Toeristisch-Recreatieve Ontwikkelingsmonitor

Transcriptie

1 Toeristisch-Recreatieve Ontwikkelingsmonitor Stad Groningen 2011 Definitief Gemeente Groningen Mischa de Gier Marketing Groningen Hans Poll Grontmij Nederland B.V. Assen, 22 mei 2012

2 Verantwoording Titel : Toeristisch-Recreatieve Ontwikkelingsmonitor Subtitel : Stad Groningen 2011 Projectnummer : Referentienummer : Revisie : Datum : 22 mei 2012 Auteur(s) : Gré de Jong-Dijk adres : Gre.dejong@grontmij.nl Gecontroleerd door : Tim Verver Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : Hans Popken Paraaf goedgekeurd : Contact : Grontmij Nederland B.V. Stationsplein LB Assen Postbus AA Assen T F Pagina 2 van 32

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding en proces De TROM Het doel Afbakening onderzoek Opzet onderzoek Leeswijzer Onderzoeksverantwoording Onderzoeksopzet Respons Vergelijkbaarheid Dagrecreanten Inleiding Persoonlijke kenmerken Kenmerken van het bezoek Activiteiten Waardering Bestedingen Samenvatting Verblijfstoeristen Inleiding Herkomst Persoonlijke kenmerken Overnachting Kenmerken van het bezoek Activiteiten Waardering Bestedingen Samenvatting Economisch effect Conclusies Pagina 3 van 34

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en proces In 2002 is de gemeente Groningen gestart met de Toeristisch-Recreatieve Ontwikkelings- Monitor (TROM). Dit om de effecten van het geformuleerde toeristisch-recreatief beleid te meten en om de ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie in de stad Groningen in kaart te brengen. Met de TROM kan op een betrouwbare manier inzicht verkregen worden in het toeristisch-recreatief product op lokaal niveau. Tevens biedt de TROM de mogelijkheid om onderzoeksresultaten van verschillende jaargangen met elkaar te vergelijken. Na de nulmeting in 2002 is het onderzoek in 2003, 2005, 2007 en 2009 herhaald. Het onderzoek wordt door zowel de Gemeente Groningen als Marketing Groningen begeleid. Dit rapport beschrijft de uitkomsten van het onderzoek dat in 2011 is uitgevoerd. 1.2 De TROM De TROM is speciaal ontwikkeld om het toeristisch beleid te onderbouwen en om de effecten van toerisme in de betreffende regio te meten. Voor dit laatste aspect is het noodzakelijk de TROM regelmatig te herhalen, om meerdere jaren met elkaar te kunnen vergelijken (monitoring). Bij monitoring gaat het erom dat inzicht wordt verkregen in hoe de eindsituatie is in vergelijking met de beginsituatie. Is de nulsituatie eenmaal in kaart gebracht, dan kan door periodieke herhaalmetingen aangetoond worden welke veranderingen ten opzichte van de beginsituatie zijn ontstaan. Op deze wijze kunnen trends en ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie in Groningen in kaart worden gebracht. De TROM geeft informatie over onder andere bezoekersprofielen, verblijfsduur, dag- en verblijfsrecreatie, herhalingsbezoek, waardering van het product, geldstromen binnen en buiten de toeristische objecten, gebruikte vervoermiddelen, bereikbaarheid van de stad, oordeel over voorzieningen en informatiebronnen van de toeristen. De opzet van de TROM in 2011 verschilt iets ten opzichte van de voorgaande jaren. Marketing Groningen en de Gemeente Groningen hebben aangegeven met name behoefte te hebben aan een verdiepingsslag ten aanzien van de Duitse dagrecreanten. De verblijfstoeristen zijn wel op dezelfde wijze onderzocht als de voorgaande jaren. Het volgende is aangepast ten opzichte van de vorige meting: ten aanzien van dagrecreanten zijn alleen Duitse bezoekers ondervraagd; de dagrecreanten en verblijfstoeristen zijn geturfd zodat we de verdeling tussen beide groepen en tussen Nederlandse en Duitse dagtoeristen kunnen achterhalen; bij vier parkeerlocaties in de stad is het aantal Nederlandse en buitenlandse (en specifiek Duitse) auto s geteld. 1.3 Het doel Het doel van het onderzoek is enerzijds om de omvang, de structuur, de beeldvorming en de economische effecten van het toerisme en de daarbij behorende werkgelegenheid voor de stad Groningen in kaart te brengen. Anderzijds kan door het onderzoek te herhalen de ontwikkeling van toerisme in Groningen in de tijd gemeten worden. Met de uitkomsten van het onderzoek kunnen acties geïnitieerd worden om zwakke punten te verbeteren en/of sterke punten te benadrukken. Pagina 4 van 34

5 Inleiding De probleemstelling die aan de TROM ten grondslag ligt, luidt: De gemeente Groningen en Marketing Groningen willen inzicht krijgen in de omvang, structuur, de beeldvorming en de economische betekenis van het toeristische bezoek aan de stad Groningen en de werkgelegenheid die hierdoor wordt gegenereerd, teneinde de gemeente meer houvast te geven bij de product en marktontwikkeling in het kader van het toeristisch beleid. 1.4 Afbakening onderzoek Om te bepalen wie binnen de onderzoekspopulatie vallen is de volgende definitie gehanteerd: Een toeristisch-recreatieve bezoeker aan de stad Groningen komt van buiten de gemeente Groningen en heeft een toeristisch-recreatief bezoekmotief. Bezoekers afkomstig uit Nederland die niet in de stad Groningen hebben overnacht, zijn hierbij uitgesloten. Bovenstaande definitie geeft aan dat het onderzoek gericht is op bezoekers van buiten de gemeente Groningen. Inwoners van de stad Groningen vallen dus buiten de onderzoekspopulatie. Ook de Nederlandse dagrecreanten vallen buiten de doelgroep van dit onderzoek. Alleen Duitse dagrecreanten zijn geënquêteerd. De respondenten zijn verdeeld in twee groepen: Duitse dagrecreanten die vanuit eigen huis een bezoek aan de stad hebben gebracht of eventueel elders hebben overnacht, maar niet in de stad Groningen. Nederlandse en buitenlandse verblijfstoeristen die in de stad Groningen hebben overnacht. 1.5 Opzet onderzoek Het veldwerk is face-to-face uitgevoerd door ervaren enquêteurs. De bezoekers van de stad zijn in het centrum en bij de bushalte van Publicexpress (busmaatschappij met ritten van en naar Duitsland) aangesproken. In eerste instantie zijn de bezoekers geturfd of ze een dagtoerist of verblijfstoerist waren, waarna ze wel of niet in aanmerking zijn gekomen om de enquête in te vullen. Tevens is op vier parkeerlocaties (P&R Ikea, City-zuid, Boterdiep en Westerhaven) een parkeerstelling uitgevoerd. De vragenlijst is ten opzichte van de vorige meting ongewijzigd gebleven. De vragenlijsten zijn bijgevoegd in de bijlage. 1.6 Leeswijzer De opbouw van het rapport is als volgt: Hoofdstuk 2: Onderzoeksverantwoording Hoofdstuk 3: Dagrecreanten Hoofdstuk 4: Verblijfstoeristen Hoofdstuk 5: Economisch effect Hoofdstuk 6: Conclusies Bijlage 1: Vragenlijst Bijlage 2: Enquêtedata Pagina 5 van 34

6 2 Onderzoeksverantwoording 2.1 Onderzoeksopzet Het veldwerk heeft plaatsgevonden van zaterdag 30 april tot en met vrijdag 28 oktober De verdeling van enquêteursuren over de gehele veldwerkperiode ziet er als volgt uit: Tabel 2.1: Verdeling enquêteursuren periode enquêteursuren Voorseizoen mei - juni (+30 april) 42 Hoogseizoen juli - augustus 92 Naseizoen september - oktober 36 Totaal 170 In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van alle dagen waarop enquêteurs in de binnenstad van Groningen bezoekers hebben benaderd. Het veldwerk is goed verlopen en de bereidheid om mee te werken was groot. 2.2 Respons De totale respons bedraagt 716 enquêtes over de periode van 30 april tot en met 28 oktober Van dit aantal zijn in het voorseizoen 85 enquêtes afgenomen, in het hoogseizoen 358 enquêtes en in het naseizoen 152 enquêtes. Tabel 2.2: Verdeling enquêtes periode enquêtes Voorseizoen mei - juni (+30 april) 85 Hoogseizoen juli - augustus 358 Naseizoen september - oktober 152 Totaal Vergelijkbaarheid 2009 De uitkomsten van de verblijfstoeristen zijn vergeleken met de uitkomsten van voorgaande jaren. Waar mogelijk en relevant zijn de uitkomsten van de Duitse dagrecreanten vergeleken met uitkomsten van de totale groep in 2009 of met de Duitse dagrecreanten uit In beide gevallen dient de vergelijking met enige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd. De totale groep dagrecreanten van 2009 betreft een andere populatie en de steekproef van Duitse dagrecreanten in 2009 heeft een te kleine omvang voor representatieve uitspraken. Pagina 6 van 34

7 3 Dagrecreanten 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de uitkomsten van het onderzoek dat onder de Duitse dagrecreanten in Groningen is uitgevoerd. De dagrecreanten komen met een toeristisch-recreatief motief naar de stad Groningen toe om vervolgens weer terug te keren naar hun eigen huis of hun verblijfsaccommodatie buiten de stad. De definitie van de dagrecreant is: Een inwoner van Duitsland die de stad Groningen bezoekt met een toeristisch-recreatief motief en niet in de stad Groningen overnacht. De Duitse bezoekers 1 die vanaf hun vakantieadres, buiten de stad Groningen, een bezoek hebben gebracht aan de stad Groningen vallen dus ook onder de dagrecreanten. De dagrecreanten zijn op de Grote Markt, de Vismarkt, in de Herestraat en de directe omgeving van deze locaties geënquêteerd. Tevens zijn de Duitse dagrecreanten die gebruik hebben gemaakt van de Publicexpress ondervraagd. In totaal hebben 332 Duitse dagrecreanten een enquête ingevuld. In dit hoofdstuk beschrijven we de uitkomsten met betrekking tot de Duitse dagrecreanten. De volgende aspecten komen aan de orde: persoonlijke kenmerken; kenmerken van het bezoek; activiteiten; waardering; bestedingen. 3.2 Persoonlijke kenmerken Onder de persoonlijke kenmerken verstaan we de herkomst, het opleidingsniveau, het inkomen, de groepssamenstelling, de groepsgrootte en leeftijd van de toeristische bezoekers aan de stad. Herkomst Meer dan de helft van de Duitse dagrecreanten (54%) is afkomstig uit de deelstaat Nedersaksen. Een andere grote groep (15%) is vanuit Bremen naar de stad gekomen. Deze twee deelstaten liggen ook het dichtst bij de stad Groningen. Daarnaast komt 6% uit de deelstaat Noord Rijnland Westfalen en 5% van de bezoekers uit Hessen. Op de kaart op de volgende pagina is de herkomst van de Duitse dagrecreanten in beeld gebracht. 1 Als we in dit hoofdstuk spreken over dagrecreanten, dan bedoelen we Duitse dagrecreanten. Pagina 7 van 34

8 Dagrecreanten 2% 1% 2% 15% 54% - 3% 1% 6% 5% - 1% 2% - 2% 2% Figuur 3.1: Herkomst dagrecreanten De meeste bezoekers (78%) zijn voor een dagbezoek naar de stad Groningen gekomen. De overige bezoekers hebben een overnachting aan hun bezoek gekoppeld. Het grootste aandeel (38%) van deze groep heeft in de provincie Groningen (met uitzondering van de stad Groningen) overnacht, 20% in de provincie Fryslân en 8% in de provincie Drenthe. De overige dagrecreanten hebben elders in Nederland of in Duitsland geslapen. Een vakantiehuisje of bungalow is de meest gebruikte accommodatie waar men geslapen heeft. Ook is veel bij vrienden / familie of in een hotel / pension overnacht. Pagina 8 van 34

9 Dagrecreanten Opleiding De Duitse dagrecreanten zijn hoog opgeleid. Bijna drie van de tien recreanten heeft een HBOopleiding of een Universiteit afgerond. 30% 25% 20% 15% 29% 10% 5% 0% 3% 3% 5% 15% 15% 14% 16% Hauptschule Lehre Grundschule Figuur 3.2: Opleiding dagrecreanten Realschule Gymnasium Fachschule Fachhochschule Hochschule / Universität Inkomen Bijna de helft van de dagrecreanten wil geen informatie kwijt over het inkomen. De verdeling in onderstaand figuur is gebaseerd op de dagrecreanten die hier wel antwoord op hebben gegeven. De dagrecreanten zijn verdeeld over zeven inkomenscategorieën. Bijna een derde van de dagrecreanten verdient met het hele huishouden tussen de en euro bruto per jaar. Een grote groep (23%) zit in een inkomenscategorie daaronder en een andere grote groep (22%) verdient juist net iets meer. Figuur 3.3: Inkomensverdeling dagrecreanten Pagina 9 van 34

10 Dagrecreanten Groepssamenstelling en groepsgrootte Ruim vier van de tien dagrecreanten komt met zijn of haar partner naar de stad toe. Een kwart komt met vrienden / kennissen en 16% neemt naast de partner ook de kinderen mee. Tabel 3.1: Groepssamenstelling dagrecreanten Groepssamenstelling Percentage Met partner/echtgeno(o)t(e) en zonder kind(eren) 42% Met vrienden/kennissen 26% Met partner/echtgeno(o)t(e) en met kind(eren) 16% Alleen 7% Met overige familie 5% Alleen met kind(eren) 3% Met school/bedrijf/vereniging/etc. 1% De gemiddelde groepsgrootte is 3,8 personen. Leeftijd Een kwart van de Duitse dagrecreanten is tussen de 46 en 55 jaar en ruim een derde is 56 jaar of ouder. De gemiddelde leeftijd is 48 jaar. Vergeleken met 2009 (Nederlandse en buitenlandse dagrecreanten) is dit een vrij hoog gemiddelde. Toen was de gemiddelde leeftijd 43 jaar. Figuur 3.4: Leeftijdscategorieën dagrecreanten 3.3 Kenmerken van het bezoek Bezoekmotief Recreatief winkelen is het belangrijkste bezoekmotief van de Duitse dagrecreanten. Ruim twee derde van de bezoekers gaat om die reden naar de stad toe. Dit zagen we de voorgaande jaren ook terug bij de dagrecreanten van Groningen. Ook de architectuur / historie van de binnenstad, bezienswaardigheden in de stad en het Groninger Museum zijn belangrijke trekkers van Groningen. De bezienswaardigheden die het meest genoemd zijn, zijn de markten (vismarkt / weekmarkt / rommelmarkt) en de Martinikerk-/ toren en overige kerken. Pagina 10 van 34

11 Dagrecreanten De percentages tellen niet op tot 100%, omdat men meerdere antwoorden kon geven. Recreatief winkelen 65% Architectuur / historische 37% Attractie 17% Groninger Museum Studerend familielid Goede uitgaansmogelijkheden Bezoek familie / vrienden Evenement / festival Ander museum Theater / concert Anders 10% 5% 5% 3% 2% 1% 1% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Figuur 3.5: Bezoekmotief dagrecreanten Een bezoek aan een familielid of vriend, aan een evenement, aan een ander museum dan het Groninger museum of aan theater / concert zijn minder vaak genoemde motieven om de stad aan te doen. Bezoekfrequentie en bezoekduur De grote meerderheid (54%) komt een paar keer per jaar naar de stad toe. Blijkbaar is de stad Groningen al goed bekend bij de Duitse dagrecreanten. Toch heeft de stad in 2011 ook veel nieuwe bezoekers mogen verwelkomen (42%). Deze dagrecreanten zijn in 2011 voor het eerst naar Groningen gekomen. Een klein deel (4%) komt maandelijks naar de stad. Figuur 3.6: Bezoekfrequentie dagrecreanten De dagrecreanten die de stad voor de eerste keer hebben bezocht, is gevraagd of ze Groningen nogmaals gaan bezoeken. Van die groep geeft 56% aan dat zeker van plan te zijn. Een groot deel van deze nieuwe dagrecreanten (43%) twijfelt nog en 1% weet nu al dat er geen vervolgbezoek komt. Dit gaat respectievelijk om twee personen (te ver / genoeg van de stad gezien). De grootste groep dagrecreanten (44%) blijft 4 tot 6 uur in de stad, gevolgd door een grote groep (27%) die langer dan 6 uur blijft. Pagina 11 van 34

12 Dagrecreanten Tabel 3.2: Verblijfsduur dagrecreanten Verblijfsduur % Minder dan 1 uur 1% 1 tot 2 uur 3% 2 tot 4 uur 25% 4 tot 6 uur 44% Langer dan 6 uur 27% Ruim driekwart van de Duitse dagrecreanten heeft alleen de stad Groningen bezocht, 13% heeft tevens een bezoek gebracht aan de provincie Groningen en 9%van de dagrecreanten weet nog niet zeker of ze in de toekomst nogmaals naar Groningen zullen komen. Aanleiding bezoek Het zijn veelal familie / vrienden / collega s die de Duitse dagrecreanten op het idee hebben gebracht om naar de stad Groningen te komen. Ook heeft een grote groep dankzij eerdere ervaringen of het internet bedacht om de stad te bezoeken. Weinig dagrecreanten zijn via de krant, een tijdschrift, de televisie / radio of een affiche / flyer op het idee gekomen om naar de stad te komen. De percentages tellen niet op tot 100%, omdat men meerdere antwoorden kon geven. Figuur 3.7: Aanleiding voor het bezoek dagrecreanten Pagina 12 van 34

13 Dagrecreanten 3.4 Activiteiten De architectuur en de historie van de binnenstad is een belangrijke reden voor de Duitse dagrecreanten om Groningen te bezoeken. Het is dan ook niet opvallend dat 36% aangeeft een stadswandeling te maken. Tijdens een stadswandeling komt men immers veel architectuur tegen. Ook een bezoek aan de Martinitoren en aan het Groninger Museum stond op de agenda. Tabel 3.3: Bezochte dagattracties dagrecreanten Dagattracties in stad % Stadswandeling 36% Bezoek Martinitoren 18% Bezoek aan het Groninger Museum 14% Rondvaart door de gracht 10% Rommelmarkt / vrijmarkt / markt 5% Prinsentuin 3% Stripmuseum 2% Scheepvaartmuseum 2% Grafische Museum 1% Natuurmuseum 1% Anders 6% De dagrecreanten die voor de eerste keer in de stad zijn, hebben gemiddeld meer activiteiten ondernomen dan de bezoekers die al bekend zijn met Groningen. Zo is deze groep vaker bij de Martinitoren geweest, hebben ze vaker een standswandeling gemaakt en zijn ze vaker met een rondvaart door de gracht gegaan. Pagina 13 van 34

14 Dagrecreanten 3.5 Waardering De Duitse dagrecreanten zijn positief over het toeristisch-recreatieve aanbod van de stad Groningen. Zes van de elf aspecten van het aanbod van Groningen, krijgen een acht of hoger als rapportcijfer. Het winkelaanbod, de sfeer / ambiance en de bereikbaarheid van de stad krijgen zelfs een 8,5. Het laagste rapportcijfer op deze lijst is een 7,1. Dit cijfer is gegeven voor de verkeersveiligheid, het parkeren en het aanbod van verblijfsaccommodaties. Een 7,1 is nog steeds een prima rapportcijfer. En zeker als dat het laagste rapportcijfer van de hele lijst is. Daar komt nog bij dat de Duitse Dagrecreanten in het verleden veelal lagere rapportcijfers gaven dan de Nederlandse dagrecreanten, dus een 7,1 als laagste rapportcijfer is helemaal niet slecht. Zo gaven de Duitsers in 2009 een 6,4 als rapportcijfer voor de verkeersveiligheid en een 6,2 als rapportcijfer voor het parkeren 2. Dit is dus enorm verbeterd! Tevens is de uitkomst vergeleken met de totale groepen van de voorgaande jaren. Hoewel de vergelijking met de voorgaande jaren (zoals getoond in de tabel op de volgende pagina) niet helemaal correct is in verband met twee verschillende onderzoekspopulaties, zien we toch dat de Duitse dagrecreanten positiever zijn dan de dagrecreanten in voorgaande jaren. Dat dit een bijzondere uitkomst is, blijkt uit het feit dat de Duitse dagrecreanten en verblijfstoeristen de afgelopen jaren over vrijwel alle aspecten iets minder positief zijn geweest dan de Nederlandse dagrecreanten en verblijfstoeristen. Tabel 3.4: Waardering aspecten van de stad Groningen Aspect Winkelaanbod 8,5 8,1 8,2 8,0 Sfeer / ambiance 8,5 8,0 8,1 8,0 Bereikbaarheid 8,5 7,9 8,0 7,7 Aanbod toeristische attracties 8,2 7,5 7,6 7,3 Horeca 8,0 7,9 8,1 7,9 Sociale veiligheid 8,0 7,4 7,5 7,5 Bewegwijzering / overzichtelijkheid 7,6 7,3 7,3 7,2 Schone straten / gebouwen 7,5 7,2 7,2 7,2 Verblijfsaccommodaties 7,1 7,2 7,1 7,0 Parkeren 7,1 7,1 6,9 6,6 Verkeersveiligheid 7,1 7,0 7,0 7,0 Algemeen rapportcijfer 8,3 7,9 8,1 7,9 Het totale oordeel over de stad Groningen liegt er ook niet om: ruim acht van de tien dagrecreanten geeft een rapportcijfer van een 8 of hoger. Het gemiddelde oordeel is dan ook een 8,3. In 2009 was dit een 7,9. Tevens is gekeken of bepaalde aspecten van grote invloed zijn op het algemene rapportcijfer. Met andere woorden: heeft bijvoorbeeld de lage waardering voor de verkeersveiligheid (7,1) een grote invloed gehad op de totale waardering (8,3)? Het antwoord op die vraag is: nee. De mening van de dagrecreanten over de sfeer/ambiance in de stad heeft de grootste invloed op het totale rapportcijfer. Dit aspect heeft een correlatie van 0,53 3 met het totale oordeel. Het parkeren en het aanbod van verblijfsaccommodaties hebben de minst sterke correlatie met het algemene rapportcijfer. Dit betekent dat de 8,3 die als algemeen rapportcijfer gegeven wordt, een sterk cijfer is. Het totale rapportcijfer laat zich niet snel beïnvloeden door deelaspecten. 2 Deze uitkomsten dienen met enige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd, aangezien dit in 2009 een klein aantal bezoekers betreft. 3 Bij een correlatie van -1 is er een perfect lineair negatief verbad, bij een correlatie van 0 is er geen verband en bij een correlatie van 1 is er een perfect positief lineair verband. Een correlatie van 0,53 is dus nog steeds geen sterk verband Pagina 14 van 34

15 Dagrecreanten De meeste Duitse dagrecreanten (79%) weten niets te noemen als wordt gevraagd wat men nog mist in Groningen. De overige groep Duitse dagrecreanten geeft met name aan meer / betere / goedkopere parkeergelegenheden, openbare toiletten en zitbankjes in de stad te missen. 3.6 Bestedingen Hoeveel geld hebben de Duitse dagrecreanten uitgegeven? En aan welke categorieën hebben zij het meeste geld besteed? We maken onderscheid tussen vijf categorieën bij de bestedingen van de dagrecreanten, namelijk: restaurants en cafés in de binnenstad; winkels; dagattracties; vervoer; overige uitgaven. De gemiddelde besteding per dagrecreant is 41,12. Dit zijn de uitgaven die de Duitse dagrecreanten doen. De dagrecreanten gaan daarna weer terug naar hun thuis- of verblijfsadres. 0,53 1,35 3,11 10,47 25,70 Restaurants/cafés Winkels Dagattracties Vervoer Overige uitgaven Figuur 3.8: Bestedingen dagrecreanten Het grootste deel van het budget wordt uitgegeven in de winkels in de binnenstad ( 25,70). Ook geven de Duitse dagrecreanten een kwart van hun budget uit aan restaurants / cafés. We hebben een aantal uitsplitsingen gemaakt naar verschillende doelgroepen: de dagrecreanten die vaker in Groningen zijn geweest geven iets meer geld uit dan de nieuwkomers ( 44,51 t.o.v. 34,48); de dagrecreanten die speciaal vanwege het winkelen naar de stad komen, geven meer geld uit dan de dagrecreanten die andere motieven hebben om Groningen te bezoeken ( 48,33 t.o.v. 24,54); er zit weinig verschil in uitgaven tussen de dagrecreanten die een 9 of hoger hebben gegeven voor de stad Groningen en de bezoekers die een 8 of lager hebben gegeven ( 41,03 t.o.v. 41,15). Hoewel we de uitkomsten van 2011 eigenlijk niet kunnen vergelijken met 2009, zien we dat de Duitse dagrecreanten een iets hoger bedrag uitgeven dan de Nederlandse en buitenlandse dagrecreanten gezamenlijk in In 2009 werd 37,80 uitgegeven (de Duitse dagrecreanten gaven dat jaar 37,93 uit). Pagina 15 van 34

16 Dagrecreanten 3.7 Samenvatting In deze slotparagraaf maken we een opsomming van de belangrijkste uitkomsten. Het is niet mogelijk om alle dagrecreanten over één kam te scheren, maar het geeft wel een beeld van de Duitse bezoekers aan de stad Groningen. De Duitse dagrecreant: is afkomstig vanuit de deelstaat Nedersaksen; heeft als hoogst genoten opleiding Realschule, Fachhochschule of Hochschule / Universität afgerond; komt samen met zijn/haar partner, zonder kinderen; heeft een gemiddelde leeftijd van 48; komt naar Groningen om te winkelen of voor de architectuur/historische binnenstad; bezoekt Groningen een paar keer per jaar en blijft tussen de 4 en 6 uur; is door vrienden / familie / collega s op het idee gekomen om nogmaals Groningen te bezoeken; maakt graag een stadswandeling; is erg tevreden over het winkelaanbod, de sfeer/ambiance, de bereikbaarheid en het aanbod van toeristische attracties; geeft in totaal 41,12 per dag per persoon uit (met name aan winkels). Pagina 16 van 34

17 4 Verblijfstoeristen 4.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de uitkomsten van het onderzoek dat onder verblijfstoeristen in Groningen is uitgevoerd. Waar de dagrecreanten voor een dagje de stad bezoeken en daarna weer teruggaan naar hun eigen huis of hun verblijfsaccommodatie buiten de stad, koppelen verblijfstoeristen hun bezoek aan Groningen aan minimaal één overnachting in de stad. Ook als men bij familie of vrienden in de stad verblijft worden de bezoekers tot de verblijfstoeristen gerekend. De definitie van de verblijfstoerist is als volgt: Een persoon die van buiten de stad Groningen de stad bezoekt met een toeristisch-recreatief motief en tevens overnacht in de stad. Tijdens elke TROM kijken we wat de verdeling dagrecreant / verblijfstoerist is. Met de vernieuwde onderzoeksaanpak zou dat niet mogelijk zijn geweest, ware het niet dat de enquêteurs ook een telling bijgehouden hebben van de verdeling dagrecreant / verblijfstoerist. Uit die telling blijkt dat 16% van de respondenten het bezoek aan de stad Groningen koppelt aan een overnachting in de stad. In 2009 was dit 26%. In dit hoofdstuk vergelijken we op onderdelen de uitkomsten met de eerdere onderzoeken uit 2009, 2007 en Het absolute aantal in 2009 was 166, dus de vergelijking met dat jaar dient met enige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd. In 2011 is het absolute aantal respondenten 263. In dit hoofdstuk komen de volgende aspecten achtereenvolgens aan de orde: herkomst; persoonlijke kenmerken; overnachting; kenmerken van het bezoek; activiteiten; waardering; bestedingen. 4.2 Herkomst Vier van de tien verblijfstoeristen is afkomstig uit het buitenland. Dit aandeel is de afgelopen jaren alleen maar aan het stijgen. In 2009 kwam een kwart van de verblijfstoeristen uit het buitenland. Duitsland is met 24% van alle verblijfstoeristen verreweg het belangrijkste land van herkomst. Ook Engelsen en Belgen komen relatief wat vaker voor onder de verblijfstoeristen. De overige respondenten zijn verdeeld over (voornamelijk) andere Europese landen. Van de Nederlandse verblijfstoeristen komt de grootste groep uit het westen van het land (12% is afkomstig uit Noord-Holland, 9% uit Zuid-Holland). In 2005 kwam nog 11% van de verblijfstoeristen uit de provincie Groningen (met uitzondering van de stad Groningen), in 2007 was dit gedaald naar 3% en in 2009 naar 2%. Dit jaar is dit aandeel weer iets gestegen naar 5%. Pagina 17 van 34

18 Verblijfstoeristen 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 40% 26% 12% 13% 9% Noord Oost Zuid West Buitenland Figuur 4.1: Herkomst verblijfstoeristen 4.3 Persoonlijke kenmerken In deze paragraaf beschrijven we de persoonlijke kenmerken van de verblijfstoeristen, zoals opleiding, inkomen, groepssamenstelling en groepsgrootte en leeftijd. Opleiding De verblijfstoeristen zijn over het algemeen hoog opgeleid. Meer dan de helft heeft een HBOopleiding of een Universitaire opleiding afgerond. Ruim een kwart heeft een MBO-opleiding. Deze uitkomsten komen overeen met de uitkomsten van Figuur 4.2: Opleidingsniveau verblijfstoeristen Inkomen Bijna vier van de tien verblijfstoeristen heeft geen antwoord gegeven op de vraag hoeveel het bruto inkomen van het gehele huishouden is. Die personen hebben we buiten beschouwing gelaten. De verblijfstoeristen hebben gemiddeld een hoog inkomen: 26% verdient tussen de en euro en 23% tussen de en bruto per jaar. Vergeleken met 2009 hebben de verblijfstoeristen in 2011 een iets hoger inkomen. Pagina 18 van 34

19 Verblijfstoeristen Figuur 4.3: Inkomensverdeling verblijfstoeristen Groepssamenstelling en groepsgrootte Vier van de tien verblijfstoeristen komt samen met zijn of haar partner (zonder kinderen) naar de stad Groningen toe. Ruim een kwart komt alleen en 17% neemt vrienden / kennissen mee. Dit beeld is toch iets anders dan twee jaar geleden. Toen zagen we dat ook de meeste verblijfstoeristen met partner kwamen (42%), maar juist ook veel met vrienden / kennissen (24%). In mindere mate kwam men toen alleen naar de stad (13%). Mogelijk dat het grotere aandeel verblijfstoeristen dat alleen naar Groningen komt deels is te verklaren door invloeden van Noorderzon. Waar gemiddeld 25% van alle verblijfstoeristen alleen naar de stad Groningen is gekomen, was op de enquêtedagen tijdens Noorderzon dit aandeel 44%. Tabel 4.1: Groepssamenstelling verblijfstoeristen Groepssamenstelling Percentage Met partner / echtgeno(o)t(e) en zonder kind(eren) 40% Alleen 26% Met vrienden / kennissen 17% Met overige familie 8% Met partner / echtgeno(o)t(e) en met kind(eren) 6% Met school / bedrijf / vereniging / etc. 2% Alleen met kind(eren) 1% De gemiddelde groepsgrootte is 2,2 personen. Aangezien er in 2011 meer verblijfstoeristen alleen zijn gekomen, is het niet opvallend dat deze gemiddelde groepsgrootte lager is dan in 2009 (2,8 personen). De meerderheid (55%) is met twee personen naar de stad Groningen gekomen. Leeftijd De meeste verblijfstoeristen zijn tussen de 19 en 35 jaar oud (zie figuur op de volgende pagina). Ten opzichte van de Nederlandse bevolking is de groep tussen en jaar ook sterk oververtegenwoordigd. Tijdens de voorgaande jaren was dit ook het geval. De leeftijdscategorie 66 jaar en ouder is daarentegen sterk ondervertegenwoordigd. Pagina 19 van 34

20 Verblijfstoeristen Figuur 4.4: Leeftijdscategorieën verblijfstoeristen / Nederlandse bevolking De gemiddelde leeftijd van de verblijfstoeristen is 39 jaar. Dit is één jaar jonger dan in We zien over de jaren heen kleine verschillen in de zeven leeftijdscategorieën. Toch blijven de categorieën jaar en jaar door de jaren heen de grootste groepen. Tabel 4.2: Leeftijdscategorieën verblijfstoeristen per onderzoek Leeftijdscategorieën Jonger dan 18 jaar 5% 8% 5% 13% jaar 24% 21% 21% 28% jaar 22% 19% 26% 22% jaar 12% 17% 12% 12% jaar 20% 13% 20% 14% jaar 12% 16% 13% 7% 66 jaar en ouder 5% 6% 3% 3% Gemiddelde leeftijd 39 jaar 40 jaar 38 jaar 33 jaar 4.4 Overnachting In de voorgaande jaren lieten we het verschil zien tussen de verblijfstoeristen die in de stad Groningen hadden overnacht en de toeristen die in een accommodatie buiten de stad sliepen. Door een verandering van de onderzoeksopzet ontbreekt informatie over de bezoekers die buiten de stad hebben overnacht en is vergelijking op dit punt niet mogelijk. Wel kunnen we de uitkomsten vergelijken met de uitkomsten van voorgaande jaren. Soort verblijfsaccommodatie De ruime meerderheid (56%) van de verblijfstoeristen, heeft in een hotel of pension overnacht. Twee van de tien heeft bij familie / vrienden geslapen en 8% op een camping. In 2009 werd iets minder vaak in een hotel (49%) en iets vaker bij familie / vrienden (36%) geslapen. Pagina 20 van 34

21 Verblijfstoeristen. Figuur 4.5: Verdeling over verblijfsaccommodaties Verblijfsduur per accommodatie in de stad Groningen De gemiddelde verblijfsduur van de verblijfstoeristen is weer gestegen ten opzichte van In 2009 was de gemiddelde verblijfsduur 2,5 nachten, in 2011 is deze gestegen naar 3,5 nachten. Onderstaande tabel laat het aantal nachten per verblijfsaccommodatie zien in de stad Groningen. In de tabel zijn naast het aantal verblijfsnachten de bijbehorende respons getoond. Ten opzichte van de voorgaande jaren is bij vrijwel alle accommodaties langer geslapen. Bij de hotels, de meest gebruikte accommodatievorm, zien we een forse toename in de gemiddelde verblijfsduur ten opzichte van voorgaande jaren. Tabel 4.3: Verblijfsduur per accommodatietype Familie / vrienden 4,7 (56) 2,8 (57) 3,4 (92) 2,9 Camping 3,5 (22) 2,5 (2) 2,5 (15) 6,0 Vakantiehuisje / bungalow 3,3 (4) 6,0 (1) 8,5 (2) 7,0 Hotel/pension 2,3 (148) 2,1 (81) 2,0 (132) 1,8 Particulier (huur)huis 10,2 (14) 5,7 (3) 2,8 (6) - Jachthaven 2,0 (5) 2,0 (6) 2,8 (12) 3,5 Anders 4,9 (17) 3,2 (11) 1,4 (5) - Totaal 3,5 2,5 2,6 2,8 Waardering verblijfsaccommodatie stad Groningen Gemiddeld krijgen de accommodaties in de stad Groningen van de bezoekers een 7,6 op het rapport. Dit rapportcijfer is iets lager vergeleken met 2009 (8,0). De beoordeling is uitgesplitst naar accommodatie. Ook hierbij geldt de kanttekening dat de uitkomsten van de accommodaties niet altijd representatief zijn. Zo zijn er bij de jachthaven slechts vijf respondenten die een rapportcijfer gegeven hebben. De accommodaties familie / vrienden en een hotel / pension zijn wel representatief en scoren ook goed. Respectievelijk krijgen deze accommodaties een 8,3 en een 7,6. Deze rapportcijfers komen goed overeen met Pagina 21 van 34

22 Verblijfstoeristen Tabel 4.4: Waardering verblijfsaccommodaties in de stad Groningen Accommodatie Rapportcijfer Familie / vrienden 8,3 (56) Particulier (huur)huis 8,2 (14) Hotel/pension 7,6 (148) Overig 7,3 (17) Camping 6,5 (22) Jachthaven 5,6 (5) Gemiddeld totaal 7,6 4.5 Kenmerken van het bezoek In deze paragraaf beschrijven we achtereenvolgens het bezoekmotief, de bezoekfrequentie en de informatiebron. Bezoekmotief De verblijfstoeristen komen net als de dagrecreanten naar de stad Groningen om te winkelen. Een kwart komt speciaal voor de architectuur / historische binnenstad, 15% is op familie/vriendenbezoek en 15% bezoekt een evenement of festival. Vergeleken met 2009 wordt het winkelen (31% t.o.v. 37%) en het bezoek aan familie en vrienden (15% t.o.v. 22%) minder vaak als reden opgegeven en de evenementen (15% t.o.v. 8%) en architectuur (25% t.o.v. 22%) juist iets vaker. Figuur 4.6: Bezoekmotieven verblijfstoeristen Men kon meerdere antwoorden geven waardoor de percentages in het figuur niet optellen tot 100%. Bezoekfrequentie De meerderheid van de verblijfstoeristen (45%) komt een paar keer per jaar (of minder) naar de stad Groningen. Bijna vier van de tien heeft Groningen in 2011 voor de eerste keer bezocht. In Pagina 22 van 34

23 Verblijfstoeristen 2009 was dit aandeel een stuk hoger, namelijk 55%. In 2007 kwam ook 38% voor het eerst naar Groningen, dus mogelijk dat 2009 een uitschieter was.. Figuur 4.7: Bezoekfrequentie verblijfstoeristen De verblijfstoeristen die Groningen voor het eerst bezocht hebben, is gevraagd of het bezoek aanleiding is om de stad nogmaals te bezoeken. Bijna tweederde van deze groep is tevreden over het bezoek en verwacht nogmaals naar de stad te komen. De overige bezoekers twijfelen hier nog over. Informatiebron Hoe zijn de verblijfstoeristen op het idee gekomen om de stad te bezoeken? Het internet neemt hierbij de belangrijkste rol in. In 2007 gaf 28% aan dankzij het internet naar Groningen te komen, in 2009 steeg dit aandeel al naar 36% en nu geeft 41% aan dat ze dankzij het internet de stad bezocht hebben. Ook dankzij de verhalen van familie / vrienden en collega s en dankzij eerdere ervaringen komen veel op het idee om de stad (nogmaals) te bezoeken. De percentages in onderstaande figuur tellen niet op tot 100%, omdat men meerdere antwoorden kon geven. Figuur 4.8: Informatiebronnen verblijfstoeristen Net als in de andere jaren komen weinig verblijfstoeristen op het idee om naar Groningen te komen via een reisgids, televisie, krant, tijdschrift, flyer of radio. Pagina 23 van 34

24 Verblijfstoeristen 4.6 Activiteiten Naast het winkelen en horecabezoek, dat erg populair is in Groningen, is de verblijfstoeristen ook gevraagd of zij nog specifieke attracties of bezienswaardigheden bezoeken of specifieke activiteiten ondernemen in de stad. Net als de voorgaande jaren blijft de stadswandeling het meest populair. Ook een bezoek aan de Martinitoren en een bezoek aan het Groninger Museum blijven populaire activiteiten in de stad. Ruim een kwart van de verblijfstoeristen brengt tevens een bezoek aan de provincie Groningen. De provincie wordt in iets meerdere mate bezocht door stellen en stellen met kinderen. Bezoekers die alleen naar de stad komen, brengen iets minder vaak een bezoek aan de provincie. Tabel 4.5: Bezochte dagattracties verblijfstoeristen Dagattracties in stad % Stadswandeling 36% Bezoek Martinitoren 30% Bezoek aan het Groninger Museum 26% Rondvaart door de gracht 12% Rommelmarkt / vrijmarkt / markt 3% Noorderzon 9% Prinsentuin 7% Stripmuseum 3% Scheepvaartmuseum 4% Grafische Museum 3% Natuurmuseum 3% Anders 12% Pagina 24 van 34

25 Verblijfstoeristen 4.7 Waardering De stad Groningen heeft goede rapportcijfers gekregen! Drie aspecten krijgen een rapportcijfer van een acht of hoger; namelijk de sfeer / ambiance (8,2), het winkelaanbod (8,0) en de bereikbaarheid (8,0). Het parkeren in de stad Groningen blijft een aandachtspunt, aldus de verblijfstoeristen. Dit aspect is, met een 6,4, het minst goed gewaardeerd. Tabel 4.6: Waardering aspecten van de stad Groningen Aspect Sfeer/ambiance 8,2 8,2 8,2 8,3 Winkelaanbod 8,0 8,4 8,1 8,2 Bereikbaarheid 8,0 7,7 7,7 7,6 Horeca 7,8 8,3 8,0 8,1 Sociale veiligheid 7,7 7,6 7,7 7,7 Aanbod toeristische attracties 7,6 7,8 7,5 7,5 Bewegwijzering/overzichtelijkheid 7,4 7,5 7,4 7,4 Schone straten/gebouwen 7,4 7,3 7,4 7,5 Aanbod verblijfsaccommodaties 7,2 7,4 7,3 7,3 Verkeersveiligheid 7,2 7,1 6,9 7,1 Parkeren 6,4 6,4 6,4 6,0 Het algehele oordeel voor de stad Groningen is een 8,2. Dit is een lichte stijging ten opzichte van de voorgaande jaren (2005: 8,0 / 2007: 8,0 / ,1). Terwijl in 2009 de Duitse verblijfstoeristen kritischer waren, zien we ook bij het algemene oordeel dat zij in 2011 juist iets positiever zijn 4. Tabel 4.7: Algemeen rapportcijfer per land van herkomst Land van herkomst Rapportcijfer Nederland (n=150) 8,0 Duitsland (n=61) 8,2 België (n=3) 8,7 Overig buitenland (n=42) 8,5 Gemiddeld 8,2 Ook bij de verblijfstoeristen is gekeken of bepaalde aspecten van grote invloed zijn op het algemene rapportcijfer. Ook hier hebben de verschillende aspecten geen tot zeer weinig invloed gehad op het totale oordeel. Het verbeteren van één deelaspect zal dus niet direct een verbetering in het algemene rapportcijfer laten zien. Het algemene rapportcijfer laat zich niet snel beïnvloeden door de deelaspecten. Het aanbod van toeristische attracties heeft nog de meeste binding met het totale oordeel. Dit aspect heeft een correlatie van 0,39 met het totale oordeel 5. We zien weinig (representatieve) verschillen als we de Nederlandse verblijfstoeristen vergelijken met de Duitse verblijfstoeristen. Toch zien we ook hier, net als bij de dagrecreanten, dat de Duitse verblijfstoeristen iets positiever zijn. 4 Deze uitkomsten dienen met enige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd, vanwege het gering aantal respondenten. 5 Bij een correlatie van -1 is er een perfect lineair negatief verbad, bij een correlatie van 0 is er geen verband en bij een correlatie van 1 is er een perfect positief lineair verband. Pagina 25 van 34

26 Verblijfstoeristen We zien ook enkele verschuivingen ten opzichte van de voorgaande jaren. Zo wordt de horeca (-0,5 punt) en het winkelaanbod (-0,4 punt) vergeleken met 2009 iets lager gewaardeerd, maar krijgt de bereikbaarheid juist weer een iets hoger cijfer (+0,5 punt verschil) 6. Ruim een kwart van de verblijfstoeristen heeft aangegeven nog iets te missen in de stad. Verbeterpunten die genoemd zijn, hebben betrekking op: parkeergelegenheid (meer, beter, goedkoper, langer invaliden); gratis reisplattegronden; bankjes / parkbankjes / zitjes in de stad of op het plein; ruimere openingstijden / meer koopzondagen / maandag open. 4.8 Bestedingen De gemiddelde besteding van verblijfstoeristen bedraagt 70,06 per persoon, per dag. Deze uitgaven zijn iets lager dan in 2009 en Tabel 4.8: Besteding verblijfstoerist per meting Besteding Besteding verblijfstoerist 70,06 73,18 73,84 68,83 De dagbesteding (dus zonder de uitgaven aan de overnachting) van de verblijfstoeristen is 45,98. Dit is iets hoger dan de besteding van de Duitse dagrecreanten, namelijk 41,12. De verblijfstoeristen geven het meeste geld uit aan de overnachting ( 24,08), de restaurants/cafés (19,32) en aan de winkels in de binnenstad ( 18,81). Figuur 4.9: Bestedingen verblijfstoeristen We hebben een aantal uitsplitsingen gemaakt naar verschillende doelgroepen: de verblijfstoeristen die voor de eerste keer in Groningen zijn,geven iets meer geld uit dan de regelmatige bezoekers aan Groningen ( 73,33 t.o.v. 65,61); de verblijfstoeristen die samen met iemand naar de stad gekomen zijn, geven meer geld uit dan de bezoekers die alleen de stad bezocht hebben ( 80,46 t.o.v. 30,82); de bezoekers afkomstig uit het buitenland geven iets meer geld uit dan de verblijfstoeristen uit Nederland ( 77,29 t.o.v ). 6 Deze uitkomsten dienen met enige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd, vanwege het gering aantal respondenten in Pagina 26 van 34

27 Verblijfstoeristen 4.9 Samenvatting Om een beeld te krijgen van dé verblijfstoerist in de stad Groningen is een overzicht gegeven van de meest voorkomende kenmerken. De verblijfstoerist: woont in Noord- of Zuid-Holland of in het buitenland; heeft een HBO-opleiding of Universitaire opleiding afgerond; verdient tussen de ,00 en ,00; komt samen met zijn/haar partner en neemt geen kinderen mee; is 39 jaar; komt naar de stad Groningen om te winkelen en voor de architectuur/historische binnenstad; is dankzij het internet of via familie/vrienden op het idee gekomen om naar de stad te komen; maakt een stadswandeling, bezoekt de Martinitoren en het Groninger Museum; is het meest tevreden over de sfeer / ambiance / het winkelaanbod en de bereikbaarheid; geeft gemiddeld 70,06 per persoon per dag uit. Pagina 27 van 34

28 5 Economisch effect verblijfstoeristen In de voorgaande hoofdstukken zagen we de uitkomsten van de Duitse dagrecreanten en de verblijfstoeristen en hebben we tevens de bestedingen per persoon per dag uitgerekend. Omdat we geen Nederlandse dagrecreanten ondervraagd hebben is het niet mogelijk om het economisch effect van de dagrecreanten te tonen. Wel berekenen we het economische effect van de verblijfstoeristen. Met de uitkomsten en de informatie van de gemeente kan bepaald worden wat voor sociaaleconomische impuls het toerisme op Groningen heeft. Tevens berekenen we de Duitse bezoekersaantallen. Met het economische effect wordt bepaald welke acties gebruikt kunnen worden om het beleid te formuleren dat gericht is op (een combinatie van) de volgende acties: verhogen bezoekersaantal; verlengen verblijfsduur; verhogen bestedingen per dag. 5.1 Werkwijze Voor de verblijfstoeristen worden drie kernvariabelen gehanteerd: het totaal aantal verblijfstoeristen; de gemiddelde verblijfsduur; de gemiddelde bestedingen. Het economisch effect van de verblijfstoeristen berekenen we als volgt: ECONOMISCH EFFECT = BEZOEKERSAANTAL X VERBLIJFSDUUR X GEMIDDELDE BESTEDINGEN 5.2 Resultaten: economisch effect De volgende gegevens van de verblijfstoeristen zijn bekend: Totaal aantal verblijfstoeristen: Gemiddelde verblijfsduur: 3,5 nachten Gemiddelde bestedingen: 45,98 per persoon per dag Gemiddelde besteding aan overnachting: 24,08 per persoon per dag Tabel 5.1: Economisch effect van verblijfstoerisme voor Groningen Aantal Gemiddelde bezoekers verblijfsduur Bestedingen p.p.p.d. TOTAAL Dagelijkse bestedingen ,5 nachten 45, Bestedingen overnachtingen ,5 nachten 24, TOTAAL: BESTEDINGEN Volgens het DIA hebben er overnachtingen plaatsgevonden. Dit gedeeld door 3,5 nachten is verblijfstoeristen. Pagina 28 van 34

29 Economisch effect verblijfstoeristen 5.3 Economisch effect per sector De bestedingen kunnen ook per sector worden berekend. De volgende sectoren worden hierbij onderscheiden: toeristische sector direct (dagattracties en overige recreatie); horeca: - restaurants/cafés; - overnachting; middenstand; vervoer in de stad; overig. Tabel 5.2: Economisch effect per sector Bestedingen Toeristische sector Horeca - Restaurants/cafés Overnachting Middenstand Vervoer in de stad Overig Totaal Vergelijking 2009 Ten opzichte van 2009 zien we een daling in zowel het aantal verblijfstoeristen als de bestedingen per persoon per dag. De verblijfsduur van de verblijfstoeristen is echter met een dag toegenomen. Het resultaat is dat het economische effect van de verblijfstoeristen gestegen is met ruim 2 ton. Tabel 5.3: Vergelijking economisch effect van verblijfstoeristen voor Groningen Aantal verblijfstoeristen Verblijfsduur Bestedingen p.p.p.d. TOTAAL ,5 70, ,5 73, Verschil ,0-3, Bezoekersaantallen Duitse bezoekers Voor het berekenen van het aantal Duitse dagrecreanten maken we gebruik van afgeleide gegevens van de DIA en van het veldwerk. De gegevens van de DIA zorgen voor de input als het gaat om het aantal verblijfstoeristen. Vervolgens wordt aan de hand van gegevens uit de enquete en resultaten van het turven van de mensen die zijn benaderd voor het onderzoek een globale schatting gemaakt. Door het gebruik van een aantal aannames moet deze globale schatting met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Een verandering in de aannames levert immers andere aantallen op. De volgende gegevens vormen de basis voor de berekening: Totaal aantal verblijfstoeristen: (DIA, eigen berekening) Aandeel Duitse verblijfstoeristen: 24% (resultaat enquête) Verdeling dagrecreant / verblijfstoerist: 84% : 16%* (resultaat turven) * aangenomen wordt dat de verhouding tussen dagrecreanten en verblijfstoeristen in het algemeen gelijk is aan de verhouding tussen Duitse dagrecreanten en Duitse verblijfstoeristen in het bijzonder. Pagina 29 van 34

30 Economisch effect verblijfstoeristen In totaal zijn er zo n verblijfstoeristen in de stad Groningen. Van die groep is 24% afkomstig uit Duitsland. Dit betekent dat er zo n Duitse verblijfstoeristen naar Groningen zijn gekomen. Aantal verblijfstoeristen Aandeel Duitse verblijfstoeristen Aantal Duitse verblijfstoeristen % Met deze berekening is het aantal Duitse verblijfstoeristen berekend. Met de verdeling dagrecreant / verblijfstoerist kunnen we achterhalen hoeveel Duitse dagrecreanten naar de stad zijn gekomen. De verdeling dagrecreant : verblijfstoerist is 84% : 16%. Hierbij nemen we, zoals eerder aangegeven, aan dat de verhouding tussen dagrecreanten en verblijfstoeristen in het algemeen gelijk is aan de verhouding tussen Duitse dagrecreanten en Duitse verblijfstoeristen. Als we deze verdeling loslaten op de cijfers zien we dat er in totaal zo n Duitse bezoekers in 2011 naar de stad Groningen zijn gekomen. Het gaat hierbij om het aantal bezoekers en niet om het aantal bezoeken. Aantal Duitse verblijfstoeristen Aandeel Duitse dagrecreanten Totaal aantal Duitse bezoekers (16%) (84%) Pagina 30 van 34

31 6 Conclusies Deze meting is voor de gemeente Groningen en Marketing Groningen een belangrijk instrument om het toeristisch recreatief product van de stad Groningen te evalueren. De stad Groningen kent veel verschillende liefhebbers. Liefhebbers uit Nederland, maar ook liefhebbers uit Duitsland en andere landen. Liefhebbers van winkelen, maar ook liefhebbers van de historische binnenstad. DUITSE DAGRECREANTEN LAAIEND ENTHOUSIAST OVER GRONINGEN Er is geen ontkomen meer aan; de Duitse dagrecreanten zijn laaiend enthousiast over de stad Groningen. Nog niet eerder kreeg de stad zulke hoge rapportcijfers van zijn dagrecreanten. De Nederlandse en buitenlandse dagrecreanten van de voorgaande jaren waren al positief over de stad, maar de Duitse dagrecreanten geven in 2011 nog hogere rapportcijfers aan de stad. Deze groep geeft ook meer geld uit ten opzichte van de Nederlandse en buitenlandse dagrecreanten in 2009 ( 41,12 t.o.v. 37,93). De Duitsers zijn voornamelijk te spreken over het winkelaanbod, de sfeer / ambiance in de stad en de bereikbaarheid. Weinig dagrecreanten kunnen ook een verbeterpunt of een gemis van de stad benoemen. Met een 7,1 als laagste cijfer op het rapport, mag de stad met recht trots zijn! Ook vergeleken met de Duitse dagrecreanten van 2009, zien we een enorme verbetering. Sommige aspecten zijn zelfs met een heel punt gestegen ten opzichte van de vorige meting. Tabel 6.1: Duitse dagrecreanten 2011 vs Duitse dagrecreanten 2009 Aspect 2011 (n=332) 2009 (n=69) Winkelaanbod 8,5 7,4 Sfeer / ambiance 8,5 7,5 Bereikbaarheid 8,5 7,8 Aanbod toeristische attracties 8,2 7,2 Horeca 8,0 7,2 Sociale veiligheid 8,0 6,8 Bewegwijzering / overzichtelijkheid 7,6 6,7 Schone straten / gebouwen 7,5 7,0 Verblijfsaccommodaties 7,1 6,7 Parkeren 7,1 6,2 Verkeersveiligheid 7,1 6,4 Het enthousiasme is vooral aanwezig bij de Duitsers die de stad voor de eerste keer bezoeken. Meer dan de helft van deze nieuwe bezoekers weet al zeker dat ze Groningen in de toekomst nogmaals gaat bezoeken. De waardering voor de verschillende aspecten is in de meeste gevallen ook net iets hoger dan van de dagrecreanten die al eerder in de stad zijn geweest. Pagina 31 van 34

32 /Conclusies ROL VAN INTERNET WORDT STEEDS BELANGRIJKER Dat een bezoek aan de stad Groningen goed bevalt, blijkt uit het feit dat een groot deel van de Duitse dagrecreanten en de verblijfstoeristen dankzij een eerder bezoek kiest voor een vervolgbezoek aan de stad. Ook tips van familie en vrienden spelen een belangrijke rol in het besluit om naar Groningen gekomen. Vergeleken met 2009 hebben de Duitse dagrecreanten vaker gebruik gemaakt van de VVV en de reisgidsen. Een andere belangrijke informatiebron is het internet. Kwam in 2007 nog 28% van de verblijfstoeristen via internet op het idee om Groningen te bezoeken, in 2011 is dit al gestegen naar 41%. Bij de dagrecreanten is dit aandeel gestegen van 14% naar 26%. Het internet neemt een steeds belangrijkere rol in, in het leven van mensen. Gemiddeld zitten de Nederlanders 3 uur en 6 minuten per dag op internet ( Het is niet bekend op welke site de dagrecreanten en verblijfstoeristen hun informatie gehaald hebben, maar de kans is groot dat ze op de informatieve site van Marketing Groningen beland zijn. DUITSE DAGRECREANTEN OP LEEFTIJD De gemiddelde leeftijd van de Duitse dagrecreanten ligt hoog; namelijk op 48 jaar. We zien zichtbare verschillen tussen de oudere en de jongere dagrecreanten. Beide groepen hebben andere behoeften, maar waarderen de verschillende aspecten ook anders. Op het winkelaanbod, de horeca en de sfeer/ambiance van de stad na, worden alle aspecten van de stad Groningen beter gewaardeerd door de oudere Duitse dagrecreanten. De oudere bezoekers zijn dus iets positiever over de stad Groningen. Ook zien we dat deze groep zich meer richt op cultuur; ze komen vaker vanwege het Groninger Museum, theaters/concerten en de architectuur naar de stad toe. De oudere bezoekers ondernemen sowieso meer activiteiten. Zoals valt te verwachten gaan de jongere Duitse dagrecreanten juist weer vaker naar de diverse uitgaansgelegenheden in de stad. Pagina 32 van 34

33 /Conclusies BIJNA HELFT VERBLIJFSTOERISTEN UIT HET BUITENLAND Groningen wordt steeds geliefder in het buitenland. Maar liefst 40% van de verblijfstoeristen is afkomstig uit het buitenland en heeft in de stad Groningen overnacht. Vergeleken met de voorgaande jaren is dit een enorme stijging: van 12% in 2005, naar 19% in 2007, naar 25% in Duitsland blijft verreweg het belangrijkste buitenlandse herkomstland. Tabel 6.2: Herkomst verblijfstoeristen Herkomst Buitenland 40% 25% 19% 12% Nederland 60% 75% 81% 88% Het is een gunstige ontwikkeling voor de stad Groningen dat er steeds meer buitenlanders komen. Deze groep geeft namelijk gemiddeld meer geld uit dan de Nederlandse bezoekers. Ook geven ze de stad Groningen een hogere waardering. Met name de sfeer/ambiance, de bereikbaarheid en de sociale veiligheid wordt door de buitenlandse bezoekers positiever beoordeeld. Over één aspect zijn de buitenlanders echter beduidend minder tevreden; het parkeren. De gemiddelde waardering van de verblijfstoeristen voor dit aspect is een 6,4. Het parkeren kreeg ook van de Duitse dagrecreanten een relatief laag rapportcijfer. Tevens is aangegeven dat goede parkeergelegenheden gemist worden. Wat is de reden dat het parkeren zo (relatief) laag gewaardeerd wordt? Zijn de parkeergarages moeilijk bereikbaar? Zijn de vakken te klein of zijn er te weinig parkeergelegenheden? Nader onderzoek kan antwoord geven op deze vragen. TOERISTEN VERMAKEN ZICH STEEDS LANGER IN GRONINGEN De gemiddelde verblijfsduur van de verblijfstoeristen is een stuk langer vergeleken met de voorgaande jaren: van 2,5 nachten in 2009 naar 3,5 nachten in Dit is grotendeels te verklaren door het hogere aandeel van buitenlandse verblijfstoeristen. De gemiddelde verblijfsduur van de Nederlanders is 2,6 nachten, terwijl het gemiddelde verblijf van de buitenlanders 4,8 nachten bedraagt. Het economische effect van de verblijfstoeristen is ook hoger dan in 2009, met name dankzij de gemiddeld langere verblijfsduur. Tabel 6.3: Gemiddelde verblijfsduur verblijfstoeristen 2011 vs 2009 Aantal nachten % 32% 2 36% 42% 3 17% 10% 4 8% 3% % 11% 11 of meer 3% 2% Gemiddeld aantal nachten 3,5 nachten 2.5 nachten De verblijfstoeristen die vaker in de stad zijn geweest, blijven langer dan de toeristen die voor het eerst Groningen bezoeken (3,9 nachten t.o.v. 3,0 nachten). Ze vermaken zich voornamelijk met een stadswandeling, een bezoek aan de Martinitoren, recreatief winkelen en een bezoek aan het Groninger Museum. Ook de Duitse dagrecreanten gaan voor een lang verblijf: de meeste blijven minimaal vier uur in de stad om al deze activiteiten te ondernemen. Een stadswandeling, een bezoek aan het Groninger Museum, winkelen en het bekijken van de architectuur van de stad zijn de belangrijkste activiteiten op de volle agenda van de Duitse dagrecreanten.. Pagina 33 van 34

34 /Conclusies Tot slot De stad Groningen wordt alom hoog gewaardeerd door haar bezoekers. Dit is goed nieuws voor het toeristisch-recreatieve product van de stad. Met de bouw van het Groninger Forum in aantocht, wordt het een uitdaging om de waardering voor de stad de aankomende jaren zo hoog te houden. Het minder mooie aanzicht van de Grote Markt vergt wel wat begrip en flexibiliteit bij de recreanten en toeristen. Door de bezoekers (en eigen inwoners) voldoende te informeren over de werkzaamheden, zal de mogelijke overlast geaccepteerd worden. Ondanks de goede waardering voor de stad, kan het altijd beter. De TROM geeft veel informatie over, en kenmerken van, de huidige en toekomstige bezoekers van de stad. Laat het voor de gemeente en Marketing Groningen een uitdaging zijn om het toeristisch product zo optimaal mogelijk hier op af te stemmen! Pagina 34 van 34

35 Bijlage 1 Vragenlijst

36 Bijlage 1 : Vragenlijst ONDERZOEK NAAR TOERISME IN GRONINGEN / (verblijfstoeristen) 2011 Datum: Man / Vrouw (omcirkelen wat van toepassing is) Locatie 1. Waar is uw vaste woon- / verblijfplaats? O Nederland, postcode (4 cijfers) O Duitsland, woonplaats / deelstaat O België Vlaanderen O België Wallonië O Overig buitenland, namelijk (land). /.. 2. Waar verblijft u? O Stad Groningen O Provincie Drenthe O Provincie Groningen O Provincie Friesland O Anders, namelijk provincie.. 3. Van welk type onderkomen maakt u gebruik? O Familie/vrienden O Particulier (huur)huis O Camping O Jachthaven O Vakantiehuisje/bungalow O Erfgoedlogies O Hotel/pension O Anders, namelijk 4. Hoeveel nachten blijft u daar in totaal?. nachten 5. Met welk rapportcijfer (van schaal 1 tot en met 10) beoordeelt u de verblijfsaccommodatie?. Bezoek stad Groningen 6. Wat is de belangrijkste reden van uw bezoek aan de stad Groningen vandaag? (maximaal 2 antwoorden mogelijk) O Speciaal voor het Groninger Museum O Speciaal voor een ander museum, namelijk.. O Speciaal voor een andere attractie, namelijk. O Speciaal voor een evenement / festival, namelijk. O Architectuur / historische binnenstad O Goede uitgaansmogelijkheden O Speciaal voor een bezoek aan het theater / een concert O Winkelen voor het plezier O Zakelijke motieven / werk O Bezoek studerend familielid O Bezoek overige familie / vrienden O Anders, namelijk.. 7. Hoe bent u aan informatie over de stad Groningen gekomen? (meerdere antwoorden mogelijk) O Via de krant O Via de radio O Via een tijdschrift O VVV O Door het zien van een affiche / flyer O Internet O Via familie / vrienden / collega s O Eerder bezoek / vaker geweest O Reisgids O Anders, namelijk. O Via een spotje op televisie 8. Hoe vaak bezoekt u de stad Groningen? O Dit is de eerste keer O Een paar keer per jaar of minder (door naar vraag 10) O Maandelijks (door naar vraag 10) O Wekelijks (door naar vraag 10) O (Bijna) dagelijks (door naar vraag 10)

37 9. Is dit bezoek aan Groningen voor u aanleiding om de stad nog eens te bezoeken? Bijlage 1 : Vragenlijst (Vervolg 1) O Ja O Weet ik nog niet O Nee, omdat 10. Welke activiteit heeft u vandaag ondernomen, of bent u van plan om vandaag te ondernemen? Wilt u een kruis zetten achter de (te) ondernemen activiteit(en)? Activiteit Bezoek aan het Groninger Museum Bezoek aan Martinitoren Rondvaart door de gracht Stadswandeling Bezoek aan het Scheepvaartmuseum Bezoek aan de Prinsentuin Activiteit Bezoek aan het Grafisch Museum Bezoek aan het Natuurmuseum Bezoek aan het Stripmuseum Anders, nl 11. Combineert u het bezoek aan de stad Groningen ook met een bezoek aan de provincie Groningen? O Ja O Nee O Weet ik nog niet 12. Hoe waardeert u de volgende aspecten van de Groninger binnenstad? U kunt uw waardering geven aan de hand van een rapportcijfer van 1 tot en met 10, waarbij een 1 staat voor een zeer lage waardering en een 10 voor de hoogste waardering. Aspect Cijfer Aspect Cijfer Bereikbaarheid Bewegwijzering / overzichtelijkheid Parkeren Schone straten / gebouwen Sociale veiligheid Aanbod verblijfsaccommodaties Winkelaanbod Sfeer / ambiance Aanbod toeristische attracties Verkeersveiligheid Horeca 13. Hoe lang bent u vandaag, denkt u, in de binnenstad aanwezig? O Minder dan 1 uur O 4 tot 6 uur O 1 tot 2 uur O Langer dan 6 uur O 2 tot 4 uur 14. Hoeveel geeft u vandaag naar schatting uit aan de volgende zaken: (Indien van toepassing) O Dit noem ik liever niet Categorie Restaurants en café s in de binnenstad Winkels in de binnenstad Overnachting (omgerekend naar prijs per nacht) Recreatie in de stad (entree attracties e.d.) Vervoer in de stad (bv. taxi, city-bus etc.) Overige uitgaven (parkeergeld etc.) Totaal Bedrag 15. Op hoeveel personen hebben deze uitgaven betrekking? perso(o)n(en)

38 Bijlage 1 : Vragenlijst (Vervolg 2) Algemene aspecten 16. In welke inkomensklasse valt u met uw huishouden bruto per jaar? O Tot euro O euro O euro O euro O euro O euro O meer dan euro O Geen antwoord 17. Wat is uw hoogst genoten opleiding? O lager onderwijs O VBO / MAVO O HAVO / VWO O MBO O HBO / WO 18. In welk gezelschap bent u naar Groningen gekomen vandaag? O Alleen O Met partner / echtgeno(o)t(e) en zonder kind(eren) O Met partner / echtgeno(o)t(e) en met kind(eren). Kind(eren) jonger tot 12 jaar. Kind(eren) tussen 12 en 18 jaar. Kind(eren) ouder dan 18 jaar O Met school / bedrijf / vereniging etc. O Anders, namelijk.. O Met vrienden / kennissen O Met overige familie O Alleen met kind(eren). Kind(eren) jonger dan 12 jaar. Kind(eren) tussen 12 en 18 jaar. Kind(eren) ouder dan 18 jaar Laatste oordeel Groningen 21. Wat is uw oordeel over Groningen, in de vorm van een rapportcijfer van 1 tot 10? (1 = laagste score, 10= hoogste score) Cijfer: Mist u iets in Groningen, en zo ja wat? DIT IS HET EINDE VAN DE VRAGENLIJST BEDANKT VOOR UW MEDEWERKING

39 Bijlage 1 : Vragenlijst FRAGELISTE TOURISMUS GRONINGEN 2011 (verblijfstoeristen) Datum: Mann/ Frau Standort 1. Wo befindet sich Ihr fester Wohnsitz / Aufenthaltsort? O In den Niederlanden, Postleitzahl (4 Ziffer). O Im Deutschland, Wohnort / Bundesländer O Belgien Flandern O Belgien Wallonien O Anderes Ausland, nämlich Wo übernachten Sie? In der O Stadt Groningen O Provinz Drenthe O Provinz Groningen O Provinz Friesland O Anderweitig, nämlich in der Provinz.. 3. In welcher Art Unterkunft übernachten Sie? O Familie/Freunde O Camping O Ferienhaus/Ferienwohnung O Hotel/Pension O Privat Haus (gemietet) O Yachthafen O Charakteristische Unterkunft O Andere Unterkunft, nämlich 4. Wie viele Nächte verbleiben Sie dort insgesamt?. Nächte 5. Wie bewerten Sie die Unterkunft mit einer Note von 1 bis 10? (1 = niedrigste Bewertung, 10= höchste Bewertung) Bewertung:.. Besuch Stadt Groningen 6. Aus welchem Grund besuchen Sie heute die Stadt Groningen? (maximal zwei Antworten sind möglich) O Speziell für das Groninger Museum O Speziell für ein anders Museum, nämlich... O Speziell für eine andere Tagesattraktion, nämlich... O Speziell für ein Ereignis / Festival, nämlich... O Architektur / historische Innenstadt O Ausgangsmöglichkeiten O Speziell für das Theater / ein Konzert O Einkaufsbummel O Geschäftlich / Arbeit O Besuch studierende Familie O Besuch andere Familie / Freunde O Anders, nämlich.. 7. Wie wurden Sie über die Stadt Groningen informiert? (mehrere Antworten möglich) O Zeitung O Zeitschrift O Plakat/Faltblatt O Familie / Freunde / Bekannte / Kollegen O Reiseprospekt O Fernsehen O Radio O Verkehrsverein/Tourist Info O Internet O Öfter da gewesen O Anders, nämlich. 8. Wie oft besuchen Sie die Stadt Groningen? O Dies ist das erste Mal O Ein paar Mal pro Jahr oder weniger (weiter bei Frage 10) O Monatlich (weiter bei Frage 10) O Wöchentlich (weiter bei Frage 10) O (Fast) täglich (weiter bei Frage 10)