Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, capaciteit opvang en profiel van de opgevangen asielzoekers

Transcriptie

1 Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, capaciteit opvang en profiel van de opgevangen asielzoekers Nota in het kader van de coördinatieopdracht monitoring asielinstroom van het Agentschap Integratie en Inburgering Publicatiedatum: 15 januari 2016 Inhoud Samenvatting 2 Inleiding 3 1. Asielaanvragen en beschermingsgraad Aantal asielaanvragen Asielaanvragen per nationaliteit Asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen Beschermingsgraad Opvangcapaciteit op 31 december Stand van zaken per Gewest en evolutie in Partners in het beheer van de opvang Opvangcapaciteit per gemeente in Vlaanderen en Brussel Provincie Limburg Provincie Oost-Vlaanderen zonder stad Gent Provincie Antwerpen zonder stad Antwerpen Provincie Vlaams-Brabant Provincie West-Vlaanderen Stad Antwerpen Stad Gent Brussels Hoofdstedelijk Gewest Profiel van de asielzoekers in opvang op 30 november Nationaliteit Geslacht Leeftijd Gezinssituatie Verblijfsduur in het opvangnetwerk 37 Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 1

2 4. Contact 38 Samenvatting 2015 was voor de asielaanvragen een recordjaar. Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen noteerde asielaanvragen. De stijging van het aantal asielaanvragen startte in mei 2015 en bereikte een piek in september toen personen een eerste asielaanvraag indienden. Vanaf oktober 2015 daalde het aantal asielaanvragen licht, maar ook in de laatste maanden van 2015 noteren we telkens bijna aanvragen per maand. Het toegenomen aantal aanvragen is te verklaren door de grote toestroom van asielzoekers uit Syrië, Irak, Somalië en Afghanistan. Vanaf oktober 2015 noteren we voor de eerste drie vernoemde nationaliteiten een daling in het aantal aanvragen. Het aantal aanvragen uit Afghanistan bleef echter stijgen. Onder de asielzoekers uit Afghanistan bevinden zich bijzonder veel niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Dat is dan ook de verklaring waarom het aantal asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen in 2015 een absoluut recordaantal van bereikt. Hoewel het aantal aanvragen in 2015 niet dat van het recordjaar van 2000 overtrof, is het bijzondere van deze nieuwe historische piek dat de beschermingsgraad van de asielzoekers hoog ligt. In 2015 werd in 60,7% van de beslissingen van het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen aan asielzoekers de verblijfsstatus van erkend vluchteling of subsidiaire bescherming toegekend. Dit is voornamelijk te verklaren door de hoge beschermingsgraad bij asielzoekers uit Syrië, Irak, Afghanistan en Somalië. Erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden bekomen een langdurig, stabiel verblijf in België. De verhoogde instroom van asielzoekers stelde Fedasil voor de uitdaging om voldoende opvangplaatsen te creëren. Het aantal opvangplaatsen in België verdubbelde in de periode tussen 1 juli en 31 december In Vlaanderen steeg het aantal opvangplaatsen met 107%, in Wallonië met 112% en in Brussel met 72%. Binnen Vlaanderen beschikt de provincie Antwerpen (uitgezonderd de stad Antwerpen) met operationele opvangplaatsen over de grootste opvangcapaciteit. De sterkste stijging van het aantal opvangplaatsen noteren we in Limburg: daar steeg het aantal opvangplaatsen tussen 1 juli en 31 december met 147%. Fedasil werkt samen met uiteenlopende partners voor het beheer van de opvangplaatsen. In het Vlaams Gewest zijn dat voornamelijk het Rode Kruis en de lokale besturen die een Lokaal Opvanginitiatief (LOI) inrichten. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn de opvangpartners divers, en nemen onder andere Rode Kruis, Croix Rouge en Samu Social een belangrijke rol op. Het profiel van de asielzoekers is verschillend naargelang hun nationaliteit. Asielzoekers uit Afghanistan zijn vaker minderjarig, veelal niet-begeleid. Het gaat om overwegend jongens. Asielzoekers uit Syrië komen relatief vaker in gezinsverband (55%), Irakezen iets minder (45%). Bij de Somaliërs valt op dat meer dan 8 op tien alleenstaande is, onder hen een hoog aantal alleenstaande vrouwen. Voor alle opgevangen asielzoekers geldt dat zij een bijzonder jonge populatie vormen: 56,2% jonger is dan ,5% is zelfs jonger dan achttien. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 2

3 Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 3

4 Inleiding Deze nota is opgesteld in het kader van de coördinatieopdracht inzake monitoring van de verhoogde instroom van asielzoekers, toebedeeld aan het Agentschap Integratie en Inburgering. De nota beschrijft de situatie van personen in de asielprocedure. De nota is als volgt opgebouwd: 1. Het aantal asielaanvragen: dit onderdeel is gebaseerd op de asielstatistieken die het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) maandelijks online publiceert 1. Het CGVS beslist als onafhankelijke organisatie over de toekenning van het statuut van vluchteling of van subsidiair beschermde. De maandstatistieken bevatten waardevolle en gedetailleerde informatie, in deze nota behandelen we de belangrijkste aspecten: totaal aantal asielaanvragen, asielaanvragen per nationaliteit, asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen en tot slot de beschermingsgraad. De cijfers van dit onderdeel zijn geldig voor 31 december 2015 en betreffen de situatie voor het hele land. 2. Capaciteit opvang asielzoekers: dit onderdeel is gebaseerd op een databestand van Fedasil, de federale instantie die instaat voor de opvang van asielzoekers tijdens hun procedure. Het databestand beschrijft de opvangcapaciteit op 30 december Het gaat om het aantal operationele opvangplaatsen. Gezien de hoge bezettingsgraad van de opvangplaatsen (96% op 6 januari ), is het aantal opvangplaatsen een goede indicator van de geografische spreiding van de opgevangen personen. We beschrijven de evolutie van de opvangcapaciteit voor de drie Gewesten. Vervolgens wordt de opvang in Vlaanderen en Brussel bekeken per opvangpartner. Aansluitend bekijken we voor elke gemeente (gegroepeerd per provincie en apart voor Antwerpen, Gent en het Brussels Hoofdstedelijk gewest) het aantal opvangplaatsen gegeven per type en partner. 3. Profiel van de opgevangen asielzoekers: ook dit onderdeel is gebaseerd op een databestand van Fedasil. Het bestand beschrijft de personen in de opvangstructuren, op 30 november Het bestand bevat, op individueel niveau, een aantal kenmerken: leeftijd, geslacht, nationaliteit, gezinssituatie en verblijfsduur in het netwerk van de opvang. In de laatste paragraaf geven we belangrijke contactinformatie mee d.d. 14 januari 2016 Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 4

5 1. Asielaanvragen en beschermingsgraad Aantal asielaanvragen In 2015 werden in totaal asielaanvragen ingediend. Dit betekent een sterke stijging in vergelijking met vorig jaar en, in de historische context, een nieuwe piek. Het recordaantal uit 2000 is niet overtroffen, een belangrijk verschil met 2000 is echter dat het aantal positieve beslissingen toen in verhouding veel lager lag (verder meer hierover). Het aantal personen dat betrokken is bij deze aanvragen ligt hoger dan : voor minderjarige kinderen die hun ouders vergezellen wordt geen aparte aanvraag ingediend. Volgens CGVS ligt het totaal aantal personen, besloten in deze aanvragen, op tot : het gaat om ruim 1,3 personen per aanvraag. Dit komt in grote lijnen overeen met wat we vaststellen uit de cijfers van Fedasil betreffende de personen in de opvang. Figuur 1. Evolutie aantal asielaanvragen BRON: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering 3 De Standaard, 27 december 2015; VRT-journaal 27 december 2015 Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 5

6 Figuur 2 geeft het aantal aanvragen van 2015 per maand weer. De stijging zet in mei in en bereikt een piek in september. In oktober en november daalt het aantal aanvragen, maar in december stabiliseert dit. Met name het aantal enkelvoudige aanvragen is gestegen 4. Het aantal meervoudige aanvragen blijft vrij stabiel, met evenwel een uitzonderlijk laag aantal in november 5. Figuur 2. Asielaanvragen in 2015, per maand enkelvoudige aanvragen meervoudige aanvragen Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering 4 Het gaat om personen die voor de eerste maal een aanvraag indienen. 5 Meervoudige aanvragen betreffen aanvragen die, op basis van nieuwe elementen in het dossier, voor een tweede of meerdere keer worden ingediend. Deze personen hebben pas recht op opvang vanaf hun tweede asielaanvraag ontvankelijk is verklaard door het CGVS. Zie voor meer informatie. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 6

7 1.2. Asielaanvragen per nationaliteit De globale stijging van het aantal aanvragen sinds mei 2015 is te verklaren door de stijging van het aantal aanvragen uit Irak, Syrië en Afghanistan. Maar dat gebeurde niet op gelijkmatige wijze, wel in golven : figuur 3 laat zien dat aanvankelijk het aantal aanvragen uit Irak sterk steeg om na september weer even sterk te dalen. Vervolgens steeg het aantal aanvragen uit Syrië, maar ook dit aantal daalde in november en december. Het aantal aanvragen uit Afghanistan is pas in september scherp beginnen stijgen, deze stijging zet door in oktober, november en december. Figuur 3. Asielaanvragen naar nationaliteit aanvrager, januari-december Irak Syrië Afghanistan Somalië andere 0 Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering Of het aantal asielaanvragen verder zal dalen, stijgen of stabiliseren hangt af van vele situaties: beleidsbeslissingen 6, situaties op het terrein 7 en de conflicten in de landen van oorsprong. 6 Bijvoorbeeld de beslissing van DVZ om het dossier van de asielzoeker al dan niet door te sturen naar het CGVS. De Dienst Vreemdelingzaken van de Federale overheid (DVZ) kan beslissen dat, in het kader van Europese reglementering, een ander land verantwoordelijk is voor de behandeling van de asielaanvraag en dit land verzoeken de aanvraag over te nemen. DVZ kan, in kader van een Dublin-onderzoek, bijvoorbeeld beslissen om het dossier niet door te sturen. 7 Bijvoorbeeld grenscontroles, maar ook weersomstandigheden op de vluchtroutes. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 7

8 Figuur 4 geeft de top tien van de aanvragen per nationaliteit in Irak, Syrië en Afghanistan nemen elk ruim één vijfde van de aanvragen voor hun rekening. Figuur 4. Asielaanvragen in 2015, per nationaliteit Guinee 2,1% Albanië 1,5% Iran 1,5% Congo (DR) 1,8% Rusland 2,2% Onbepaald 2,4% Andere landen 19,9% Somalië 5,4% Irak 21,8% Syrië 21,3% Afghanistan 20,0% Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 8

9 1.3. Asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen 2015 is met aanvragen een recordjaar voor asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Het vorige record, uit 2011, wordt met 123,7% overschreden: dat is meer dan een verdubbeling. Twee derde (65,0%) van deze aanvragen betreft jongeren uit Afghanistan, 15,1% komt uit Syrië, 6,0% uit Irak en 3,5% uit Somalië. De overgrote meerderheid (92,5%) zijn jongens. Figuur 5. Asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen ( ) Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 9

10 Figuur 6 laat zien dat het aantal aanvragen van niet-begeleide buitenlandse vreemdelingen in de loop van 2015 is blijven stijgen en niet is gedaald na september, zoals het globale aantal aanvragen. Deze aanhoudende stijging hangt samen met de sterke stijging sinds september van aanvragen van personen uit Afghanistan, de grote meerderheid van de niet-begeleide minderjarigen is afkomstig uit dat land. Belangrijke nuance is dat de maandelijkse statistieken met terugwerkende kracht worden aangepast: een aantal van deze asielzoekers blijkt na onderzoek toch meerderjarig te zijn. Zij worden dan niet meer geteld in de maandelijkse cijfers. Daarom is het aantal aanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen in de laatste maanden telkens hoger dan in de eerdere maanden. Figuur 6. Asielaanvragen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen januari - december Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 10

11 1.4. Beschermingsgraad Met beschermingsgraad bedoelen we het aantal positieve beslissingen (erkenning als vluchteling of subsidiaire bescherming) ten opzichte van het aantal beslissingen ten gronde door het CGVS. Net als bij het aantal aanvragen kan één beslissing betrekking hebben op meerdere personen. Subsidiaire bescherming is een tijdelijk verblijfstatuut dat automatisch verlengd wordt tenzij het CGVS het intrekt, na vijf jaar wordt het omgezet in een verblijf van onbepaalde duur. Figuur 7 toont dat het aantal positieve beslissingen de laatste jaren in de lift zit: in 2012 bedroegen erkenningen en subsidiaire beschermingen samen 22,9% van alle beslissingen ten gronde, in 2015 is dit gestegen tot 60,7%. We verwachten dat dit percentage verder zal stijgen, aangezien over steeds meer asielaanvragen van de instroom vanaf de zomer 2015 beslist wordt. Het aandeel asielzoekers die een nationaliteit hebben waarbij het beschermingspercentage tussen 70% en 80% ligt, is in deze instroom groter (zie ook verder voor de beschermingspercentages per nationaliteit). Figuur 7. Beslissingen Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, erkenning subsidiaire bescherming weigering 53,2% 39,2% 77,6% 72,9% 10,2% 10,2% 7,0% 10,7% 36,6% 50,5% 15,4% 16,4% Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 11

12 Onderstaande tabel toont de verschillen tussen de belangrijkste nationaliteiten. Voor Syrië is de beschermingsgraad erg hoog met 97,6 %. Voor Irak en Afghanistan bedraagt de beschermingsgraad respectievelijk 72,2% en 77,3%. Voor deze twee landen is het aandeel subsidiaire bescherming verhoudingsgewijs hoger. Tabel 1. Beslissingen Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen per nationaliteit in 2015 Nationaliteit erkenning als vluchteling subsidiaire bescherming weigering aantal beslissingen ten gronde Syrië 87,5% 10,1% 2,4% Irak 46,8% 25,4% 27,8% Afghanistan 40,4% 36,9% 22,7% Somalië 34,5% 47,3% 18,2% 560 Andere nationaliteiten 40,4% 1,9% 57,6% Gemiddelde 50,5% 10,2% 39,2% Bron: Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, bewerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 12

13 2. Opvangcapaciteit op 31 december Stand van zaken per Gewest en evolutie in 2015 Het aantal opvangplaatsen voor heel België op 31 december 2015 bedraagt Sinds 1 juli is het aantal opvangplaatsen meer dan verdubbeld (een stijging met 105,6%). Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vangt 8,4% op, Vlaanderen 44,5% en Wallonië 47,1%. Tabel 2. Aantal opvangplaatsen op 1 juli en 31 december, naar Gewest. Gewest juli 2015 Aandeel in het totaal op 31 december 31 december Brussel Hoofdstedelijk Gewest ,4% Vlaanderen ,5% Wallonië ,1% Eindtotaal % Bron: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en inburgering. Niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (110 in Vlaanderen, 20 in Brussel en 40 in Wallonië) 8 niet opgenomen zijn het aantal open terugplaatsen, dit aantal blijft nagenoeg constant sinds juli en bedraagt 170 Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 13

14 Figuur 8 toont de stijging van het aantal opvangplaatsen sinds 1 juli In Vlaanderen is het aantal gestegen met 106,8%, in Wallonië met 111,9% en in Brussel met 72,0%. Figuur 8. Evolutie van de opvangcapaciteit in 2015 naar Gewest Brussel Vlaanderen Wallonië juli 31 juli 31 aug 30 sep 31 okt 30 nov 31 dec Bron: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering. Niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (110 voor het Vlaams Gewest, 20 voor Brussel en 40 voor Wallonië). Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 14

15 Volgende figuur geeft de evolutie weer in de verschillende Vlaamse regio s en Brussel. Figuur 9. Aantal opvangplaatsen op 1 juli, 30 september en 31 december 2015 naar regio Stad Antwerpen Provincie Antwerpen (zonder stad) Stad Gent Oost-Vlaanderen (zonder Gent) juli Brussel september 31 december Limburg Vlaams-Brabant West-Vlaanderen BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (110 voor het Vlaams Gewest, 20 voor Brussel). De provincie Antwerpen (zonder de stad Antwerpen) beschikt over de grootste capaciteit, gevolgd door Limburg en West-Vlaanderen. De sterkste stijging van het aantal plaatsen noteren we in Limburg (stijging van 146,9% in vergelijking met juli). Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 15

16 2.2. Partners in het beheer van de opvang Fedasil beheert zelf collectieve opvangcentra, maar besteedt de opvang eveneens uit aan andere partners. Collectieve opvang in asielcentra wordt uitbesteed aan het Rode Kruis en ook aan private partners. Individuele opvang wordt vooral uitbesteed aan de lokale overheid, met name aan de OCMW s die lokale opvanginitiatieven (LOI s) inrichten. In het Vlaams Gewest wordt 33,2% van alle plaatsen beheerd door de lokale overheid (LOI s). 24,0% wordt beheerd door Fedasil; 35,2% door het Rode Kruis. Vluchtelingenwerk Vlaanderen (VWV), private partners en Caritas nemen de overige opvangplaatsen voor hun rekening. Figuur 10. Opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partnerbeheer, Vlaams Gewest VWV 2,9% Caritas 1,2% Fedasil 24,0% Rode Kruis 35,2% Lokale overheid 33,2% Private partners 3,6% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (110 plaatsen voor het Vlaams Gewest). 50 plaatsen voor Stad Gent opgenomen in Lokale overheid. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 16

17 In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beheert Fedasil zelf 35,5% van alle plaatsen. Vluchtelingenwerk en CIRE 9 beheren samen 16,1% van de Brusselse opvangplaatsen. Rode Kruis (10,5%) en Croix Rouge (6,2%) beheren samen ook een groot aandeel van de plaatsen. Samu Social neemt 23,2% voor zijn rekening. 4,3% wordt beheerd door private partners en 4,1% tot slot door de lokale besturen. Figuur 11. Opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partnerbeheer, Brussels Hoofdstedelijk Gewest VWV/CIRE 16,1% Rode Kruis 10,5% Croix Rouge 6,2% Samu Social 23,2% Federale centra 35,5% Private partners 4,3% Lokale overheid 4,1% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (20 plaatsen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) 9 Coordination et Initiatives pour Réfugiés et Étrangers (Ciré), de Franstalige tegenhanger van Vluchtelingenwerk Vlaanderen Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 17

18 2.3. Opvangcapaciteit per gemeente in Vlaanderen en Brussel In dit deel geven we de opvangcapaciteit per gemeente weer. Dat gebeurt per provincie en apart voor de steden Antwerpen, Gent en voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest. In de lijsten maken we het onderscheid tussen de verschillende types opvang: - individuele opvang (LOI s en Vluchtelingenwerk Vlaanderen in het Vlaams Gewest) - collectieve opvang (Fedasil, Rode Kruis, Croix Rouge, Samu Sociale, privé-operatoren) - opvangplaatsen voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) - open terugkeerplaatsen (niet opgenomen in deze cijfers, maar worden onderaan de figuur vermeld) Provincie Limburg Figuur 12. Aantal opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partner, Limburg NBMV Fedasil 1,9% NBMV LOI 0,2% NBMV Rode Kruis 1,9% LOI 22,6% Fedasil 15,7% Rode Kruis 57,7% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (40 plaatsen in Sint-Truiden) Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 18

19 Tabel 3. Aantal opvangplaatsen per gemeente op 31 december 2015 naar type en partner, Limburg Collectief Individueel NBMV Totaal Rode Provincie Limburg Fedasil Kruis LOI Fedasil LOI Rode Kruis Alken As Beringen Bilzen Bocholt Borgloon Bree Diepenbeek 9 9 Dilsen-Stokkem Genk Gingelom Halen Ham 7 7 Hamont-Achel Hasselt Hechtel-Eksel Heers 7 7 Herk-de-Stad 8 8 Heusden-Zolder Hoeselt 9 9 Houthalen- Helchteren Kinrooi 8 8 Kortessem Lanaken Leopoldsburg Lommel Lummen Maaseik Maasmechelen Meeuwen- Gruitrode Neerpelt Nieuwerkerken 5 5 Opglabbeek Overpelt Peer 7 7 Riemst 5 5 Sint-Truiden Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 19

20 Tessenderlo Tongeren Voeren Wellen 8 8 Zonhoven Zutendaal Totaal BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen (40 plaatsen in Sint-Truiden) Provincie Oost-Vlaanderen zonder stad Gent Figuur 13. Aantal opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partner, Oost-Vlaanderen zonder stad Gent NBMV Fedasil 4,2% VWV 1,3% NBMV LOI 0,4% NBMV Rode Kruis 2,6% NBMV VWV 0,2% Rode Kruis 45,6% LOI 45,7% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; in Oost-Vlaanderen zijn geen open terugkeerplaatsen Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 20

21 Tabel 4. Aantal opvangplaatsen per gemeente op 31 december 2015 naar type en partner, Oost- Vlaanderen zonder stad Gent Collectief Individueel NBMV Totaal Oost-Vlaanderen Rode Kruis LOI VWV Fedasil LOI Private partner Rode Kruis VWV Aalst Aalter 3 3 Assenede Berlare Beveren Brakel Buggenhout De Pinte 9 9 Deinze Denderleeuw 8 8 Dendermonde Destelbergen Eeklo Evergem Gavere 5 5 Hamme Herzele Horebeke 5 5 Kaprijke 7 7 Kluisbergen 9 9 Knesselare 7 7 Kruibeke Kruishoutem Laarne Lede 4 4 Lierde 5 5 Lochristi Lokeren Lovendegem Maarkedal 2 2 Maldegem Melle 6 6 Merelbeke Nazareth 9 9 Nevele Ninove 7 7 Oosterzele 7 7 Oudenaarde Ronse 6 6 Sint-Gillis-Waas Sint-Lievens-Houtem 5 5 Sint-Martens-Latem Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 21

22 Sint-Niklaas Stekene 8 8 Temse Waarschoot Waasmunster Wachtebeke Wetteren Wichelen 6 6 Wortegem-Petegem 4 4 Zele Zelzate 5 5 Zingem 6 6 Zomergem Zottegem Zulte 6 6 Zwalm 5 5 Totaal BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; in Oost-Vlaanderen zijn geen open terugkeerplaatsen Provincie Antwerpen zonder stad Antwerpen Figuur 14. Aantal opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partner, provincie Antwerpen zonder stad Antwerpen BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen, 40 in Arendonk Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 22

23 Tabel 5. Aantal opvangplaatsen per gemeente op 31 december 2015 naar type en partner, provincie Antwerpen, zonder stad Antwerpen COLLECTIEF INDIVIDUEEL NBMV Provincie Antwerpen Fedasil Privé operatoren Rode Kruis LOI VWV Fedasil LOI Rode Kruis Totaal Aartselaar Arendonk Baarle-Hertog Balen Beerse Berlaar Boechout Bonheiden Boom Bornem 9 9 Borsbeek 9 9 Brasschaat Brecht Dessel Duffel Edegem Essen Geel Grobbendonk Heist-op-den-Berg Hemiksem Herentals Herenthout Herselt 4 4 Hoogstraten Hove Hulshout Kalmthout Kapellen Kasterlee Kontich Laakdal Lier Lille Lint Malle Mechelen Meerhout 7 7 Merksplas Mol Mortsel Niel Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 23

24 Nijlen Olen 5 5 Oud-Turnhout Putte Puurs Ranst Ravels Retie Rijkevorsel Rumst Schelle Schilde 9 9 Schoten Sint-Amands Sint-Katelijne-Waver Stabroek 6 6 Turnhout Vorselaar 8 8 Vosselaar 6 6 Westerlo Wijnegem 7 7 Willebroek Wommelgem Wuustwezel Zandhoven Zoersel Zwijndrecht Eindtotaal BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: open terugkeerplaatsen, 40 in Arendonk Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 24

25 Provincie Vlaams-Brabant Figuur 15. Aantal opvangplaatsen op 31 december naar partner, Vlaams-Brabant NBMV Fedasil 7,5% VWV/CIRE 0,6% NBMV LOI 0,2% Totaal=1610 Caritas 10,8% NBMV Rode Kruis 3,7% Fedasil 6,2% Rode Kruis 19,8% LOI 51,2% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering, geen open terugkeerplaatsen in Vlaams- Brabant Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 25

26 Tabel 6. Aantal opvangplaatsen per gemeente op 31 december 2015 naar partner en type, provincie Vlaams-Brabant COLLECTIEF INDIVIDUEEL NBMV Vlaams-Brabant Caritas Fedasil Rode Kruis LOI VWV/CIRE Fedasil LOI Rode Kruis Totaal Aarschot 8 8 Affligem 6 6 Asse Beersel Begijnendijk Bekkevoort 7 7 Bertem 5 5 Bever 4 4 Bierbeek 4 4 Boortmeerbeek Boutersem Diest Dilbeek Drogenbos Galmaarden 3 3 Geetbets Gooik Grimbergen Haacht Halle Herent Herne 2 2 Hoegaarden Hoeilaart Holsbeek Huldenberg 2 2 Kampenhout 8 8 Kapelle-op-den-Bos Keerbergen 6 6 Kortenaken Kortenberg Kraainem Landen Lennik Leuven 4 4 Liedekerke 6 6 Linkebeek 6 6 Linter 3 3 Londerzeel 5 5 Lubbeek Machelen 6 6 Meise Merchtem 9 9 Opwijk Oud-Heverlee Overijse Pepingen Roosdaal 3 3 Rotselaar 4 4 Scherpenheuvel-Zichem Sint-Genesius-Rode Sint-Pieters-Leeuw Steenokkerzeel Ternat Tervuren Tielt-Winge Tienen Tremelo Vilvoorde Wemmel Wezembeek-Oppem 5 5 Zaventem Zemst Zoutleeuw 6 6 Eindtotaal BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering, geen open terugkeerplaatsen in Vlaams- Brabant Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 26

27 Provincie West-Vlaanderen Figuur 16. Aantal opvangplaatsen op 31 december naar partner, West-Vlaanderen NBMV Fedasil 1,6% VWV/CIRE 6,1% Totaal=3156 NBMV Rode Kruis 1,6% Fedasil 32,2% OCMW/CPAS 36,2% Rode Kruis 22,4% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; zonder open terugkeerplaatsen (30 in Langemark-Poelkapelle) Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 27

28 Tabel 7. Aantal opvangplaatsen per gemeente op 31 december 2015 naar partner en type, provincie West-Vlaanderen COLLECTIEF INDIVIDUEEL NBMV West-Vlaanderen Fedasil Rode Kruis LOI VWV/CIRE Fedasil Rode Kruis Totaal Alveringem Anzegem Ardooie 8 8 Avelgem Beernem Bredene Brugge Damme De Haan De Panne 8 8 Deerlijk 6 6 Dentergem Diksmuide Gistel Harelbeke Heuvelland 3 3 Hooglede Houthulst 9 9 Ichtegem 8 8 Ieper Ingelmunster Izegem Jabbeke 7 7 Knokke-Heist 5 5 Koekelare 8 8 Koksijde Kortemark 7 7 Kortrijk Kuurne Langemark-Poelkapelle Ledegem Lendelede Lichtervelde Lo-Reninge 2 2 Menen Meulebeke Middelkerke 2 2 Moorslede Nieuwpoort Oostende Oostkamp Oostrozebeke 8 8 Oudenburg Pittem Poperinge Roeselare Ruiselede 8 8 Staden Tielt Torhout Veurne Vleteren 4 4 Waregem Wervik Wevelgem Wingene Zedelgem Zonnebeke 5 5 Zuienkerke 6 6 Zwevegem Eindtotaal BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; zonder open terugkeerplaatsen (30 in Langemark-Poelkapelle) Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 28

29 Stad Antwerpen Figuur 17. Aantal opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partner, Stad Antwerpen NBMV VWV 0,3% VWV 23,0% Rode Kruis 76,7% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; geen open terugkeerplaatsen Tabel 8. Aantal opvangplaatsen Stad Antwerpen op 31 december 2015 naar partner en type Collectief Individueel NBMV Rode Kruis VWV VWV Totaal Stad Antwerpen Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 29

30 Stad Gent Figuur 18. Aantal opvangplaatsen op 31 december 2015 naar partner, Stad Gent NBMV VWW NBMV Stad Gent 5,1% 5,1% VWV 30,8% Stad Gent 59,0% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering, geen open terugkeerplaatsen in Gent Tabel 9. Aantal opvangplaatsen in Gent op 31 december 2015 naar type en partner Collectief Individueel NBMV Stad Gent VWV Stad Gent VWV Totaal Stad Gent Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 30

31 Brussels Hoofdstedelijk Gewest Figuur 19. Aantal opvangplaatsen op 31 december naar partner, Brussels hoofdstedelijk Gewest NBMV Samu Social 3,6% NBMV Rode Kruis 6,0% NBMV LOI 0,4% Totaal=2798 NBMV VWV/CIRE 1,0% Croix Rouge 5,2% NBMV Croix Rouge 1,0% NBMV Fedasil 9,6% Fedasil 25,9% VWV/CIRE 15,1% LOI 3,8% Samu Social 19,7% Privé operators 4,3% Rode Kruis 4,5% BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: 20 open terugkeerplaatsen in Brussel-stad Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 31

32 Tabel 10. Aantal opvangplaatsen per gemeente in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 31 december 2015 naar type en partner COLLECTIEF INDIVIDUEEL NBMV Brussels Hoofdstedelijk Gewest Croix Rouge Fedasil Privé operators Rode Kruis Samu Social LOI VWV/CIRE Croix Rouge Fedasil LOI Rode Kruis Samu Social VWV/CIRE Totaal Anderlecht Brussel Elsene Ganshoren Jette Koekelberg Oudergem 4 4 Schaarbeek 6 6 Sint-Agatha-Berchem Sint-Gillis Sint-Jans-Molenbeek Sint-Lambrechts-Woluwe Sint-Pieters-Woluwe Ukkel Watermaal-Bosvoorde Eindtotaal BRON: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering; niet opgenomen: 20 open terugkeerplaatsen in Brussel-stad Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 32

33 3. Profiel van de asielzoekers in opvang op 30 november 2015 In Vlaanderen en Brussel werden op 30 november asielzoekers opgevangen in de opvangstructuren van Fedasil. Volgende paragrafen beschrijven het profiel van deze asielzoekers Nationaliteit Een kwart van de opgevangen personen heeft de Iraakse nationaliteit, ongeveer telkens één vijfde is Syriër en Afghaan. Ruim vijf procent heeft de Somalische nationaliteit, de overblijvende 28,1% wordt ingevuld door nog 83 verschillende nationaliteiten. Nationaliteiten met minder dan honderd personen werden gegroepeerd onder de categorie andere nationaliteiten. Figuur 20. Nationaliteit van de opgevangen personen in Vlaanderen en Brussel Iran Congo DR (Kinshasa) 1,3% Oekraïne 1,4% Albanië 1,9% Pakistan 0,9% Guinee 1,7% Rwanda 0,8% 1,1% Kosovo 1,0% Andere nationaliteiten 10,9% Irak 25,8% Rusland (incl. Tsjetsjenië) 2,1% Onbepaald 2,7% Eritrea 2,2% Somalië 5,2% Afghanistan 18,2% Syrië 22,7% N=14 180, 248 onbekenden Bron: Fedasil, verwerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 33

34 3.2. Geslacht Van personen is het geslacht genoteerd in het bestand (er zijn 41 onbekenden): zijn man (71,4%) en zijn vrouw (28,6%). Figuur 21 toont dat het overwicht aan mannen verschilt per nationaliteit 10. Figuur 21. Aandeel mannen en vrouwen voor verschillende nationaliteiten, opgevangen asielzoekers in Vlaanderen en Brussel Afghanistan Irak Pakistan Syrië Eritrea Somalië Onbepaald Iran Albanië Oekraïne Kosovo Rusland (incl. Tsjetsjenië) Congo DR (Kinshasa) Guinee Rwanda mannen vrouwen 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% Bron: Fedasil, verwerking Agentschap Integratie en Inburgering Het overwicht van de mannen bevindt zich bij personen uit Afghanistan, Irak en Syrië. Omdat deze nationaliteiten het talrijkst zijn in de opvang stuwen ze het percentage mannen voor het volledige bestand de hoogte in. Voor de Europese nationaliteiten is er meer evenwicht in de verhouding tussen de geslachten. Een aantal Afrikaanse nationaliteiten telt verhoudingsgewijs zelfs meer vrouwen. 10 enkel de nationaliteiten met meer dan honderd personen zijn opgenomen Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 34

35 3.3. Leeftijd Het gaat over een erg jonge populatie: de tabel toont dat 56,2% jonger is dan ,5% is zelfs jonger dan achttien. Tabel 11. Verdeling naar leeftijd, opgevangen asielzoekers in Vlaanderen en Brussel Leeftijdsgroep Aantal Percentage 0-2 jaar 700 4,9% 3-5 jaar 707 4,9% 6-11 jaar ,6% jaar ,1% jaar ,8% +25 jaar ,8% Totaal ,0% Bron: Fedasil, verwerking: Agentschap Integratie en Inburgering Hierbij noteren we ook dat van de 4253 minderjarigen er 1010 niet begeleid zijn, zij behoren tot de categorie niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV), van alle minderjarigen in de opvang is dat 23,7%, bijna een kwart. Nog een aantal andere gegevens over deze NBMV: 48 personen zijn jonger dan twaalf (4,8% van alle NBMV) Jongens zijn met 932 personen (92,3%) veruit in de meerderheid, er zijn 78 niet-begeleide meisjes in het netwerk. 63,6%, bijna twee derde, komt uit Afghanistan, verder zijn Syrië, Somalië en Irak vertegenwoordigd. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 35

36 3.4. Gezinssituatie Figuur 23. Gezinssituatie van de opgevangen asielzoekers in Vlaanderen en Brussel NBMV 7,0% Koppel 3,6% Ander gezin 11,2% Eenoudergezin 11,2% Alleenstaande man 40,2% N= onbekenden Tweeoudergezin 22,1% Alleenstaande vrouw 4,7% Bron: Fedasil, verwerking: Agentschap Integratie en Inburgering Figuur 3 geeft per persoon weer in welke gezinssituatie hij in de opvang verkeert. Ruim de helft van de opgevangen personen is hier zonder gezinsleden: als alleenstaande man (40,2%), als alleenstaande vrouw (4,7%) of als NBMV (7,0%), samen 51,9%. De overige (48,1%) is met andere gezinsleden: tweeoudergezin met kinderen, eenoudergezin met kinderen, als koppel of in een anders samengesteld gezin. Ook voor dit kenmerk zijn er aan aantal verschillen tussen de nationaliteiten: Somaliërs komen het meest zonder gezinsleden: 83,6% is alleen (58,0% alleenstaande mannen, 17,9% alleenstaande vrouwen, 7,7% NBMV) Van de Afghanen is 65,8% zonder gezinsleden (40,2% mannen, 24,9% NBMV en 0,7% vrouwen) Van de Irakezen is 54,7% zonder gezinsleden (51,5% mannen, 1,7% vrouwen en 1,5% NBMV) Bij de Syriërs is 45,4% zonder gezinsleden (39,3% mannen, 2,1% vrouwen en 4,0% NBMV). Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 36

37 In figuur 4 wordt dit grafisch weergegeven voor deze vier nationaliteiten. Figuur 24. Gezinssituatie voor vier nationaliteiten asielzoekers opgevangen in Vlaanderen en Brussel Syrië Irak Afghanistan Samen met gezinsleden Alleenstaande mannen Alleenstaande vrouwen NBMV Somalië Bron: Fedasil, verwerking: Agentschap Integratie en Inburgering Opmerkelijk voor Afghanistan is het groot aandeel niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV). Opmerkelijk voor Somalië is het groot aandeel alleenstaande vrouwen. In absolute cijfers is dit land koploper bij de alleenstaande vrouwen: 163 van in totaal 674 alleenstaande vrouwen komen uit Somalië. Ook voor een aantal andere Afrikaanse landen is het aandeel alleenstaande vrouwen verhoudingsgewijs hoger. Met name voor Congo en Guinee komt het op dezelfde hoogte als het aantal alleenstaande mannen uit die twee landen. Voor Rwanda overtreft het aantal alleenstaande vrouwen dat van de alleenstaande mannen. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 37

38 3.5. Verblijfsduur in het opvangnetwerk Bijna tachtig procent van de asielzoekers die op 30 november 2015 in de opvangstructuur verbleven, verbleef er op dat moment minder dan zes maanden. Tabel 12. Verdeling naar duur van het verblijf in het opvangnetwerk Verblijf in netwerk Aantal Percentage Minder dan zes maanden ,9% Tussen zes en twaalf maanden 947 6,6% Langer dan twaalf maanden ,5% Totaal ,0% Bron: Fedasil, verwerking: Agentschap Integratie en Inburgering Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 38

39 4. Contact Het Agentschap Integratie en Inburgering coördineert de monitoring van de verhoogde instroom van asielzoekers, erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. Het Agentschap Integratie en Inburgering ondersteunt het Vlaamse integratiebeleid. In het Agentschap vind je alle diensten voor integratie, inburgering, sociaal vertalen en tolken, en de Huizen van het Nederlands (behalve de diensten in de steden Gent en Antwerpen, en het Huis van het Nederlands Brussel). Het Agentschap is een private stichting en werd in 2014 opgericht door de Vlaamse overheid als extern verzelfstandigd agentschap. Meer info vind je op Infolijn Asiel en Integratie De instroom van asielzoekers stelt je als professionele hulp- en dienstverlener voor een grote uitdaging: hoe help je die nieuwkomers hun weg te vinden in samenleving? Het Agentschap Integratie en Inburgering wil je daarbij helpen via de nieuwe Infolijn asiel en integratie. Daar kan je als hulp- en dienstverlener terecht met al je praktische vragen over de integratie van asielzoekers. Zoals: Hoe schakel ik een sociaal tolk of vertaler in? Aan welke vrijetijdsactiviteiten in de buurt kunnen asielzoekers deelnemen? Waar vinden de cursussen Nederlands voor anderstaligen plaats? Wat mag je verwachten van de Infolijn asiel en integratie? Correcte en volledige informatie Een snelle en gerichte doorverwijzing naar partners die je kunnen ondersteunen Praktisch: Als professionele hulp- of dienstverlener kan je bellen (ma-vrij, 9-12 uur) of en naar de Infolijn asiel en integratie. De contactgegevens per regio vind je op de volgende pagina. Voor juridische vragen neem je rechtstreeks contact op met een van de juridische helpdesks. Contactgegevens op p.40. Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 39

40 Contactgegevens Infolijn Asiel en Integratie Antwerpen Freuke van Severen 0485/ Brussel Dirk van Daele 0485/ Limburg Dirk Janssen 0485/ Oost-Vlaanderen Walter Leenders 0485/ Vlaams-Brabant Eline De Blaere 0485/ West-Vlaanderen Isolde Dubus 0485/ Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 40

41 Contactgegevens juridische helpdesk Agentschap Integratie en Inburgering Bij deze helpdesk kan je terecht met vragen over vreemdelingenrecht en over internationaal familierecht. Centraal Team telefonische juridische helpdesk: maandag 9u-12u30, woensdag 13u30-17u, vrijdag 9u-12u30 Toets 1: Familiaal Internationaal Privaatrecht Toets 2: Asielrecht Toets 3: Vreemdelingenrecht Toets 4: Medische aspecten van het vreemdelingenrecht Regioteam Brussel telefonische juridische helpdesk Elke werkdag van 9u-12u en 14u-17u Regioteam Oost-Vlaanderen telefonische juridische helpdesk of 47 elke werkdag 9u-12u Regioteam Limburg telefonische juridische helpdesk of elke werkdag Centrale website Monitoring asielinstroom: asielaanvragen, opvangcapaciteit en profiel opgevangen asielzoekers 41