KJV (GROEP 3) Maar ik ben Frederik, zei Frederik / Joke van Leeuwen (door Lotte Oers)

Transcriptie

1 KJV (GROEP 3) Maar ik ben Frederik, zei Frederik / Joke van Leeuwen (door Lotte Oers) Auteursinfo Joke van Leeuwen is een Nederlandse Belg of een Belgische Nederlander. Ze is geboren in Den Haag, groeide op in Amsterdam, verhuisde op dertienjarige leeftijd naar Brussel en ging later in Maastricht en Antwerpen wonen. Ze groeide op in een gezin waar veel gezongen, gemusiceerd en toneel gespeeld werd. Ze studeerde geschiedenis en grafische kunsten. In 1978 debuteerde Joke van Leeuwen met De appelmoesstraat is anders. Tekst en beeld kunnen niet zonder elkaar in het werk van Joke van Leeuwen: ze versterken elkaar, ze vullen elkaar aan en nemen het verhaal geregeld van elkaar over, met een grappig en fantasierijk effect. Haar werk is veelvuldig bekroond en boeken als Iep! en Het verhaal van Bobbel die in een bakfiets woonde en rijk wilde worden zijn klassiekers geworden. Ze won belangrijke prijzen voor zowel haar gedichten, haar boeken voor volwassenen als haar kinderboeken. Haar boeken werden vertaald in onder meer het Engels, Frans, Duits, Spaans, Catalaans, Sloveens, Russisch, Deens, Zweeds, Turks, Japans Kort samengevat Frederik werkt al jarenlang op het Knipkantoor, waar hij nieuws uit de krant knipt en er stapeltjes van maakt. Op een dag stopt hij een uitgeknipt bericht stiekem in zijn broekzak. En dan gebeurt het. Frederik wordt kleiner en jonger. Hij wordt zo jong als een kind. Niemand herkent hem meer. 'Maar ik ben Frederik,' zegt Frederik tegen iedereen. De enige die luistert is het meisje Frommel. Kan zij Frederik helpen?

2 Aan de slag Knipselkrant Frederik werkte op de tweede verdieping van het Knipkantoor. (p. 4) Wat doet hij daar? Waarom zou hij al die berichten moeten uitknippen en sorteren? Bestaat dit werk echt? (8 Kijken de juryleden wel eens in de krant? Zouden de juryleden dit werk graag willen doen later? Waarom wel/niet? Breng een hele stapel oude kranten mee. Laat de juryleden elk een thema kiezen waarover ze krantenberichten willen verzamelen. De juryleden mogen vervolgens de kranten doorzoeken en alle berichten uitknippen die bij hun thema horen. Zo maken ze hun eigen knipselkrant. Het hield niet op. En omdat Frommel had gemopperd dat hij saaie dingen zei, maakte hij alle verhalen mooier en spannender dan ze in het echt waren geweest. (p. 82) Kies een opvallend krantenbericht uit. Hoe zouden de juryleden het bericht spannender / minder saai maken? Volwassenen en kinderen En toen gebeurde het. Frederik werd kleiner. Hij werd kleiner en jonger. Hij werd zo jong als een kind. (p. 8) Wanneer gebeurt dit precies? Waarom wordt Frederik weer een kind volgens de juryleden? Wanneer wordt hij weer volwassen? Waarom gebeurt dat dan? Iedereen gaat ineens heel anders om met Frederik, nu hij een kind geworden is. Hoe reageren deze personages: de collega s van Frederik de portier de mevrouw van de Tijdelijke Opvang de twee politieagenten de mevrouw die zegt dat ze Frederiks tante is de schoonmaakster de ober de oude vrouw in het café de slotenmaker Frommel de schoonmaker de invaljuf de moeder van Frommel Frederik verandert zelf ook, ineens gaat hij andere dingen leuk en interessant vinden. Welke dingen worden er anders? Wat gebeurt er wanneer Frederik weer groeit? Welke veranderingen zijn er gebleven?

3 Vergelijk dit boek met het Jommeke-album Kinderen Baas, waarin alle volwassenen ineens kinderen worden en de kinderen volwassenen door een drankje van professor Gobelijn (indien je de strip zelf niet kan vinden, kan je de pagina s als bijlage in dit werkmodel gebruiken). Wat zijn de verschillen tussen de twee verhalen? Waarin lijken Frederik en de kind geworden volwassenen uit Jommeke op elkaar, waarin verschillen ze? Taal Joke van Leeuwen schrijft niet alleen verhalen, ze schrijft ook gedichten, zoals 'Versje dat nooit afgelopen is' (zie bijlage). Vinden de juryleden het een leuk gedicht? Houden ze van gedichten? Wisten ze al dat Joke van Leeuwen ook gedichten schrijft? Kan je merken aan de manier waarop ze verhalen schrijft dat ze ook dichteres is? Hebben de juryleden misschien in hun leesdagboek een zin opgeschreven die ze mooi vonden? Herinneren ze zich nog speciale zinnen? Help de juryleden eventueel door hen volgende fragmenten voor te leggen: Zijn stoel moest hoger. Frederik wist waar de hendel zat. Hij zoefde zichzelf omhoog. Dat vond hij leuk om te doen. Hij was vergeten hoe leuk het was. Hij zag de hele kamer anders als hij een beetje hoger zat. En het uitzicht werd ook anders. En als hij laag zat, zag hij buiten meer lucht. Als hij dan ook zijn stoel naar achteren zette, kon hij de vliegtuigen naar ver weg zien vliegen, met een lange witte streep erachteraan, alsof de lucht hun kladblok was. (p. 9) Frederik ging met zijn rug tegen zijn eigen voordeur aan zitten. Er liep een spinnetje over de vloer. Dat spinnetje wist misschien ook niet meer waar het heen moest. En Frederik deed iets wat hij in geen jaren had gedaan. Hij begon te huilen (p. 43) Er waren genoeg mensen die snel konden knippen. Er waren zelfs mensen die heel knap konden knippen. Die knipten geen nieuws uit, maar vormen. Wat zij uitknipten, hoefde je niet te lezen. Daar hoefde je alleen maar naar te kijken. Kijken was eigenlijk ook een soort lezen, maar dan zonder letters. (p. 45) Hij bedacht hoe het zou zijn als mensenbenen niet gewoon konden lopen, maar alleen huppelen. Hoe iedereen dan huppelend naar kantoor ging of naar de winkels. (p. 54) In de broodjeswinkel kocht hij een driedubbel groot ijsje met spikkeltjes. Hij was net op tijd voor de winkel dichtging. De spikkeltjes hadden felle kleuren, alsof ze geverfd waren. Ze leken niet op eten. Maar in zijn mond voelde het zachte van het ijs en het harde van de spikkeltjes feestelijk aan. (p. 61) Vragen Waar gaat het gedicht 'Versje dat nooit afgelopen is' over? Frederik kijkt naar een programma waarin kinderen vragen mogen stellen. Wat voor soort vragen zijn dit? Welk personage in het boek vindt deze vragen ook leuk? Ga naar de website Hier kun je een wetenschappelijke vraag stellen die door een specialist beantwoord wordt. Je kan er al veel vragen op vinden die door

4 kinderen zijn gesteld, bijvoorbeeld: Hoeveel mensen hebben er al op de wereld gewoond? ( Waarom stroomt de zee niet over de aarde terwijl er meer water is dan aarde? ( Kunnen dieren lachen? ( Waarom dromen we? ( Laat de kinderen elk een vraag opschrijven die ze graag beantwoord zagen. Zoek eerst via de zoekmachine van de website of iemand anders die vraag al stelde, en kies eventueel samen één vraag uit die nog niet beantwoord werd, die je vervolgens doorstuurt. Hou er wel rekening mee dat niet alle vragen uiteindelijk beantwoord worden. De gemiddelde wachttijd is 11 dagen. Beoordeling Joke van Leeuwen schrijft vaak over wonderlijke personages. Bijvoorbeeld over een meisje met vleugels in plaats van armen in Iep!, een wezentje dat uit een verhaal gevallen is in Kweenie, en het meisje Bobbel dat met haar vader en moeder in een bakfiets woont in Het verhaal van Bobbel die in een bakfiets woonde en rijk wilde worden. Houden de juryleden van dit soort boeken? Wat vonden de juryleden van het boek? Hebben ze al andere verhalen gelezen van Joke van Leeuwen? Willen ze er graag nog lezen? Joke van Leeuwen heeft niet alleen het verhaal geschreven, ze heeft ook zelf de tekeningen gemaakt. Wat vonden de juryleden van de tekeningen? Passen de tekeningen bij het verhaal? Zou het verhaal hetzelfde zijn geweest zonder tekeningen? Leg de juryleden volgende zinnen voor uit online recensies van het boek (vereenvoudig de verwoording indien nodig). Gaan ze akkoord of niet? Waarom? De prijs voor de beste titel van het jaar gaat alvast naar Maar ik ben Frederik, zei Frederik, het nieuwe boek van Joke van Leeuwen. (An Stessens, Cobra) Het is een lekker leesbaar verhaal, maar kan je ook aan het denken zetten. (Leesplein) Dit prachtige boek met mooie illustraties is absoluut het lezen waard! (Tinne Geuens, Pluizer) Joke van Leeuwen beschrijft op een meesterlijke wijze hoe volwassenen vaak naar kinderen kijken. Ze luisteren vaak niet naar wat een kind hen duidelijk wil maken en praten boven hun hoofd. (Anita Wuestenberg, Lees-Wijzer) Frederik ontdekt opnieuw hoe fijn het is om zijn fantasie te gebruiken, te tekenen en te spelen. Want: Meestal moest hij alleen bezig zijn met wat echt gebeurd was. Daarmee lijkt het boek eerder een spiegel voor volwassen lezers dan een verhaal voor kinderen: die weten immers al hoe het is om kind te zijn. Andersom was het voor hen waarschijnlijk interessanter geweest: hoe is het om als kind opeens in een volwassen wereld te moeten functioneren? (Bas Maliepaard, Trouw) Er zijn weinig schrijvers die zulke goede dialogen voor kinderen schrijven en zo luchtig en terloops met taal weten om te gaan. (Jaap Friso, Jaap Leest) Echter wordt het verhaal al snel wat langdradig. Frederik blijft een jongetje, niemand

5 gelooft hem als hij zegt dat hij Frederik is en alle grote mensen willen hem naar huis brengen of er in ieder geval voor zorgen dat een volwassene zich over Frederik ontfermt. Dit verloopt steeds niet zoals mensen het graag willen. Jammer genoeg gebeurt er verder niet zo heel erg veel en krijgt het verhaal een grote dip. Daar krabbelt het langzaam uit als het einde van het boek nadert, maar het eindigt niet spectaculair. (Irene Kalsbeek, thesword) Juryleden kunnen online op de KJV-boeken reageren. Ga naar klik op Welke boeken moet ik lezen en dan op de groep en het boek in kwestie.

6 Bijlage 1: p uit Kinderen Baas, Jommeke 26, Jef Nys

7

8

9 Bijlage 2: 'Versje dat nooit afgelopen isi uit Ozo Heppie en andere versjes, Joke van Leeuwen Versje dat nooit afgelopen is Vraag ik mijn vader wat hij weet, wat hij vergeet van wat hij deed of niet deed wat ik doe dan zegt hij: kind, ga jij vandaag met deze rare vraag maar naar je moeder toe. Vraag ik mijn moeder wat ze ziet en wat ze vindt van wel of niet wanneer ze wil of kan dan zegt ze: kind, je bent er pas, vraag dat de juffrouw van de klas, die weet daar alles van. Vraag ik de juffrouw wat ze wou en of het is als wezen zou of zonder gezeur, dan zegt ze: kind, dat duurt te lang, ga jij maar even naar de gang en vraag de directeur. Vraag ik de directeur wat kan, wat goed is, mag of moet daarvan, want hier is niet als daar, dan zegt hij: kind, ik heb geen tijd, dus vraag dat bij gelegenheid je eigen vader maar. Vraag ik mijn vader wat hij weet, wat hij vergeet van wat hij deed of niet deed wat ik doe dan zegt hij: kind, ga jij vandaag met deze rare vraag maar naar je moeder toe. Vraag ik mijn moeder wat ze ziet en wat ze vindt van wel of niet wanneer ze wil of kan dan zegt ze: kind, je bent er pas, vraag dat de juffrouw van de klas,