De Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards Juryrapport. Utrecht, 22 maart

Transcriptie

1 De Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport Utrecht, 22 maart

2 Inhoudsopgave 1 Algemeen Inleiding Procedure Beoordelingscriteria 2 2 Categorie 1: Duurzaamste gemeente / regio Algemeen Deelnemers Genomineerden Winnaar 5 3 Categorie 2: Duurzaamste woningcorporatie Algemeen Deelnemers Genomineerden Winnaar 6 4 Categorie 3: Duurzaamste bouwpartij Algemeen Deelnemers Genomineerden Winnaar 7 5 Categorie 4: Partij met Nul-op-de-meter renovatieaanpak voor gestapelde bouw (NeZeR) Algemeen Deelnemers Genomineerden Overige deelnemers Winnaar 9 De Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2014 Juryrapport

3 1 Algemeen 1.1 Inleiding Iedereen beseft dat het verduurzamen en toekomstbestendig maken van de bestaande woningen en utiliteitsgebouwen momenteel de grootste uitdaging voor de bouwsector is. Het Energieakkoord sluit hier naadloos op aan en de partners van de Duurzaam Bouwen Awards hebben een belangrijke rol bij het realiseren van de doelen van dit landelijke akkoord. Daarnaast wil de overheid het creëren van een Circulaire Economie stimuleren. Het hergebruiken van grondstoffen is onderdeel van dit concept en speelt ook in de bouwsector, een grootverbruiker van grondstoffen, een steeds grotere rol. Doel van de Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards in 2016 is het verkiezen van die organisaties die tot nu toe het beste slagen in het oppakken van deze twee grote uitdagingen en voorbeeldig voor hun beroepsgenoten zijn. Voor u ligt het juryrapport van de Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards In dit rapport motiveert de jury haar keuze van de winnaars. Dit hoofdstuk beschrijft de beoordelingsprocedure en -criteria. In de volgende hoofdstukken staan de vier categorieën met de deelnemers, genomineerden en winnaar beschreven. 1.2 Procedure De beoordeling heeft in twee ronden plaatsgevonden. In de eerste ronde zijn door het jurysecretariaat per categorie de genomineerden geselecteerd. Het jurysecretariaat voor categorie 1 t/m 3 bestaat uit vertegenwoordigers van het Ministerie van I&M, Duurzaam Gebouwd en W/E adviseurs. Voorzitter is René Schellekens, Ministerie van I&M. Het jurysecretariaat voor categorie 4 bestaat uit de stuurgroep van NeZeR, het Europese project waaraan deze categorie gelieerd is. Dit zijn Miriam Sterk De Bundeling (voorzitter), Ad Straub Faculteit Bouwkunde / TU Delft, Caspar Boendermaker BNG advies, René van Genugten Van Genugten Volkshuisvesting & Duurzaamheid, Sjoerd Klijn Velderman Endule. Vervolgens koos de jury uit de genomineerden de winnaar per categorie. De jury bestaat uit: - Prof. dr. ir. Anke van Hal, Professor Sustainable Building and Development, Neyenrode Business Universiteit; Professor Sustainable Housing Transformation TU Delft - Drs. Robert Koolen MBA, Directeur Strategie & Innovatie, Heijmans Vastgoed; Programmamanager Duurzaamheid, Heijmans; Voorzitter Beleidsadviescommissie Duurzaamheid Bouwend Nederland; juryvoorzitter - Drs. Lian Merkx, Manager Programmateam Energie, VNG - Drs. Dennis Straat, Klimaatambassadeur gebouwde omgeving, Ministerie van Infrastructuur en Milieu; wethouder gemeente Zaanstad - Ir. Jos van Dalen, Afdelingshoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving, Ministerie van Binnenlandse Zaken - Drs. ir. Jessie Bekkers van Rooij, Directeur bestuurder Woonstichting SSW - Drs. Miriam Sterk, Stuurgroeplid NeZeR; Voorzitter de Bundeling; jurylid categorie 4 Anke van Hal kon wegens persoonlijke omstandigheden niet aanwezig zijn bij het juryberaad. Haar rol als juryvoorzitter is overgenomen door Robert Koolen. 1.3 Beoordelingscriteria De inzendingen van de deelnemers zijn beoordeeld aan de hand van de informatie op de door hen ingediende inschrijfformulieren, eventueel aanvullende bijlagen en voor categorie 4 ook een presentatie van het renovatieconcept. Jury en jurysecretariaat weten van diverse deelnemende organisaties en projecten meer dan is beschreven in de deelnameformulieren. Deze kennis is niet meegenomen in de beoordelingen. Onderstaande beoordelingscriteria zijn gehanteerd bij de selectie. Categorie 1: Duurzaamste gemeente / regio Organisatie Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 2

4 - Inbedding van duurzaam bouwen in de organisatie (duurzaamheidsdoelstellingen in woonvisie, klimaat- of duurzaamheidsbeleid); integrale duurzaamheid, dus meer dan energie. - Duurzaamheidsambities gemeentelijk vastgoed - Bestuurlijk draagvlak voor duurzaam bouwen in gemeente/regio (wethouder, college-akkoord) Belanghebbenden - Prestatieafspraken met corporaties, huurdersorganisaties en/of commerciële verhuurders - Aanpak om particulieren en VvE s te stimuleren duurzaam te renoveren - Samenwerking met schoolbesturen voor het verduurzamen van hun gebouwen - Kwaliteit van de communicatie over duurzaam bouwen met eindgebruikers van de gebouwen (certificaten en/of energielabel, informatiesessies, gebruikershandleidingen) Projecten - Gerealiseerde duurzame renovatieproject(en) gemeentelijk vastgoed. De duurzaamheid (o.a. energiebesparing, CO 2 reductie, circulair materiaalgebruik) wordt beoordeeld op basis van prestaties berekend met één van de aangewezen hulpmiddelen. Categorie 2: Duurzaamste woningcorporatie Organisatie - Inbedding van duurzaamheidsdoelstellingen voor vastgoed in de organisatie (energie- en/of duurzaamheidsbeleid, duurzaamheid als onderdeel van onderhouds- en kwaliteitsbeleid) - Doelstellingen op het gebied van duurzame energie, bv zonnestroom of groene warmte - Voorbeeldig (regisserend) opdrachtgeverschap (innovatieve samenwerkingsvormen, innovatieve aanbestedingsconstructies en/of innovatieve financieringsconstructies, Resultaat Gericht Samenwerken) Stakeholders/belanghebbenden - Afspraken met gemeente over energie en duurzaamheid (bijv. prestatieafspraken) - Participatie en invloed van huurders bij verduurzaming - Prestaties in kader van het sectorconvenant energiebesparing (bijv. SHAERE rapportage) Projecten - Gerealiseerde duurzame renovatieproject(en) woningbouw. De duurzaamheid (o.a. energiebesparing, CO 2 reductie, circulair materiaalgebruik) wordt beoordeeld op basis van prestaties berekend met één van de aangewezen hulpmiddelen. Categorie 3: Duurzaamste bouwpartij Organisatie - Visie over duurzaam bouwen (concepten, financiering, navolgbaarheid) - Inbedding van duurzaam bouwen in de organisatieprocessen Stakeholders - Voorbeeldige ketensamenwerking bij ontwikkeling en/of uitvoering - Kwaliteit van de communicatie over duurzaam bouwen met eindgebruikers van de gebouwen (bv certificaten) Projecten Gerealiseerde duurzame renovatieprojecten. De duurzaamheid (o.a. energiebesparing, CO 2 reductie, circulair materiaalgebruik) wordt beoordeeld op basis van prestaties berekend met één van de aangewezen hulpmiddelen. Categorie 4:Partij met Nul-op-de-meter renovatieaanpak voor gestapelde bouw (NeZeR) - Energiegebruik na renovatie - Energiereductie ten opzichte van het huidige verbruik - De productie van duurzame energie op of nabij het gebouw - De milieuprestatie van de materialen bij de renovatie (MPG) Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 3

5 - Het hergebruik van materialen (circulaire economie) - Kwaliteit van het gerenoveerde gebouw - Kwaliteit van de aanpak om bewoners te betrekken bij het proces - De navolgbaarheid van de aanpak binnen Nederland (en Europa) Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 4

6 2 Categorie 1: Duurzaamste gemeente / regio 2.1 Algemeen In categorie 1 kunnen gemeenten en regio s laten zien wat ze in concrete projecten en in de organisatie doen op het gebied van duurzaam bouwen. Het aantal inschrijvingen in deze categorie viel de jury enigszins tegen. Er zijn meer gemeenten bezig met duurzaam bouwen, maar helaas hebben zij niet allemaal meegedaan in de strijd om de Duurzaam Bouwen Awards Deelnemers Deelnemers in categorie 1 zijn: - Gemeente Amersfoort - Gemeenste Assen - Gemeente Den Haag - Gemeente Krimpen aan den IJssel - Gemeente Leidschendam-Voorburg - Gemeente Rotterdam - Gemeente Zeist - Erfgoed Leiden en omstreken Van de inzendingen van de deelnemers scoren gemeente Amersfoort, gemeente Assen en gemeente Zeist het best op de beoordelingscriteria zoals genoemd in hoofdstuk 1. Deze partijen zijn dan ook genomineerd in categorie Genomineerden Gemeente Amersfoort De gemeente Amersfoort valt op door de integrale en allesomvattende aanpak. De gemeente heeft goede ambities voor brede duurzaamheid. Er is breed draagvlak voor duurzaamheid binnen de organisatie wat onder andere tot uiting komt in de vele convenanten die de gemeente getekend heeft en het programma Duurzame Ontwikkeling. De gemeente heeft een goede aanpak om particulieren en VvE s te stimuleren om hun woning(en) duurzaam te renoveren. In samenwerking met 033 Energie zijn woningen energetisch gerenoveerd en is er een financieringsmogelijkheid voor VvE s ontwikkeld. Gemeente Assen De gemeente Assen stimuleert eigenaar-bewoners van grondgebonden woningen en appartementen hun woning te renoveren naar Nul-op-de-meter met een innovatief financieringsmodel, namelijk het Asser Servicekosten Model. De financiering van de renovatie wordt dan betaald uit de besparing op energie- en onderhoudskosten. Het wordt helaas niet duidelijk wat de resultaten van die model tot nu toe zijn. Het gemeentehuis van Assen is duurzaam gerenoveerd inclusief monitoring van zonneenergie en het zichtbaar maken van de opbrengsten daarvan voor de medewerkers. Gemeente Zeist De gemeente Zeist heeft een zeer concrete en uitvoerbare aanpak voor verduurzaming van haar eigen vastgoed; binnen 3-6 jaar moet al het gemeentelijk vastgoed naar label A of B. De aanpak is financieel goed onderbouwd. Er is goede communicatie met eindgebruiker, bv door gesprekken met gebruikers over de gemeentelijke ambities, duurzame afspraken in bestaande huurcontracten en cursussen voor gebruikers over energiebewust gebruik van gebouwen. 2.4 Winnaar De winnaar in deze categorie is gemeente Amersfoort. Doorslaggevende factoren hiervoor zijn de integrale benadering van duurzaamheid, goede ambities en het brede draagvlak binnen de organisatie. Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 5

7 3 Categorie 2: Duurzaamste woningcorporatie 3.1 Algemeen In categorie 2 kunnen woningcorporaties laten zien wat ze in concrete projecten en in de organisatie doen op het gebied van duurzaam bouwen. 3.2 Deelnemers Deelnemers in categorie 2 zijn: - Accolade - Area - De Woningstichting - Intermaris - Kleurrijk Wonen - OFW (Oost Flevoland Woondiensten) - Stadlander - Talis - Thús wonen - WBVG (Woningbouwvereniging Gelderland) - Wonion - Wonen Limburg Van de inzendingen van de deelnemers scoren OFW, WBVG en Wonen Limburg het best op de beoordelingscriteria zoals genoemd in hoofdstuk 1. Deze partijen zijn dan ook genomineerd in categorie Genomineerden OFW OFW is al jaren een van de koplopers op het gebied van duurzaam bouwen. Ze zetten in op brede duurzaamheid, incl. onder andere duurzaam materiaalgebruik. Ook op energiegebied hebben ze een forse ambitie: energieneutraal in 2030, en hanteren daarvoor onder andere een NOM-jas, een bouwkundige schil die voorbereid is op het helemaal Nul-op-de-meter maken van de woningen en het in-een-keer-goed-principe. Ze hebben veel stakeholders en mooie resultaten van verduurzaming. WBVG WBVG is een inspirerende, atypische organisatie. De huurder bepaalt het duurzaamheidbeleid. Duurzaamheid is voor WBVG een breed begrip, onder andere materiaalgebruik strobalenbouw- en sociale duurzaamheid worden meegenomen. Ze hebben inspirerende projecten gerealiseerd waarvan Zwembad Beekhuizen transformatie van een zwembad in acht sociale huurwoningen de meest bijzondere is in de bestaande bouw. Wonen Limburg Wonen Limburg heeft een integrale lange termijn aanpak met onder andere een ambitieuze renovatieaanpak. Ze hanteren een brede definitie van duurzaamheid en zijn planmatig aan de slag met het implementeren van duurzaamheid in de organisatie. Ze weken nauw en goed samen met huurders, markt, gemeente en provincie. Ze hebben een forse ambitie: de beste zijn in de regio en bij de top drie van Nederland horen. 3.4 Winnaar In deze categorie lagen de deelnemers dicht bij elkaar. OFW is gekozen tot winnaar. Doorslaggevende factoren hiervoor zijn de gerealiseerde projecten, de goede implementatie van duurzaamheid in de organisatie en het vasthouden, dus niet terugzakken, van een koppositie op het gebied van duurzaamheid. Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 6

8 4 Categorie 3: Duurzaamste bouwpartij 4.1 Algemeen In categorie 3 kunnen bouwpartijen laten zien wat ze in concrete projecten en in de organisatie doen op het gebied van duurzaam bouwen. 4.2 Deelnemers Deelnemers in categorie 4 zijn: - BAM Bouw en Vastgoed B.V. - Bouwgroep Dijkstra Draisma B.V. - Built4U - Heijmans - Koopmans Bouwgroep b.v. - Nijhuis Bouw B.V. - Orga Bouw - Renolution - Van Wijnen Oost B.V. - VolkerWessels Vastgoed - Vorm Ontwikkeling BAM Bouw en Vastgoed B.V., Bouwgroep Dijkstra Draisma B.V. en Van Wijnen Oost B.V. scoren het best op de beoordelingscriteria. Deze partijen zijn dan ook genomineerd in categorie. 4.3 Genomineerden BAM Bouw en Vastgoed B.V. BAM Bouw en Vastgoed B.V. hanteert een brede invulling van duurzaamheid wat zich onder andere uit in de BREEAM en Leed gecertificeerde projecten en de materialenpaspoorten voor utilitaire gebouwen. Het is een degelijke organisatie met een goed corporate duurzaamheidsbeleid. Ook participeren ze in de Stroomversnelling en hebben daarin al veel duurzame renovatieprojecten gerealiseerd. Bouwgroep Dijkstra Draisma B.V. Bouwgroep Dijkstra Draisma B.V. heeft een aansprekende aanpak voor het verduurzamen van gebouwen. Ze doen veel verschillende dingen op het gebied van duurzaamheid, van deelname aan de Stroomversnelling tot het opzetten van diverse Esco s. Voor een relatief klein bedrijf is dit een zeer goede prestatie. Verder heeft de organisatie een goede, langdurige samenwerking met een corporatie voor beheer en onderhoud van haar woningen. Ook hebben ze mooie projecten gerealiseerd. Van Wijnen Oost B.V. Van Wijnen Oost B.V. heeft een goed integrale visie op duurzaamheid. Er is een mooi voorbeeldproject beschreven, De Noordrand in Deventer, waarbij ook sociale duurzaamheid is meegenomen. Verder hebben ze een goede ketensamenwerking die zich uit in WDW Ontwikkelend beheer waarbij advies wordt gegeven over ontwikkeling en vastgoedbeheer aan initiërende marktpartijen. 4.4 Winnaar De winnaar in deze categorie is Bouwgroep Dijkstra Draisma B.V. Doorslaggevende factoren hierbij zijn de grote verscheidenheid aan activiteiten op het gebied van duurzaamheid in relatie tot de grootte van het bedrijf, het zeer goed voorbeeldproject en de visie en uitwerking daarvan om van aannemer naar aanbieder gaan. Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 7

9 5 Categorie 4: Partij met Nul-op-de-meter renovatieaanpak voor gestapelde bouw (NeZeR) 5.1 Algemeen Categorie 4 van de Duurzaam Bouwen Awards is gelieerd aan het Europese project NeZeR, Near Zero Energy Renovation. De gemeenten Rotterdam en Amersfoort, woningcorporatie Portaal, Platform 31 en W/E adviseurs zijn als Nederlandse partners actief in het Europese project NeZeR (= Near Zero Energy Renovation). Samen met Europese partners en dankzij EU-subsidie wordt op zoek gegaan naar kansrijke aanvliegroutes voor zeer energiezuinige renovaties. Een hoge ambitie, met voor Nederland een focus op gestapelde bouw. De deelnemers in deze categorie hebben hun renovatieconcept tijdens een interactieve bijeenkomst aan het jurysecretariaat en aan een publiek van deelnemers en geïnteresseerden gepresenteerd. Na de presentatie konden vragen gesteld worden ter verduidelijking van het concept. De beoordeling in deze categorie is gebaseerd op het deelnameformulier in combinatie met de presentatie. 5.2 Deelnemers Deelnemers in categorie 4 zijn: - BouwNeXt - De Verduurzamers - Dura Vermeer - Endis - Growing Green - Joint Venture Trebbe, Viac en A3 architecten - LENS - Nieuw Utrechts Peil - Renovatie Kompas - Van Dillen - Van der Leij BouwNeXt, Dura Vermeer en Nieuw Utrechts Peil scoren het best op de beoordelingscriteria en zijn dan ook genomineerd in categorie Genomineerden BouwNeXt BouwNeXt heeft een renovatieconcept ontwikkeld dat zich vooral richt op bouwkundige maatregelen, tot passiefhuisniveau, waardoor de installaties beperkt kunnen blijven. Ook staan ze open om te leren van hun ervaringen en vielen de extra s voor de bewoners restaurantbonnen, timmerwerk, cadeaubon voor de doe-het-zelf-winkel- positief op. Dura Vermeer Dura Vermeer heeft een zeer goede integrale aanpak. Het concept zit inhoudelijk goed in elkaar. Na renovatie wordt er meer energie opgewekt dan verbruikt in het gebouw. Het proces rond de renovatie is goed georganiseerd wat onder andere heeft geleid tot 100% van de bewoners die stemde voor de renovatie. De investeringskosten per woning voor dit concept zijn beperkt en de onderhoudskosten relatief laag. Dura Vermeer was met het project in Groningen de eerste in Nederland die een gestapeld woongebouw heeft gerenoveerd naar Nul-op-de-meter. Nieuw Utrechts Peil Nieuw Utrechts Peil heeft een degelijk en zeer goed doordacht concept. Na renovatie wordt meer energie opgewekt dan verbruikt in het gebouw. Het concept is goed repliceerbaar, met name voor Intervam portiekflats en galerijflats. De bewonerscommunicatie is goed geregeld met keuzevrijheden voor bewoners, informatie over de renovatie en coaching op het gebruik van hun Nul-op-de-meter Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 8

10 woning. Ook is er aandacht voor duurzaam materiaalgebruik en staat het consortium open voor kennisdeling. 5.4 Overige deelnemers Growing Green: Door serie van 1 een uniek groei- en groenconcept voor galerijflat. Renovatiekompas: Veelbelovend concept waar vraag naar is, zeker als de laatste stap naar NOM later gemakkelijk te zetten is. De renovatie kan buiten de woning plaatsvinden: ontlastend voor bewoners, prettig. Van der Leij: Een concept met naast duurzame waarden oog voor waardeontwikkeling (financieel) en zorgeloos wonen. Ook hergebruik van materialen en rollatortoegankelijk maken van het balkon vielen positief op. Verduurzamers: Zeer vernieuwend installatietechnisch concept met oog op de toekomst. Veel oog voor bewonerscommunicatie, inclusief extra hulp voor speciale situaties; 90% draagvlak. Van Dillen: Beproefd doordacht keuzeconcept met veel aandacht voor verscheidenheid van bewoners. Lens: Brede bewonerscommunicatie van via algemene media tot persoonlijke gesprekken. Endis: Veel aandacht voor de vraag achter de vraag en passend duurzaam aanbod. Joint Venture Trebbe/Viac/A3: Veelbelovend concept in ontwikkeling. Verbeterde entree verhoogt het 'thuis'-gevoel vanaf de gemeenschappelijke voordeur 5.5 Winnaar Het was een nek-aan-nekrace in deze categorie met als winnaar Dura Vermeer. Doorslaggevende factoren hiervoor zijn het zeer goed doordachte concept dat zich inmiddels ook in de praktijk bewezen heeft. Nederlandse Duurzaam Bouwen Awards 2016 Juryrapport 9