Commissie notitie. Onderwerp: Aan het werk met de Participatiewet.

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven 15R6240 Raadsnummer Inboeknummer 15bst00351 Dossiernummer maart 2015 Commissie notitie Onderwerp: Aan het werk met de Participatiewet. Inleiding De Participatiewet is op 1 januari 2015 ingevoerd. In verband met de ontwikkeling van de Regionale Werkbedrijven hebben gemeenten tot 1 juli 2015 de tijd om op een aantal onderdelen van de Participatiewet beleid te ontwikkelen. Het gaat hierbij om de nieuwe re-integratievoorzieningen zoals beschut werk en loonkostensubsidie. Deze moeten immers in het kader van het Regionaal Werkbedrijf zoveel mogelijk afgestemd worden met de partners van dit Regionaal Werkbedrijf (regiogemeenten, UWV, werkgevers- en werknemersorganisaties en sw-bedrijven). In de commissienotie Participatiewet in het kader van het regionaal Werkbedrijf (18 november 2014, 14R6047) is aangegeven dat we samen met de partners van het Regionaal Werkbedrijf begin 2015 scenario s ontwikkelen ten aanzien van de inzet van beschut werk en loonkostensubsidie. In deze commissienotitie presenteren we de vier ontwikkelde scenario s. Daarbij worden zowel de financiële als maatschappelijke consequenties van de verschillende scenario s in beeld gebracht. In de bijlage Aan het werk met de Participatiewet worden de scenario s uitgebreider beschreven. Op basis hiervan doen we een richtinggevend voorstel om te komen tot een ontschotte, integrale regeling met een brede inzet van loonkostensubsidie (scenario 2). Uw advies ten aanzien van deze scenario s zal worden verwerkt in het raadsvoorstel verordening Sociaal Domein (onderdeel Participatiewet) die op basis van wettelijke voorschriften uiterlijk 1 juli a.s. moet worden vastgesteld. Advies gevraagd aan de commissie om richting te geven over de onderwerpen beschut werken en loonkostensubsidie in het kader van de Participatiewet en in relatie met het Regionaal Werkbedrijf. Inhoud van deze commissienotitie Eerst beschrijven we de hoofdlijnen van beschut werken en loonkostensubsidie zoals deze in de Participatiewet zijn opgenomen. Vervolgens maken we inzichtelijk op welke manieren deze instrumenten ingezet kunnen worden (scenario s) en wat hiervan de consequenties zijn. Ten slotte doen we een richtinggevend voorstel over de wijze waarop deze nieuwe re-integratievoorzieningen naar ons idee optimaal ingezet worden

2 om zoveel mogelijk inwoners die daarbij ondersteuning nodig hebben, aan betaald werk te helpen. Hoofdlijnen beschut werk en loonkostensubsidie Door invoering van de Participatiewet is sinds 1 januari 2015 de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) afgesloten voor nieuwe instroom. Gedurende de komende decennia neemt ons bestand van ongeveer Wsw-werknemers (1.425 SE) via natuurlijk verloop af. Landelijk gaat het om werknemers ( SE). Op grond van de Participatiewet worden (in plaats van de Wsw) door het Rijk aan de gemeenten vervangende financiële middelen beschikbaar gesteld voor twee nieuwe reintegratievoorzieningen: beschut werk en loonkostensubsidie. De geleidelijke opbouw van deze nieuwe instrumenten loopt ten aanzien van het volume parallel met de afbouw van de Wsw in de komende decennia. De komende decennia wordt daarmee de geleidelijke afbouw van de Wsw vervangen door een geleidelijke opbouw van (Rijksmiddelen voor) beschut werk en loonkostensubsidie. Beschut werk is bedoeld voor mensen die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een zodanig mate van begeleiding nodig hebben dat regulier werk niet aan de orde is. Via de nieuwe re-integratievoorziening beschut werk kunnen deze 2

3 mensen een dienstverband krijgen, gekoppeld aan een cao, waarvoor de gemeente de rol van werkgever vervult. Ook kan de werknemer in dienst komen bij een reguliere werkgever of via het sw-bedrijf met ondersteuning van de gemeente (loonkostensubsidie en begeleiding op de werkplek). De hoogte van de loonkostensubsidie wordt bepaald aan de hand van een periodieke (eens in de drie jaar) objectieve meting van de loonwaarde op de werkplek. Beschut werken kan voor onbepaalde tijd ingezet worden. Het beloningsniveau begint bij 100% van het wettelijk minimumloon (WML). Het perspectief is dat mensen die beschut werken er op termijn beperkt in salaris op vooruit kunnen gaan. Op termijn (rond het jaar 2060) zijn er middelen beschikbaar voor landelijk plekken. Voor Eindhoven zullen dit ongeveer 450 plekken zijn. Loonkostensubsidie is ook een nieuwe re-integratievoorziening die in de Participatiewet is opgenomen. Door het Rijk worden er aan de gemeenten middelen beschikbaar gesteld om op termijn banen (voor Eindhoven ongeveer 900 banen) met loonkostensubsidie te realiseren. Deze banen zijn bedoeld voor mensen die verminderd productief zijn en normaliter in een fulltime baan niet 100% van het WML kunnen verdienen. Op de werkplek wordt jaarlijks de loonwaarde (op basis van een objectieve loonwaardemeting) gemeten. Het niet-productieve deel wordt dan gecompenseerd via een loonkostensubsidie aan de werkgever. De maximale subsidie aan de werkgever is 70% van het WML (vermeerderd met een vergoeding voor werkgeverslasten). De werknemer ontvangt van de werkgever het WML of het salaris op basis van de betreffende cao. Jaarlijks wordt een loonwaardemeting op de werkplek uitgevoerd en wordt de loonkostensubsidie aan de werkgever vastgesteld. De gemeente mag geen maximale termijn vaststellen aan de periode van loonkostensubsidieverlening. Hierdoor kan de loonkostensubsidieverlening tot pensioen door blijven lopen (of totdat op basis van de loonwaardemeting is vastgesteld dat de werknemer 100% loonvormend is). Gemeenten zijn niet verplicht om beschut werk en loonkostensubsidie in te zetten maar dienen wél beleid in een verordening hierover vast te leggen. Uiteraard zijn wel de afspraken in het kader van het Sociaal Akkoord van belang. Relatie met het Sociaal Akkoord In het kader van het Sociaal Akkoord is afgesproken dat er tot 2026 totaal extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking worden gerealiseerd. Dit zijn mensen die in het zogenaamde doelgroepenregister staan (of komen te staan). De mensen met een Wajong-status, een Wsw-indicatie of in een WIW/ID-baan behoren automatisch tot dit doelgroepenregister. Daarnaast kunnen mensen vanuit de Participatiewet hieronder gaan vallen. Gemeenten kunnen door het UWV laten beoordelen of iemand (die onder de Participatiewet valt) niet het wettelijk minimumloon kan verdienen en daardoor tot de doelgroep Banenafspraak behoort. Hiervoor zijn de inzet van de nieuwe reintegratievoorzieningen (zoals loonkostensubsidie) bij werkgevers belangrijke instrumenten. De banen moeten dus vervuld worden door mensen die al in het doelgroepenregister staan (Wajong met arbeidsvermogen, Wsw, WIW/ID) én mensen die behoren tot de Participatiewet en die niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Hiervoor kunnen de gemeenten de (loonkosten- en begeleidings-) middelen t.b.v. beschut werk en loonkostensubsidie inzetten. Zie hiervoor onderstaande Inleiding op de scenario s. 3

4 Voor onze arbeidsmarktregio moeten er (indicatief omgerekend) door de markt gerealiseerd worden en 950 bij de overheid. Als onderdeel van de afspraken komt er in iedere arbeidsmarktregio een Regionaal Werkbedrijf waar vraag en aanbod zoveel mogelijk bij elkaar gebracht moet worden. Van groot belang daarbij is om het instrumentarium voor werkgevers en werknemers zoveel mogelijk te harmoniseren. Werkgevers willen zoveel mogelijk te maken hebben met een eenduidig instrumentarium, ongeacht de woonplaats van een werkzoekende. Het gaat dan om de instrumenten zoals no-riskpolis, jobcoaching, systematiek van loonwaardemeting, beschut werken en loonkostensubsidie. De scenario-ontwikkeling is daarom in regionaal verband tot stand gekomen. Inleiding op de scenario s Met de Participatiewet willen we bereiken dat zoveel mogelijk mensen kunnen meedoen, het liefst door het verrichten van betaald werk. Het deelnemen aan het arbeidsproces leidt tot een gelukkiger bestaan, het geeft zin aan het leven en het biedt structuur. Daarnaast ondervinden mensen waardering vanuit samenleving, collegae en werkgever. Het werken leidt doorgaans ook tot lagere kosten op de andere terreinen binnen het sociaal domein (én binnen het zorgdomein). De komende jaren hebben we echter te maken met forse bezuinigingen op het Participatiebudget. Naast de afbouw van de Wsw wordt er ook bezuinigd op de Wsw in de komende zes jaren. De Rijksvergoeding per Wsw-werkplek wordt jaarlijks met 500 teruggebracht in de periode 2015 tot 2021 (van nu per Wsw-werkplek naar per werkplek vanaf 2021). Voor de nieuwe re-integratievoorziening loonkostensubsidie stelt het Rijk minder geld beschikbaar ( ) dan per werkplek in de Wsw. Het bedrag voor beschut werken is vergelijkbaar met het bedrag per werkplek in de Wsw (na de bezuiniging), te weten per werkplek (per jaar). Bij beschut werken gaat het Rijk uit van een gemiddeld lagere loonwaarde (ongeveer 30%) én een hogere begeleidingsbehoefte dan bij de reintegratievoorziening loonkostensubsidie. In tabel 1 zijn de toevoegingen per werkplek opgenomen. Het Rijk gaat uit van deze gemiddelde bedragen voor beschut werken en loonkostensubsidie. In de uitvoeringspraktijk wordt op individuele basis de loonwaarde van de kandidaat op de werkplek (en dus de loonkostensubsidie) en de begeleidingsbehoefte (zoals jobcoaching) bepaald. Echter, er is gemiddeld niet meer geld beschikbaar dan het Rijk aan het landelijke bijstandsbudget BUIG (t.b.v. loonkostensubsidie) en het landelijke Participatiebudget (t.b.v. begeleiding van de werknemer) beschikbaar stelt voor beschut werken en loonkostensubsidie. De opbouw hiervan vindt, zoals eerder is vermeld, in de komende decennia plaats (parallel aan de afbouw van het volume Wsw). Vervolgens worden deze via nieuwe verdeelmodellen onder de gemeenten verdeeld. Het is daardoor niet exact in te schatten wat de toegevoegde bedragen in het BUIG-budget en het Participatiebudget voor Eindhoven worden in de komende jaren. Tabel 1: toevoeging macrobudgetten per werkplek. 4

5 Beschut werken ( ) Loonkostensubsidie ( ) BUIG-budget (t.b.v. loonkostensubsidie) Participatiebudget (t.b.v. begeleiding) Totaal toevoeging per werkplek In de structurele situatie (vanaf jaar 2060) wordt er ruim 1 miljard toegevoegd aan het macro BUIG-budget voor de loonkostensubsidies (voor de instrumenten beschut werken en loonkostensubsidie) en ruim 0,5 miljard aan het macro Participatiebudget voor begeleiding (bij beschut werken en bij loonkostensubsidie), zie onderstaande tabel 2. De vervanging van de Wsw door beschut werk/loonkostensubsidie levert in de structurele situatie een landelijke besparing op van 0,8 miljard. Immers, op dit moment wordt er 2,3 miljard besteed aan de Wsw. De uitdaging is daarom om met minder middelen méér mensen aan het werk te helpen. Tabel 2: middelen voor nieuwe doelgroep regulier en beschut werken, toevoegingen in macrobudget 2015 t/m 2018 en in structurele situatie (in miljoenen ) Structureel BUIG (loonkostensubsidie regulier) BUIG (loonkostensubsidie beschut) Participatie (begeleiding regulier) Participatie (begeleiding beschut) In onderstaande tabel zijn bij benadering de aantallen mensen in de reintegratievoorzieningen Wsw, beschut werken en loonkostensubsidie opgenomen volgens de rekenregels van het Kabinet. Het bestand Wsw neemt door natuurlijk verloop (bijvoorbeeld pensioen) jaarlijks met ongeveer 5% af. Dat wordt opgevuld door nieuwe instroom beschut werk en loonkostensubsidie. Een derde deel van de nieuwe instromers komt volgens de rekenregels van het Kabinet in aanmerking voor beschut werken en twee derde deel voor loonkostensubsidie. Tabel 3: inschatting aantal mensen in voorzieningen komende jaren volgens rekenregels Kabinet. Jaar (31 dec) Aantal mensen in Wsw* Aantal mensen in beschut werk* Aantal mensen werk met LKS* Structureel *Het aantal werkplekken is iets lager. In de Wsw zijn er momenteel mensen werkzaam (1.425 werkplekken). Bij beschut werk en loonkostensubsidie betreffen de ruwe indicaties respectievelijk 450 en 900 werkplekken in de structurele situatie. De gemeente heeft de vrijheid om te bepalen of, op welke wijze en in welke aantallen, beschut werken en loonkostensubsidie worden ingezet om mensen aan betaald werk te helpen. Gezien de forse bezuinigingen op het Participatiebudget moet dit kritisch bekeken worden. Beschut werken is een relatief dure voorziening. De inzet van deze 5

6 voorziening moet worden afgewogen tegen zowel de financiële als maatschappelijke consequenties. Ook moet er een relatie gelegd worden met arbeidsmatige dagbesteding. Daarnaast moet geïnventariseerd worden hoe we het instrument loonkostensubsidie het beste kunnen inzetten: is het gewenst om loonkostensubsidie te beperken tot werkzoekenden met een relatief hoge loonwaarde (50% - 80%) óf willen we het juist inzetten voor een brede groep van werkzoekenden met een loonwaarde tussen 30% en 80%. 1 We hebben daarom vier scenario s ontwikkeld langs de assen beschut werken en inzet loonkostensubsidie, zie onderstaande figuur. Het verschil tussen de separate en de integrale uitvoering (Y-as) is als volgt: bij de separate uitvoering van beschut werken en loonkostensubsidie wordt beschut werken ingezet zoals is bedoeld in de Participatiewet (en wordt loonkostensubsidie uitgevoerd). Bij de integrale uitvoering is sprake van één regeling voor loonkostensubsidie waarbij beschut werk zoals is opgenomen in de Participatiewet niet op die manier wordt uitgevoerd. Separate uitvoering beschut werk en loonkostensubsidie Scenario 4: Scenario 1: Separate uitvoering, Separate uitvoering, smalle inzet lks brede inzet lks Smalle inzet loonkostensubsidie (50-80%) (50-80%) Scenario 3: (30-80%) Scenario 2: Brede inzet loonkostensubsidie (30-80%) Integrale regeling, Integrale regeling, smalle inzet lks brede inzet lks (50-80%) (30-80%) Integrale uitvoering beschut werk en loonkostensubsidie Scenario 1 Separate uitvoering van beschut werken en brede inzet van loonkostensubsidie (voor brede doelgroep 30-80%) In dit scenario wordt beschut werken uitgevoerd én is sprake van loonkostensubsidie voor mensen met een loonwaarde tussen 30 en 80%. Voor dit scenario is de rekenregel van het Kabinet gevolgd (zie tabel 1): voor beschut werken wordt rekening gehouden met de beschikbare Rijksmiddelen van voor loonkostensubsidie (loonwaarde 30%) en voor begeleiding. Voor de uitvoering van loonkostensubsidie wordt gerekend met voor loonkostensubsidie en 1 Er zal een groep mensen zijn die permanent buiten het arbeidsproces blijft. Dit zijn mensen die niet meer dan 30% van het minimuminkomen kunnen verdienen. Voor deze mensen ontwikkelen we - in samenspraak met partners in de stad en WIJEindhoven - (arbeids)participatiearrangementen zonder looncomponent. We voorkomen hiermee dat ze door de komst van de Participatiewet buiten de boot vallen. De mensen met een loonwaarde hoger dan 80% kunnen via werkgeversstages en andere korte interventies aan regulier betaald werk geholpen worden. 6

7 4.000 voor begeleiding. Dit betreffen weer de gemiddelde kosten waar het Rijk mee rekent en die in de komende decennia aan de landelijke macrobudgetten worden toegevoegd. In de praktijk wordt ten behoeve van de individuele kandidaat de loonwaardemeting op de werkplek vastgesteld (en dus de loonkostensubsidie) en wordt vastgesteld wat de noodzakelijke ondersteuning/begeleiding is (zoals jobcoaching). In dit scenario is doorgerekend wat de effecten zijn van het instrument loonkostensubsidie voor twee groepen: mensen met 50% loonwaarde en mensen met 70% loonwaarde. Financiële effecten doorrekening Beschut werken: in deze regio blijkt (in tegenstelling tot de landelijke kengetallen) met de beschikbare Rijksmiddelen voor beschut werken op relatief korte termijn een nagenoeg budgettair neutrale uitvoering van beschut werken mogelijk te zijn bij de sw-bedrijven. Loonkostensubsidie 70%: de uitvoering van de loonkostensubsidie voor werknemers met een loonwaarde van 70% blijkt financieel gunstig voor de gemeente. Bij de werkgever (of het sw-bedrijf) is dit vooralsnog negatief. Met extra subsidie vanuit de gemeente, door ontwikkeling van nieuwe concepten (sociale ondernemingen) of door efficiencymaatregelen bij het sw-bedrijf is dit budgettair neutraal uit te voeren. Loonkostensubsidie 50%: voor de werknemers met een loonwaarde van 50% ontstaan financiële problemen bij de werkgever/sw-bedrijf. Dit heeft met name te maken met de verhouding tussen de loonkostensubsidie (die men van de gemeente ontvangt) en de netto toegevoegde waarde. Daarnaast zijn de directe kosten hoger. Vanuit het perspectief van de gemeente is er beperkt financieel voordeel. De oplossing kan gevonden worden in het doseren van de werkzoekenden die in aanmerking komen voor loonkostensubsidie. Dit betekent dat er relatief veel mensen met hogere loonwaarden en minder mensen met lagere loonwaarden een dienstverband met loonkostensubsidie kan worden aangeboden. Bij dit scenario loopt de gemeente financieel risico als relatief veel mensen met een wat lagere loonwaarde (rond 30 tot 50%) aan het werk geholpen worden. Immers, volgens de berekeningen in de rapportage ontstaat hierbij een tekort. De risico s liggen met name bij de cao beschut werken (hogere loonkosten) en mensen met een lagere loonwaarde. Bij deze mensen is de kans groot dat men permanent afhankelijk blijft van ondersteuning van loonkostensubsidie (bijv. tot pensioen) doordat men niet in staat zal zijn om 100% van het wettelijk minimumloon te verdienen. De kans is hierbij groot dat er een doelgroep met een loonwaarde tussen 30 en 50% onvoldoende kans krijgt om aan het werk te komen, zeker als er druk komt te staan op het BUIG-budget en het Participatiebudget. De gemeente kan dan wel beschut werken aanbieden maar moet het instrument loonkostensubsidie met name inzetten op de mensen met een hogere loonwaarde (> 60/70%). Er kan gekozen worden om de uitvoering onder te brengen bij de sw-bedrijven en/of bij sociale ondernemingen (met loonkostensubsidie en begeleiding op de werkplek). Daar waar mogelijk worden mensen uiteraard geplaatst bij reguliere werkgevers, ook weer met loonkostensubsidie en begeleiding op de werkplek. 7

8 Scenario 2 Ontschotte, integrale regeling met brede inzet van loonkostensubsidie (30-80% loonwaarde) In dit scenario is sprake van een integrale regeling voor alle mensen tussen 30 en 80% loonwaarde. Voor de gehele groep tussen 30 en 80% geldt zodoende één loonkostensubsidieregeling. Beschut werk wordt in dit scenario niet uitgevoerd zoals als zodanig is opgenomen in de Participatiewet maar wordt integraal in deze ontschotte regeling voor loonkostensubsidie meegenomen. Er wordt dus dienstverlening aangeboden aan de doelgroep beschut werk (doorgaans met een lagere loonwaarde rond 30% met een hoge begeleidingsbehoefte) maar dat vindt plaats via één regeling loonkostensubsidie. In het rekenmodel uit de rapportage zijn de toegekende middelen vanuit het Rijk voor beschut werk en loonkostensubsidie samengevoegd en is daar het gemiddelde van genomen. Er wordt dan uitgegaan van één gemiddeld bedrag voor loonkostensubsidie ( ) en één gemiddeld bedrag voor begeleiding ( 5.500). Financiële effecten doorrekening In de rapportage is doorgerekend wat dit scenario betekent voor de werknemer, de werkgever (of sw-bedrijf) en de gemeente. Hieruit blijkt dat de gemeente geld overhoudt op de categorie mensen met een hoge loonwaarde (50% en 70%). Bij de groep met loonwaarde 30% ontstaat er voor de gemeente een tekort. Voor de werkgevers/swbedrijven is uitvoering mogelijk van werknemers met loonwaarde 30% en 70%. Bij de groep van 50% loonwaarde is er echter een fors tekort. De oplossing kan hier ook weer gevonden worden in het doseren van de werknemers met verschillende loonwaarden. Feitelijk betekent één werknemer met een loonwaarde van 70% dat er één werknemer met een loonwaarde van 30% of 50% aan werk geholpen kan worden. Ook kunnen verder efficiencyslagen gemaakt worden of kunnen innovatieve modellen ontwikkeld worden, bijvoorbeeld publiek-private samenwerkingsconstructies. Scenario 3 Geen uitvoering van beschut werk, smalle inzet van loonkostensubsidie (50-80% loonwaarde) Bij dit scenario is geen sprake van beschut werken en wordt het instrument loonkostensubsidie alleen ingezet voor werkzoekenden met een hoge loonwaarde. Dit betekent dat voor de mensen met een lage loonwaarde participatiearrangementen zonder looncomponent worden ontwikkeld, met name in de wijk. Daarbij vindt zoveel mogelijk inzet plaats vanuit de sociale basis of de generalist. Daar waar dit noodzakelijk is wordt dagbesteding ingekocht op dagdeelbasis. Hierdoor stromen bijstandsgerechtigden niet uit. De totale kosten blijven hoog (kosten uitkering, kosten dagbesteding, maatschappelijke kosten niet werken in relatie tot de MKBA 2.0). Wel kunnen er in dit scenario met de beschikbare middelen relatief meer bijstandsgerechtigden met een hogere loonwaarde (50-80%) naar betaald werk met loonkostensubsidie geholpen worden. De groep met loonwaarde tussen 30 en 50% loonwaarde valt echter tussen wal en schip. Scenario 4 Uitvoering van beschut werk en inzet loonkostensubsidie voor smalle doelgroep (50-80%) Bij dit scenario is weer een budgettair neutrale uitvoering van beschut werken mogelijk op korte termijn. Daarnaast wordt het instrument loonkostensubsidie ingezet voor de 8

9 mensen met een hogere loonwaarde (50-80%). Hierdoor kunnen relatief veel mensen naar betaald werk geholpen worden. Wel kunnen mensen een beperktere loonwaarde (30-50%) tussen wal en schip vallen. In bepaalde gevallen komen zij niet in aanmerking voor beschut werken (UWV indiceert) omdat zij geen werkplekaanpassing nodig hebben of dat hun begeleidingsbehoefte niet hoog genoeg is om voor de voorziening beschut werken in aanmerking te komen. Desondanks kan hun loonwaarde toch beperkt zijn tot 30-50% waarbij in dit scenario geen instrument loonkostensubsidie ingezet wordt. Tabel 4: inschatting effecten van de vier scenario s. 1. (separaat, breed) 2. (ontschot, breed) 3. (geen beschut, smal) 4. (wel beschut, smal) Financieel (BUIG) +/- +/- + - Financieel (breed perspectief) /- Betaald werk (volume) Ontwikkelmogelijkheden /- Participatie in samenleving /- Zelfrespect, geluk /- Risico s +/- +/- ++ +/- Sturingsmogelijkheden Innovatiemogelijkheden +/ /- Van groot belang is te constateren dat de discussie dus niet primair gaat over het al dan niet uitvoeren van beschut werk. De kern van de discussie zou moeten gaan over de vraag voor welke groepen werkzoekenden het nieuwe instrumentarium loonkostensubsidie wordt ingezet én hoe actief we dat willen doen. Zien we het als vervangend instrument voor de Wsw en voldoen we aan onze verplichtingen in het kader van de Banenafspraak óf zoeken we naar innovatieve mogelijkheden om nóg meer mensen -die daarbij ondersteuning nodig hebben- aan betaald werk te helpen. Immers, een aanzienlijk deel van ons bestand is potentieel in staat om te gaan werken. Daarbij willen we dit niet benaderen vanuit de schadelast op ons bijstandsbudget, maar juist in breder perspectief plaatsen binnen het hele sociale domein. Zorgconsumptie is daarbij een belangrijk begrip. Van belang is ook dat deze werknemers zich dan voortdurend kunnen blijven ontwikkelen zodat ze op termijn volledig loonvormend zijn. Daarbij zijn goede afspraken met werkgevers nodig. Gezien de bezuinigingen en de ambitie om zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking aan de slag te krijgen, zoeken we naar arrangementen met werkgevers, bijvoorbeeld via publiek-private samenwerkingsconstructies (sociale ondernemingen). Om te komen tot een eenduidig instrumentarium en duidelijkheid voor werkgevers geven we de voorkeur aan één ontschotte, integrale regeling voor loonkostensubsidie. Overleg met cliëntenraden Deze commissienotitie is voorgelegd aan de cliëntenraden sz en Wsw. Vóór behandeling van deze notitie door uw commissie worden de adviezen van de cliëntenraden nagestuurd. 9

10 Richtinggevend voorstel 1. We willen zoveel mogelijk mensen laten participeren door het verrichten van betaald werk. Dat leidt tot geluk, ontplooiing en ontwikkeling, participatie in en verbondenheid met de samenleving en (zelf)respect. Niet ieder inwoner zal echter in staat zijn om betaald werk te verrichten. Voor de mensen waarbij dat niet mogelijk is ontwikkelen we arrangementen in de sociale basis, in de 1 e lijn in samenspraak met generalist of wordt een 2 e lijnsvoorziening ingezet (bijvoorbeeld sociale activering, persoonsgebonden re-integratiebudget of dagbesteding). Ook sluiten we de bovenkant van dagbesteding aan op de onderkant van beschut werken, bijvoorbeeld bij de Opdracht Sociaal Domein en bij de ontwikkeling van arrangementen in de wijk op het gebied van activering en ondersteuning. We ontwikkelen hiervoor een separaat programma. 2. Voor de mensen die wel in staat zijn om betaald werk te verrichten willen we (en moeten we op grond van de Participatiewet) beoordelen of met beperkte ondersteuning (of via een korte interventie) betaald werk mogelijk is. Dit is bijvoorbeeld het geval bij mensen met een hogere loonwaarde (> 80%) waarbij bijvoorbeeld een korte werkstage of een budget voor opleiding/begeleiding (bijvoorbeeld Werkcheque) wordt ingezet. Het instrument loonkostensubsidie hoeft voor deze doelgroep doorgaans niet ingezet te worden, veelal wordt volstaan met korte ondersteuningsarrangementen in samenspraak met de werkgever en werknemer. 3. We zouden het aanbieden van het instrument loonkostensubsidie niet willen beperken tot de werkzoekenden met een hogere loonwaarde (50-80%). We willen niet dat mensen met in beginsel een lagere loonwaarde tussen wal en schip vallen. Daarnaast willen we het instrument loonkostensubsidie actief inzetten, dit wel binnen de financiële kaders. Ook hebben we de voorkeur om te komen tot één regeling voor loonkostensubsidie (integraal, ontschot). Onze voorkeur gaat daarom uit naar scenario 2. We willen het instrument breed, actief en in relatie met de andere beleidsdomeinen willen inzetten: a. breed We willen de groep voor wie loonkostensubsidie ingezet wordt niet beperken maar juist breed inzetten voor de gehele populatie met loonwaarden tussen 30-80%; b. actief We gaan op een pro-actieve wijze op zoek naar arrangementen met werkgevers of sociale ondernemingen om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Ook gaan we de mogelijkheden bezien om het instrument loonkostensubsidie in volume in de komende jaren uit te breiden (niet alleen conform opbouw Ministerie als vervanging van Wsw en de afspraken rond de Banenafspraak op grond van het Sociaal Akkoord) maar juist ook voor het hele bijstandsbestand, mede gezien het feit dat rond 20 tot 30% opwaarts mobiel is, zie bijgaande rapportage en de Raadsinformatiebrief zittend bestand. 10

11 c. in relatie met andere beleidsdomeinen We willen het instrument loonkostensubsidie niet alleen beperken tot de bijstandsgerechtigden, maar vanuit een breder perspectief inzetten. Dit betekent dat het instrument loonkostensubsidie óók ingezet kan worden voor bijvoorbeeld een niet-uitkeringsgerechtigde met een hoge zorgconsumptie of dreiging hiervan. Ook is het een belangrijk instrument voor jongeren die voorheen onder de Wajong vielen (met name vanuit het Voortgezet Speciaal Onderwijs en het Praktijkonderwijs). De MKBA heeft ons meer inzicht gegeven in de relatie tussen de drie decentralisaties en de kosten in de zorg. Dit betekent dat investeringen in participatie leiden tot minder kosten in andere domeinen. Op individuele basis kunnen deze afwegingen dicht bij en in samenspraak met onze bewoners gemaakt worden (via WIJeindhoven). 4. Om het instrument loonkostensubsidie actief in te zetten moeten we echter risico s beperken. Immers, het instrument wordt uit het BUIG-budget en Participatiebudget betaald en kan onbeperkt (tot pensioen) voor een werknemer ingezet worden. We hebben te maken met beperkte financiële middelen. Dit betekent dat we aan het begin van het proces goed inzichtelijk moeten maken dat een werkzoekende met arbeidspotentie zónder inzet van loonkostensubsidie geen kans heeft om betaald werk te gaan verrichten. Dat betekent dat goed onderzocht moet worden of er andere instrumenten zijn die effectiever en efficiënter zijn om te komen tot arbeidsinschakeling. We gaan hiervoor analyses en instrumenten ontwikkelen om hier per werkzoekende een goede inschatting op te maken. Ook nemen we de ervaringen mee van de huidige pilot loonkostensubsidie. Voor de werkzoekenden die wel met loonkostensubsidie aan de slag gaan, is het van belang dat ze zo arbeidsfit mogelijk aan het dienstverband beginnen. Immers, doorgaans is er eerst sprake van een proefplaatsing met behoud van uitkering waarin de loonwaarde voor het eerste jaar wordt vastgesteld. Met de juiste investeringen op het gebied van onder meer werknemersvaardigheden, training en motivatie kan in beginsel een hogere loonwaarde bereikt worden (en daardoor een lagere loonkostensubsidie). Daarnaast is het van belang dat werknemers in hun dienstverband de nodige begeleiding en ondersteuning krijgen om tot ontwikkeling en ontplooiing te komen. Instrumenten zoals jobcoaching kunnen hiervoor ingezet worden. Hiervoor worden maatwerkarrangementen ontwikkeld. Sommige werkgever hebben zelf een jobcoach in huis of kopen deze in (waarvoor ze van de gemeente subsidie ontvangen), andere werkgevers willen liever een jobcoach in natura. Van belang is in ieder geval dat er duidelijke afspraken met werkgevers en werknemers gemaakt worden om tot verdere ontwikkeling te komen en het potentieel in loonwaarde tot uiting te laten komen. We willen de opbouw van het nieuwe instrumentarium monitoren en op basis daarvan jaarlijks in relatie tot de beschikbare middelen bezien hoeveel dienstverbanden aangeboden kunnen worden. Om de vinger aan de pols te houden kan in de eerste jaren voornamelijk gewerkt worden met tijdelijke dienstverbanden. We stellen daarnaast voor om een dergelijk plafond jaarlijks in de verordening op te nemen, mede om een open-einde regeling te voorkomen. 11

12 5. Vervolgens willen wij onze inwoners zo dicht mogelijk tegen de reguliere arbeidsmarkt plaatsen. Dat betekent: - primair bij een werkgever (met indien noodzakelijk loonkostensubsidie); - anders via een publiek-private samenwerkingsconstructies met gedeelde risico s tussen het publieke en private domein; - indien noodzakelijk in een dienstverband in het publieke domein (werkgever is dan bijvoorbeeld het sw-bedrijf) waarbij ook een detacheringsconstructie mogelijk is. Dat betekent privaat waar kan, publiek-private samenwerkingsconstructie waar nodig en indien noodzakelijk publiek met risicobeperking voor gemeenten. 6. Zoals is opgenomen in de inleiding, zal het advies van uw raadscommissie verwerkt worden in het Raadsvoorstel Verordening Sociaal Domein (onderdeel Participatiewet). In een later stadium zal onderzocht worden op welke wijze de uitvoering plaatsvindt, mede in relatie tot de ontwikkelingen in het kader van het Regionaal Werkbedrijf. Ter inzage gelegde stukken Rapportage Aan het werk met de Participatiewet Burgemeester en wethouders van Eindhoven, secretaris 12