Welkom bij Gedrag Ontrafeld. Seminar Gedrag Ontrafeld

Transcriptie

1 Welkom bij Gedrag Ontrafeld

2 Hoe krijg je grip op gedrag?

3 Stappenplan gedragsonderzoek

4 (Te)veel modellen om ons gedrag te verklaren Theory of Reasoned Action (Fishbein) Theory of Planned Behaviour (Ajzen) Health Belief model (Becker) Cognitive dissonance theory (Festinger) Theory of Trying (Bagozzi & Warshaw) Social learning theory (Bandura) Protection motivation theory (Rogers) Theory of Interpersonal Behaviour (Triandis) Stages of changes model (Prochaska) Attribution theory (Heider) Diffusion theory (Rogers) Social capital theory (Bourdieu) 4

5 Bewust en on(der)bewust gedrag Automatisch systeem (Systeem 1) Onder- en onbewust gedrag Intuïtief Snel Gebaseerd op gedrag, impulsen en emoties Reflectief systeem (Systeem 2) Bewust gedrag Doordacht Traag Waarden en normen 5

6 De focus lag lang op systeem 2 Primair aandacht voor bewust gedrag Resultaat: campagnes en interventies gericht op kennis Maar: dit leidde niet altijd tot gedragsverandering Systeem 1 ontbrak! 6

7 De opkomst van de gedragseconomie Populair-wetenschappelijke boeken over gedragseconomie hebben veel mensen bewust gemaakt van het bestaan van systeem 1. 7

8 Wat is de bijdrage van gedragseconomie? 1. Gewoonte 2. Heuristiek Systeem 1 3. Context/omgeving 8

9 TNS Behaviour web Persoonlijke moraal Kosten en baten Gewoontegedrag Bewust Effectiviteit en haalbaarheid Gedrag Heuristieken en vuistregels Onbewust Vertrouwen Context/ Omgeving Sociale en culturele normen 9

10 Behaviour Web is beïnvloed door verschillende wetenschappen Persoonlijk moraal Kosten en baten Gewoonte gedrag PSYCHOLOGIE Effectiviteit en haalbaarheid Gedrag Heuristieken GEDRAGSECONOMIE Vertrouwen Context / omgeving ANTROPOLOGIE Sociale en culturele normen 10

11 Onbewust: gewoonten en routines 11

12 Onbewust: Heuristieken Sympathie Autoriteit Schaarste Sociale Wederkerigheid bewijskracht 12

13 Onbewust: invloed omgeving of design 13

14 Deels bewust: sociale en culturele norm 14

15 Bewust: legitimiteit 15

16 Bewust: effectiviteit en haalbaarheid 16

17 Bewust: kosten en baten 17

18 Deels bewust: persoonlijke normen en waarden 18

19 TNS Behaviour Web Persoonlijke moraal Kosten en baten Gewoontegedrag Bewust Effectiviteit en haalbaarheid Gedrag Heuristieken en vuistregels Onbewust Vertrouwen Context/ Omgeving Sociale en culturele normen 19

20 Gescheiden inzamelen plastic 20

21 Wie scheidt er al zijn plastic? Wie doet dat nog niet? Scheidt geen plastic Scheidt plastic af en toe Scheidt plastic bijna altijd Scheidt plastic altijd 21

22 Onderzoeksmethodes om onbewust gedrag te meten

23 De traditionele toolkit biedt vooral onderzoek naar systeem 2 Gebaseerd op het stellen van directe vragen aan respondenten.. Kwalitatieve methodes Kwantitatieve methodes Secundaire data Focusgroepen Diepte interviews Online communities Enquêtes Omnibus Desk research 23

24 Onderzoek naar systeem 1: drie algemene principes Voor een beter begrip van gewoontegedrag, heuristieken/vuistregels en context Start met een gedragsaudit Meer focus op kwalitatief dan kwantitatief Nieuwe onderzoeksmethodes zijn nodig 24

25 There s a new kit in town 25

26 Onderzoek naar systeem 1: de nieuwe toolkit Observeer gedrag Reconstrueer context gedrag Onthul onze neurologische of fysiologische reactie Ontwerp een gedragsexperiment Etnografisch dagboekje Observaties Shadowing Peer rating Lifelogging Spreken met experts Storytelling Projectieve technieken Visualisaties Films en foto s Neuroscience Eye tracking Facial coding Impliciete associatietest Change the script Testen van interventies Virtual reality/ Simulaties 26

27 Veilig werkende vrachtwagenchauffeurs

28 Inhoud presentatie Aanleiding Onderzoeksvragen Stappenplan Eerste resultaten Toelichting vervolgstappen onderzoek Sectorinstituut Transport en Logistiek: Kaj van Zenderen Evelien Sombekke TNS NIPO: Eline Steenhuisen Rick Nijkamp Marieke Boerkamp 28

29 Sectorinstituut Transport en Logistiek Opgericht door sociale partners, gefinancierd door de sector (werkgevers én werknemers). Alle bedrijven die goederen opslaan en vervoeren voor derden tegen betaling en de bedrijven die mobiele kranen verhuren (hijswerkzaamheden, verticaal transport). Géén ZZP ers of eigen vervoerders. Circa werknemers (60% chauffeur) Circa ondernemingen Thema s: instroom en inzetbaarheid 29

30 Uitdagingen sector transport en logistiek - Pensioengerechtigde leeftijd stijgt - Vergrijzing en ontgroening - Krapte verwacht Verzuim relatief hoog, vooral onder oudere werknemers jaar Mijn huidige werk uitvoeren tot aan mijn pensioen 30

31 Inzetbaarheid: veilig werken in de sector Inspectie SZW: prioritaire sector - werknemers staan tijdens het werk bloot aan hoge arbeidsrisico s. Belangrijkste risico s volgens werkgevers en werknemers: fysieke belasting verkeersveiligheid (ook aanrijdgevaar, bijv. in loods) valgevaar Per jaar 1 ongeval op ca banen (landelijk: 1 op banen) 5% van werknemers afgelopen 12 maanden slachtoffer van arbeidsongeval (landelijk: 3%). Daarnaast verzuimt men langer na arbeidsongeval (33% verzuimt 0 of 1 dag; landelijk: 52%). 31

32 Doel en centrale vraag Hoe kan op succesvolle wijze het gedrag rondom veilig werken van chauffeurs worden beïnvloed? 1. Huidige bewuste gedrag 2. Huidige onbewuste gedrag 3. Verschillende typen chauffeurs 4. Bestaande en nieuwe interventies 32

33 Persoonlijke belangstelling gedragsverandering Voorbeeld onderzoek drug driving Zeeland

34 Stappenplan Verschillende fases onderzoekstraject

35 Stap 1: gedragsaudit: definieer het gewenste gedrag Resultaten kick-off workshop Totaal Focus Zeer gevaarlijk Laten gedrag nog weinig zien Laten gedrag al vaak zien Niet zo gevaarlijk 35

36 Stap 1: gedragsaudit: definieer het gewenste gedrag Resultaten kick-off workshop Veilig laden en lossen Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen Niet op lading klimmen Niet te veel op de laadklep Overig gedrag 36

37 Stap 1: gedragsaudit: definieer het gewenste gedrag Resultaten kick-off workshop Veilig rijden Handen aan het stuur Gordel omdoen Overig gedrag 37

38 Stap 1: gedragsaudit: definieer het gewenste gedrag Resultaten kick-off workshop Psychosociale arbeidsbelasting voorkomen Wel pauze nemen Voorkomen stress Overig gedrag 38

39 Stap 2: krijg grip op gedrag Verschillende meetmethoden Traditionele toolkit Nieuwe toolkit 39

40 Stap 2a: krijg grip op gedrag kwalitatief onderzoek Narrative clip 40

41 Stap 2a: krijg grip op gedrag - kwalitatief onderzoek Observaties 41

42 Stap 2a: krijg grip op gedrag - kwalitatief onderzoek Eerste resultaten Ik wil ook een beetje lekker zitten in mijn stoel. Zo n gordel knelt me ontzettend. Ik ga daar niet aan beginnen. Alleen als ze controleren doe ik wel een gordel om. Persoonlijke moraal Het is gewoon gewenning! Kosten en baten Gewoontegedrag Bewust Je voelt je ook veiliger in een vrachtwagen, dus het is niet nodig Effectiviteit en haalbaarheid Behaviour Heuristieken en vuistregels In mijn vrachtauto heb je geen piepje als ik mijn gordel niet omdoe. Automatisch Ik geloof niet dat mijn werkgever zich bekommert om mijn veiligheid. Het gaat om zijn eigen portemonnee. Vertrouwen Sociale en culturele normen Ik ken echt geen enkele collega die wel een gordel omdoet. Waarom zou ik het wel doen?. Context/ Omgeving In die oude vrachtwagens heb je geen gordels, dus ik kan het niet eens omdoen. 42

43 Gewoontegedrag 43

44 Stap 2a: krijg grip op gedrag - kwalitatief onderzoek Eerste resultaten Ik wil ook een beetje lekker zitten in mijn stoel. Zo n gordel knelt me ontzettend. Ik ga daar niet aan beginnen. Alleen als ze controleren doe ik wel een gordel om. Persoonlijke moraal Het is gewoon gewenning! Kosten en baten Gewoontegedrag Bewust Je voelt je ook veiliger in een vrachtwagen, dus het is niet nodig Effectiviteit en haalbaarheid Behaviour Heuristieken en vuistregels In mijn vrachtauto heb je geen piepje als ik mijn gordel niet omdoe. Automatisch Ik geloof niet dat mijn werkgever zich bekommert om mijn veiligheid. Het gaat om zijn eigen portemonnee. Vertrouwen Sociale en culturele normen Ik ken echt geen enkele collega die wel een gordel omdoet. Waarom zou ik het wel doen?. Context/ Omgeving In die oude vrachtwagens heb je geen gordels, dus ik kan het niet eens omdoen. 44

45 Vervolgstappen onderzoek 45

46 Stap 2b: Krijg grip op gedrag- kwantitatief onderzoek Voorbeeld stellingen Vraag Antwoord Segment Behaviour Web a. Ik geloof er niet in dat het dragen van veiligheidschoenen ervoor zorgt dat ongelukken bij het laden en lossen worden voorkomen b. Het kost me te veel tijd om in kleine hoeveelheden te lossen. Ik kies ervoor om zoveel mogelijk goederen op de laadklep te zetten. Het is gevaarlijker, maar het scheelt in tijd. c. Het is moeilijk om nee te zeggen tegen collega s. Er wordt van je verwacht dat je ook in de pauzes doorwerkt. d. Als mijn telefoon gaat tijdens het rijden dan pak ik gewoon op. Ik denk er niet bij na. 1. Helemaal mee oneens Vertrouwen 2. Oneens 3. Neutraal 4. Eens 5. Helemaal mee eens Kosten en baten Sociale en culturele normen Gewoonten 46

47 Tussenstap: Analyseer gedrag Voorbeeld segmentatie op basis van kennis en gedrag 25% 5% 15% 40% 10% 5% Blanco groep Onbekend met het issue. Denkt nog niet na over verandering, maar is niet Onbereikbaar. Goede voorbeeld Vertoont het gewenste gedrag (of het ongewenste gedrag niet). Klaar voor actie Wil het gedrag veranderen en onderneemt stappen om dit te gaan doen. Bewust maar onzeker Denkt na over gedragsverandering, maar onzeker over opties. Sceptisch? Terugval? Wantrouwig.. Of vertoonde het gewenste gedrag (of het ongewenste gedrag niet meer) maar schuift terug. Wil niet/kan niet: Tegenstanders? Staat slecht open voor verandering. Tegenstanders? Of: probleemgroep 47

48 Stap 3: Beïnvloed gedrag EDUCATE EDUCATE DESIGN CONTROL DESIGN CONTROL PERSUADE PERSUADE 48

49 Stap 3: Beïnvloed gedrag Bestaande interventies in EPCD-model 49

50 Stap 3: Beïnvloed gedrag Nieuwe interventies - activatieworkshop 50

51 Stap 3: Beïnvloed gedrag Voorbeeld interventies Drug driving campaign Australië

52 Van grip op gedrag naar beïnvloeding van gedrag Gedragsonderzoek Het ontrafelen van het gedrag: ALLE invloeden op het gewenste gedrag TNS Behaviour Web Strategie Interventies Regelgeving De omgeving aanpassen Training/ ondersteuning Communicatie Campagnes Evaluatie 52

53 De 4 belangrijkste manieren om gedrag te beïnvloeden EDUCATE Informeer Adviseer Creëer bewustzijn Ontmasker mythen EDUCATE DESIGN Richt de fysieke omgeving anders in Verander situationele triggers Ontwerp nieuwe producten CONTROL DESIGN CONTROL Maak wetten Reguleer Handhaaf Deel boetes en incentives uit PERSUADE PERSUADE Stimuleer Motiveer Creëer een positieve attitude Plaats het probleem op de sociale agenda 53

54 Bedankt voor uw aanwezigheid 54