaliteit volgens de methode van Law et al, 7 waarbij geanalyseerd wordt of de studieopzet, steekproef, uitkomsten en gebruikte 152

Welke vragenlijst voor mijn onderzoek?

Welke vragenlijst voor mijn onderzoek? Welke vragenlijst voor mijn onderzoek? NHG wetenschapsdag 2010 Caroline Terwee Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch centrum Inhoud 1. Presentatie 2. Kritisch

Nadere informatie

Samenvatting in Nederlands

Samenvatting in Nederlands * Samenvatting in Nederlands Samenvatting in Nederlands Dit proefschrift is gebaseerd op gegevens verkregen uit het FuPro-CVA onderzoek (Functionele Prognose bij een cerebrovasculair accident (of beroerte)).

Nadere informatie

Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily

Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily Revalidatiearts UMC Utrecht Hoofd Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht > Samenwerking tussen De Hoogstraat Revalidatie en UMC Utrecht Hersencentrum

Nadere informatie

Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA

Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA Measuring quality of life in children with JIA Masterthese Klinische Psychologie Onderzoeksverslag Marlot Schuurman 1642138 mei 2011 Afdeling Psychologie

Nadere informatie

Ipsen revalidatie jaarprijs voor innovatieve patientenzorg 5 jaar. Een terugblik

Ipsen revalidatie jaarprijs voor innovatieve patientenzorg 5 jaar. Een terugblik Ipsen revalidatie jaarprijs voor innovatieve patientenzorg 5 jaar Een terugblik 2012 Dr. A.H. Vrieling, UMC Groningen Implementatie oefenprothese met een vrij beweegbare knie voor transfemorale amputatiepatiënten

Nadere informatie

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest. Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met

Nadere informatie

Ruth Dalemans Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken en kwetsbare ouderen HET LEVEN. Dr. Ruth Dalemans

Ruth Dalemans Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken en kwetsbare ouderen HET LEVEN. Dr. Ruth Dalemans Ruth Dalemans Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken en kwetsbare ouderen IMPACT VAN AFASIE OP HET LEVEN Dr. Ruth Dalemans Onderzoek en onderwijs Promotietraject Rol van de student

Nadere informatie

De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe. Onno van Schayck. Cahag Conferentie 15-1-2015.

De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe. Onno van Schayck. Cahag Conferentie 15-1-2015. De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe Onno van Schayck Cahag Conferentie 15-1-2015 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Revalidatie bij beenamputatie Revalidatiecentrum Breda

Revalidatie bij beenamputatie Revalidatiecentrum Breda Revalidatie bij beenamputatie Revalidatiecentrum Breda Informatie over de behandeling van revalidanten met een beenamputatie bij Revalidatiecentrum Breda. Elk jaar zijn er in Nederland rond de drieduizend

Nadere informatie

Stroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30)

Stroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30) Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Stroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30) November 2017 Review: 1. M. Post, B Dijcks 2. Eveline van Engelen Invoer: Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens

Nadere informatie

waardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening.

waardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening. amenvatting Elk jaar krijgen in Nederland zo n 45.000 mensen een beroerte, ook wel CVA (Cerebro Vasculair Accident) genoemd. Ongeveer 60% van hen keert na opname in het ziekenhuis of revalidatiecentrum

Nadere informatie

Inleiding. Arbeidsintegratie op rolletjes? Doel onderzoek. Participanten. Variabelen. Rolstoel capaciteit (1)

Inleiding. Arbeidsintegratie op rolletjes? Doel onderzoek. Participanten. Variabelen. Rolstoel capaciteit (1) Arbeidsintegratie op rolletjes? Judith van Velzen Christel van Leeuwen, Sonja de Groot, Luc van der Woude, Willemijn Faber & Marcel Post 25 maart 2011 Inleiding Werk heeft positieve invloed op kwaliteit

Nadere informatie

Position Paper #Not4Sissies

Position Paper #Not4Sissies huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Position Paper #Not4Sissies Lizette Wattel Coördinator UNO-VUmc Coördinator Onderzoekslijn Geriatrische Revalidatie Ewout Smit AIOTO Ouderengeneeskunde Programma

Nadere informatie

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis

Nadere informatie

Inleiding Klinimetrie Documenten 01 Inleiding Klinimetrie Nederlands Paraamedisch Instituut 2006 Pag. 2

Inleiding Klinimetrie Documenten 01 Inleiding Klinimetrie Nederlands Paraamedisch Instituut 2006 Pag. 2 Inleiding Klinimetrie 2006 1. Documenten 01 Inleiding Klinimetrie Nederlands Paraamedisch Instituut 2006 Pag. 2 Wanneer bij wie welk meetinstrument? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Inleiding Klinimetrie 2006

Nadere informatie

Behandelmodules. Nieuwsbrief. Nummer 2, 10 oktober 2014

Behandelmodules. Nieuwsbrief. Nummer 2, 10 oktober 2014 Nieuwsbrief Behandelmodules Nummer 2, 10 oktober 2014 Deze nieuwsbrief informeert u over de laatste stand van zaken in de ontwikkeling van de behandelmodules voor revalidatie. Deze modules beschrijven

Nadere informatie

Behandelmodules. Nieuwsbrief. Nummer 1, 26 juni 2014

Behandelmodules. Nieuwsbrief. Nummer 1, 26 juni 2014 Nieuwsbrief Behandelmodules Nummer 1, 26 juni 2014 Deze nieuwsbrief informeert u over de laatste stand van zaken in de ontwikkeling van de behandelmodules voor revalidatie. Deze modules beschrijven de

Nadere informatie

SAMENVATTING. Samenvatting

SAMENVATTING. Samenvatting Samenvatting SAMENVATTING PSYCHOMETRISCHE EIGENSCHAPPEN VAN ADL- EN WERK- GERELATEERDE MEETINSTRUMENTEN VOOR HET METEN VAN BEPERKINGEN BIJ PATIËNTEN MET CHRONISCHE LAGE RUGPIJN. Chronische lage rugpijn

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38701 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Visschedijk, Johannes Hermanus Maria (Jan) Title: Fear of falling in older patients

Nadere informatie

Klinimetrie Implementatie van een Klinimetrische-CoreSet binnen de werksetting

Klinimetrie Implementatie van een Klinimetrische-CoreSet binnen de werksetting Klinimetrie Implementatie van een Klinimetrische-CoreSet binnen de werksetting Ruud Reijmers Fysiotherapeut Jeroen Bosch Ziekenhuis Disclosure belangen spreker (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen

Nadere informatie

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited

Nadere informatie

Uitgebreide toelichting van het meetinstrumenten

Uitgebreide toelichting van het meetinstrumenten 1 Uitgebreide toelichting van het meetinstrumenten Life Habits 22 September 2010 Review: 1) E. Bernges, M. Bertrand, L. Patelski 2) Sandra Joeris Invoer: Eveline van Engelen 1 Algemene gegevens Lichaamsregio

Nadere informatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Eveline Bleiker Minisymposium Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling 26 mei 2015 Achtergrond Even voorstellen Creatieve

Nadere informatie

PROMIS. De nieuwe gouden standaard voor PROMs. Kenniscentrum Meetinstrumenten Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU Medisch Centrum

PROMIS. De nieuwe gouden standaard voor PROMs. Kenniscentrum Meetinstrumenten Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU Medisch Centrum PROMIS De nieuwe gouden standaard voor PROMs Dr. Caroline Terwee Dutch-Flemish PROMIS group Kenniscentrum Meetinstrumenten Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU Medisch Centrum Dr. Dolf de Boer Vraaggestuurde

Nadere informatie

Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd

Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Maastricht Social Participation Profile (MSPP) Augustus 2013 Review: G.M.J. Mars Eveline van Engelen Invoer : Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens Het meetinstrument

Nadere informatie

Revalidatie. Revalidatie & Herstel

Revalidatie. Revalidatie & Herstel Revalidatie Revalidatie & Herstel De afdeling Revalidatie in het BovenIJ ziekenhuis is een onderdeel van de afdeling Revalidatie en Herstel. Met deze folder willen wij u graag vertellen wat wij voor u

Nadere informatie

Multidimensional Fatigue Inventory

Multidimensional Fatigue Inventory Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) Smets E.M.A., Garssen B., Bonke B., Dehaes J.C.J.M. (1995) The Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) Psychometric properties of an instrument to asses fatigue.

Nadere informatie

PACT Partner interview

PACT Partner interview PACT Partner interview Inleiding In de periode 2012-2014 werd het implementatie project ImPACT uitgevoerd. In dit project is de Partners van Afasiepatiënten Conversatie Training (PACT) geïntroduceerd in

Nadere informatie

Resultaten interviews met patiënten Vervolgens wordt een korte samenvatting gegeven van de belangrijkste resultaten uit de gelabelde interviews.

Resultaten interviews met patiënten Vervolgens wordt een korte samenvatting gegeven van de belangrijkste resultaten uit de gelabelde interviews. Onderzoek nazorg afdeling gynaecologie UMCG (samenvatting) Jacelyn de Boer, Anniek Dik & Karin Knol Studenten HBO-Verpleegkunde aan de Hanze Hogeschool Groningen Jaar 2011/2012 Resultaten Literatuuronderzoek

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

Vragenlijsten kwaliteit van leven

Vragenlijsten kwaliteit van leven Click for the English version Vragenlijsten kwaliteit van leven TNO heeft een aantal vragenlijsten ontwikkeld om de gezondheidsrelateerde kwaliteit van leven te meten van kinderen, jongeren en jong-volwassenen.

Nadere informatie

Lange termijn functioneren en participatie bij jongeren met chronische pijn en vermoeidheid. Tessa Westendorp

Lange termijn functioneren en participatie bij jongeren met chronische pijn en vermoeidheid. Tessa Westendorp Lange termijn functioneren en participatie bij jongeren met chronische pijn en vermoeidheid Tessa Westendorp 24 januari 2014 Hoofdthema s binnen mijn onderzoek: Revalidatiebehandeling Jongeren met chronisch

Nadere informatie

hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5

hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

Gebruik van PROMs individueel versus groepsniveau. Riekie de Vet

Gebruik van PROMs individueel versus groepsniveau. Riekie de Vet Gebruik van PROMs individueel versus groepsniveau Riekie de Vet Klinimetrie: meten in de geneeskunde Het meten van symptomen, diagnostiek, uitkomsten van behandelingen, gezondheidsstatus en bijvoorbeeld

Nadere informatie

Spitzer quality of life index

Spitzer quality of life index Spitzer Quality of life index Spitzer, W. O., Dobson, A. J., Hall, J., Chesterman, E., Levi, J., Shepherd, R. et al. (1981). Measuring the quality of life of cancer patients: a concise QL index for use

Nadere informatie

Ervaringsdeskundigheid binnen de Nederlandse dwarslaesierevalidatie: een exploratieve studie

Ervaringsdeskundigheid binnen de Nederlandse dwarslaesierevalidatie: een exploratieve studie Ervaringsdeskundigheid binnen de Nederlandse dwarslaesierevalidatie: een exploratieve studie Elsemieke Visse 1,2, MSc J. Tommel, C.M.C. van Leeuwen, F. Penninx, A. Riedstra, E. Vollbracht, J. Stolwijk,

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Pijnrevalidatie. Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA

PATIËNTEN INFORMATIE. Pijnrevalidatie. Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA PATIËNTEN INFORMATIE Pijnrevalidatie Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA In deze folder geven het Maasstad Ziekenhuis, het Spijkenisse Medisch Centrum en Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten?

Wetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten? Samenvatting 403 Wetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten? Lage rugpijn (LRP) is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van beperkingen. Dit blijkt uit studies naar ziektelast

Nadere informatie

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten? De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Roland Disability Questionnaire

Roland Disability Questionnaire Roland 1983 Nederlandse vertaling G.J. van der Heijden 1991 Naampatiënt...Datum:. Uw rugklachten kunnen u belemmeren bij uw normale dagelijkse bezigheden. Deze vragenlijst bevat een aantal zinnen waarmee

Nadere informatie

Lange termijn problemen. Active LifestyLe Rehabilitation Interventions in people with chronic Spinal Cord injury (ALLRISC) ALLRISC ALLRISC ALLRISC

Lange termijn problemen. Active LifestyLe Rehabilitation Interventions in people with chronic Spinal Cord injury (ALLRISC) ALLRISC ALLRISC ALLRISC ALLRISC Onderzoeksprogramma: Active LifestyLe Rehabilitation Interventions in people with chronic Spinal Cord injury (ALLRISC) De eerste resultaten 1999-2006: Onderzoeksprogramma: Herstel van mobiliteit

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding (2) Inleiding (1) Inleiding (4) Inleiding (3)

Inhoud. Inleiding (2) Inleiding (1) Inleiding (4) Inleiding (3) Inhoud van mensen met een dwarslaesie tot 5 jaar na ontslag uit eerste klinische revalidatie Rutger Osterthun, AIOS De Hoogstraat Revalidatie MW Post, FWA Van Asbeck, CM Van Leeuwen, CF Van Koppenhagen

Nadere informatie

Samenvatting. The Disability Assessment Structured Interview, Its reliability and validity in work disability assessment, 2010

Samenvatting. The Disability Assessment Structured Interview, Its reliability and validity in work disability assessment, 2010 Samenvatting The Disability Assessment Structured Interview, Its reliability and validity in work disability assessment, 2010 Als werknemers door ziekte hun werk niet meer kunnen doen betaalt de werkgever

Nadere informatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal

Nadere informatie

Hersenletsel uw behandelprogramma bij Adelante

Hersenletsel uw behandelprogramma bij Adelante Hersenletsel uw behandelprogramma bij Adelante Voorwoord Hersenletsel Iedereen is anders. Elke situatie is anders en elk herstelproces verloopt anders. Dat realiseren wij ons heel goed. In dit hoofdstuk

Nadere informatie

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving Relationships between Attachment and Well-being among the Elderly: The mediational Roles of Mindfulness

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven

De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van Leven The Effects of the Kanker Nazorg Wijzer on Psychological Distress and Quality of Life Miranda H. de Haan Eerste

Nadere informatie

Revant, de kracht tot ontwikkeling!

Revant, de kracht tot ontwikkeling! Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie

Nadere informatie

Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in de Buurtmoestuin

Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in de Buurtmoestuin Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in de Buurtmoestuin Een kwalitatief onderzoek naar de gepercipieerde (gezondheids)effecten van gezamenlijk tuinieren Ontspanning en Sociale Contacten Groeien in

Nadere informatie

Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille

Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Inhoud presentatie Aspecifieke KANS Project GRIP op KANS Ontwikkeling GRIP op KANS Inhoud programma Voorlopige resultaten A-specifieke KANS Aan werk of activiteiten

Nadere informatie

Snel in Beweging Ontwikkeling en implementatie van de zelf-oefengids

Snel in Beweging Ontwikkeling en implementatie van de zelf-oefengids Snel in Beweging Ontwikkeling en implementatie van de zelf-oefengids Deborah Zinger MSc, fysiotherapeut UMC Utrecht Identificeer probleem/ hulpvraag patiënt Formuleer klinisch relevante vraag ZSU Maak

Nadere informatie

Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners

Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners van Somatische en Psychogeriatrische Afdelingen Validation of the Depression List (DL) and the Geriatric

Nadere informatie

ZELF DOEN: opzet van een onderzoek naar zelfmanagement en eigen regie. Tijn van Diemen

ZELF DOEN: opzet van een onderzoek naar zelfmanagement en eigen regie. Tijn van Diemen ZELF DOEN: opzet van een onderzoek naar zelfmanagement en eigen regie Tijn van Diemen Inhoud ZELF DOEN Inleiding Doel van onderzoek Onderzoeksopzet Meetinstrumenten Planning Inleiding Empowerment binnen

Nadere informatie

Ik voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie. I feel nothing though in essence everything:

Ik voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie. I feel nothing though in essence everything: Ik voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie I feel nothing though in essence everything: Associations between Alexithymia, Somatisation and Depression

Nadere informatie

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual

Nadere informatie

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive 1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Revalideren. op de Patiënteneenheid Dwarslaesie

Revalideren. op de Patiënteneenheid Dwarslaesie Revalideren op de Patiënteneenheid Dwarslaesie Inleiding U revalideert in de Sint Maartenskliniek of u gaat binnenkort revalideren in de Sint Maartenskliniek op de Patiënteneenheid (PE) Dwarslaesie. Tijdens

Nadere informatie

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-

Nadere informatie

Voorlichting Handleiding registratiemodules MSRZ 2015

Voorlichting Handleiding registratiemodules MSRZ 2015 Voorlichting Handleiding registratiemodules MSRZ 2015 Ingangsdatum 1 juni 2015 Versie 20150601, 1 juni 2015 Inhoud 1. Inleiding 4 2. Toelichting opzet moduleregistratie 5 2.1 Doel van de moduleregistratie

Nadere informatie

Ervaren tevredenheid over de geboorte

Ervaren tevredenheid over de geboorte Ervaren tevredenheid over de geboorte een meetinstrument voor moeders na de bevalling Introductie Inzicht krijgen in moeders ervaringen over de geboorte van haar kind kan worden gerealiseerd door gebruik

Nadere informatie

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic

Nadere informatie

Behandelprogramma. Dwarslaesie

Behandelprogramma. Dwarslaesie Behandelprogramma Dwarslaesie Iedereen is anders. Elke situatie is anders en elk herstelproces verloopt anders. Dat realiseren wij ons heel goed. Om u voorafgaand aan uw opname en/of behandeling bij Adelante

Nadere informatie

Patient-reported outcome measures (PROMs) in de cardiologie

Patient-reported outcome measures (PROMs) in de cardiologie Patient-reported outcome measures (PROMs) in de cardiologie De beroepsgroep is aan zet! Philip van der Wees NVVC, 5 april 2017 Opbouw 1. Wat zijn PROs en PROMs? 2. De PROM-toolbox 3. PROMs in de cardiologie:

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 11 Nederlandse Samenvatting Bij beslissingen over het al dan niet vergoeden van behandelingen wordt vaak gebruikt gemaakt van kosteneffectiviteitsanalyses, waarin de kosten worden afgezet tegen de baten.

Nadere informatie

Taalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van?

Taalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van? Taalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van? Marieke Blom-Smink R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h RoNeRes Zal ik weer kunnen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Het in kaart brengen en bespreken van de kwaliteit van leven van adolescenten met type 1 diabetes in de reguliere zorg

Nederlandse samenvatting. Het in kaart brengen en bespreken van de kwaliteit van leven van adolescenten met type 1 diabetes in de reguliere zorg Nederlandse samenvatting Het in kaart brengen en bespreken van de kwaliteit van leven van adolescenten met type 1 diabetes in de reguliere zorg Dit proefschrift richt zich op adolescenten met type 1 diabetes

Nadere informatie

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:

Nadere informatie

Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5)

Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Hester A. Lijphart Eerste begeleider: Dr. E. Simon Tweede

Nadere informatie

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument. Global Perceived Effect (GPE)

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument. Global Perceived Effect (GPE) Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Global Perceived Effect (GPE) 31-03-2014 Review: R.A.H.M. Swinkels Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende

Nadere informatie

Pijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt

Pijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt Pijnrevalidatie: De stand van zaken Jeanine Verbunt Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Financiering onderzoek Bedrijfsnamen ZonMW

Nadere informatie

Revant, de kracht tot ontwikkeling!

Revant, de kracht tot ontwikkeling! Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie

Nadere informatie

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw De Invloed van Werk- en Persoonskenmerken op het Welbevinden van Werknemers The Influence of Job and Personality Characteristics on Employee Well-being Drs. P.E. Gouw Eerste begeleider: Dr. S. van Hooren

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Revalidatie, Sport en Actieve leefstijl (ReSpAct)

Revalidatie, Sport en Actieve leefstijl (ReSpAct) Revalidatie, Sport en Actieve leefstijl (ReSpAct) Rolinde Alingh en Femke Hoekstra Landelijke bijeenkomst 19 juni 2015 Dr. Rienk Dekker Dr. Floor Hettinga Prof. dr. Cees van der Schans Prof. dr. Lucas

Nadere informatie

Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc

Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

nr. vraag 1 2 3 4 5 6 7 8 1. Heeft uw kind in de afgelopen 12 maanden gebruik gemaakt van zorg van een revalidatiecentrum?

nr. vraag 1 2 3 4 5 6 7 8 1. Heeft uw kind in de afgelopen 12 maanden gebruik gemaakt van zorg van een revalidatiecentrum? Net als bij de CQ-index Revalidatiecentra Volwassenen is met de begeleidingscommissie besproken welke items worden verwijderd of worden aangepast. De items waarvan besloten is om deze te verwijderen zijn

Nadere informatie

Amputatie, Traumatologie en Orthopedie (ATO) uw behandelprogramma bij Adelante

Amputatie, Traumatologie en Orthopedie (ATO) uw behandelprogramma bij Adelante Amputatie, Traumatologie en Orthopedie (ATO) uw behandelprogramma bij Adelante Voorwoord Iedereen is anders. Elke situatie is anders en elk herstelproces verloopt anders. Dat realiseren wij ons heel goed.

Nadere informatie

Behandelprogramma. CVA/hersenletsel

Behandelprogramma. CVA/hersenletsel Behandelprogramma CVA/hersenletsel Iedereen is anders. Elke situatie is anders en elk herstelproces verloopt anders. Dat realiseren wij ons heel goed. In dit hoofdstuk vindt u zoveel mogelijk informatie

Nadere informatie

Revalideren in het Roessingh. Vernieuwend - Attent - Samen

Revalideren in het Roessingh. Vernieuwend - Attent - Samen Revalideren in het Roessingh Vernieuwend - Attent - Samen Moderne middelen en maatwerk Ik heb het moeten leren accepteren. Af en toe zeggen: stop en niet verder. Daarmee kreeg ik weer een stukje van mijzelf

Nadere informatie

Master Thesis. Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models. Using an Item Response Approach.

Master Thesis. Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models. Using an Item Response Approach. 1 Master Thesis Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models Using an Item Response Approach. Burnout onder Beginnende Nederlandse Verpleegkundigen: een Vergelijking van Theoretische

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Oncologische revalidatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Oncologische revalidatie PATIËNTEN INFORMATIE Oncologische revalidatie 2 PATIËNTENINFORMATIE Tijdens en na de behandeling van kanker kunt u last hebben van verschillende klachten: misschien voelt u zich vermoeid, is uw beweeglijkheid

Nadere informatie

Patient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG)

Patient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG) Patient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG) Bowman, L. (2006) "Validation of a New Symptom Impact Questionnaire for Mild to Moderate Cognitive Impairment." Meetinstrument Patient-reported

Nadere informatie

Revalidatie. Nederland

Revalidatie. Nederland Revalidatie Nederland Revalidatie richt zich op herstel of verbetering van mogelijkheden van mensen met blijvend lichamelijk letsel of een functionele beperking Wat is Revalidatie Nederland? Revalidatie

Nadere informatie

Falende Interpretatie? De Samenhang van Faalangst met Interpretatiebias

Falende Interpretatie? De Samenhang van Faalangst met Interpretatiebias Falende Interpretatie? De Samenhang van Faalangst met Interpretatiebias Failing interpretation? The Relationship between Test Anxiety and Interpretation Bias Kornelis P.J. Schaaphok Eerste begeleider:

Nadere informatie

Kanker en naasten: 'Vergeet ons niet te lezen'

Kanker en naasten: 'Vergeet ons niet te lezen' Kanker en naasten: 'Vergeet ons niet te lezen' Mies van Eenbergen Saskia van Vliet Nicole Ezendam 16 maart 2018 NVPO Congres Onderzoek naar naasten Wie zijn naasten? Soort onderzoek: Kwalitatief interviews,

Nadere informatie

Chronische pijn. Locatie Arnhem

Chronische pijn. Locatie Arnhem Chronische pijn Locatie Arnhem Chronische pijn We spreken van chronische pijn als pijnklachten langer dan zes maanden blijven bestaan. De pijn kan in verschillende delen van het lichaam voorkomen. Soms

Nadere informatie

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen The Association between Daily Hassles, Negative Affect and the Influence of Physical Activity Petra van Straaten Eerste begeleider

Nadere informatie

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats The Relationship between Physical Health, Resilience and Subjective Wellbeing of Inhabitants

Nadere informatie

POLIKLINIEK JONGVOLWASSENEN

POLIKLINIEK JONGVOLWASSENEN POLIKLINIEK JONGVOLWASSENEN Transitie van kind naar volwassene Mw.dr. Jetty van Meeteren revalidatiearts, Erasmus MC Waarom aandacht voor transitie? Zowel uit de klinische praktijk als uit het wetenschappelijk

Nadere informatie

Revant, de kracht tot ontwikkeling!

Revant, de kracht tot ontwikkeling! Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie

Nadere informatie

Amputatie, traumatologie en orthopedie (ATO)

Amputatie, traumatologie en orthopedie (ATO) Behandelprogramma Amputatie, traumatologie en orthopedie (ATO) Iedereen is anders. Elke situatie is anders en elk herstelproces verloopt anders. Dat realiseren wij ons heel goed. Om u voorafgaand aan uw

Nadere informatie

Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma

Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma fysiotherapeut en onderzoeker Rijndam revalidatie & Erasmus MC te Rotterdam tussen proefschrift en richtlijn? Promotor: Prof.dr. H.J.

Nadere informatie