1. Overdracht van eigendomsrecht:

Transcriptie

1 Overeenkomsten: Benoemde en onbenoemde overeenkomsten: Wils autonomie en contractsvrijheid: binnen de wettelijke grenzen. Benoemd = alle overeenkomsten die aan een specifieke wettelijke regeling zijn onderworpen. VB: koop, aanneming van werk, consumentenkrediet, Onbenoemd= ongelukkige term aangezien het criterium is al of niet een wettelijke regeling. - In de enge zin: alle overeenkomsten die niet aan een specifieke wettelijke regeling zijn onderworpen. VB: sponseringcontract, factoring contract, - In de ruime zin: alle overeenkomsten die niet uitdrukkelijk in het B.W. staan. VB: consumentenkrediet, CAO, woningbouw, Nu geeft men de voorkeur aan het enge begrip, want sinds WO II zijn steeds meer overeenkomsten buiten het BW geregeld. Benoemde overeenkomsten: Contractsvrijheid, consensualisme en wilsautonomie => is dit niet voldoende? In het BW vanaf art tot art. 2058, buiten het BW en bijzondere wetten met aparte nummering in het BW. Waarom is het zo uitvoerig geregeld? 1. Zeer frequent voorkomen van zo n overeenkomsten: rechtszekerheid en een evenwichtige regeling. VB: Koop wordt 1000 en malen per dag gesloten, dus nood aan een basisregeling. Nuttig voor de rechtspraak om betwistingen op te lossen. 2. Wetgever wenste dat bepaalde types van overeenkomsten niet aan de contractsvrijheid werden overgelaten. Begon bij huur- en pachtovereenkomsten, nadien wet op consumentenkrediet en woningbouw. Later nog wet op consumentenkoop (art bis- octies). Bescherming economisch en sociaal zwakkeren. Onbenoemde overeenkomsten: Algemene regelen voor de totstandkoming, aanvulling, gevolgen, Bij wijze van analogie: toepassing maken van artikelen van benoemde overeenkomsten. VB: licentieovereenkomsten: houder van een intellectueel eigendomsrecht sluit een overeenkomst met een ander persoon om een octrooi tegen betaling te laten gebruiken. Lijkt op huur: gebruikt en genot afstaan tegen betaling. Onderhuur => analogie bij onderlicentie. Eventueel bepaalde gebruiken van toepassing (art BW). Gemengde overeenkomsten (bijzonder type): Heeft de typische kenmerken van 1 of meer benoemde overeenkomsten, maar vormen een juridisch geheel. VB: Hotelovereenkomst: koop voor de maaltijden, huur van de kamer, aanneming van werk voor de prestaties van de hotelexploitant. VB: Verhuisovereenkomst: vervoersovereenkomst, aanneming van werk voor het inpakken, behandelen en plaatsen van goederen. Toch worden de prestaties als een geheel beschouwt en wordt er één prijs gegeven. Vraag: welke rechtsregelen zijn daar van toepassing? Drie theorieën: 1. Absorptietheorie: in een gemengd contract is één van de contractstypes dominerend => die rechtsregeling wordt toegepast. VB: Verhuiscontract, het vervoerscontract is dominerend, dan de regelen van het vervoerscontract toepassen. Voordelen: rechtszekerheid, duidelijkheid, vereenvoudigend Nadelen: miskent de sociaal - economische werkelijkheid en de wil van de partijen en het is niet altijd makkelijk om te zien wat er domineert. 1

2 2. Combinatie of cumulatietheorie: de regelen van alle contracten samen toegepast op het gemengde contract in z n geheel. VB: Hotelovereenkomst, dan koop en aanneming van werk. Voordelen: rekening houden met de complexiteit en de wil van de partijen Nadelen: rechtsregels die onderling tegenstrijdig zijn, VB: tijdstip van de risico overdracht verschilt bij koop en bij aanneming. 3. Sui generis theorie = van een eigen soort, een onbenoemd contract dat in beginsel enkel onderworpen is aan algemeen verbintenissenrecht en waarop de regelen van benoemde contracten bij analogie worden toegepast. Voordelen: niet de problemen van de eerste twee theorieën. Nadelen: welke regels moet men naar analogie toepassen. Grote verscheidenheid: geen enkele theorie is geschikt om op alle gemengde contracten van toepassing te zijn. Elke theorie heeft zijn eigen toepassingsgebied. Men moet op zoek gaan naar de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen. Absorptietheorie: weinig van toepassing De meeste gemengde overeenkomsten gaan voor de cumulatietheorie. Reden: weerspiegelt het best de sociaal - economische realiteit en de bedoelingen van de partijen. Sui generis: wanneer de eerste en tweede theorie problemen geven door inhoudelijke tegenstrijdigheid van regels. Koopovereenkomst: Definitie: is een wederkerige overeenkomst, de verkoper verbindt zich ertoe de eigendom over te dragen aan de koper en de koper verbindt zich ertoe een bedrag te betalen. 1. Overdracht van eigendomsrecht: Is het wezen van de koopovereenkomst, het overdragen van een beperkt zakelijk recht is geen koop. Door het eenvoudige akkoord over de zaak en de prijs is er automatische en onmiddellijke eigendomsoverdracht (art BW). Dit staat los van enige materiële handeling. Er zijn drie uitzonderingen op de onmiddellijke overdracht. Koop - verkoop van een soortzaak: eigendomsoverdracht bij individualisering of specialisatie van de zaak (gebeurt op het ogenblik van de levering) Verkoop van een toekomstige zaak: overdracht wanneer de zaak bestaat, VB: een appartement dat nog moet worden gebouwd. Bedongen uitstel van eigendomsoverdracht = clausule van eigendomsvoorbehoud. Art is niet van openbare orde of dwingend recht. Het grootste gedeelte van de bepalingen van de koopovereenkomst is van aanvullend recht. VB: Verkoop van een onroerend goed, eigendomsoverdracht maar bij het verlijden van de authentieke akte bij de notaris. Bij lichamelijke roerende zaken tot de aanbetaling. Heeft een zekerheidsfunctie: bij niet nakoming heeft men de eigendom nog. Onderscheid: Regeling tussen de partijen: in principe is het volkomen geldig, geen vormvereisten buiten bij consumenten-overeenkomsten. Risico voor verkoper: risico van tenietgaan blijft nog bij hem! Verkoper kan zich indekken door te bedingen dat het risico al overgaat naar de koper. Regeling tegenover derden = andere schuldeisers (SE) van de koper. VB: Koper heeft nog drie SE. Dan een onderscheid tussen: Onroerende goederen: clausule van eigendomsvoorbehoud is maar tegenwerpelijk aan derden als ze is opgenomen in de akte die wordt overgeschreven op het hypotheekkantoor. Lichamelijke roerende goederen: gewijzigd bij de faillissementswet

3 Oude recht: twee cassatiearresten van 9 februari 1933: zo n eigendomsvoorbehoud kan niet worden tegengeworpen aan derde schuldeisers die het goed hebben aangetroffen bij de koper. Gebaseerd op art. 2279, 1 e lid BW: de bezitter van een lichamelijk roerend goed wordt geacht eigenaar te zijn. De schuldeisers kunnen met toepassing van art BW zeggen dat de koper de eigenaar is van het lichamelijk roerend goed = vertrouwensleer >< clausule van eigendomsvoorbehoud. Cassatie: de vertrouwensleer van art BW gaat voor op contractueel bedongen eigendomsvoorbehoud. Samenloop van schuldeisers doet zich voor wanneer verschillende SE aanspraak maken op een goed tot uitwinning en wanneer de opbrengst onvoldoende is voor alle schulden (pond pondsgewijze verdeling). Gewijzigd in de faillissementswet. Kritiek op het uitgangspunt van 1933, nl. dat alle lichamelijke roerende goederen in vermogen van de koper zijn eigendom zijn. Kwam vooral door leasing. Nu is er art. 101 Faill. Wet: omgekeerde principe. Beding van eigendomsvoorbehoud gaat voor op art BW. Drie voorwaarden: Beding moet schriftelijk zijn overeengekomen (rechtszekerheid) uiterlijk bij de levering. Mag een clausule zijn bij de algemene verkoopsvoorwaarden. Verkochte goed moet zich nog in natura in het vermogen van de koper bevinden. Verkoper moet de revindicatievordering instellen voor het PV van verificatie van schulden. Verloop: aanstellen van een rechter commissaris, bekendmaking in het Belgisch Staatsblad, schuldeisers moeten aangifte doen van hun schuldvordering, daarna een zitting over de verschillende schuldvorderingen en standpunt innemen = verificatie (daarvoor de revindicatie instellen). Wel nog uitwerking als ze wordt ingediend vooraleer er sprake is van samenloop. Juridisch belang van het bepalen van het juiste tijdstip van de eigendomsoverdracht. *Risico overdracht = het risico van het door toeval tenietgaan van de zaak die het voorwerp uitmaakt van de overeenkomst. VB: Koop over species op 1 februari, op 8/2 een blikseminslag die het goed vernielt en op 15/2 de levering en de betaling van de koopprijs. Op 15/2 is de verkoper door overmacht bevrijd van zijn prestatie tot leveren. Moet de koper de prijs betalen? Ja,het financiële risico is op 1/02 overgegaan naar de koper => op dat moment werd de koper eigenaar. *Bij faillissement van de verkoper: al eigendomsoverdracht, maar nog geen levering,dan kan de koper naar de curator gaan. *Bij faillissement van de koper: wanneer er een beding is van eigendomsvoorbehoud, dan volgens art. 101 Faillissementswet. 2. Betaling van een geldprijs Is een ontbindende voorwaarde, maar geen opschortende voorwaarde. Algemeen verbintenissenrecht: modaliteiten van een verbintenis, zijn geen wezenlijk deel van de overeenkomst, daarom geen opschortende voorwaarde mogelijk. Moet vreemd zijn aan de rechten en plichten van koper en verkoper en ook vreemd aan de constitutieve elementen. Betaling= automatisch en wezenlijk deel. Er moet een prijs zijn, anders is het een schenking. De tegenprestatie moet een geldsom zijn, anders is het een ruil (voorafgaand aan koopovereenkomst), als het diensten zijn is het een onbenoemd contract. Onderscheid met enkele andere overeenkomsten: 3

4 HUUR: het gebruik en genot wordt verleend, het eigendomsrecht blijft bij de verhuurder. Randgevallen: dan uitgaan van de gemeenschappelijke bedoelingen van de partijen. Juridische kwalificatie door de partijen is niet verbindend voor de rechter. Drie gevallen met kwalificatieproblemen: Betreffende de niet periodieke uitwinning van producten, VB: klei en zand. Soms koop en soms huur. VB: Huurcontract, de huurder mocht de krijtlaag ontginnen, maar een clausule dat de huurder het opgegraven grind mocht houden tegen betaling = koop. Cassatie: is geen afzonderlijke koop, maar opgenomen in het huurcontract. Periodieke vruchten van een goed (oogst), kijken naar de gemeenschappelijke bedoelingen van de partijen. Wanneer het eigendomsrecht van de vruchten wordt overgedragen is het een koop, wanneer het gebruik en genot van de vruchtdragende geeft = huur. Huur koop (komt weinig voor): waarbij een goed wordt toevertrouwd aan een persoon die er het gebruik en genot van heeft. Bij het einde van de huur (1) wordt hij automatisch eigenaar (2) kan hij eigenaar worden na periodieke betalingen. Vroeger werd er beroep op huur koop gedaan om cassatie i.v.m. de bedongen eigendomsvoorbehoud te ontwijken. Rechtspraak ging de bedoeling van de partijen onderzoeken: (1) gebruik en genot tegen betaling is huur als de huurder vrij is om op het einde te kopen (2) gebruik en genot tegen betaling en die periodieke huur de betaling was van het goed zodat de eigenaar op het einde automatisch eigenaar werd (geen vrijheid voor huurder) is een koop met eigendomsvoorbehoud. AANNEMING VAN WERK: waarbij partijen overeenkomen dat de ene in opdracht, maar in alle onafhankelijkheid een werk (materieel of intellectueel) zal presteren zonder de andere te vertegenwoordigen, de andere betaalt een vergoeding. VB: de meubelmaker die houten trap zal maken en hij zal ook het hout leveren, is dit dan aanneming van werk of koop? Opdrachtgever levert het materiaal = aanneming van werk. Een aannemer van bouwwerken richt een gebouw op, op zijn eigen grond en met zijn eigen materiaal en draagt dit later over = koop. Een aannemer levert het werk en het materiaal. Meerdere oplossingen Koopovereenkomst = is achterhaald Kwalificatie als aanneming van werk: belangrijk in de overeenkomst is het werk dat moet worden gepresteerd = absorptietheorie van gemengde overeenkomsten. Gemengde overeenkomst, maar met toepassing van de cumulatietheorie. VB: Kh. Brussel: aannemer had met ziekenhuis een overeenkomst voor ontwerpen, plaatsing en levering van een waterzuiveringsinstallatie. Problemen: verborgen gebreken bij koop of de 10 jarige aansprakelijkheid van aanneming? Opsplitsing: gebrek in materiaal is een verborgen gebrek bij koop. Aanneming van bouwwerken: aannemer met zijn materialen op grond van de bouwheer (frequent) = aannemingscontract. Verschillen met koop: Het ogenblik waarop de prijs moet worden betaald. Bij aanneming mag dit op een later tijdstip dan bij overeenkomst. Bij koop gebeurt de risico overdracht bij de eigenlijke overdracht, bij aanneming bij de voorlopige oplevering. Verborgen gebreken -> bij aanneming van werk (gebouw) is er de 10 jarige aansprakelijkheid voor bouwwerken. Cassatie: ook voor lichte verborgen gebreken en analogie naar andere vormen van aanneming. Koop: het verborgen gebrek moet worden gemeld binnen een korte termijn. Bij aanneming is er de 10 jarige aansprakelijkheid, voor de lichte verborgen gebreken moet de opdrachtgever reageren binnen een redelijke termijn. Koop: het onroerend voorrecht in art. 27, 1 Hyp.W., bij aanneming in art. 27, 5. 4

5 Faillissement. Koop: voor het opgeven is hij een gewone SE, na het opgeven is hij de eigenaar. Aanneming: opdrachtgever is een eenvoudige SE. BEWAARGEVING: bewaring en bewaking van de zaak. Grensgeval wanneer de zaak samen met de verpakking wordt verkocht met de belofte dat de verkoper de verpakking zal terugkopen. VB: brouwer koopt lege flesjes terug. Koopovereenkomst voor flesjes of koopovereenkomst met bewaargeving van flesjes. Brouwerijen: bewaargeving, want als de koper failliet gaat, dan kan de brouwerij naar de curator stappen voor de flesjes, want was nog eigenaar. Rechtspraak: geen bewaargeving of bruikleen, maar koopovereenkomst voor de flesjes. Als de koper failliet gaat: flesjes in de boedel, kunnen niet worden teruggevorderd. Ook als boekhoudkundig anders werd bepaald. Geldigheidsvereisten voor totstandkoming koopovereenkomst. Wilsovereenstemming, handelingsbekwaamheid, geoorloofd voorwerp en oorzaak. Precontractuele fase: Voorstel (vaag) en aanbod. Een aanbod is een ontwerpcontract: alle essentiële elementen zijn er, de wederpartij moet alleen nog aanvaarden. Belang, Cassatie 9 mei 1980: aanbod heeft een verbindend karakter voor de aanbieder volgens het eenzijdig contract. Grensgevallen: te koop stellen van een onroerend goed. Dit is een oproep tot aanbiedingen! Reden: de prijs is in de regel nog niet vermeld. Openbare verkoop: toewijzing zal niet noodzakelijk leiden tot de verkoop, toewijzing door de notaris is authentieke vaststelling. Koopovereenkomst komt maar tot stand als de verkoper het bod aanvaardt. Verkoopbelofte: = is wederkerig, ook waarbij de ene zich ertoe verbindt een bepaald goed tegen een bepaalde prijs te verkopen en de ander aanvaardt = verkoop. Nut van die bepaling? Is meestal overbodig. Wanneer partijen echter overeenkomen de eigendomsoverdracht uit te stellen, dan alleen nog maar een wederzijdse verkoopbelofte. = is eenzijdig: overeenkomst waarbij de belover zich tegenover begunstigde verbindt een bepaalde zaak tegen een bepaalde prijs te verkopen als de begunstigde een teken geeft om dit te willen kopen = optie. Wanneer de begunstigde van die mogelijkheid gebruik maakt, noemt men de optie lichten. Overeenkomst: er is wilsovereenstemming over de zaak en de prijs, optie verlenen is bedenktijd geven. Eenzijdig contract = door en bij het sluiten, slechts verbintenissen bij 1 partij = belover. Men kan wel afspreken: bij niet lichten een soort schadevergoeding. Indien er geen termijn is afgesproken, dan een redelijke opzegtermijn. Onderscheid met de eigenlijke verkoop: de eenzijdige verkoopbelofte brengt geen eigendomsoverdracht tot stand, is een verbintenis om iets te doen => meewerken. Als de begunstigde de optie licht: verkoopsovereenkomst en eigendomsoverdracht. Als belover zou weigeren, dan is dwanguitvoering mogelijk. In natura: de begunstigde kan aan de rechtbank vragen dat het vonnis als authentieke koopakte zou gelden. Er is eigendomsoverdracht tenzij er een bedongen uitstel is. Het lichten van de optie heeft geen terugwerkende kracht (voor beoordeling van wilsgeschiktheid en benadeling). Als de belover een eenzijdige verkoopbelofte aangaat, geen eigendomsoverdracht, hij kan dus in theorie nog over het goed beschikken, MAAR dan begaat hij contractbreuk. Wat zijn dan de sancties? In principe geen nietigverklaring van de koop, maar schadevergoeding van de belover en evt. van de derde wanneer deze wist of behoorde te weten dat door hem het contract werd verbroken = derdemedeplichtigheid bij contractbreuk. Schadeloosstelling in natura = vernietiging van de koop. Bij een lichamelijk roerend goed: wanneer de begunstigde op een vroeger tijdstip in bezit komt van het roerend goed dan de verkoop aan een derde: volgens art

6 BW heeft de bezitter dan voorrang. Bij verkoop van onroerende goederen: eigenaar is degene die de verkoop het eerste heeft laten overschrijven op het hypotheekkantoor. VOORKEURSBEDING of voorkoopcontract: is een clausule in een overeenkomst, als de verkoper beslist om te verkopen, dan bij voorrang aan die persoon. Ontstaan in de praktijk, wettelijk geregeld in W. Venn. voor aandelen. Ongeveer dezelfde voordelen als bij een optie: begunstigde heeft contractuele waarborg van verwerving van eigendom tijdens een bepaalde tijd. Verschil met eenzijdige verkoopbelofte: hier gaat de belover geen verbintenis aan om te verkopen. Is vaak een deel van een ander contract, VB: huurovereenkomst, ook bij aandeelhouders. Juridische kwalificatie? Geen eensgezindheid, maar recent cassatiearrest Klassiek: verkoopbelofte voorzien van een opschortende, gemengde potestatieve voorwaarde Cassatie: is een verbintenis om iets niet te doen (volgt de minderheid hiermee). Verbinden om niet aan anderen te verkopen zolang de begunstigde er niets over heeft gezegd. Is minder genuanceerd dan de klassieke stelling. Een termijn stellen is mogelijk, anders is er een redelijke opzegtermijn. Is meestal een clausule intuitu personae, geen overdracht mogelijk. VERKOOPOVEREENKOMST NAAR GEWICHT, GETAL OF MAAT: heeft betrekking op een soortzaak: Verkoop op de hoop: is de verkoop van een concrete en geïndividualiseerde massa van soortgoederen die zich op een bepaalde plaats bevinden, VB: een wijnkelder. Verkoop bij gewicht, getal of maat = identificatie van soortzaken gebeurt door de te verkopen goederen te wegen, meten of tellen. Hiervoor zijn geen bijzondere regels: het wegen, meten of tellen moet niet gebeuren op tegenspraak. Reden: de koper wordt voldoende beschermd door de aansprakelijkheid van de verkoper. Meestal gebeurt het wel op tegenspraak, samen met de levering. Voor de individualisering is hij een eenvoudige schuldeiser tot levering. Niet nakomen is een contractuele wanprestatie. Is niet van openbare orde of dwingend recht. VERKOOP OP PROEF: verkoopovereenkomst waarin de partijen de uitvoering van de koop afhankelijk maken van de proef op een zaak. Kwalificatie: opschortende voorwaarde. Voordeel voor de koper: moet maar presteren indien de zaak aan de overeengekomen bestemming voldoet, VB: renpaard, machine. Verschillende mogelijkheden: Overeenkomst onder opschortende voorwaarde = overeenkomst met verbintenissen onder opschortende voorwaarde. De uitvoering wordt afhankelijk gemaakt van een toekomstige en onzekere gebeurtenis. De overeenkomst bestaat al!!! Deze kwalificatie is niet van openbare orde of dwingend recht. Partijen kunnen het ook construeren als: Eenzijdige verkoopbelofte: belover belooft de zaak aan de begunstigde te verkopen indien de zaak aan bepaalde voorwaarden voldoet. Verkoop met verbintenissen onder ontbindende voorwaarden: koopovereenkomst komt tot stand en wordt uitgevoerd, MAAR wordt retroactief ontbonden als de zaak niet voldoet aan de voorwaarden. Opletten: onmiddellijke uitvoering, is ook overdracht van eigendom en risico => overweging om de voorkeur te geven aan de opschortende voorwaarde. Kan uitdrukkelijk of stilzwijgend. Werkelijke koopovereenkomst onder opschortende voorwaarde: geen zuiver potestatieve voorwaarde => hangt niet alleen af van de wil van de koper en er zijn objectieve elementen om te bepalen of de zaak voldoet aan de bestemming. Gevolgen: 6

7 1) Koper mag niet naar goeddunken beoordelen of voorwaarde is voldaan. 2) Als koper weigert de proef te laten plaatsvinden. De verkoper kan (1) de proef door tussenkomst van de rechter laten uitvoeren (2) of beroep op art BW: de voorwaarde wordt geacht vervuld te zijn als de SN door eigen schuld of nalatigheid de proef niet laat doorgaan. 3) Als proef geen voldoening schenkt dan geen vernietiging wegens wanprestatie overeenkomst, maar overeenkomst wordt geacht met terugwerkende kracht te zijn ontbonden. Gemeenrechtelijke regels: geen eigendomsoverdracht, maar SE kan bepaalde bewarende maatregelen nemen, de verkoper draagt nog het risico. Vervulling voorwaarde: overeenkomst met terugwerkende kracht. Belang bij faillissement, als de proef voldoet, dan heeft men een overeenkomst voor het faillissement en kan de SE het opeisen. Termijn afspreken, anders binnen redelijke termijn. Als de koper de termijn laat voorbijgaan, kan men hem in gebreke stellen. Gevolg: het risico van tenietgaan gaat naar SN. Beroep op art BW. Verstrijken van de termijn: de verkoper doet afstand van het recht op de proef. VERKOOP OP MONSTER: verkoop van soortzaken, de abstracte kenmerken worden vervangen door een overeenkomst met een voorbeeldgoed, alle goederen moeten dezelfde kenmerken hebben als het monster. Is een zuivere en eenvoudige verkoopovereenkomst. Verschil met de koop op proef: opschortende voorwaarde. Gevolg: verkoper moet goederen leveren die precies aan het monster beantwoorden, anders geen conforme levering => tekortkoming verkoper aan leveringsverbintenis. Het monster is de getuige van de verkochte zaak. Daarom voorzorgen voor bewaren en identiteit van het monster. Praktijk: * 2 identieke exemplaren van het monster enig exemplaar overhandigen aan een derde het enig exemplaar merken. Sancties wegens niet - nakoming van conforme levering: in natura of bij equivalent, ontbinding. Bewijslast: beide partijen moeten samenwerken op grond van goede trouw. >< Verschil met handelsreizigers die stalen van de koopwaar bij hebben: dat is een verkoopstechniek en geen verkoop op monster, de te leveren goederen moeten niet allemaal aan het monster beantwoorden. VERKOOP MET HANDGELD Handgeld = som geld of roerend goed dat 1 van de partijen aan de andere partij overhandigt bij een overeenkomst. Juridische betekenis: gemeenschappelijke bedoeling van de partijen (niet van openbare orde of dwingend recht). Als er geen duidelijke bedoeling van de partijen is: 1. Voorschot op de prijs: om uitvoering contract te verzekeren, als de verkoper zijn verbintenis niet nakomt. Voorkeur in handelszaken. 2. Middel om het bestaan van het contract te bewijzen als er geen geschrift is. De koper overhandigt het handgeld en vraagt daarvoor een kwitantie of kwijtschrift. Kan in combinatie met de eerste functie. Is het begin van uitvoering van een contract. Is ook een buitengerechtelijke bekentenis van bewijs. 3. Rouwgeld rouwkoop: overeenkomst, maar akkoord dat zij het recht hebben om wederzijds het contract te laten varen. Bij wijze van schadeloosstelling het handgeld teruggeven. Art BW opteert voor deze methode. Partij die handgeld heeft gegeven laat contract varen: krijgt geld niet terug. Partij die handgeld heeft ontvangen laat het contract varen: moet het handgeld dubbel teruggeven. >< Verschil met een schade-beding, het schadebeding is een forfaitaire som vooraf afgesproken en die de ene aan de andere partij moet betalen bij wanprestatie, bij handgeld is er geen wanprestatie maar gebruik van hun recht. 7

8 Cass., 12 december 1991: een goed werd op 8 maart vernietigd door brand en op 12 maart werd de optie gelicht (via zaakvervanging op het geld van de brandverzekering. Art BW: tenietgaan van de zaak buiten de schuld van de SN, moet het recht aan zijn SE afstaan. Cassatie: SE kan alleen aanspraak maken op de zakelijke indeplaatsstelling (1303) als hij een recht op de zaak bezit => bezat geen recht op het gebouw bij de vernietiging. VERKOOP MET COMMANDVERKLARING: is een koop verkoopovereenkomst waarin de koper zich het recht voorbehoudt om zich als werkelijke koper te doen vervangen door een andere persoon die hij later zal aanduiden, en ten aanzien van wie alleen de overeenkomst van bij aanvang geacht moet worden te zijn aangegaan. Koper maakt geen gebruik van dit recht: hij zal zelf en in eigen naam hebben gekocht. Koper maakt ervan gebruik, dan is hij slechts een schijnbare koper, een stroman. De stroman = de gecommandeerde, commandataris of commandverklaarder De werkelijke koper = command. Reden: om zijn naam tijdelijk voor de koper geheim te houden. VB: A stelt grond te koop, buurman wil deze kopen voor uitbreiding van zijn bedrijf, als A dit weet zou hij zijn prijs kunnen opdrijven, daarom stroman inschakelen. Ook speculanten die alleen maar kopen met de bedoeling verder te verkopen: fiscale overwegingen voor commandverklaring, nl. ontsnappen aan de opeenvolgende heffing van tweemaal registratierecht op de verkoop van het onroerend goed. In het BW wordt over de verkoop met commandverklaring niet gesproken, wel regelingen in andere wetboeken => Art Ger. W., art. 159, 1 Wetboek Registratierechten. In het burgerlijk recht 4 voorwaarden: 1. Uitdrukkelijk beding met het voorbehoud van commandverklaring: toestemming van de verkoper nodig, men kan hem geen tegenpartij opdringen tegen zijn wil (onbekend, misschien twijfelachtige solvabiliteit). Kan in onderhandse of authentiek verkoopakte. Uitzondering: verkoop van onroerend goed na een uitvoerend beslag: voorbehoud van commandverklaring bestaat van rechtswege (art Ger. W.) 2. Binnen de conventioneel daarvoor bedongen termijn (contractuele vrijheid partijen). 3. Mag de oorspronkelijke overeenkomst niet essentieel wijzigen (zuiver en eenvoudig) 4. Moet worden aanvaard door een bekwame command. Opdat de commandverklaring geen aanleiding zou geven tot tweede heffing van evenredig registratierecht, 12,5% of 10% in Vlaanderen op de verkoop van onroerende goederen, worden in het fiscaal recht strengere vereisten gesteld, art. 159, 1 Wetboek Registratierechten: 1. Moet in de verkoopakte zelf of in de akte van de toewijzing van de openbare verkoop. 2. In een authentieke akte (voorbehoud mag in een onderhandse akte, maar commandverklaring zelf moet in authentieke akte). 3. Moet bij gerechtsdeurwaardersexploot worden betekend aan de ontvanger van de registratierechten op de eerste werkdag na de dag van de toewijzing/ het contract. Bij regelmatige commandverklaring en de command aanvaardt, dan is er slechts één enkele koop verkoop. De ogenschijnlijke koper verdwijnt uit het contract en zal worden vervangen door de werkelijke koper en van in het begin. Uitzondering: in geval van verkoop van een onroerend goed moet de ogenschijnlijke koper de solvabiliteit en de bekwaamheid van de echte koper, command, waarborgen. 8

9 Indien de gecommandeerde geen gebruik maakt, wordt hij geacht in eigen naam en voor eigen rekening te hebben gekocht. Cass. 18 februari 1955: verkoper (E. Verh.), commandverklaarde (M. Verh., zoon van verkoper), command zijn echtpaar B- DP. A. Verh. (zoon verkoper) heeft een geregistreerde pacht op het onroerend goed. Het echtpaar wordt de echte koper (gebruik maken van recht), moeten de pacht respecteren => verkoper heeft verplichting van rustig genot niet nageleefd! Stellen de vordering in tegen E. Verh., sterft. Ieper wijst vordering af. Cassatie: Ieper miskent de gevolgen van comandverklaring, de command treedt in de plaats van de gecommandeerde, te rekenen vanaf de verkoop wordt geacht rechtstreeks van de verkoper te hebben verkregen. Heeft gekocht van M. Verh. en niet van A. Verh. Controverse over de juridische aard van de verkoop met commandverklaring, geen enkel van de theorieën biedt een afdoende verklaring. Geen lastgeving, want de lasthebber maakt de naam bekend van de lastgever, bij verkoop op commandverklaring kan de gecommandeerde zelf de koper blijven of later de naam van de werkelijke koper bekend maken. Geen naamlening = lastgeving die geheim blijft, gevolg: degene die met de wederpartij handelt is persoonlijk en definitief gebonden, is noodzakelijk het geval bij verkoop op c verklaring => gecommandeerde kan zelf koper blijven of later de naam van de werkelijke koper bekend maken. Geen commissie overeenkomst: de ene partij verbindt zich tegenover de andere partij om voor rekening van die partij maar in eigen naam één of meer rechtshandelingen te stellen met een derde. Gecommandeerde handelt niet uitsluitend in eigen naam, is bevrijd van alle verbintenissen tegenover de tegenpartij van zodra command koopt. Geen sterkmaker omdat degene die zich voor iemand anders sterk maakt enkel belooft diens toestemming te verkrijgen voor het sluiten van een contract, zonder dat hij er zelf door gebonden is als hij die toestemming niet krijgt => gecommandeerde is er dan persoonlijk toe gehouden contract uit te voeren. Geen beding ten behoeve van derden, want er is geen hoofdcontract met een accessorium. Geen verkoop met ontbindende voorwaarde, want de koopovereenkomst wordt niet ontbonden als de command verklaart koper te zijn (eigendomsrecht gecommandeerde verdwijnt wel). Geen alternatieve verkoop wat de persoon van de koper betreft, want geen alternatieve verbintenissen aan de zijde van de koper. Conclusie: overeenkomst sui generis. De handelingsbekwaamheid van partijen: ALGEMEEN: Art BW BIJZONDERE ONBEKWAAMHEDEN INZAKE KOOP VERKOOP 1. Het koop verkoop verbod tussen echtgenoten: In principe mogen echtgenoten met elkaar contracten sluiten, maar het koop verkoopcontract tussen hun is verboden (art BW) Redenen: (1) verhinderen dat de ene echtgenoot de andere zou beïnvloeden (2) Vermijden dat men zou trachten zich insolvabel te maken en zijn goederen aan zijn schuldeisers te onttrekken door die aan de echtgenoot of echtgenote te verkopen. Voorkomen dat ze het verbod van art BW zouden omzeilen om elkaar onherroepelijke schenkingen te doen. Vier uitzonderingen van huwelijksvermogensrechtelijke aard. Sanctie: relatieve nietigheid, ingeroepen door de echtgenoten zelf en door de schuldeisers van de verkopende echtgenoot, volgens een minderheid ook door de schuldeisers van de echtgenoot koper. 9

10 2. Onbekwaamheid tot aankopen voor personen belast met het beheer van andermans vermogen: Art BW verbiedt aan bepaalde vertegenwoordigers van de verkoper om bij een openbare verkoping de goederen aan te kopen die zij voor rekening van de verkoper dienen te verkopen. Cass. 18 april 2004: algemeen rechtsbeginsel dat verbiedt dat een persoon in eenzelfde akte (rechtshandeling) in twee verschillende hoedanigheden twee tegenstrijdige belangen behartigt, gevaar dat hij zijn persoonlijk belang te veel zou laten prevaleren. Voogd: verbod om bij een openbare verkoping de goederen van de minderjarige of onbekwaam verklaarde te kopen. Aangevuld met art. 411 BW: algemeen verbod voor de voogd om de goederen van de minderjarige te kopen. Geen verbod aan andere wettelijke vertegenwoordigers om de goederen aan te kopen van de onbekwame wiens belangen zij dienen te behartigen => moeten zich laten vervangen door een beheerder ad hoc. Lasthebbers: mogen niet zelf de goederen kopen die zij gelast zijn te verkopen, is een algemene regel en deze geldt zowel voor openbare verkopingen als voor verkopingen uit de hand. Bestuurders van de gemeenten en van openbare instellingen mogen geen goederen verkopen die aan hun zorg zijn toevertrouwd. VB: art OCMW wet verbiedt aan personen die krachtens de wet de vergaderingen mogen bijwonen, iedere aan of verkoop voor het OCMW. Openbare ambtenaren mogen niet de goederen van de Staat kopen die door tussenkomst van hun ambt worden verkocht. Ambtenaren die in de plaats van de notaris authenticiteit verlenen. VB: burgemeester: als hij verkoopt, mag hij niet zelf ondertekenen. Sanctie: relatieve nietigheid, ingeroepen door de vertegenwoordigde verkoper (onbekwame, lastgever of openbare instelling) of door de Staat. 3. Onbekwaamheid van gerechtsdienaars om betwiste rechten en rechtsvorderingen over te nemen (art BW) Reden: (1) gerecht heeft tot taak betwistingen te beslechten, niet om ermee te speculeren (2) gerechtsdienaars zouden de betwiste rechten kunnen kopen tegen een lage prijs en dan hun invloed kunnen laten gelden om aan de betwisting een einde te maken in een zin die voor hen voordelig is. Relatieve nietigheid: verkoper en gecedeerde schuldenaar. 4. Andere bijzondere onbekwaamheden: Art Ger.W. bepaalt dat bij een openbare verkoping na een onroerend beslag, de beslagene, diens echtgenoot, voogd of curator, alsook de rechters en de magistraten van het O.M. die in de procedure zijn opgetreden, geen bod mogen doen. Het voorwerp van de koop - verkoop overeenkomst: ALGEMEEN: Het voorwerp bestaat uit de verbintenissen die er voor beide partijen uit voortvloeien. Voorwerp verbintenissen: prestatie m.b.t. een zaak. Dubbel voorwerp: verkochte zaak en de geldprijs. Algemeen verbintenissen en contractenrecht is hierop van toepassing. DE VERKOCHTE ZAAK: 1. De verkochte zaak moet bestaan of kunnen bestaan: Bij de verkochte zaak moet het voorwerp bestaan of kunnen bestaan, want zonder verkochte zaak is er geen koop verkoop. Nietig als het voorwerp nooit heeft bestaan. Wanneer het voorwerp tenietgaat voor de levering, is het contract wel geldig. Slechts gedeeltelijk tenietgaan: koper heeft de keuze (1) van de koop afzien (2) het behouden gedeelte eisen, maar met evenredige vermindering van de prijs (art. 1601, 2 e lid BW). Geen keuze wanneer het tenietgegane onbeduidend is ( lichte 10

11 vermindering van de prijs) of wanneer de verkoop betrekking heeft op een aantal stuks en de prijs per stuk is bepaald voor zover de overgebleven hoeveelheid zijn economisch nut behoudt (prijsvermindering). Toekomstige zaken (verkoop van nog niet gebouwde flat): verkoop wordt slechts definitief indien de verkochte zaak tot stand komt. Indien dit buiten de schuld van de koper niet gebeurt, zal de verbintenis en de overeenkomst komen te vervallen bij gemis aan voorwerp. Slechts 1 toekomstige zaak kan niet het voorwerp van een koop verkoop overeenkomst uitmaken, namelijk de nalatenschap van een nog levende persoon, zelfs niet met diens toestemming (art BW) = immoreel. Geen voorwerp, dan is het contract relatief nietig (bescherming private belangen), alleen absoluut nietig bij overeenkomst over toekomstige nalatenschap want dit is een belang van openbare orde. 2. De verkochte zaak moet bepaald of bepaalbaar zijn. Voldoende bepaald of bepaalbaar aan de hand van de elementen van het contract, zonder dat hiervoor nog een nieuwe bijkomende wilsovereenstemming van partijen nodig is (art BW). Onvoldoende bepaald of bepaalbaar: relatieve nietigheid. 3. De verkochte zaak moet in de handel zijn: De wet mag niet verbieden de zaak te verkopen, VB: goederen die behoren tot het domein van de staat. Sanctie: absolute nietigheid, want de openbare orde is ermee gemoeid, want overwegingen van algemeen belang bij verbod op verkoop van bepaalde zaken. 4. De verkoop van andermans zaak: Art BW: verkoop van andermans zaak is nietig, kan SV opleveren, wanneer de koper niet geweten heeft dat de zaak aan een ander toebehoorde. Grondslag: wanneer de verkoper geen eigenaar is van de verkochte zaak, kan er geen eigendomsoverdracht gebeuren => wezenlijk bestanddeel. Geen coherente juridische uitwerking, verwarring in rechtspraak en rechtsleer. VB: (1) wanneer een persoon die slechts mede eigenaar is van een onverdeeld goed, het onverdeeld goed in zijn geheel verkoopt (2) wanneer een persoon een zaak verkoopt die hij meende geërfd te hebben, terwijl achteraf blijkt dat hij geen erfgenaam is. Relatieve nietigheid, de wetgever wenste alleen de koper te beschermen en daarom kan alleen deze de nietigverklaring vorderen, zelfs indien hij te kwader trouw was. Niet de verkoper of de werkelijke eigenaar. De werkelijke eigenaar kan: (1) de zaak terugvorderen, voorbehoud van art BW (2) op grond van art BW van de verkoper teruggave van de prijs met schadevergoeding eisen indien de koper te goeder trouw bezit als het om een roerend goed gaat of 10 of 20 jarige verjaring als het om onroerend goed gaat. Voor bevestiging vatbaar, moet niet noodzakelijk uitgaan van de persoon wiens belangen door de nietigheid worden beschermd. Ieder feit of handeling die tot gevolg hebben dat de koper definitief gevrijwaard blijft van de mogelijkheid om door de werkelijke eigenaar van de verkochte zaak te worden uitgewonnen. VB: wanneer de verkoper later eigenaar is geworden van de zaak of wanneer de werkelijke eigenaar later de verkoop goedkeurt. Vereiste: de eigendomsverwerving door de verkoper en de bevestiging door de werkelijke eigenaar plaatshebben voor de koper de vordering tot nietigverklaring heeft ingesteld, minstens voor hierover door de rechtbank uitspraak is gedaan. Cass. 30 januari 1941: A.G. stond aankoopoptie toe aan eiseres op 18 april 1911, tot 31 mei 1923, maar het eigendomsrecht van die goederen behoorde op dat moment toe aan zijn dochters door een schenking. Op 15 mei 1923 licht eiseres de optie, bevestigt dit op 31 mei = koop komt tot stand. AG wil niet overgaan tot verlijden authentieke verkoopakte. Eiseres dagvaardt AG en zijn drie dochters. AG sterft op 26 oktober 1923, de drie dochters aanvaarden de nalatenschap zuiver en eenvoudig. Eiseres: de dochters worden verkoper door zuiver en eenvoudig nalatenschap => zij zijn verkoper en eigenaar, dus geen hindernis meer van verkoop van andermans 11

12 zaak. Cassatie: (1) relatieve nietigheid kan enkel door de koper worden ingeroepen (2) nietigheid kan bekrachtigd worden door de werkelijke eigenaar, indien hij die verkoop nadien bekrachtigt (3 dochters aanvaarden de nalatenschap zuiver en eenvoudig, nemen de hoedanigheid van verkoper op zich, dan geen verkoop meer van andermans zaak). VB: echtpaar had aandelen gekocht, waren eigenaar op het ogenblik dat de koper betaling eiste. Volgens art BW kon de nietigheid niet worden ingeroepen tegen de verkoper nadat hij eigenaar van de verkochte zaak is geworden. De koper die niet wist dat de verkochte zaak aan iemand anders toebehoorde kan altijd nietigverklaring vragen en schadevergoeding. Volgens rechtspraak en rechtsleer ook wanneer de verkoper te goeder trouw heeft gehandeld. Reden: toepassing van de leer van de precontractuele aansprakelijkheid, onzorgvuldigheid is fout in de zin van art BW. Koper te kwader trouw heeft enkel recht op terugbetaling van de prijs ingeval de koop verkoop nietig wordt verklaard. Art BW gaat niet over de andere contracten m.b.t. andermans zaak. VB: niet van toepassing op de overeenkomsten waarbij iemand zich ertoe verbindt het eigendomsrecht van een zaak te verwerven om nadien aan zijn medecontractant over te dragen = onbenoemd contract. VB: geen toepassing op de overeenkomst waarbij een persoon zich ten opzicht van zijn medecontractant ertoe verbindt dat hij van de eigenaar zal verkrijgen dat deze hem de zaak verkoopt of dat de eigenaar de verkoop zal goedkeuren, want dan gaat het om sterkmaking (art BW). Op bepaalde koop verkoop overeenkomsten is het verbod van art BW niet van toepassing: (1) verkoop van soortzaken, verkoper kan ze zich altijd aanschaffen met het oog op de levering, wel wanneer de verkoper geen eigenaar meer kan worden (2) wanneer de verkoper een zaak verkoopt waarop hij slechts een voorwaardelijk eigendoms-$ recht bezit, indien hij onder dezelfde voorwaarde verkoopt. Optie tot aankoop is een eenzijdige verkoopbelofte, moet eigenaar zijn op het ogenblik dat de optie wordt gelicht. DE PRIJS IN GELD: 1. De prijs moet bepaald of bepaalbaar zijn aan de hand van elementen van het contract, zonder dat hiervoor nog een nieuwe, bijkomende wilsovereenstemming van partijen nodig is => niet overgelaten aan de willekeur van één van de contractanten. Bepaalbaar: er moeten voldoende objectieve elementen aanwezig zijn. VB: marktprijs, officiële prijs. Onvoldoende bepaald indien de partijen overeenkomen dat hij later zal worden vastgesteld, want dan is voor het bepalen van de prijs een nieuwe, bijkomende wilsovereenstemming van partijen nodig. Rb. Antwerpen, 7 januari 1982: sterk beïnvloed worden is een subjectief gegeven, dus er bestaat dan nog geen prijs die berekenbaar was buiten het goeddunken van koper en verkoper, nog geen akkoord. 2. Vaststelling van de prijs door een derde: Art BW: het bepalen van een prijs kan aan een derde worden overgelaten. Zeer belangrijk, want als de derde de hem opgedragen taak niet kan of wil verrichten dan komt de koop verkoop niet tot stand, behoudens indien de partijen in onderling akkoord een andere derde aanduiden. De rechter zou zich hier niet in de plaats van de partijen kunnen stellen. Cassatie: de overeenkomst moet wel de basiselementen en de basisgegevens bevatten voor de berekening van de prijs door de derde => partijen moeten zelf nog veel doen. Cassatie: beperkt tot de koop verkoopovereenkomsten, bijkomende clausule bij een contract van een andere aard, is hierop niet de regel toepasselijk dat de overeenkomst de basisgegevens moet bevatten aan de hand waarvan de derde de prijs kan bepalen. 12

13 Verbindend karakter: de door de derde bepaalde prijs is definitief en onherroepelijk en kan door de partijen niet worden gewijzigd zonder aan de overeenkomst andere gevolgen te geven. Uitzondering: als de derde (1) een grove vergissing in zijn raming heeft gemaakt (2) bedrog derde (3) grenzen van zijn opdracht overschreden. Juridische aard: Gaat niet om een scheidsrechterlijk beding in de zin van het Ger.W., aangezien er geen geschil is. Gaat niet om een koop verkoop onder opschortende voorwaarde van de vaststelling van de prijs, want de prijs is een wezenlijke voorwaarde en kan geen opschortende voorwaarde uitmaken. H. DE PAGE: mandaat door 2 partijen gegeven aan een derde, rechtshandeling is het vaststellen van de prijs => hebben tegenstrijdige belangen?! M. en M.E. STORME: bindend advies of bindende derdenbeslissing: overeenkomst waarbij aan een derde de bevoegdheid wordt toegekend om een beslissing te nemen omtrent een feitelijk element in hun rechtsverhouding waarover een objectieve onzekerheid bestaat => meer werkelijkheidsgetrouw. 3. Vaststelling van de prijs door de overheid: In het raam van haar economisch beleid komt de overheid thans in toenemende mate tussen in de prijsregeling. Voor tal van producten prijsreglementeringsvoorschriften. Wet van 22 januari 1945 is de basis: Geen verkoop, aankoop of te koop aanbieden tegen een hogere prijs dan de normale (rekening houden met de verwezenlijkte winst, staat van de markt, exploitatiekosten) Geen abnormale winst Geen verkoop boven de maximumverkoopprijs Civielrechtelijke gevolgen: wetgeving is van openbare orde, daarom als sanctie absolute nietigheid. Strekking in doctrine: leer van partiële nietigheid (Van Gerven): nietigheid is chaotisch en storend, daarom nietigheid met mate aanwenden. Nietig in de mate dat ze strijdig is met de openbare orde, VB: nietigheid voor overschrijding maximumprijs, vergelijkbaar met prijsvermindering. 4. Moet de prijs reëel zijn? = nagenoeg overeenstemmen met de waarde van de zaak. Vroeger: was de koop verkoop zonder oorzaak en bijgevolg nietig. Heden: het is voldoende dat er een prijs is, hoogte of laagte doet er niet toe. Bij een aanzienlijke wanverhouding kan in sommige gevallen de overeenkomst door benadeling vernietigd worden (art ev BW). De rechter moet de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen nagaan: in werkelijkheid geen koop verkoop, maar een schenking = vermomde schenking. III. De vorm, het bewijs, de kosten en de interpretatie van de koop verkoop overeenkomst: Afdeling 1: De vorm van de koop verkoop overeenkomst: ALGEMEEN BEGINSEL: afwezigheid van vormvereisten: Consensueel contract: komt tot stand door loutere wilsovereenstemming, geen enkele vormvereiste (art BW). Dit belet niet dat het zeer nuttig is en dat partijen er goed aan doen om, met het oog op het bewijs, een mondeling gesloten koopovereenkomst met een belangrijke waarde in een geschrift vast te leggen. VORMVEREISTEN krachtens bijzondere wetsbepalingen: Bepaalde vormvereisten in acht nemen opdat de overeenkomsten geldig zouden gesloten zijn. VB: art. 1186, 1187, 1188, 1189, 1193 en 1190 Ger.W. => machtiging van de vrederechter of de rechter commissaris, indien het belang van de beschermde persoon het vereist (machtiging vermeldt de reden), VB: minimale verkoopprijs. 13

14 Bepaalde vormvereisten (publiciteitsvoorwaarden) naleven, niet voor het geldig bestaan van deze overeenkomsten, maar met het oog op hun tegenwerpelijkheid aan derden. VB: verkoop van onroerende goederen: moet worden overgeschreven op het hypotheekkantoor, maar slechts vonnissen en authentieke akten worden tot overschrijving toegelaten. Dus praktijk steeds een notariële akte nodig. Tussen de partijen is de verkoop voltrokken en rechtsgeldig tot stand gekomen van zodra zij het eens zijn over het verkochte goed en over de prijs. VB: overdracht van een schuldvordering is een verkoop en is slechts tegenstelbaar aan de gecedeerde SN indien dit hem ter kennis werd gebracht of hij de overdracht heeft erkend (art. 1690, 2 e lid BW). VORMVEREISTEN KRACHTENS DE WIL VAN DE PARTIJEN: Zulke contractuele regeling wijkt af van het gemene recht, duidelijk en ondubbelzinnig beding is vereist. Wanneer een verkoopovereenkomst mondeling of bij onderhandse akte werd gesloten, heeft de ene partij dan het recht de andere ertoe te dwingen een notariële verkoopakte te laten verlijden en te eisen dat, bij gebrek, het vonnis als authentieke akte geldt? Verkoop van een onroerend goed: koper heeft het recht van zijn verkoper het verlijden van een notariële verkoopakte te eisen. Reden: authentieke akte is vereist voor overschrijving op hypotheekkantoor, daar aan derden tegenwerpelijk. De verkoper heeft geen enkel belang bij verzet, want de kosten van de koop vallen ten laste van de koper (art BW). De verkoop bevat de verbintenis voor verkoper om mee te werken aan het verlijden van een authentieke akte = verbintenis om iets te doen, is vatbaar voor gedwongen tenuitvoerlegging (art. 1144). De rechter mag bij weigering van verkoper beslissen dat zijn vonnis als notariële akte zal gelden en als zodanig zal kunnen overgeschreven worden Geen verkoop van onroerend goed: koper heeft er in de regel geen belang bij over een authentieke verkoopakte te beschikken, geen dwang. Wel wanneer de partijen mondeling of bij onderhandse akte zijn overeen gekomen een notariële verkoopakte te laten opstellen (als geldigheidsvereiste). Afdeling 2: Het bewijs van de koop verkoop overeenkomst: Algemene regelen uit het handelsrecht en het burgerlijk recht: Burgerlijk recht: tegen personen die geen handelaar zijn. In principe is schriftelijk bewijs vereist als de verkochte zaak meer dan 375 waard is. Uitzonderingen: 1) in handelszaken tegen een handelaar bewijzen (2) begin van schriftelijk bewijs (3) morele of materiële onmogelijkheid om schriftelijk bewijs te vragen (4) verlies van schriftelijk bewijs door toeval of overmacht. Handelsrecht: tegen een handelaar, bewijzen met alle wettelijke bewijs middelen, inclusief getuigenissen, vermoedens, regelmatig gehouden boekhouding en de aanvaarde factuur. Factuur: geschreven bewijsstuk, opgemaakt door de verkoper ter bewijs van het bestaan en de inhoud en bevestiging van voordien door de partijen gesloten overeenkomst. Aanvaarding, uitdrukkelijk of stilzwijgend, dan een volledig bewijsmiddel. Geen handelaar: dan is factuur geen volledig bewijs, enkel vermoeden dat nog moet worden aangevuld met overige bewijsmiddelen (begin van bewijs) Afdeling 3 : De kosten van de koop verkoop overeenkomsten: Art BW: de kosten van de koopakte en de andere bijkomende kosten van de koop ten laste van de koper. Kosten: ereloon van de notaris. Bijkomende kosten: kosten van de registratie en de overschrijving, kosten van het ter kennis brengen van de overdracht van de overdracht van een schuldvordering aan de gecedeerde schuldenaar. Niet de kosten verbonden aan de uitvoering van de verbintenissen door de koper en de verkoper => vallen volgens art BW ten laste van de schuldenaar die de prestatie moet leveren. Kosten van de levering zijn voor de verkoper, kosten van afhaling voor koper. 14

15 Dit geldt enkel en alleen in de verhouding tussen de partijen en heeft geen betrekking op de verhouding tussen de partijen en de notaris => vordering tegen beide partijen. Is van zuiver aanvullend recht, partijen mogen hiervan afwijken in het contract. Geen toepassing wanneer het contract door de schuld van de verkoper wordt ontbonden, de kosten van de koopakte en bijkomende kosten zijn dan ten laste van de verkoper als onderdeel van de door hem verschuldigde schadevergoeding. Afdeling 4 : De interpretatie van de koop verkoop overeenkomst: In principe de algemene interpretatieregelen uit het contractenrecht (1156 tot 1164 BW), er is een bijzondere interpretatieregel in art BW. Redenen: gedachte dat de verkoper de zaak beter kent dan de koper en dat de koop verkoop overeenkomsten meestal door verkoper worden opgesteld. Art BW: ieder duister of dubbelzinnig beding wordt tegen de verkoper uitgelegd. Hierdoor wordt in beperkte mate uitzondering gemaakt op de interpretatieregel van art Verbintenissen van de verkoper: afwijking van art BW Verbintenissen van de koper: eenvoudige toepassing van het gemene recht. Het is de koper die zich heeft verbonden, dus in geval van twijfel uitleg in zijn voordeel (1162) en krachtens art; 1602 dienen deze bedingen ten nadele van de verkoper worden uitgelegd. Art BW en 1162 BW mogen slechts worden toegepast in geval van twijfel => als de rechter er niet in slaagt aan de hand van de normale interpretatieregelen de zin en de draagwijdte van een duister beding op te helderen. Verder beperkt door de rechtspraak en de rechtsleer: deze bepaling geldt enkel voor de interpretatie van de gewone, normale clausules in ieder koop verkoopcontract, maar niet voor de buitengewone, uitzonderlijke bedingen die de koper in zijn voordeel heeft laten opnemen (anders 2 maal voordeel). Weinig gevallen in de rechtspraak, VB: koop van zaken die gewoonlijk aan een proef zijn onderworpen, het contract moet dan eerder als een koop op proef worden beschouwd dan als een zuivere en eenvoudige verkoop. III. De verbintenissen van de verkoper: De verkoper is tot 2 hoofdverbintenissen gehouden: verkochte zaak leveren en vrijwaren (art. 1603), zowel tegen uitwinning als tegen verborgen gebreken (art. 1625). De verkoper moet uiteraard het eigendomsrecht aan de koper overdragen, maar deze verplichting wordt niet beschouwd als een verbintenis die uit de koop verkoop overeenkomst voortvloeit => is de essentie van dit contract, zonder eigendomsoverdracht is er geen koop verkoop. Afdeling 1: De levering van de verkochte zaak: BEGRIPSOMSCHRIJVING: Art BW: de levering is de overdracht van de verkochte zaak in de macht en het bezit van de koper, (wet 1 september 2004) verkoper moet goederen leveren die in overeenstemming zijn met de overeenkomst (= verbintenis tot conforme levering). Levering bestaat essentieel in de overdracht van het feitelijk meesterschap over de verkochte zaak, dat sinds de eigendomsoverdracht nog in handen van de verkoper was gebleven. VOORWERP VAN DE LEVERINGSVERPLICHTING: 1. De levering van een conforme zaak: Zaak leveren die overeenstemt met de verkochte zaak (kenmerken, eigenschappen, hoeveelheid, ) Wanneer het gaat om de verkoop van een welbepaalde zaak: de zaak moet worden geleverd in de staat waarin zij zich op het ogenblik van de verkoop bevindt (art. 1614). De verkoper mag de verkochte zaak niet wijzigen in de tijdsspanne die verloopt tussen de verkoop en de levering. Geen tekortkoming wanneer de wijziging of waardevermin-dering inherent is aan de zaak zelf. VB: normale sleet van een wagen die de verkoper nog mocht gebruiken tussen de verkoop en de levering. De koper moet zich niet tevreden stellen met een partiële levering! 15

16 Soortzaken: vaak moeilijker om uit te maken of datgene wat werd geleverd of aangeboden werd te leveren, overeenstemt met wat tussen partijen werd overeengekomen. Regel: verkoop dient een zaak van gemiddelde kwaliteit te leveren (art. 1246) = hoedanigheden en kenmerken vertonen die in de omgang en in de handel gebruikelijk zijn, daarbij rekening houdende met de overeengekomen prijs, de aard van de verkochte goederen, de gebruiken in de sector of streek. Verkoop op monster: moet nauwkeurig beantwoorden aan de overeengekomen staal. Koop verkoop van een onroerend goed: de verkoper komt zijn leveringsplicht niet na wanneer hij een grond levert van geringere oppervlakte dan in het contract vermeld. Gedetailleerde regeling in art tot 1623 BW, maar in praktijk maar een beperkt belang doordat het van aanvullend recht is. In nagenoeg alle verkoopakten staan clausules waarin wordt bedongen dat ieder verschil tussen de overeengekomen en de geleverde oppervlakte, zelfs indien het meer dan 1/20 bedraagt, in het voordeel van de ene en in het nadeel van de andere uitvalt, zonder dat er een prijsaanpassing gebeurt. Levering van een niet conforme zaak, dan een vordering instellen op grond van niet nakoming van de leveringsplicht. Onderscheiden van: Essentiële dwaling: bij essentiële dwaling is er bij het sluiten van de overeenkomst een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid over de zelfstandigheid van de verkochte zaak. Bij een niet conforme levering heeft men de zaak gekocht die men wilde kopen, maar door de verkoper werd een andere zaak geleverd. Sanctie bij essentiële dwaling is de relatieve nietigheid, bij niet conforme levering de ontbinding van de overeenkomst. In praktijk een moeilijk onderscheid tussen vergissing nopens de wezenlijke bestanddelen en de levering van een andere zaak. Dan heeft de koper een keuze tussen de nietigverklaring en de ontbinding van de overeenkomst, maar mag ze niet cumuleren. Omzeilen door primair de nietigverklaring te vorderen en subsidiair de ontbinding te eisen. Vrijwaring voor verborgen gebreken: hier wordt de gevraagde zaak geleverd, maar is ze behept met een gebrek dat de zaak ongeschikt maakt voor het bestemde gebruik. Bij niet conforme levering stemt de geleverde zaak niet overeen met de gekochte zaak. Problemen: wanneer de niet conformiteit pas na de levering wordt vastgesteld. Cass. 21 september 1978: bij een verkoop van stalen platen werd uitdrukkelijk bedongen dat ze van ex-joegoslavische afkomst moesten zijn. Bij de levering waren er een deel van Russische afkomst, werden in beslag genomen door de Duitse douane, koper wenst die kosten terug te vorderen van verkoper. Wordt ingewilligd. Verkoper zegt dat de rechtsvordering volgens art BW binnen korte tijd moet worden ingesteld (hier niet het geval). Cassatie: was uitdrukkelijk beding over de oorsprong dat verkoper had genegeerd, gaat hier om de niet conforme levering, valt niet onder art. 1648, dus geldt de gemeenrechtelijke termijn van 10 jaar voor goederen die nog niet zijn aanvaard. Bewijslast: moet de verkoper de conformiteit bewijzen of moet de koper de niet conformiteit bewijzen? Verschillende oplossingen: Bewijslast voor de verkoper, overeenkomstig de algemene principes van de bewijslast moet hij bewijzen zijn verbintenis te hebben uitgevoerd (conformiteit). Bewijslast voor de koper: volgens art. 1315, 2 e lid moet hij die beweert bevrijd te zijn van een verbintenis daarvoor het bewijs leveren. Bewijslast hangt af van het voorwerp van de ingestelde vordering: als de verkoper de conformiteit inroept moet hij dit bewijzen, roept de koper de niet conformiteit is dan moet hij dit bewijzen. Nuancering door de regel dat beide partijen hun medewerking dienen te verlenen en elkaar wederzijds dienen te helpen bij de bewijslevering. 2. Levering van het toebehoren van de verkochte zaak: Vervat in art BW. Toebehoren van de zaak = alle materiële en juridische elementen die ondeelbaar met de verkochte zaak verbonden zijn. 16

17 VB: onroerende goederen door bestemming, roerende goederen die blijvend aan een erf verbonden zijn, eigendomstitels, getuigschriften van oorsprong of authenticiteit, recht op uithangbord en handelsnaam, bij verkoop tweedehandsvoertuig afgifte geldig immatriculatie certificaat. Ook de rechten en de vorderingen die inherent zijn aan de verkochte zaak en die slechts voor de koper van belang zijn, vooral de vordering wegens uitwinning EN wegens verborgen gebreken = kwalitatieve rechten, vorderingsrechten die verbonden zijn aan een bepaalde hoedanigheid, hierbij wordt men geacht niet alleen voor zichzelf bedongen te hebben, maar ook ten behoeve van de rechtsverkrijgers ten bijzondere titel. Art BW is van aanvullend recht. 3. Levering van de opbrengst van de verkochte zaak: Dit zijn de vruchten en inkomsten van de verkochte zaak sedert de dag van de verkoop (art. 1614, 2 e lid). VB: oogst, huur, dividend, is vervat in toebehoren. Enkel toegepast op de verkoop van een welbepaalde zaak: koper werd eigenaar bij het sluiten van het contract, eigenaar van de vruchten door natrekking (art. 547). Verkoop van soortzaken: pas eigendomsoverdracht bij individualisering, daarvoor kan men de opbrengsten nog niet hebben. Art. 1614, 2 e lid is van aanvullend recht. BEWARING EN BEWAKING VAN DE VERKOCHTE ZAAK TOT AAN LEVERING Art. 1136: verkoper heeft verplichting de verkochte zaak te bewaren en te bewaken tot op het ogenblik waarop deze aan de koper moet worden overgedragen. De verkoper moet ervoor zorgen als een goed huisvader (art BW), is dus een inspanningsverbintenis. De verkoper draagt ook de last van de normale bewaringskosten, de bijzondere of abnormale bewaringskosten gemaakt op verzoek van de koper vallen niet ten laste van de verkoper. Verandert niets aan de overdracht van eigendomsrecht en risico naar de koper. In praktijk bijna alleen bij verkoop van welbepaalde zaken, bij soortzaken overdracht bij levering. WIJZE VAN LEVERING Hangt af van de aard van de verkochte zaak en de omstandigheden van de verkoop, van wat de partijen in hun contract zijn overeengekomen en de handelsgebruiken. Art geven enkele mogelijke leveringswijzen, niet limitatief en van aanvullend recht. Hoofdzaak is dat de verkoper de zaak volledig ter beschikking stelt aan de koper (feitelijk meesterschap), meestal door stellen van positieve handelingen. Levering van onroerende goederen (art. 1605): verkoper heeft aan zijn leveringsverplichting voldaan wanneer hij de sleutels of de titels van eigendom heeft afgegeven. Vandaag de dag voldoet het afgeven van de sleutels niet meer om het gebouw volledig ter beschikking te stellen en afgifte eigendomstitels heeft niet meer dezelfde draagwijdte sinds art. 1, 1 e lid Hyp.W. (alleen tegenwerpelijk aan derden door overschrijving op hypotheekkantoor). Verkoper moet dan medewerking verlenen om authentieke verkoopakte te laten verlijden, als hij dit weigert of nalaat, kan hij in recht worden gedagvaard en kan het gevelde vonnis ter overschrijving worden aangenomen. Levering van lichamelijke roerende goederen (art. 1606): werkelijke overgave van de zaak OF de afgifte van de sleutels van de gebouwen waar het verkochte goed zich bevindt OF de enkel toestemming van de partijen indien de overdracht van de zaak niet kan geschieden op het ogenblik van de verkoop zelf (VB: koper had goederen reeds in zijn bezit in andere hoedanigheid,zoals huurder). Is niet limitatief, kan ook gebeuren door afgifte van bepaalde documenten die de vervoerde goederen vertegenwoordigen (cognossement voor zeetransport en vrachtbrief voor treinvervoer) Levering van schuldvorderingen (art. 1607): ofwel door afgifte van de titels, ofwel door het gebruik dat de koper maakt van het overgedragen recht. Titels aan toonder: levering door overhandiging aan koper. Titels op naam: vermelding van de overdracht in een daartoe bestemd register. 17

18 PLAATS VAN DE LEVERING: Art. 1609: op de plaats waar het verkochte goed zich ten tijde van de koop bevond, indien daaromtrent niets anders is overeengekomen. Aanvullend recht. Eerst moet men de overeenkomst raadplegen, zien of er daar een plaats wordt afgesproken. Handelsgebied, veel verkorte formuleringen: franco aan huis, F.O.B., Geen beding, dan volgens art Is een eenvoudige toepassing van art BW volgens hetwelk de schulden haalbaar zijn en niet draagbaar. Geldt ook voor soortzaken, vanaf hun individualisatie (gebeurt meestal in woonplaats verkoper). Juridisch belang: (1) voor het bepalen van de plaats waar de verkochte zaak moet worden afgehaald en aanvaard en tevens de prijs moet worden betaald (art. 1651) (2) voor scheidingslijn tussen kosten van levering (verkoper) en van afhaling (koper), art (3) voor het bepalen van de overdracht van het eigendomsrecht en van het risico bij de verkoop van soortzaken (individualisatie bij levering) (4) voor bepalen van territoriale bevoegdheid van de rechtbanken (art. 624, 2 Ger.W.) TIJDSTIP VAN DE LEVERING Geen wettelijk voorschrift, door partijen zelf te regelen. Wil van de partijen: bewoordingen overeenkomst, toepasselijke handelsgebruiken, omstandigheden verkoop. Levering volgens behoeften van de koper : opeenvolgende leveringen met normale tussenpozen. Levering volgens de mogelijkheden van de verkoper: verkoper moet binnen normale termijn leveren. Leveringstermijn bij benadering vastgelegd: uitvoering te goeder trouw. Leveringstermijn slechts verstrekt bij wijze van inlichting: binnen een redelijke termijn. Bij overeenkomst met consumenten (lichamelijke roerende goederen), verbod om leveringstermijn eenzijdig te bepalen of te wijzigen. Levering voor een welbepaalde datum: de koper mag een te late levering weigeren. Geen termijn: volgens het gemene recht dient levering dan dadelijk te gebeuren, tenzij aan de verkoper uitstel werd verleend. Termijn kan blijken uit: handelsgebruiken, omstandigheden van de verkoop, aard van de verkochte zaak. Goederen die onderhevig zijn aan grote prijsschommelingen moeten onmiddellijk worden geleverd. ** Bij verkoop wordt aangenomen dat door het verstrijken van de leveringstermijn de verkoper automatisch in gebreke is gesteld, zonder verdere formaliteiten indien de leveringstermijn een essentieel element van de verkoopovereenkomst vormde. KOSTEN VAN DE LEVERING: Art. 1608: kosten van de levering voor verkoper en kosten van de afhaling voor de koper, indien het tegendeel niet is bedongen = aanvullend recht. Regelen: door een beding of door verwijzing naar bestaande feitelijke gebruiken. Geen regeling: dan art. 1608, is toepassing van algemene regel dat de kosten van de uitvoering van de verbintenis ten laste komen van die verbintenis (art. 1248). Leveringskosten: alle kosten nodig om de zaak ter beschikking van de koper te stellen, wegen meten, tellen, verpakken, verzenden. Zaak geleverd, dan heeft koper aan zijn verbintenis voldaan en moet de koper de kosten voor de afhaling voor zijn rekening nemen. SCHORSING VAN DE LEVERINGSVERPLICHTING: Geen termijn voor de betaling van de koopprijs, dan op het tijdstip en de plaats bepaald voor de levering (art. 1651). Als de verkoper geen termijn heeft toegestaan, is hij niet verplicht te leveren indien de koper de prijs niet betaalt (art. 1612) = algemeen rechtsbeginsel van de exceptie van niet uitvoering in wederkerige overeenkomsten (ENAC) Wel een termijn toegekend aan de koper voor de betaling: de verkoper is niet gerechtigd de levering op te schorten omdat de koper nog niet heeft betaald. Uitzondering: als de koper sinds het sluiten van de verkoop-overeenkomst in staat is van faillissement of 18

19 kennelijk onvermogen, moet dan slechts leveren indien de koper borg stelt voor de betaling (art.1613). Toepassing gemeenrechtelijk principe dat de schuldenaar voordeel van tijdsbepaling verlies bij failliet of kennelijk onvermogen (art. 1188). Geldt niet indien de koper al in die toestand verkeerde bij het sluiten van het contract. VERDWIJNING VAN DE LEVERINGSVERPLICHTING: Verdwijnt op dezelfde wijze als die waarop verbintenissen in het algemeen tenietgaan. Verkoper is bevrijd indien hij door een vreemde oorzaak in de menselijke onmogelijkheid verkeerde om de verkochte zaak te leveren. De leveringsplicht blijft bestaan indien de verkoper reeds in gebreke was gesteld (art; 1302, 1 e lid), tenzij hij kan bewijzen dat de verkochte zaak ook bij de koper zou zijn tenietgegaan bij een tijdige levering (2 e lid). Bij een welbepaalde zaak die na het sluiten, maar voor de levering door toeval teniet gaat (1 e lid), moet de verkoper bewijzen dat de verkochte zaak door toeval verloren ging. Geldt niet voor tenietgaan van soortzaken: zijn steeds vervangbaar, tenzij de hele soort tenietgaat. Andere toevallige gebeurtenissen die de leveringsverplichting van de verkoper onmogelijk maken, zijn slechts een vreemde oorzaak indien de verkoper bewijs levert van de menselijke onmogelijkheid om de zaak te leveren. Blijvende hinderpaal voor de verkoper om te leveren: verbintenis gaat teniet. Slechts een tijdelijke hinderpaal om te leveren: verbintenis wordt opgeschort tijdens onmogelijkheid, tenzij de overeenkomst door de vertraging elke betekenis verloren heeft (dan gaat ze ook teniet). Wanneer de verbintenis van de verkoper verdwijnt, wat is dan het lot van de verbintenis van de koper om de prijs te betalen? Onderscheid: Welbepaalde zaak: is bij het toevallig tenietgaan voor rekening van de koper (art; 1138, 2 e lid), moet de prijs nog altijd betalen Verkoop van een soortzaak: eigendomsoverdracht pas bij individualisatie = levering. Wanneer een bepaalde hoeveelheid teniet gaat door toeval, kan de verkoper zich niet op bevrijdende vreemde oorzaak beroepen, want hij kan nog altijd een andere hoeveelheid van dezelfde soort leveren (genera non perit). Uitzonderlijk: soort is weg, koper moet prijs niet betalen en contract houdt op te bestaan, risico voor verlies ligt bij de verkoper. Slechts van aanvullend recht!!! SANCTIES BIJ NIET NALEVING LEVERINGSVERPLICHTING: Bij tekortkoming verkoper heeft koper de keuze om ontbinding of gedwongen uitvoering van het contract te vorderen (art. 1610). Koper heeft in beide gevallen recht op schadevergoeding (art.1611). Toepassing van gemeenrechtelijke sanctieregeling bij niet nakoming van de verbintenissen in een wederkerig contract (art. 1184) - Ontbinding => verkoper vooraf in gebreke stellen, tenzij partijen anders zijn overeengekomen of uitvoering leveringsverplichting materieel onmogelijk is geworden of voor de koper geen nut meer heeft of wanneer de leveringstermijn een essentieel element vormde van de overeenkomst en deze termijn werd overschreden ( vlugge en gevoelige prijs-schommelingen). Rechter dient soeverein te oordelen of de tekortkoming van de verkoper ernstig genoeg is om de ontbinding te rechtvaardigen. Tussenkomst van de rechter is niet nodig bij een uitdrukkelijk ontbindend beding. Verkoop van roerende goederen aan vlugge en gevoelige prijs-schommelingen onderhevig: koper die het gemis aan levering vaststelt mag het contract dadelijk als ontbonden beschouwen zonder voorafgaande ingebrekestelling. Verkoper kan ook schadevergoeding verschuldigd zijn (art. 1611), berekenen volgens gemene recht: rechtstreeks en voorzienbare schade en het geleden verlies en gederfde winst (art. 1149, 1150 en 1151 BW). - Gedwongen uitvoering/inbezitstelling: in natura of bij equivalent. In natura is enkel mogelijk bij verkoop van welbepaalde zaken. Bij verkoop van soortzaken mag de koper die de tekortkoming heeft vastgesteld, zich door de rechter laten machtigen om zich op kosten van de nalatige verkoper eenzelfde hoeveelheid zaken van dezelfde soort doen 19

20 aanschaffen (art. 1144) Als schadevergoeding: prijsverschil en kosten van vervangingsoperatie. Handelszaken: bij verkoop van roerende zaken mag men zonder voorafgaande machtiging van de vervangingsmogelijkheid gebruik maken, maar nadien nog rechterlijke controle. Wanneer het niet meer gaat in natura, dan bij equivalent = plaatsvervangende schadevergoeding. Afdeling 2 : Vrijwaring voor uitwinning: BEGRIPSOMSCHRIJVING en TERMINOLOGIE: De verkoper moet aan de koper ook het rustig en vreedzaam bezit van de verkochte zaak bezorgen = bezit waarop geen inbreuk wordt gepleegd door feiten of handelingen uitgaande van de verkoper zelf of van derden. Moet bovendien het gebruik van de zaak waarborgen, volgens het gebruik waartoe ze normalerwijze wordt bestemd. Vrijwaring verschuldigd, dubbel voorwerp: (1) ongestoord bezit van de verkochte zaak = vrijwaring wegens uitwinning (2) geen verborgen gebreken of koopvernietigende gebreken = vrijwaring voor verborgen gebreken (art. 1625) Algemene betekenis van vrijwaren: Ruim: garanderen dat de zaak bepaalde hoedanigheden vertoont, vrij is van gebreken, en dat derden hierop geen rechten kunnen laten gelden en wanneer dit toch zou gebeuren waarborgen dat de tegenpartij vergoed zal worden voor de daardoor ontstane minderwaarde van de zaak. Eng: bij drie partijen, dat een persoon tegenover een andere persoon ervoor moet instaan dat door handelingen of rechtsaanspraken van een derde persoon aan de tegenpartij het bezit of het gebruik van een bepaalde zaak niet geheel of gedeeltelijk kan worden ontnomen of anders te worden vergoed. De verkoper moet ervoor zorgen dat het aan de koper verschafte bezit van de verkochte zaak vreedzaam en ongestoord blijft, of althans beschermd is. Zoniet, dan zegt men dat de koper wordt uitgewonnen. Uitwinning: het bezit of het gebruik van de verkochte zaak wordt aan de koper geheel of gedeeltelijk ontnomen (bij verkoop van andermans zaak, echte eigenaar komt in de plaats van de koper) = bezitsstoornis. Vrijwaring voor daden van de verkoper zelf (vrijwaring voor eigen daad) en die van derden (vrijwaring voor de daad van derden). Art legt de verkoper een wettelijke verplichting op de koper te vrijwaren voor uitwinning. Onderscheid met essentiële dwaling: hierbij is er bij het sluiten van de overeenkomst een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid nopens een essentiële hoedanigheid van de verkochte zaak. >< Vrijwaring wegens uitwinning: geldige overeenkomst, maar koper werd gestoord in het rustig bezit van de zaak door een daad van de verkoper of van een derde. Sanctie van essentiële dwaling is nietigverklaring, volledige uitwinning dan ontbinding met schadeloosstelling, bij gedeeltelijke uitwinning schadeloosstelling tenzij het een onmisbaar deel was, dan ook de ontbinding (art ). Praktijk: niet zo duidelijk onderscheid. Als derden een aanspraak laten gelden kan het zijn dat een essentiële hoedanigheid wordt uitgeschakeld. Koper heeft dan keuze: nietigverklaring op grond van essentiële dwaling of ontbinding wegens uitwinning. VB: verkoop van bouwgronden met een erfdienstbaarheid belast van niet bouwen. VRIJWARING VOOR EIGEN DAAD 1. De wettelijke vrijwaringverplichting: Inhoud en voorwerp van de vrijwaringverplichting: De verkoper moet zich in de eerste plaats zelf onthouden van iedere handeling waardoor de koper in het rustig bezit van de verkochte zaak wordt gestoord. Is een negatieve verplichting: om iets niet te doen (art. 1142). Zeer ruim 20