Optimale eiwit/aminozurenniveaus voor vleesvarkens

Transcriptie

1 Optimale eiwit/aminozurenniveaus voor vleesvarkens Sam Millet, Marijke Aluwé, Marc De Paepe, Daniël De Brabander, Monique Van Oeckel 1. INLEIDING In een efficiënte en milieuvriendelijke veehouderij is het belangrijk dat de dieren optimaal gevoederd worden. Met de gestegen grondstofprijzen wordt de druk nog groter om de voedersamenstellingen verder te optimaliseren. In het verleden werd aan het ILVO reeds uitgebreid onderzoek verricht naar de voedingsbehoeften voor vleesvarkens. Op basis van dierproeven werden, voor verschillende gewichtsklassen, eiwit/aminozurenniveaus bepaald die leiden tot optimale zoötechnische prestaties (Warnants et al., 2005). Deze behoeftes werden telkens afzonderlijk bepaald per gewichtsklasse, maar nog niet over de verschillende gewichtsklassen heen. Bovendien rijst de vraag of deze optima voor zoötechnische prestaties overeenkomen met een economisch en ecologisch optimum. Het is immers mogelijk dat de voederkostprijs voor deze voeders zo hoog oploopt dat het rendabeler is om een voeder met een iets lagere aminozureninhoud in te zetten. Daarnaast stelt zich de vraag op welk gehalte het stikstof het efficiëntst benut wordt en zo een invloed heeft op de milieu-impact. Daarom werd een proef opgezet om het effect van suboptimale eiwit/ aminozurenniveaus bij vrouwelijke vleesvarkens te evalueren. 2. MATERIAAL EN METHODEN 2.1. Dieren en management In twee opeenvolgende rondes (met 3 weken tussen) werd telkens een groep van 48 vrouwelijke biggen van 9 weken oud verdeeld over 8 hokken van 6 dieren. De dieren zijn afkomstig van een kruising van een Piétrain beer met een hybride zeug. De hokken werden at random verdeeld over 4 behandelingen: 100%, 90%, 80% en 70% van het vroeger bepaalde zoötechnische optimum (zie voeders). Alle dieren kregen hetzelfde voeder van spenen tot de start van de proef (een biggenvoeder met 9,6 MJ/kg netto energie en 11,7 g/kg schijnbaar darmverteerbaar lysine). Er werd gewerkt met 3- fasen-voedering: van 20 tot 40 kg, van 40 tot 70 kg en van 70 tot 110 kg. De voeders werden gewisseld wanneer het hokgewicht zwaarder werd dan respectievelijk 40 en 70 kg. Voeders werden ad libitum verstrekt. De dieren werden wekelijks gewogen na een nacht vasten. Tegelijkertijd werden ook de voederresten gewogen. Voor het slachten werden de dieren gedurende 48 uur uitgevast. De dieren werden geslacht wanneer het gemiddeld gewicht van de dieren in het hok 105 à 110 kg bedroeg. De twee dieren met een gewicht dat het dichtst bij het hokgemiddelde lag, werden afzonderlijk geslacht voor totale collectie. Van deze dieren werd het bloed en de ingewanden verzameld voor analyse (5 de kwartier). Ook werden de twee karkashelften gewogen en één helft werd vervolgens vermalen en een deelmonster ervan werd geanalyseerd.

2 2.2. Voeders Voor elke fase werden 4 voeders geformuleerd: een voeder met een schijnbaar darmverteerbaar lysine-gehalte dat overeenkwam met het optimum (100%) bepaald in de proeven van Warnants et al. (2005) en 10, 20 en 30% lager (90%, 80%, 70%). De 80% en 90% voeders werden gemaakt door de juiste mengverhoudingen van het 70% en 100% voeder toe te passen (90% = 2/3 * 100% + 1/3 * 70%; 80% = 1/3 * 100% + 2/3 * 70%). Tabel 1 geeft de samenstelling van deze voeders. Lysine werd beschouwd als het referentie-aminozuur en de andere aminozuren werden proportioneel ten opzichte van lysine uitgedrukt (op darmverteerbaar (dv) niveau). De verhoudingen ten opzichte van dv lysine waren in alle voeders 0,63, 0,72, 0,22, 0,60 en 0,68 voor respectievelijk dv methionine + cystine, dv threonine, dv tryptofaan, dv isoleucine en dv valine. Voor dv leucine werd de verhouding gezet op minimum 1. Methionine, threonine, tryptofaan, isoleucine en valine werden toegevoegd als vrije aminozuren. Tabel 1. Chemische samenstelling van de experimentele voeders (in g/kg) 100% 90% 80% 70% kg Droge stof Ruwe as Ruwe celstof Ruw eiwit Ruw vet Netto energie (MJ/kg) 9,4 9,4 9,4 9,4 dv LYS 11,0 9,9 8,8 7, kg Droge stof Ruwe as Ruwe celstof Ruw eiwit Ruw vet Netto energie (MJ/kg) 9,2 9,2 9,2 9,2 dv LYS 10,8 9,7 8,6 7, kg Droge stof Ruwe as Ruwe celstof Ruw eiwit Ruw vet Netto energie (MJ/kg) 9,2 9,2 9,2 9,2 dv LYS 9,1 8,2 7,3 6,4 De verhouding LYS:RE werd constant gehouden op 6,8%. Op deze manier werden deficiënties in aminozuren waarnaar niet geformuleerd werd, vermeden. Darm verteerbaar lysine:re bedroeg 6%. Na het mengen van de voeders werd een aminozuuranalyse van het 70% en 100% voeder uitgevoerd in de verschillende fases. Geanalyseerde en geformuleerde totale 2

3 aminozuurgehaltes werden dan vergeleken. Er werd vanuit gegaan dat de darmverteerbare aminozuren proportioneel mee varieerden met de totale aminozuren. Met behulp van vrije aminozuren werden de voeders dan gecorrigeerd Metingen Zoötechnie en karkaskwaliteit Dagelijkse groei, dagelijkse voederopname en voederconversie werden berekend per fase op hokniveau. Het mager vleespercentage werd bepaald met behulp van een CGMtoestel. De conformatie van de dieren werd bepaald met een digitale camera en uitgedrukt in een typegetal, waarbij lagere waarden overeenstemmen met een betere conformatie Nutriëntenaanzet en efficiëntie van nutriëntengebruik Uit het gewicht en de samenstelling van het karkas en het 5 de kwartier kan berekend worden hoeveel nutriënten aangezet werden uit het voeder. De inhoud van het lichaam werd berekend als karkasgewicht (kg) * nutriëntensamenstelling van het karkas (kg/kg) + gewicht 5 de kwartier (kg) * nutriëntensamenstelling 5 de kwartier (kg/kg). De nutriëntenaanzet werd dan berekend als het verschil tussen nutriënteninhoud bij slachten en de nutriënteninhoud bij opzet/start. Voor de start werd gerekend met de gemiddelde samenstelling van een big van ±20 kg zoals vroeger bepaald voor hetzelfde varkenstype aan het ILVO. De efficiëntie van het nutriëntengebruik werd berekend als 100 * de gemiddelde nutriëntenaanzet /gemiddelde nutriëntenopname. Alle berekeningen werden gemaakt op hokniveau Financiële implicaties Aan verschillende veevoeder- of premixenfirma s werd gevraagd om voeders te formuleren in februari 2008 met vooropgestelde nutriënteneisen zoals gehanteerd in bovenstaande experiment (netto energie, dv lysine, dv methionine + cystine, dv threonine, dv tryptofaan), waarbij al dan niet het eiwit vrij gelaten werd. Indien het eiwit niet werd vrij gelaten dan werd met de maximaal toegelaten gehaltes gewerkt zoals voorzien is in het eiwitvoederconvenant. Er werd gevraagd om de voederkostprijs door te geven, tezamen met het eiwitgehalte. Op basis van deze gegevens, gecombineerd met de zoötechnische resultaten werd een voederkostprijs per kg karkas berekend evenals de hoeveelheid voedereiwit nodig per kg karkas Resultaten Zoötechnische resultaten en karkaskwaliteit Gedurende de eerste fase leidden het 90% en 100% voeder tot duidelijk betere resultaten dan het 80% en 70% voeder (tabel 2). In de tweede fase leidden het 100% en 90% voeder tot significant snellere groei dan het 70% voeder, met het 80% voeder intermediair. In de laatste fase was het 80% en 100% voeder significant beter dan het 70% voeder. Er was een trend naar een betere voederconversie op het 90% voeder ten opzichte van het 70% voeder. Van 20 kg tot slachten waren de zoötechnische resultaten van de dieren op het 70% voeder beduidend slechter dan voor de andere voeders. De verschillen in mager vleespercentage waren klein, terwijl er een significant slechtere conformatie werd bekomen voor het 70% voeder in vergelijking met het 100% en 90% voeder (tabel 3). 3

4 Nutriëntenaanzet en efficiëntie van nutriëntengebruik De efficiëntie van stikstofgebruik verschilde duidelijk tussen de voeders, met de hoogste efficiëntie op het 80% voeder en de laagste efficiëntie op het 100% voeder (tabel 4). Er waren geen significante verschillen voor wat betreft de andere nutriënten. De hoeveelheid eiwit aangezet per kg voeder dat werd opgenomen was significant lager in het 70% voeder ten opzichte van de andere voeders. Input van ruw eiwit en uitstoot van stikstof was significant hoger op het 100% en 90% voeder ten opzichte van het 80% en 70% voeder Financiële implicaties Tabel 6 geeft de resultaten met de ingrediëntenprijzen van februari Indien het eiwit vrijgelaten werd, leidde het 80% en 90% voeder tot de laagste voederkostprijs per kg karkasaanzet. Indien eiwit binnen de normen voor het convenant gehouden werd, lag de voederkostprijs per kg karkas op het 70% voeder iets dichter bij de andere voeders, maar nog steeds significant slechter dan het 80% voeder. Indien eiwit vrijgelaten werd bij de voederformulering, leidde het 80% voeder tot de laagste stikstofinput per kg karkas. Wanneer geformuleerd wordt naar het convenant leidt het 70% voeder tot een hogere eiwitinput per kg karkas in vergelijking met de andere voeders. Tabel 2. Zoötechnische resultaten bij verschillende eiwit/aminozurenniveaus 100% 90% 80% 70% P kg Voederopname (kg/dag) 1,14±0,13 1,20±0,10 1,05±0,06 1,15±0,19 0,472 Groei (g/dag) 546±52 566±53 463±29 465±61 0,024 Voederconversie (g/g) 2,09 a ±0,08 2,11 a ±0,06 2,28 b ±0,08 2,47 c ±0,09 <0, kg Voederopname (kg/dag) 1,72±0,09 1,77±0,11 1,65±0,08 1,64±0,14 0,296 Groei (g/dag) 679 a ± a ± ab ± b ±81 0,012 Voederconversie (g/g) 2,53 a ±0,10 2,42 a ±0,12 2,49 a ±0,13 2,79 b ±0,12 0, kg* Voederopname (kg/dag) 2,57±0,06 2,49±0,20 2,52±0,15 2,34±0,13 0,197 Groei (g/dag) 842 a ± ab ± a ± b ±46 0,022 Voederconversie (g/g) 3,05 a ±0,10 3,13 ab ±0,10 3,03 a ±0,09 3,32 b ±0,08 0,004 70kg-slacht Voederopname (kg/dag) 2,54±0,05 2,48±0,19 2,48±0,12 2,34±0,13 0,235 Groei (g/dag) 749 a ± ab ± ab ± b ±40 0,041 Voederconversie (g/g) 3,39 a ±0,11 3,46 ab ±0,18 3,38 a ±0,12 3,70 b ±0,10 0,015 Slachtgewicht (kg) 107,1±2,0 108,1±3,0 107,0±3,6 106,0±4,0 0,832 Voederopname(kg/dag) 1,85±0,04 1,86±0,09 1,74±0,08 1,76±0,18 0, kg Groei (g/dag) 666 a ± a ± ab ± b ±36 0,004 Voederconversie (g/g) 2,78 a ±0,08 2,75 a ±0,07 2,80 a ±0,06 3,09 b ±0,10 <0,001 * Aangezien de dieren voor het slachten gedurende lange tijd uitgevast werden, zijn de zoötechnische resultaten iets vertekend. Daarom worden hier ook de resultaten tot een week voor het slachten weergegeven 4

5 Tabel 3. Karkaskwaliteit van de varkens bij verschillende eiwit/ aminozurenniveaus 100% (n=16) 90% (n=12) 80% (n=21) 70% (n=21) P Vleespercentage 62,3±3,5 63,5±2,4 61,8±2,6 61,6±2,2 0,272 Typegetal 2,1 a ±0,4 2,0 a ±0,4 2,2 ab ±0,4 2,5 b ±0,5 0,003 Tabel 4. Effeciëntie van nutriëntengebruik bij verschillende eiwit/ aminozurenniveaus (in %) % 100% 90% 80% 70% P Ruw eiwit 36,1 a ±1,8 40,0 b ±1,9 44,2 c ±1,6 43,4 bc ±2,0 <0,001 Bruto energie 25,7±1,8 26,5±1,9 27,2±2,2 25,0±2,1 0,459 Ruwe as 23,9±2,7 23,2±1,3 23,5±0,4 21,7±2,4 0,413 Ruw vet 217±27 220±25 253±29 240±35 0,303 Ruw eiwit aangezet per kg voeder (g) 62,0 a ±3,2 62,0 a ±3,0 61,1 a ±2,3 51,6 b ±2,5 <0,001 Tabel 5. Eiwitinput en stikstofuitstoot bij verschillende eiwit/ aminozurennniveaus % 100% 90% 80% 70% P Ruw eiwit/kg karkasaanzet (g) 581 c ± b ± a ± a ±13 <0.001 N-uitstoot per dier (kg) 4,2 c ±0.1 3,6 b ±0.2 3,0 a ±0.0 2,9 a ±0.2 <0.001 Tabel 6. Effecten van verschillende eiwit/aminozurenniveaus op voederkostprijs per kg karkas en eiwitinput per kg karkas, gebaseerd op grondstoffenprijzen van februari 2008 Zonder eiwitrestricties 100% 90% 80% 70% P-value Prijs /kg karkas ( ) 0,94 ab ±0,02 0,90 a ±0,03 0,89 a ±0,03 0,97 b ±0,03 0,003 Ruw eiwit/kg karkasaanzet (g) 676 c ± b ± a ± ab ±16 <0,001 Met eiwitrestricties Prijs /kg karkas ( ) 0,97 b ±0,02 0,93 ab ±0,03 0,91 a ±0,03 0,97 b ±0,03 0,006 Ruw eiwit/kg karkasaanzet (g) 534 a ± a ± a ± b ±16 <0, Discussie Afgaand op de zoötechnische resultaten bekomen in deze proef lijkt het 80% en 90% voeder het dichtst aan te sluiten bij het zoötechnisch en economisch optimum. Deze resultaten verschillen van de resultaten van Warnants et al. (2005). Mogelijke verklaringen hiervoor zijn het gebruikte model en de aminozurenverhoudingen. In de proeven van Warnants et al. werd gewerkt met een quadratisch model. De gebruikte aminozurenverhoudingen verschilden lichtjes: ten opzichte van de proeven van Warnants et al. werden in de huidige proef methione + cystine en threonine hoger geformuleerd ten opzichte van lysine. Tevens werd rekening gehouden met isoleucine, leucine en valine. Hoewel het 90% voeder (niet significant) tot de laagste voederconversie leidde, werd bij het 80% voeder (niet significant) de laagste voederkostprijs per kg karkasaanzet berekend. Wanneer een duurder voeder verstrekt wordt (100%) dat niet tot betere resultaten leidt, is het duidelijk dat dit resulteert in een hogere voederkostprijs per kg 5

6 karkas. De kostprijs is vergelijkbaar op het 80% en 90% voeder, waarbij een lichte vermindering in zoötechnische prestaties gecompenseerd wordt door de lagere voederprijs. Wanneer het aminozurengehalte nog zakt (70%) dan is er een duidelijke kostprijsstijging per kg karkas. Als het eiwitniveau vrijgelaten werd, was de ruw eiwit input per kg karkas het laagst op het 80% voeder. Een verdere daling van het eiwitgehalte leidde niet tot een verdere daling van de eiwitinput, door de ongunstigere zoötechnische resultaten. Wanneer geformuleerd wordt naar de maximum toegelaten stikstofgehaltes volgens het stikstofconvenant, werd uiteraard geen verschil in ruw stikstofinput per kg karkas gevonden tussen de drie voeders met gelijkaardige zoötechnische resultaten. ERKENTELIJKHEID Met dank aan Ludo Segers (Orffa Belgium Feed N.V.) voor het advies, het leveren van vrij valine en isoleucine en de aminozurenanalyses. Met dank aan Luc Levrouw (DSM nutritional products), Johan Meeus (Molens Dedobbeleer) en Jan Andries (Versele Laga NV) voor het berekenen van de kostprijs van de verschillende voeders. REFERENTIES Warnants N., Van Oeckel M.J., De Paepe M. De Brabander D Aminozurenbehoeften van big tot vleesvarken. In: Infonamiddag. Departement Dierenvoeding en Veehouderij, Melle, 20 januari, p