DANS op school. icc keuzemodule

Transcriptie

1 DANS op school icc keuzemodule

2 INHOUD PAGINA Korte toelichting 3 Lesschema bijeenkomst 1 voor trainer 4 Lesschema bijeenkomst 2 voor trainer 8 Bijlage 1: Nulmeting dans 10 Bijlage 2: Werkblad deelnemers bij actieve werkvorm 1 11 Bijlage 3: Werkblad deelnemers bij actieve werkvorm 2 12 Bijlage 4: Werkblad ter voorbereiding van bijeenkomst 2 13 Bijlage 5: Werkblad deelnemers bij actieve werkvorm 3 14 Bijlage 6: Werkblad na afloop van bijeenkomst 2 15 November 2015 Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) Kromme Nieuwegracht 66 Postbus AL Utrecht info@lkca.nl

3 Dans op school MODULE DANS OP SCHOOL Deze module over dans in het basisonderwijs is een keuzemodule bij de icc-basiscursus. Dans valt in het basisonderwijs onder het domein Kunstzinnige Oriëntatie en deelt met de andere kunstzinnige vakken Beeldend, Cultureel erfgoed, Drama en Muziek de kerndoelen 54, 55 en 56: Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. Kerndoel 56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Deze doelen zijn zeer ruim gedefinieerd. Enerzijds geeft dit de school veel vrijheid, maar anderzijds biedt het weinig kader voor een concrete invulling van deze vakken. In juni 2014 is daarom het nieuwe Leerplankader Kunstzinnige Oriëntatie ter beschikking gekomen. In dit document wordt elk van de kunstzinnige vakken in een leerlijn van groep 1 t/m 8 gepresenteerd, in de vorm van competenties. Deze leerlijnen kunnen worden gebruikt door scholen en leerkrachten om invulling te geven aan hun curriculum voor de kunstvakken. Ook cultureel aanbieders, beleidsmakers en subsidieverstrekkers, zoals het Fonds voor Cultuurparticipatie, kunnen deze leerlijnen gebruiken voor hun aanbod en beleid. In deze module staat de opzet en uitwerking van de leerlijn Dans centraal. Door middel van actieve en beschouwende werkvormen wordt de deelnemers de mogelijkheid geboden zich op de hoogte te stellen van de uitgangspunten en concrete uitwerking van de leerlijn Dans. Daarnaast zal worden ingegaan op de culturele dansomgeving van de school, in de vorm van een danskompas en er wordt ingegaan op dans en digitale media en op digitale methodes dans. Auteur: Niké Hijink-Eppink 3

4 Dans op school DANS OP SCHOOL BIJEENKOMST 1 Huiswerk vooraf 1. Lees de kerndoelen Kunstzinnige Oriëntatie (kerndoel 54, 55 en 56) op 2. Inventariseer bij je collega s wat bij jouw op school gedaan wordt met dans, aan de hand van een nulmeting. Zie hiervoor bijlage Schrijf een danskompas waarin je de bestaande situatie op het gebied van dans in de omgeving van jouw school in beeld krijgt. Neem hier het dansaanbod bij particuliere dansscholen, centra voor de kunsten en professionele dansgezelschappen in mee. PLANNING INHOUD WERKVORM NODIG Voorstelrondje Dansopdracht in een kring Eventueel flap/bord Inventarisatie verwachtingen en toelichting module Kringgesprek Discussie Eventueel flap/bord (afhankelijk van het aantal deelnemers) Pauze Actieve werkvorm 1: Danselementen Groepswerk en Presentatie Dansruimte Werkblad Theorie Leerlijn Dans Presentatie Kringgesprek Digibord of beamer met PowerPoint Actieve werkvorm 2: Vormgevingselementen en dansstijlen Groepswerk en Presentatie Dansruimte Eventueel: filmfragmenten dansstijlen Werkblad Evaluatie en huiswerk Gesprek, discussie Eventueel: flap/bord Werkblad 4 DOELSTELLINGEN Deelnemers zijn bekend met de culturele dansomgeving van de school en kunnen de relevantie van de verschillende aanbieders voor de eigen school bepalen. Deelnemers doorlopen een creatief proces met behulp van een dansante werkvorm en begrijpen de essentie van het creatief proces als uitgangspunt van de leerlijn Kunstzinnige Oriëntatie. Deelnemers raken bekend met de opbouw van een dansles, danselementen en vormgevingselementen. 4

5 Dans op school TOELICHTING PER ONDERDEEL Voorstelrondje De deelnemers stellen zich, in een kring, aan elkaar voor door het benoemen van hun naam en door één activiteit die ze gisteren hebben gedaan in één soepele beweging uit te beelden. De groep imiteert deze beweging. Nadat alle deelnemers zijn geweest, inventariseer je de vijf meest opvallende bewegingen. Deze bewegingen plak je aan elkaar vast, waardoor er een korte choreografie ontstaat. Vervolgens vertellen de deelnemers kort wat er op hun school al gebeurt aan dansonderwijs. Noteer de antwoorden in steekwoorden op het bord. Verwachtingen en toelichting module Inventariseer de verwachtingen van de deelnemers aan de hand van de volgende vragen: 1. Wat zou jij graag willen leren op het gebied van dansonderwijs? 2. Hoe zou jij het dansonderwijs bij jou op school vorm willen geven? Laat de deelnemers antwoorden in vijf zinnen en verzamel alle verwachtingen. Geef vervolgens een korte toelichting op de module, waarin je een korte discussie met de deelnemers aangaat aan de hand van de volgende vragen: Wat is dans? Welke dansgenres kennen wij? Actieve werkvorm 1: Danselementen Verdeel de deelnemers in kleine groepen door de ruimte. Grijp terug op de vijf bewegingen uit het voorstelrondje en voer deze nogmaals gezamenlijk uit. Bespreek kort de danselementen tijd, ruimte en kracht (zie hieronder). Vraag de diverse groepen om per beweging één danselement toe te voegen, waarin ze de volgorde van de choreografie aanhouden zoals die is. Laat de groepen hun choreografie vervolgens uitvoeren in een emotie. Gebruik hiervoor werkblad 2. De groepen presenteren hun choreografie aan elkaar, waarbij de andere groepen antwoord proberen te krijgen op: 1. In welke emotie wordt de choreografie gedanst? 2. Welk element was het meest zichtbaar en waarom? Tijd Ruimte Kracht Hierbij gaat het over de duur (korte of langere tijd), het tempo (snel of langzaam), het ritme (regelmatig of onregelmatig) en de frasering (begin, verloop en eind van dans). Het gaat hier over de verschillende richtingen (bijvoorbeeld voor, achter, links, rechts, diagonaal, in cirkels of patronen) en verschillende lagen (hoog op de tenen-, midden op de knieën- of laag kruipend, liggend, rollend-) waarin leerlingen dansen. Hierbij gaat het over de manier van beweging zoals coördinatie, spierbeheersing (spanning en ontspanning), zwaar of licht bewegen. Bron: SLO. (2009). TULE. Enschede: SLO. Theorie Leerlijn Dans 1. Bekijk met de deelnemers de generieke / streefcompetenties dans op: Bespreek kort het creatieve proces van de leerling: Oriënteren, onderzoeken, uitvoeren, evalueren, reflecteren. 2. De deelnemers reflecteren op hun eigen creatieve proces in werkvorm 1, waarin ze beschrijven hoe ze stap voor stap te werk zijn gegaan bij het uitvoeren van de opdracht. Waar zijn ze mee begonnen? Wat zijn de vervolgstappen geweest? Alle fases die ze hebben doorlopen in hun eigen proces worden kort op post-its genoteerd. 3. Presenteer de fases van het creatieve proces. Gebruik hiervoor de PowerPoint. Onderzoek vervolgens met de groep welke post-its binnen welke fases vielen, door de post-its te plakken binnen de verschillende fases. Bespreek overeenkomsten en verschillen. Bespreek met de groep het verschil tussen dans en beweging en probeer tot een definitie van dans te komen. Voorbeeld definities zijn te vinden op: DansDansen/ 5

6 Dans op school Toelichting voor de trainer Actieve werkvorm 2: Vormgevingselementen en dansstijlen Het resultaat uit de actieve werkvorm 1 wordt nu gekoppeld aan vormgevingselementen en dansstijlen. De deelnemers vormen dezelfde groepen als in werkvorm 1. Bespreek kort de vormgevingselementen herhaling, contrast, articulatie en frasering (zie hieronder) en inventariseer met de deelnemers verschillende dansstijlen. Laat filmfragmenten zien van een aantal dansstijlen, bijvoorbeeld van huidige populaire televisie programma s op gebied van dans. Laat de deelnemers opmerkingen noteren over de dansstijlen, het partnerschap, synchroniciteit en techniek die in de fragmenten aan bod komen. Bij het maken van de choreografie hebben de deelnemers een creatief proces doorlopen: ORIËNTEREN Het voorstelrondje vormt het startpunt van de oriëntatie. Alle groepen verzamelen de vijf bewegingen en proberen deze bewegingen in hun lichaam te krijgen. Articulatie Contrast Frasering Is een bewegingskwaliteit waarbij leerlingen tijd, ruimte en kracht op een uitgesproken manier kunnen vormgeven in dans. Is een bewegingskwaliteit waarbij leerlingen tijd, ruimte en kracht op een contrasterende manier kunnen vormgeven in dans. De frasering van een dans duidt aan dat er gewerkt wordt met danszinnen, waardoor het begin, het verloop en het eind van een dans zichtbaar wordt. ONDERZOEKEN Vervolgens onderzoeken de groepen verschillende manieren om de bewegingen te linken aan de verschillende danselementen. Ze maken een keuze uit de danselementen. Eventueel wordt teruggegrepen op de oriëntatiefase, door de opdracht nog eens te formuleren. De bewegingen worden vervolgens bewust ingekaderd en meerdere malen geoefend. Er wordt een emotie aan toegevoegd. Ideeën, betekenis, ruimte, tijd en kracht krijgt een plek, zodat er een choreografie ontstaat. PRESENTEREN In deze fase presenteren de groepen hun choreografie aan elkaar. EVALUEREN Aan de hand van werkblad 2 en door specifieke vragen te stellen, worden de choreografieën nabesproken. Bronnen: SLO. (2009). TULE. Enschede: SLO. Geef de volgende opdracht: Kies met je groep een dansstijl en vertaal het resultaat uit de eerste werkvorm naar de door jullie gekozen dansstijl in de vorm van een korte choreografie. Betrek in je choreografie een contrast in tijd, ruimte of kracht en laat het begin en einde van de choreografie goed zien. Gebruik hiervoor werkblad 3. Vervolgens presenteren de groepjes hun composities aan elkaar. Doe dat één voor één, met na elk groepje een nabespreking, waarin je, als reflectieopdracht, iedereen vraagt om één dansbeweging te vertalen naar een standbeeld (freeze). Bespreek na afloop van alle presentaties het volgende: 1. Welke dansstijlen zagen jullie? Waar zag je dit aan? 2. Op welke manier zijn de vormgevingselementen ingevuld? REFLECTEREN Reflectie is een vaardigheid die je tijdens alle fases van het creatieve proces nodig hebt/ontwikkelt: je reflecteert terwijl je aan het onderzoeken, terwijl je kijkt naar de andere groepen en tijdens de nabespreking. 6

7 Dans op school Evaluatie en huiswerk Evalueer de bijeenkomst aan de hand van de vooraf geïnventariseerde verwachtingen. Misschien geeft dit aanleiding tot het bijstellen van de volgende bijeenkomst. Geef het huiswerk voor de volgende keer: 1. Lees de gehele leerlijn Dans goed door op: kunstzinnige-vakdisciplines-en-cultureel-erfgoed/ dans en kies de competenties die je wilt gebruiken voor jouw school. 2. Maak een dansles en een opzet voor een dansleerlijn in een door jouw gekozen dansstijl. Neem de visie en identiteit van jouw school mee in de keuze van je dansstijl en opzet leerlijn en koppel deze aan de competenties uit opdracht 1. Onderzoek daarnaast hoe je een dansles kunt geven wanneer je zelf niet thuis bent in de dans. Literatuur Hoogervorst, Renske (2015) Inventarisatie dans. SLO. (2009). TULE. Enschede: SLO. php?letter=f DansDansen/ kunstzinnige-vakdisciplines-en-cultureel-erfgoed/dans Bijlagen Bijlage 1: Nulmeting dans Bijlage 2: Werkblad deelnemers bij actieve werkvorm 1 Bijlage 3: Werkblad deelnemers bij actieve werkvorm 2 Bijlage 4: Werkblad ter voorbereiding van bijeenkomst 2 7

8 Dans op school DANS OP SCHOOL BIJEENKOMST 2 Huiswerk vooraf 1. Lees de gehele leerlijn Dans goed door op en kies de competenties die je wilt gebruiken voor jouw school Maak een dansles en een opzet voor een dansleerlijn in een door jouw gekozen dansstijl. Neem de visie en identiteit van jouw school mee in de keuze van je dansstijl en opzet leerlijn en koppel deze aan de competenties uit opdracht 1. Onderzoek hoe je een dansles kunt geven wanneer je zelf niet thuis bent in de dans. TIJDSDUUR INHOUD WERKVORM MATERIAAL Welkom en korte terugblik Actieve dansopdracht Uitwisseling huiswerkopdrachten Groepsgesprek Flap, bord Theorie Leerlijn Dans, deel 2 Presentatie en groepswerk Digibord of beamer met PowerPoint Pauze Actieve werkvorm 3: Dans en digitale Groepswerk Werkblad 5 media Bekijken van digitale methodes ter ondersteuning van dansonderwijs Groepsgesprek Digibord of laptop / beamer, internetverbinding op school Afsluiten en evalueren, Huiswerk na afloop Gesprek, discussie Werkblad 6 DOELSTELLINGEN Deelnemers kunnen lesmateriaal en dansleerlijnen van zichzelf analyseren en relateren aan de leerlijn dans uit het leerplankader Kunstzinnige Oriëntatie Deelnemers maken kennis met diverse digitale methodes ter ondersteuning van dansonderwijs op school Deelnemers zijn bekend met de samenhang tussen vakspecifieke competenties voor dans en de generieke competenties voor het hele domein Kunstzinnige Oriëntatie. Naar aanleiding van de huiswerkopdracht: Deelnemers zijn bekend met de plek van dans bij hen op school in relatie tot andere disciplines, bewegingsonderwijs en de culturele identiteit van de leerlingen op school. 8

9 Dans op school TOELICHTING PER ONDERDEEL Welkom en korte terugblik De deelnemers staan in een kring en worden welkom geheten. Vervolgens verzint de deelnemer links van de trainer een beweging die te maken heeft met tijd. De beweging wordt door iedereen uitgevoerd. Laat vervolgens elke volgende deelnemer dezelfde beweging maken, maar speel met tempo, richtingen, lagen en kracht. Na elke nieuwe beweging wordt deze beweging door iedereen tegelijkertijd uitgevoerd. Blik vervolgens met de deelnemers terug op de vorige bijeenkomst en bespreek de huiswerkopdrachten. Theorie Leerlijn Dans, deel 2 Bespreek de opzet en inhoud van de leerlijn Dans a.d.h.v. de PowerPoint en Leerlijn%20Dans.pdf. Maak onderscheid tussen de generieke competenties voor het gehele domein Kunstzinnige Oriëntatie (zie eerste bijeenkomst) en de vakspecifieke competenties per bouw, met als afsluiting de uiteindelijke streefcompetenties. Zie: =C50E62B889DE4329A BD1867E6&_z=z Moet je doen! Kunst & Cultuur (o.a. dans) Kadans, muziek en dans Dansspetters Praktische handboek: Handboek dans Inventariseer met de deelnemers de kenmerken, overeenkomsten en verschillen van de methoden. Zit er een methode bij die je zou willen gebruiken in je school? Praat, tot slot, met de deelnemers over het creëren van draagvlak voor dans binnen je team. Bespreek hierin de mogelijkheid van co-teaching, bijvoorbeeld zoals dansgezelschap de Stilte momenteel doet met het concept Dubbel Leren binnen Cultuureducatie met Kwaliteit. Bij Dubbel Leren worden de lessen afwisselend gegeven door de dansdocent en de groepsleerkracht. Alle lessen worden geëvalueerd waardoor beide partijen van elkaar leren. Een impressie is te zien via: evaluatie-traject-dansgezelschap-de-stilte-jaar-1/ Actieve werkvorm 3: Dans: actief, receptief en reflectief Formeer tweetallen en geef de volgende opdracht: Lees de leerlijn door en kies één competentie uit die je vertaalt naar een praktische, korte dansopdracht voor een groep of bouw naar keuze. Dit mag een actieve of receptieve dansopdracht zijn. Belangrijk is dat je de vaardigheid reflecteren meeneemt in je dansopdracht, door middel van een originele reflectie opdracht. Gebruik hiervoor werkblad 5. Afsluiting, evaluatie en huiswerk na afloop Suggestie voor de trainer om mee te geven als huiswerk na afloop: Schrijf een paraaf over de plek van dans bij jou op school in relatie tot andere disciplines, bewegingsonderwijs en de culturele identiteit van de leerlingen bij jou op school. Neem hier een geschikte dansmethode in mee. (Enkele) tweetallen presenteren hun opdracht aan de rest van de groep. Inventariseer de verschillende reflectie opdracht en vorm dit om tot een inspiratie document voor alle deelnemers. Digitale methodes dans Als trainer van deze module inventariseer je, bijvoorbeeld binnen je eigen netwerk, een goed voorbeeld van een school die werkt met een leerlijn of (digitale) methode dans ter inspiratie voor de deelnemers (bijvoorbeeld binnen Cultuureducatie met Kwaliteit ). Presenteer deze methode aan de deelnemers. Literatuur SLO. (2009). TULE. Enschede: SLO. 50E62B889DE4329A BD1867E6&_z=z evaluatie-traject-dansgezelschap-de-stilte-jaar-1/ Bijlagen Bijlage 5: Werkblad deelnemers bij actieve werkvorm 3 Bijlage 6: Werkblad na afloop van bijeenkomst 2 Daarnaast bekijken en vergelijken de deelnemers digitaal materiaal dat gebruikt zou kunnen worden ter ondersteuning van het dansonderwijs op de scholen van de deelnemers. 9

10 bijlagen BIJLAGE 1 NULMETING DANS Module Dans op school Deze nulmeting helpt je om in overleg met collega s te bepalen wat op school gedaan wordt met dans. WAT DOE JE OP SCHOOL MET DANS? Groep In de groep Gastdocent Structureel Projectmatig Incidenteel Vakdocent voorstelling op school Buiten school Bron: Hoogervorst, Renske (2015) Inventarisatie dans. 10

11 bijlagen BIJLAGE 2 WERKBLAD DANSELEMENTEN Module Dans op school Jullie maken een choreografie aan de hand van de vijf bewegingen uit de introductie. Per beweging voeg je één danselement (tijd, ruimte, kracht) toe. Vervolgens verbind je de bewegingen aan elkaar, totdat er een compositie ontstaat. Voer jullie choreografie nu uit in een emotie. DANSELEMENTEN: TIJD RUIMTE KRACHT Hierbij gaat het over de duur (korte of langere tijd), het tempo (snel of langzaam), het ritme (regelmatig of onregelmatig) en de frasering (begin, verloop en eind van dans). Het gaat hier over de verschillende richtingen (bijvoorbeeld voor, achter, links, rechts, diagonaal, in cirkels of patronen) en verschillende lagen (hoog op de tenen-, midden op de knieën- of laag kruipend, liggend, rollend-) waarin leerlingen dansen. Hierbij gaat het over de manier van beweging zoals coördinatie, spierbeheersing (spanning en ontspanning), zwaar of licht bewegen. Bron: SLO. (2009). TULE. Enschede: SLO. SCHRIJF OP HOE JULLIE TOT DEZE CHOREOGRAFIE ZIJN GEKOMEN Omschrijving van de bewegingen: Keuze en verantwoording danselementen en emotie: Samenwerking: 1: 2: 3: 4: 5: COMPETENTIES: 11

12 bijlagen BIJLAGE 3 WERKBLAD VORMGEVINGSELEMENTEN EN DANSSTIJLEN Module Dans op school Het resultaat uit werkvorm 1 vertalen jullie nu naar een door jullie gekozen dansstijl in de vorm van een korte choreografie. Betrek in je choreografie een contrast in tijd, ruimte of kracht en laat goed het begin en einde van de choreografie zien. Keuze en verantwoording dansstijl Omschrijving begin choreografie Keuze en verantwoording contrast Omschrijving einde choreografie Samenwerking 12

13 bijlagen BIJLAGE 4 HUISWERK VOOR DE 2 E BIJEENKOMST Module Dans op school Werkblad huiswerk ter voorbereiding van bijeenkomst 2 Opdrachten 1. Lees de gehele leerlijn Dans goed door op: kunstzinnige-vakdisciplines-en-cultureel-erfgoed/dans en kies de competenties die je wilt gebruiken voor jouw school. 2. Maak een dansles en een opzet voor een dansleerlijn in een door jouw gekozen dansstijl. Neem de visie en identiteit van jouw school mee in de keuze van je dansstijl en opzet leerlijn en koppel deze aan de competenties uit opdracht 1. Onderzoek daarnaast hoe je een dansles kunt geven wanneer je zelf niet thuis bent in de dans. 13

14 bijlagen BIJLAGE 5 DANS: ACTIEF, RECEPTIEF EN REFLECTIEF Module Dans op school In tweetallen kiezen jullie één competentie uit die je vertaalt naar een praktische, korte dansopdracht voor een groep of bouw naar keuze. Dit mag een actieve of receptieve dansopdracht zijn. Belangrijk is dat je de vaardigheid reflecteren meeneemt in je dansopdracht, door middel van een originele reflectie opdracht. GROEP KEUZE EN VERANTWOORDING COMPETENTIE OMSCHRIJVING DANSOPDRACHT Actief / Receptief Leerdoel Inhoud OMSCHRIJVING REFLECTIEOPDRACHT 14

15 bijlagen BIJLAGE 6 HUISWERK NA AFLOOP VAN BIJEENKOMST 2 Schrijf een paraaf over de plek van dans bij jou op school in relatie tot andere disciplines, bewegingsonderwijs en de culturele identiteit van de leerlingen bij jou op school. Neem hier ook een geschikte dansmethode in mee. 15