together forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland MOMENT OF TRUTH

Transcriptie

1 MOMENT OF TRUTH 1. Misschien ken je de serie Moment van de waarheid van de televisie. De bedoeling is, dat je de lijst hieronder naar waarheid invult. Dit is echter TOP SECRET!!! Je mag het aan niemand (uit de klas) laten zien. Je moet je ouders altijd respecteren en van ze houden. Een langdurige relatie/huwelijk is een voorwaarde om gelukkig te zijn. Een kind heeft een thuis met vader EN moeder nodig om gelukkig te zijn. Dezelfde godsdienst is belangrijk voor een gelukkige relatie. Ouders moeten altijd hun best doen voor hun kinderen. Kinderen zijn belangrijk om aan je bestemming te voldoen. Een redelijk inkomen is een voorwaarde voor een gelukkige relatie. Mannen kunnen in relaties minder goed met emoties omgaan dan vrouwen. Een mooie woning is belangrijk voor een goede relatie. Vrienden zijn heel belangrijk in mijn leven. NEE JA 2. Nadat je de balans voor jezelf hebt opgemaakt, vul je ook in hoe belangrijk volgens jou de gemiddelde Nederlander deze dingen vindt: (-- = helemaal niet mee eesn tot ++ = zeer mee eens) Je moet je ouders altijd respecteren en van ze houden. Een langdurige relatie/huwelijk is een voorwaarde om gelukkig te zijn. Een kind heeft een thuis met vader EN moeder nodig om gelukkig te zijn. Dezelfde godsdienst is belangrijk voor een gelukkige relatie. Ouders moeten altijd hun best doen voor hun kinderen. Kinderen zijn belangrijk om aan je bestemming te voldoen. Een redelijk inkomen is een voorwaarde voor een gelukkige relatie. Mannen kunnen in relaties minder goed met emoties omgaan dan vrouwen. Een mooie woning is belangrijk voor een goede relatie. Vrienden zijn heel belangrijk in mijn leven / Jouw leraar zal nu iemand naar voren vragen voor het moment of truth. Let goed op de argumenten die worden gegeven en probeer ook je eigen meningen goed te verklaren!

2 Docenteninformatie Moment of Truth De opdracht Deze opdracht werd in het kader van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland en het project WORLD OF LOVE ontwikkeld. Hij heeft als doel om aan de hand van het thema liefde tot een dialoog te komen over culturele verschillen en deze in een intercultureel (Europees) perspectief te plaatsen. Om aan te sluiten bij de belevingswereld is hier gekozen voor het idee van het programma Moment van de waarheid. Kent u zelf dit programma niet, kunt u hier gaan kijken 1. Deze opdracht gaat natuurlijk niet zo ver als het tv-programma. Er zijn bijv. geen vragen over seksualiteit enz. opgenomen. De bedoeling is, dat de leerlingen de lijst invullen en erop letten, dat dit in het geheim gebeurt. Dit uiteraard om de spanning op te voeren. Vervolgens roept de docent een leerling (die zich vrijwillig meldt) naar voren. Hij geeft zijn werkblad aan de docent en het spel begint: De leerlingen moeten raden, hoe de leerling geantwoord heeft. Tevens wordt gevraagd naar de reden ervoor. Idealiter sluit hier de discussie aan, hoe men in Nederland hierover denkt en en wat hiervoor de oorzaak zou kunnen zijn (via Beamer of projector). Dan pas geeft de leerling het antwoord. Uiteraard kan men in de wijze van bespreken variëren. In de nabespreking is het belangrijk om bij de tabellen en kaarten ook in te gaan op de overeenkomsten en niet alleen te focussen op de verschillen. Let bij de bespreking van de kaarten ook op de legenda. De kaarten zijn vervaardigd via het principe gelijke klassenbreedte om verschillen duidelijk te maken. De marges kunnen dus heel verschillend zijn; men moet men altijd naar de getallen zelf kijken. Hier de antwoorden voor Nederland: / Je moet je ouders altijd respecteren en van ze houden. Een langdurige relatie/huwelijk is een voorwaarde om gelukkig te zijn. Een kind heeft een thuis met vader EN moeder nodig om gelukkig te zijn. Dezelfde godsdienst is belangrijk voor een gelukkige relatie. Ouders moeten altijd hun best doen voor hun kinderen. Kinderen zijn belangrijk om aan je bestemming te voldoen. Een redelijk inkomen is een voorwaarde voor een gelukkige relatie. Mannen kunnen in relaties minder goed met emoties omgaan dan vrouwen. Een mooie woning is belangrijk voor een goede relatie. Mijn vrienden zijn heel belangrijk in mijn leven. Plaats in het eamenprogramma/de les De opdracht sluit aan bij kerndoel 43 van de onderbouw: Cultuurverschillen in Nederland; ML1/K/4 Cultuur en socialisatie van maatschappijleer 1 vmbo; ML2/K/6 De multiculturele samenleving van maatschappijleer 2 vmbo; 1

3 domein E Pluriforme samenleving van maatschappijleer havo en vwo; module waardeoriëntatie bij levensbeschouwing. Tevens is de opdracht geschikt voor mentorlessen. Achtergrond Via de European Values Study werden enkele aspecten ondervraagd, die te maken hebben met het themaveld familie, liefde/relatie en gerechtvaardigd gedrag. Hoe kunnen we de verschillen binnen Europa verklaren? Het aantal echtscheidingen is de afgelopen decennia in alle landen van Europa sterk gestegen en ook het traditionele gezin (vader, moeder en kinderen) komt tegenwoordig minder vaak voor dan in het verleden. Toch vinden de meeste Europeanen het huwelijk nog steeds niet een verouderd instituut. Het is opmerkelijk hoe weinig verschillen er tussen inwoners van de verschillende landen in Europa te vinden zijn en hoe positief de meeste Europeanen nog steeds tegenover het huwelijk staan. Dit lijkt in tegenspraak met het toenemende aantal echtscheidingen en mensen die ongehuwd samenwonen, maar hoeft dat niet te zijn. Een groot deel van de ondervraagden is namelijk zelf getrouwd en dan is het niet zo vreemd dat ze hun eigen situatie niet afwijzen. Ook zien veel mensen dat het huwelijk nog altijd veel voorkomt in hun land en zullen zij daardoor van mening zijn dat het huwelijk nog niet een verouderde instelling is. Daarnaast is het mogelijk dat de ondervraagden het huwelijk interpreteren als een samenleefvorm waarbij je met één partner door het leven gaat. Ook de samenwonenden vinden het huwelijk namelijk niet ouderwets. Het huwelijk is daarmee nog springlevend in Europa: iedereen wil wel een partner voor het leven. Ook zijn veel Europeanen het eens met de stelling Een huwelijk of langdurige relatie is noodzakelijk om gelukkig te zijn. Met name in het zuidoosten van Europa vindt bijna iedereen dat een relatie noodzakelijk is voor geluk, terwijl in het noordwesten veel mensen het hier niet mee eens zijn. We kunnen deze verschillen mogelijk verklaren door naar zowel economische als culturele factoren te kijken. Door de toegenomen welvaart en doordat steeds meer vrouwen op de arbeidsmarkt participeren is het economisch gezien niet meer nodig dat partners trouwen om hun inkomsten te bundelen. In het rijke noordwesten van Europa is het dus voor iemands economisch geluk niet meer nodig om getrouwd te zijn of een partner te hebben. Daarnaast spelen ook hier processen van individualisering en secularisering weer een rol. Mensen hebben nu meer persoonlijke vrijheid dan vroeger en beschouwen bestaande regels en normen (bijvoorbeeld van de kerk) als minder vanzelfsprekend. Ze kiezen hun eigen manier van leven en baseren hun beslissingen op persoonlijke interesses en waarden. Een relatie met een partner is daarmee in de sterker geïndividualiseerde landen van Noordwest Europa veel minder een noodzaak voor geluk dan in de traditionelere landen in het zuidoosten. Overigens blijken mensen met een partner gemiddeld genomen gelukkiger te zijn dan mensen zonder partner. Voordat je echter de conclusie mag trekken dat een relatie tot meer geluk leidt, moet je je afvragen welke mensen een partner hebben en welke niet. Misschien zijn mensen die tevreden over zichzelf en hun leven zijn en die de wereld zonnig tegemoet zien, wel aantrekkelijker voor een partner dan ongelukkige pechvogels en doemdenkers, die daarom single blijven. 2 Op de vraag welke factoren belangrijk zijn voor een succesvol huwelijk noemen de meeste Europeanen affectieve kwaliteiten als trouw en een sterke persoonlijke band hebben. Met name in het noordwesten van Europa worden deze factoren vaak genoemd, terwijl materiële 2 Stutzer, A. & Frey, B. (2006) Does marriage make people happy, or do happy people get married? The Journal of Socio-Economics, 35:

4 omstandigheden, zoals een goed inkomen en goede huisvesting, veel minder belangrijk worden gevonden. Voor mensen in het zuidoosten van Europa en in Turkije zijn deze materiële omstandigheden wel redelijk belangrijke bijdragen aan een succesvol huwelijk. Deze verschillen komen sterk overeen met het idee van Ronald Inglehart dat je onderscheid kunt maken tussen mensen met materialistische waarden en mensen met postmaterialistische waarden. 3 Inglehart gaat uit van de behoeftenhiërarchie van Maslov 4 waarin onderscheid wordt gemaakt tussen lagere en hogere menselijke behoeften. Die hiërarchie gaat van behoefte aan voedsel en beschutting, via veiligheid, affectie en waardering naar behoefte aan zelfontplooiing. Inglehart veronderstelt verder dat de sterke economische groei ervoor heeft gezorgd dat mensen de vervulling van de lagere behoeften als vanzelfsprekend ervaren, en daarom gaan uitzien naar hogere behoeften. Zodra aan de materialistische behoeften is voldaan, krijgen mensen post-materialistische behoeften, is zijn stelling. Omdat landen in het zuidoosten van Europa minder economische welvaart hebben doorgemaakt dan landen in het noordwesten van Europa, vinden mensen in het zuidoosten materiële omstandigheden belangrijker voor een succesvol huwelijk dan mensen in het noordwesten. Familie wordt overal in Europa belangrijk gevonden. Meer dan 95% van de Europese bevolking vindt familie belangrijk in hun leven, en verschillen tussen landen zijn er nauwelijks. Dit is dus een van de waarden die door bijna iedereen gedeeld wordt, zowel binnen Europa als erbuiten, en die bijna in onze genen gebakken zit. 5 Op de stelling Het is de plicht van ouders om hun best te doen voor hun kinderen zelfs al gaat dat ten koste van hun eigen welzijn antwoorden de meeste Europeanen positief. Ze vinden dus dat ouders onvoorwaardelijk van hun kinderen moeten houden. In Kroatië is bijna iedereen het hiermee eens, terwijl een meerderheid van de mensen in Litouwen en Wit- Rusland het met deze stelling juist oneens is. Bij de vraag naar de onvoorwaardelijke liefde van kinderen voor hun ouders zijn de verschillen tussen de landen nog duidelijker. In het oosten van Europa is een overgrote meerderheid het eens met de stelling Het doet er niet toe hoe iemands ouders zijn, men moet ze altijd respecteren en van ze houden. In het noordwesten geldt dit slechts voor drie op de vijf mensen of minder. Opnieuw kunnen we deze verschillen verklaren door te kijken naar het individualiseringsproces. Hierdoor is in het noordwesten van Europa een democratische of individuele opvoedingsstijl opgekomen waarbij ouders hun kinderen keuzes geven en met hun kinderen in discussie gaan over de regels die ze stellen. Persoonlijke aandacht voor de emotionele en sociale aspecten van de ontwikkeling van het kind staan hierin centraal. De opvoedingsstijl lijkt ook een uiting van wat Geert Hofstede de feminiene cultuur noemt. Zo n cultuur is bij uitstek democratisch, weinig hiërarchisch, fleibel en gericht op onderhandelen, terwijl de masculiene cultuur meer autoritair is, hiërarchisch en star en niet gericht op onderhandelen 6 Zweden is een duidelijk voorbeeld van een land met een feminiene cultuur. In het zuiden en oosten van Europa ligt de nadruk op een traditionelere ouder-kind relatie, waarin ouders streng zijn, veel regels opleggen en ervan uitgaan dat deze regels zonder meer nageleefd worden. De cultuur van 3 Inglehart, R. (1977). The silent revolution: Changing values and political styles among western publics. Princeton: Princeton University Press. 4 Maslov, H.H. (1954). Motivation and personality. New York: Harper and Row. 5 Zie ook: De Graaf, P. (2008). Waarden die ertoe doen. De Europese Values Study in de 21e eeuw. Universiteit van Tilburg. 6 Hofstede, G. (2001) Culture's Consequences, Comparing Values, Behaviors, Institutions, and Organizations Across Nations. Thousand Oaks CA: Sage Publications.

5 deze landen blijkt vooral masculien te zijn. Hier vindt men dan ook dat kinderen onvoorwaardelijk van hun ouders zouden moeten houden. Je zou overigens mogen verwachten dat de onvoorwaardelijke liefde die ouders voor hun kinderen voelen ook andersom werkt: dat kinderen onvoorwaardelijk van hun ouders houden. Je kunt dit als een vorm van morele wederkerigheid zien: je kunt immers niet onvoorwaardelijke liefde van je kinderen verwachten als je die zelf niet toont. Het blijkt dat deze twee denkbeelden inderdaad samenhangen. Driekwart van de Europeanen die vinden dat kinderen zonder voorwaarden van hun ouders moeten houden, vindt ook dat ouders zonder voorwaarden van hun kinderen moeten houden. En van de Europeanen die vinden dat kinderen niet onvoorwaardelijk van hun ouders moeten houden, vindt nog steeds een meerderheid dat ouders wel onvoorwaardelijk van hun kinderen moeten houden. Veel Europeanen vinden dus dat het de plicht van de ouders is om hun best te doen voor hun kinderen, onder welke omstandigheid dan ook. Europeanen vinden over het algemeen ook dat kinderen om gelukkig op te groeien een thuis nodig hebben met zowel een vader als een moeder. Hier lopen we dus tegen de grens van het individualisme aan: wanneer het om kinderen gaat, is men minder geneigd om individualistische standpunten aan te hangen en blijft men trouw aan het traditionele gezinspatroon. Het is blijkbaar een algemeen gedeelde mening dat kinderen beide ouders nodig hebben. Uit onderzoek komt ook naar voren dat kinderen uit eenoudergezinnen minder goed presteren dan kinderen uit gezinnen waar beide ouders aanwezig zijn. Tweeoudergezinnen bieden meer emotionele en economische zekerheden en geven een betere levensverwachting dan eenoudergezinnen. 7 Wel is het zo dat mensen in het noorden en westen van Europa het minder vaak eens zijn met de stelling dat een kind zowel een vader als een moeder nodig heeft dan mensen in het zuiden en oosten. Dezelfde scheidslijn tussen landen in Europa vind je terug bij de vraag of een vrouw kinderen nodig heeft om aan haar bestemming te voldoen. In het noorden en westen van Europa wordt die mening minder vaak gedeeld en dat lijkt te maken te hebben met de mate waarin die landen zijn geïndividualiseerd. Of vrouwen kinderen behoren te krijgen is een beslissing die de vrouw zelf moet nemen; die mag niet worden opgelegd. De vanzelfsprekendheid van kinderen krijgen is verdwenen, maar als er kinderen zijn, dan gaat het welzijn van het kind een bepalende rol spelen en dan worden toch vaak de zogenaamde traditionele keuzes gemaakt. De verschillen tussen landen in Europa die de kaarten over liefde laten zien, hebben we hierboven vaak uitgelegd aan de hand van processen van economische (modernisering: meer welvaart) en culturele (individualisering en secularisering: meer persoonlijke vrijheid) aard. Toch kunnen niet alle verschillen tussen landen hiermee verklaard worden. Er blijven uitzonderingen bestaan die te maken hebben met de verscheidenheid aan cultureel erfgoed, taal, religieuze en ideologische traditie en de verschillen in politieke en onderwijssystemen die Europa kenmerken 8. Bovendien voltrekt het moderniseringsproces zich in elk land in zijn eigen tempo en volgen culturele veranderingen niet overal op dezelfde manier op 7 Whitehead, B.D. (1998). The Divorce Culture. Rethinking Our Commitments to Marriage and Family. New York: Vintage Books; zie ook Coltrane, S. (1998). Gender and Families. Thousand Oaks: The Forge Press). 8 Hagenaars, J. Halman, L. & Moors, G. (2003). Eploring Europe s basic values map. Pp in Arts, W., Hagenaars, J. & Halman, L. (Eds.) The cultural diversity of European unity. Leiden: Brill. Zie ook Inglehart, R. (1997). Modernization and postmodernization. Princeton: Princeton University Press; en Inglehart, R. & Baker, W (2000). Modernization, cultural change and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65:

6 economische veranderingen. 9 Waarden die met liefde te maken hebben zijn dus afhankelijk van specifieke nationale conteten en de historische ontwikkeling in een land De Graaf, P. (2008). Waarden die ertoe doen. De Europese Values Study in de 21e eeuw. Universiteit van Tilburg. 10 I. Sieben en L. Halman, Duidingen voor het World of Love Project, Universiteit Tilburg

7 MOMENT OF TRUTH

8

9

10

11

12

13